🔸 ذهنم بیکار نیست، فقط بیکار نمی‌مونه

🫥 تا حالا شده وسط شب، بی‌دلیل یا با یه فکر کوچیک، یه دفعه ذهنت شروع کنه ول‌ول بچرخه؟
نه خواب به چشمت میاد، نه اون فکر تموم میشه. از یه اشتباه ساده، یه پیام ، یا یه آینده نامعلوم شروع میشه، ولی بعدش انگار افتادی تو یه چاه  فکرای منفی که نمی‌ذارن حتی نفس راحت  بکشی
این حالتو می‌شناسی؟ اسمش  میشه نشخوار فکری. یعنی همون فکر کردن بی‌وقفه، بی‌نتیجه و تکراری به چیزایی که اذیت‌مون می‌کنن.
نکته اینجاست که این مدل فکر کردن، خیلی با «تأمل» فرق داره. تأمل می‌تونه راه‌حل بده، ولی نشخوار فقط زخمو هی باز می‌کنه...
بیایید با هم بریم سراغ چندتا پژوهش و ببینیم مغز تو این حالت واقعاً چی‌کار می‌کنه و چه بلایی سرمون میاد و مهم‌تر از اون، چجوری میشه نجات پیدا کرد.

🧠 شبکه پیش‌فرض مغز | Default Mode Network
این شبکه تو مغز وقتایی فعاله که داریم خیال‌پردازی می‌کنیم، یا بی‌کار نشستیم و فکرمون می‌ره این‌ور اون‌ور.
ولی تو آدمایی که دچار نشخوار فکری و افسردگی هستن، این شبکه بیش‌فعاله.
تو یه تحقیق سال ۲۰۲۳ توسط Li Geng و تیمش مشخص شد که هر چی هماهنگی این شبکه با بقیه بخشای مغز کمتر باشه، شدت نشخوار بیشتره.
انگار مغز گیر می‌افته تو یه لوپ فکری و نمی‌تونه از فکرای منفی دل بکنه. مثل وقتی که با اینکه می‌دونی فایده نداره، هی پیام‌های قدیمی یه نفر رو می‌خونی...
🔗 لینک مقاله

🧠 کنترل ذهنی  Prefrontal Cortex
وقتی این افکار تکراری می‌آن، مغز تلاش می‌کنه مهارشون کنه. جایی تو مغز به اسم قشر پیش‌پیشانی میاد وسط همون بخشی که مسئول کنترل و تصمیم‌گیریه.
یه تحقیق در ۲۰۲۴ از دانشگاه Southwest و خنت بلژیک نشون داد آدمایی که می‌خوان جلوی نشخوار رو بگیرن، این بخش مغزشون خیلی فعاله. ولی مشکل اینجاست که این کنترل، گاهی خودش میشه یه منبع استرس.
مثل وقتایی که می‌خوای به یه موضوع فکر نکنی، ولی چون بهش فکر نمی‌کنی، انگار با صدای بلندتری برمی‌گرده...
🔗 لینک مقاله


🧠 بدن فراموش‌شده  ارتباط با حس و ادراک
یه چیزی که کمتر بهش توجه میشه اینه که وقتی درگیر نشخوار می‌شیم، بدن‌مونو فراموش می‌کنیم.
تو یه تحقیق سال ۲۰۲۴ از IMAGEN Consortium که روی ۵۹۵ نفر انجام شد، نشون دادن آدمایی که وقتی ناراحتن، کمتر به حس‌های بدنی‌شون توجه می‌کنن، احتمال افسردگی و نشخوار توشون بالاتره.
یعنی وقتی از بدن‌مون جدا می‌شیم، از حال خودمونم جدا می‌شیم...
🔗 لینک مقاله

🎯 خب حالا باید چیکار کرد؟
خبر خوب اینه که مغز انعطاف‌پذیره. یعنی می‌تونه دوباره تنظیم شه. راه‌هایی هست که به شکل علمی ثابت شده می‌تونن به ما کمک کنن:
🔹 درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر نشخوار (RF-CBT)
این درمان تمرکزش دقیقاً روی همین چرخه فکرای تکراریه.
یه مطالعه تو ۲۰۲۳ نشون داد که این مدل درمان نه‌تنها نشخوار فکری رو کم کرده، بلکه اتصالات مغزی مرتبط با فکرای خودمحور (که معمولاً محور نشخوار هستن) رو هم بهتر کرده.

🔹 تمرین‌های ذهن‌آگاهی  Mindfulness
یاد گرفتن این مهارت که چطور بیایم تو لحظه حال، و نه در گذشته یا آینده گیر کنیم، می‌تونه یه نجات واقعی باشه.
پژوهشی تو ۲۰۲۲ نشون داده که تمرین‌های مایندفولنس فعالیت شبکه‌هایی مثل «شبکه سالینس» (که با افکار منفی گره خوردن) رو کم می‌کنه و اتصالشون با شبکه پیش‌فرض مغز رو ضعیف می‌کنه.

💬 و در آخر میشه گفت
نشخوار فکری فقط یه فکر مزاحم نیست. یه سیستم کامل از مغز درگیره، که می‌تونه حتی ساختار مغز رو در طول زمان تغییر بده.
ولی خبر خوب اینه که راه برگشت وجود داره.
با آگاهی، با تمرین، با روش‌هایی مثل مایندفولنس یا درمان RF-CBT، می‌تونیم این چرخه رو بشکنیم و خودمونو از این دور باطل نجات بدیم.
🫥 اگه تو هم این مسیر رو رفتی، یا تکنیکی بلدی که کمکت کرده از فکرای منفی فاصله بگیری، تو کامنت‌ها برامون بنویس.

✍️مهدی بیگلری
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی

🌏 @cognitionworld|CWA

چرا باید «کافکا در کرانه» را بخوانیم؟
درباره شاهکار موراکامی کتاب دوم باشگاه کتابخوانی ما

اگر شما هم از دسته طرفداران موراکامی هستید یا این کتاب رو خوندید و دوست دارید همراه با باشید در «جلسه‌ی همخوانی و گفت‌وگو کتاب کافکا در کرانه»...

🐈‍⬛ خبر خوب اینه که سومین جلسه از باشگاه کتابخوانی ما، با خوانش و بررسی کتاب «کافکا در کرانه» با حضور مترجم کتاب، جناب آقای مهدی غبرایی، روز پنجشنبه در عمارت حنا برگزار می‌شه و ما مشتاق دیدار شما هستیم. 🐈‍⬛

🖱️ برای ثبت‌نام در این رویداد #رایگان و کسب اطلاعات بیشتر از ما بپرسید:

👤 @CWmediamanager

🌏 @cognitionworld|CWA

📚 باشگاه کتاب‌خوانی دنیای شناخت با حضور استاد مهدی غبرایی
‌ 
⚪️ در این نشست، افتخار داریم میزبان یکی از برجسته‌ترین مترجمان معاصر باشیم؛ مردی که سال‌هاست پلی زیبا و عمیق بین ادبیات جهان و زبان فارسی ساخته است.

💬 مهدی غبرایی، دانش‌آموخته علوم سیاسی از دانشگاه تهران، و مترجمی که از دهه شصت تاکنون با نگاهی تیزبین و روحیۀ هنری، آثار شاخصی را به زبان فارسی برگردانده است. گزینش دقیق او از میان شاهکارهای ادبیات جهان، ترجمه را از صرف انتقال واژه‌ها فراتر برده و به عرصه بازآفرینی و آفرینش معنایی تبدیل کرده است. 

🔥 در میان ترجمه‌های متعدد و درخشان او، کتاب«کافکا در کرانه» اثر «هاروکی موراکامی» جایگاه ویژه‌ای دارد؛ زیرا او فراتر از ترجمه صرف، لایه‌های نهفته متن را دریافته، بازآفرینی کرده و با قدرت کلام خود، تجربه‌ای بدیع را به خوانندگان فارسی‌زبان هدیه داده است. 

💡 در این حلقه کتابخوانی، نه‌تنها به گفت‌وگو دربارهٔ هنر ترجمه خواهیم پرداخت، بلکه به پیوند میان زبان، خیال و معنا نیز نظری خواهیم داشت؛ جایی که ادبیات دیگر صرفاً متن نیست، بلکه تجربه‌ای است ناب از دیدن، درک‌کردن و زیستن.

👤 برای دریافت اطلاعات بیشتر جهت ثبت‌نام در این رویداد #رایگان با شناسهٔ زیر در ارتباط باشید:

@CWmediamanager

🌏 @cognitionworld | CWA

امروز، پنجشنبه‌ ۲۲ خرداد، طبق روال ساعت ۱۵ میزبان شما هستیم، برای یک هم‌نشینی دل‌چسب؛ جایی میان واژه‌ها، کتاب‌ها و کشف‌های تازه در مسیر ادبیات و شناخت 🌿

👤برای ثبت‌نام و حضور در جلسهٔ امروز به شناسهٔ زیر پیام دهید:
@CWmediamanager

دستورالعمل برخورد با کودکان در هنگام انتشار اخبار جنگ (۱)

🛸 Psyche Science by Cognition World

دستورالعمل برخورد با کودکان در هنگام انتشار اخبار جنگ (۲)

🛸 Psyche Science by Cognition World

سامانه تلفنی ۴۰۳۰ جهت مشاوره بهداشت روان و افزایش آگاهی عمومی در شرایط بحران جنگ در دسترس قرار گرفت.

رئیس جمعیت هلال احمر از فعالیت سامانه ۴۰۳۰ در شرایط بحران جنگ برای مشاوره به مردم خبر داد. سامانه ۴۰۳۰ در دوران کرونا نیز خدمات پاسخگویی به مسائل بهداشتی ارائه می داد.

✍️ @cognitiontimes|CWA

🌞 راز یک صبح موفق: چرا افراد موفق روتین صبحگاهی دارند؟
+ روانشناسی و علوم اعصاب پشت یک روز عالی


🔥این روتین فقط برای بهره‌وری بیشتر نیست، بلکه به شما کمک می‌کند تا:

🖱️ کنترل روز را در دست بگیرید:
با شروع روز بر اساس تصمیمات خودتان، به جای واکنش نشان دادن به دنیای بیرون (مانند چک کردن ایمیل‌ها و پیام‌ها)، شما کارگردان روزتان می‌شوید.

🖱️ استرس و اضطراب را کاهش دهید:
یک شروع آرام و قابل پیش‌بینی، از هرج‌ومرج و تصمیم‌گیری‌های ناگهانی اول صبح جلوگیری کرده و سطح هورمون استرس (کورتیزول) را متعادل نگه می‌دارد.

🖱️ تمرکز و انرژی خود را تقویت کنید:
با هماهنگ کردن بدن با ریتم‌های طبیعی (مانند دریافت نور و آبرسانی)، پایه‌ای محکم از انرژی برای تمام روز می‌سازید و با انجام موفقیت‌آمیز چند کار کوچک، تمرکزتان را برای کارهای بزرگتر آماده می‌کنید.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🧠 چطور یک روتین صبحگاهی علمی و مؤثر بسازیم؟

🟠این ۵ اصل کلیدی، خلاصه‌ای از توصیه‌های پیشگامان علوم اعصاب و بهینه‌سازی عملکرد انسان مانند دکتر اندرو هوبرمن (عصب‌شناس دانشگاه استنفورد) و دکتر ساتچین پاندا (متخصص ریتم‌های شبانه‌روزی) است که به شما کمک می‌کند مغز و بدن خود را با هم هماهنگ کنید:

1️⃣ آبرسانی و زمان‌بندی کافئین:

💦 آب + نمک: بلافاصله بعد از بیدار شدن، با نوشیدن آب (و کمی نمک برای تقویت الکترولیت‌ها طبق توصیه دکتر هوبرمن) آب از دست رفته بدن در طول شب را جبران کنید.

☕️ کافئین با تأخیر: اولین فنجان قهوه را ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه به تعویق بیندازید. این کار با ریتم طبیعی هورمون کورتیزول بدن هماهنگ شده و از افت انرژی در بعد از ظهر جلوگیری می‌کند.

2️⃣ دریافت نور صبحگاهی (بدون عینک آفتابی!):

⏫ چرا؟ برای تنظیم دقیق «ساعت درونی» بدن و ترشح بهینه کورتیزول جهت افزایش هوشیاری و تمرکز.

⏬ چقدر؟ ۵-۱۰ دقیقه در روز آفتابی و ۱۵-۲۰ دقیقه در هوای ابری.


3️⃣ ورزش برای انرژی و خلق‌وخو:

💪 حرکت کوتاه: چند دقیقه ورزش سبک (شنا، طناب زدن و...) اندورفین آزاد کرده و شما را فوراً پرانرژی می‌کند.

☀️ ترکیب با نور: برای تأثیر دوچندان، آن را در فضای باز و زیر نور صبحگاهی انجام دهید . این یک سیگنال دوگانه و قدرتمند برای بیداری بدن است!

4️⃣ زمان‌بندی هوشمندانه غذا:

🐌 تأخیر در صبحانه: اولین وعده غذایی را حداقل یک ساعت بعد از بیداری میل کنید تا سیستم گوارش شما کاملاً آماده شود.

🍽 محدودیت زمانی: تمام وعده‌های غذایی روز را در یک پنجره ۸ تا ۱۲ ساعته بخورید تا ریتم شبانه‌روزی بدن تقویت شود (همان روش معروف فستینگ).

5️⃣ پیش بردن مهم‌ترین پروژه زندگی‌تان:

📝روتین صبحگاهی به شما زمانی اضافه هدیه می‌دهد که هنوز دنیای بیرون بیدار نشده است. از این فرصت استثنایی برای پیش بردن مهم‌ترین پروژه‌تان استفاده کنید؛
همان هدفی (یادگیری زبان، ورزش، توسعه کسب‌وکار) که همیشه آرزویش را داشتید اما در شلوغی روز گم می‌شد.

⚙️ هانیه قدسی | کارشناسی مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک

🔗 Credit : confidecoaching

🌏 @cognitionworld | CWA

وقتی مغز هم می‌تواند موسیقی بسازد!🎵

⬅️در قسمت‌های قبلی پرونده از تاثیرات موسیقی روی مغزمان گفتیم ولی برای دانشمندان دانشگاه برکلی این سوال پیش‌آمد: آیا مغز توان ثبت و بازسازی یک قطعه موسیقی را دارد؟
آن‌ها با ثبت فعالیت الکتریکی مغز ۲۹ بیمار، می‌خواستند برای نخستین بار بخشی از آهنگ معروف «Another Brick in the Wall» از گروه پینک فلوید را از روی سیگنال‌های مغزی بازسازی کنند.

✅در این پژوهش، الکترودهایی که برای بررسی صرع به‌طور مستقیم روی سطح مغز قرار داده شده بودند، هنگام گوش دادن بیماران به موسیقی، داده‌هایی ضبط کردند که بعداً برای بازسازی آهنگ استفاده شد.

🛸 مغز شگفت‌انگیز ما، به ظرافت هرچه تمام به این آزمایش پاسخ داد. در بازسازی آهنگ، الگوهای عصبی خاصی از جمله الگویی مخصوص به ریتم گیتار، ملودی گیتار و فعالیت مداوم و سریع مرتبط با صدای خواننده قابل مشاهده بود.

🖱️۳۴۷ الکترود نقش کلیدی در رمزگشایی موسیقی داشتند و منطقه‌‌ی شیار گیجگاهی فوقانی (STG) نقطه مرکزی پردازش صداها و ریتم‌ها بود.

✨جالب است بدانید برخلاف گفتار که در آن نیم‌کره چپ ما فعال‌تر است، نیم‌کره راست مغز نسبت به موسیقی واکنش بیشتری نشان می‌دهد.

🔥از یافته‌های این تحقیق می‌توان برای رمزگشایی از عناصر احساسی گفتار و همچنین افزودن ویژگی موسیقیایی بودن به گفتار مصنوعی برای افراد ناتوان در صحبت نیز استفاده کرد.

⚪️دنیای بی‌انتهای موسیقی و مغز، ما را به سمت نتایجی باورنکردنی می‌کشاند. یادداشتی که خواندید، اولین قسمت از فصل دوم پرونده #موسیقی_و_مغز بود. قسمت بعدی، منتظر شماست. از دست ندهید!

✨ متینا عروجی
دانشجوی مشاوره

🔗Credit: Scientists translate brain activity into music (2023)

🌏 @cognitionworld | CWA

مرورگری که در خواب هم براتون کد می‌زنه🌐

🔥اپرا نئون، یک مرورگر عامل‌محور انقلابیه که با هوش مصنوعی‌اش می‌تونه کارهایی مثل تحقیق، طراحی وب‌سایت و حتی کدنویسی رو بدون نیاز به دخالت شما انجام بده. تصور کنین، وقتی خوابید، مرورگرتون داره براتون یه بازی جدید می‌سازه.
این مرورگر، مثل یه دستیار شخصی می‌تونه خرید کنه، فرم‌ها رو پر کنه و هتل رزرو کنه، اونم بدون اینکه حریم خصوصی‌تون به خطر بیفته.

✅اپرا نئون، با قابلیت‌هایی شبیه Copilot مایکروسافت، یه سرویس اشتراکی پریمیوم خواهد بود که برای استفاده از نسخه آزمایشی‌اش باید ثبت‌نام کنید.

به نظر شما آیا این مرورگر می‌تونه شیوه استفاده ما از اینترنت رو متحول کنه؟ 🤔

🌏 @cognitionworld | CWA

انزوا و تنهایی vs خلوت کردن

🌏 همه‌ی ما زمان‌هایی رو توی روز تنها می‌گذرونیم. اما تا حالا فکر کردید که چطور فقط نام‌گذاری این زمان می‌تونه روی احساسات و تجربه‌ی ما اثر بذاره؟ یه مطالعه علمی جدید نشون داده که یک تغییر زبانی ساده که برای توصیف تنهایی‌مون استفاده می‌کنیم، می‌تونه تأثیر چشمگیری روی حال و هوامون داشته باشه!

📑 این مطالعه جذاب تو دو مرحله انجام شده:

۱- مرحله‌ی اولش اینطوری بود که توی یه آزمایش، ۵۰۰ نفر از بزرگسالان آمریکایی نظراتشون رو درباره‌ی ۵ اصطلاح رایج برای توصیف زمان تنهایی (مثل «وقتِ خودم»، «خلوت کردن»، «انزوا») گفتن. نتایج نشون داد که «وقتِ خودم» (Me-time) مثبت‌ترین حس رو داشت، در حالی که «انزوا» (Isolation) کمترین امتیاز مثبت رو گرفت. ولییی همچنان کاملاً منفی هم نبود.

۲- مرحله‌ی دوم: تو یه آزمایش دیگه، ۱۷۶ دانشجو قبل از اینکه ۳۰ دقیقه تنها باشن، به دو گروه تقسیم شدن. به یه گروه گفتن قراره «وقتِ خودم» [یا فارسی‌ترش: زمان خلوت] داشته باشن و به گروه دیگه گفتن قراره «در انزوا» باشن. نتیجه چی شد؟

🤌 اونایی که «وقتِ خودم» داشتن، بعد از این نیم ساعت احساسات مثبت بیشتری تجربه کردن و نگاهشون به تنهایی بهتر شد!
😢 اونایی که «در انزوا» بودن، حس مثبتی نداشتن و حتی کمی از تنهایی دل‌زده‌تر شدن.
🤝 در هر دو گروه، احساسات منفی نسبت به قبل کمتر شد، ولی اونایی که «وقتِ خودم» داشتن، کاهش بیشتری توی حس‌های منفی تجربه کردن.

👁 اما چرا اینطوری میشه، چرا کلمات مهمن؟

زبان روی مغز ما اثر می‌ذاره. وقتی یه تجربه رو با کلمات مثبتی مثل «وقتِ خودم» توصیف می‌کنیم، ذهن ما اون رو یه فرصت برای آرامش و لذت می‌بینه. اما وقتی از کلماتی مثل «انزوا» استفاده می‌کنیم، ناخودآگاه احساس می‌کنیم که این یه وضعیت تحمیلی و ناخوشاینده.

پس خیلی ساده دفعه‌ی بعد که تنها شدیم، بجای اینکه حس کنیم «تنها موندیم» و «منزوی» شدیم، بهتره بگیم الان «وقتِ خودمه»، وقت «خلوت» کردن، شاید همین یه تغییر زبونی ساده بتونه حالمون رو کلی بهتر کنه.

♾ مجتبی کوپایی
روانشناس و روان‌درمانگر

✍️ CognitionTimes; News n.884
🌏 @cognitionworld | CWA

قالَ الاِمامُ الحُسَین عَلَیهِ السَّلام:

«دِراسَةُ العِلمِ لِقاحُ المَعرِفَةِ وَ طولُ التَّجارِبِ زِیادَةٌ فِی العَقلِ»

امام حسین علیه‌السلام فرمودند:

«تحصیل علم، موجب باروری دانش می‌شود و داشتن تجارب زیاد، به افزایش خرد کمک می‌کند»

بحار الأنوار، ج ۷۵، ص ۱۲۸

آکادمی دنیای شناخت، فرارسیدن عاشورای حسینی را خدمت تمامی شما همراهان گرامی، تسلیت و تعزیت عرض می‌کند. 🖤🥀

🌏 @cognitionworld | CWA

قصه‌ها، مرهم روح و روان تو 📕

💡چند بار شده یه تیکه از وجود خودت رو با شنیدن قصه پیدا کنی؟ یا یهو یه راه حل برای مشکلت تو ذهنت مثل یه لامپ روشن بشه؟ "قصه درمانی" یه چیزی شبیه به همینه دقیقا
یه عالمه تکنیک‌های خفن که بهت یاد میده چطوری از قصه‌ها برای بهتر کردنِ حالِ خودت و بقیه استفاده کنی.

👾 یه قصه اونقدر برای یه قصه درمانگر قدرت داره که با تعریف ساده‌ش از سمت مراجع، میتونه پی به مشکل اون ببره و پای صحبت‌هاش بشینه و ارزیابی و تشخیص مناسبی ازش داشته باشه درست مثل یه کارآگاه قصه.
🔥اونقدر قدرتمند که فضا رو همدلانه‌تر و ارتباط رو عمیق‌تر و به یادمونی‌تر و در عین حال موثر میکنه و از اون حالت خشک و رسمی خارج میکنه. از همه مهم‌تر، باید بدونی چطوری یه قصه میتونه واقعاً یه زخم رو التیام بده و درمان کنه.
⚪️در این روش، تاکید رو قصه هاییه که فرد درمورد خودش میسازه و تو تمام طول زندگی اونها رو همراه خودش حمل میکنه...
فرد به تجاربی که تو زندگی داشته، معنا میده و بعد این قصه‌ها روی دیدگاه اون به زندگی و خودش تاثیر میذاره. اون شخص ممکنه در هر‌ لحظه به قصه‌های مختلف درمورد خودش باور داشته باشه. داستان هایی درمورد عزت نفس، روابط، توانمندی‌ها، شغل و…

باورت میشه یه قصه این همه توانایی با خودش به همراه داشته باشه و رسما بتونه جادو کنه؟

✅کارگاه "قصه درمانی" تیم علم روان که قرار است ۱۸ و ۱۹ تیر ماه به صورت آنلاین برگزار شود، فرصت مناسبی برای علاقه مندانِ حوزه قصه درمانگری می‌باشد که اطلاعات خود را در این زمینه ارتقا دهند.

✅ جهت ثبت‌نام و اطلاع از سرفصل‌ها و... به شناسه زیر پیام دهید:
😹 @CWMediaManager

❤️ @PsycheSci | CWA

🔹در نخستین جلسه‌ی درمانی، نوجوانی با اضطراب عملکرد شدید، بی‌قرار روی صندلی نشسته بود. هر پرسشی درباره‌ی تجارب مدرسه، با نشانه‌هایی از تنش بدنی پاسخ داده می‌شد: تنفس سطحی، انقباض عضلات صورت، و نگاه‌هایی که به زمین دوخته شده بود. تلاش برای ورود مستقیم به تجربه، با مقاومت مواجه می‌شد.
در جلسه‌ی دوم، از یک روایت هدفمند استفاده کردیم: داستان پسری که اضطراب شدیدی هنگام صحبت در جمع داشت، اما به‌تدریج با تمرین ذهن‌آگاهی، خودگویی‌های حمایتی و همراهی محیط، توانست این ترس را مدیریت کند.
بعد از پایان داستان، نوجوان رو به من کرد و گفت:
«اونم نمی‌تونست جلوی بقیه حرف بزنه... ولی یاد گرفت. شاید منم بتونم.»

این لحظه‌ی کوچک، نقطه‌ی عطفی در روند درمان بود: جایی که روایت، تبدیل به ابزاری برای هم‌ذات‌پنداری، خودبازتابی و آغاز همکاری درمانی شد.

🟣 قصه‌درمانی چیست؟

قصه‌درمانی¹ یک رویکرد روان‌درمانگرانه مبتنی بر روایت است که از داستان‌های ساختاریافته برای فعال‌سازی فرایندهای شناختی، هیجانی و رفتاری در کودک یا نوجوان استفاده می‌کند. برخلاف برداشت عمومی، این روش صرفاً قصه‌گویی نیست بلکه بهره‌گیری درمانگرانه از روایت‌هایی هدفمند است که بتوانند

🔴سازوکارهای شناختی ناکارآمد را به چالش بکشند،
هیجان‌های مهار نشده را تنظیم کنند،
و به مراجع کمک کنند الگوهای رفتاری جدید را درک و تمرین کند.

🛸 قصه‌ها چگونه مغز را شکل می‌دهند؟

📎مطالعه‌ای منتشرشده در
Journal of Neuroscience and Education
نشان داد که پردازش داستان‌های روایی، موجب فعال‌سازی شبکه‌ی پیش‌فرض مغز ² می‌شود. این شبکه با توانایی‌های خودبازتابی، درک دیدگاه دیگران و سازمان‌دهی حافظه‌ی اتوبیوگرافیک مرتبط است.
همزمان، پژوهشگران شاهد کاهش فعالیت در آمیگدال بودند  ساختاری که در پردازش تهدید و هیجان‌های منفی نقش دارد. این اثر به‌ویژه در کودکانی با اضطراب بالا یا سابقه‌ی تروما چشمگیر بود.

✨ نتیجه بالینی؟
قصه‌ها می‌توانند مغز را از حالت واکنشی و دفاعی، به سمت پردازش معنا، بازسازی تجربه، و تنظیم هیجانی هدایت کنند  فرایندی که برای درمان اختلالات اضطرابی، افسردگی کودکی، یا PTSD ضروری است.


📎 روایت؛ ابزار شناختی ذهن انسان
نظریه‌های شناختی از زمان جروم برونر تا امروز بر یک نکته تأکید دارند:

«انسان‌ها از طریق روایت، تجربه‌ی خود را سازمان می‌دهند.»

روایت‌ها به کودکان و نوجوانان کمک می‌کنند تا موقعیت‌های پیچیده را به زبان آشنا ترجمه کنند، هویت خود را بسازند، و موقعیت‌های دشوار را از زاویه‌ای تازه بازبینی کنند.

📈مطالعه‌ای در Frontiers نشان داد که مواجهه‌ی منظم کودکان ۸ تا ۱۲ ساله با داستان‌هایی دارای ساختار چالش–حل‌مسئله، منجر به بهبود معنادار در مهارت‌هایی مانند:

درک هیجانی

حل مسئله‌ی اجتماعی

و تقویت تفکر انتقادی می‌شود.


🎯 اهمیت در روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان

یکی از چالش‌های درمان با کودکان و نوجوانان، ورود مستقیم به تجربه‌ی هیجانی است تجربه‌ای که یا کلامی نشده، یا به‌دلیل شرم، اضطراب یا آسیب، به‌شدت دفاعی شده است.

قصه‌درمانی در این زمینه مزیتی کلیدی دارد:
داستان، میانجی امنی می‌شود میان دنیای درونی کودک و درمانگر.

وقتی کودک در قالب شخصیت سوم‌شخص با یک موقعیت آشنا مواجه می‌شود، مکانیسم‌های دفاعی‌اش کاهش می‌یابد و اجازه می‌دهد خودش را بی‌واسطه اما بدون تهدید  در آینه‌ی داستان ببیند و تجربه کند.

🔬چه کودکانی بیشترین نفع را می‌برند؟

شواهد پژوهشی و بالینی، تأثیر قصه‌درمانی را در حوزه‌های زیر تأیید کرده‌اند:

اضطراب اجتماعی و اضطراب عملکرد

اختلال اضطراب جدایی

سوگ و تجربه‌های از دست دادن

افسردگی خفیف در کودکان

مشکلات تنظیم هیجان

و به‌ویژه در کودکان با اختلال طیف اتیسم، در تقویت تئوری ذهن و همدلی

¹ Bibliotherapy
² Default Mode Network

✍️مهدی بیگلری
کارشناسی ارشد بالینی

🌏 @cognitionworld | CWA