બજેટમાં ઘટી શકે છે પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ:₹10 લાખ સુધીની આવક કરમુક્ત થવાની અપેક્ષા; 6 મોટી જાહેરાતો કરી શકે છે સીતારમણ
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/petrol-and-diesel-prices-may-fall-in-the-budget-134377573.html

1 ફેબ્રુઆરીના રોજ બજેટ છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણનું આ સતત 8મું બજેટ છે. આમાં 6 મોટી જાહેરાતો થઈ શકે છે. અમે આને 2 સ્તરો પર ઉકેલ્યું છે. લોકોની જરૂરિયાતો અને વિકાસ. 6 મોટી જાહેરાતો જે આ બજેટમાં થઈ શકે છે... 1. સસ્તું-મોંઘું: પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવ ઘટી શકે છે આ જાહેરાતો માટેનાં 3 કારણો 2. ઇન્કમટેક્સ: 10 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક કરમુક્ત થઈ શકે છે જાહેરાત માટેનું કારણ 3. યોજનાઓ: પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ 6 હજારથી વધીને 12 હજાર થઈ શકે છે જાહેરાતો માટે 3 કારણો 4. નોકરી: સંકલિત રાષ્ટ્રીય રોજગાર નીતિની જાહેરાત થઈ શકે છે જાહેરાતો માટે 3 કારણો 5. આરોગ્ય: મેડિકલ કોલેજોમાં 75,000 બેઠકો ઉમેરવાનો રોડમેપ જાહેરાતો માટે 3 કારણો 6. ઘર: સસ્તા ઘર ખરીદવા માટેની કિંમત મર્યાદા વધી શકે છે જાહેરાતો માટે 3 કારણો પૈસા એકત્ર કરવા અને ખર્ચ કરવાનો હિસાબ-કિતાબ હોય છે બજેટ
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરશે. બજેટમાં સરકાર એક વર્ષમાં કેટલી રકમ ક્યાંથી એકત્ર કરશે અને કેટલી રકમ ક્યાં ખર્ચ કરશે તેની વિગતો હોય છે. નાણા મંત્રાલયે ઓક્ટોબર 2024માં બજેટ પર કામ શરૂ કર્યું. આમાં તેને અંતિમ સ્વરૂપ આપવા માટે વિવિધ મંત્રાલયો સાથે ચર્ચા કરવાનો સમાવેશ થાય છે. ડિસેમ્બર 2024માં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ અર્થશાસ્ત્રીઓ અને ક્ષેત્રના નેતાઓ સાથે પણ વાતચીત કરી હતી.

10 સૌથી જરૂરી શબ્દો, જેનાથી બજેટ સમજાઈ જશે:ફિસ્કલ ડેફિસિટ, GDP અને મોનેટરી પોલિસી શું છે; ઘરેથી જાણો ઉદાહરણ
https://www.divyabhaskar.co.in/bhaskar-khaas/bhaskar-explainer/news/10-most-important-words-that-will-help-you-understand-the-budget-134377636.html

બજેટ શબ્દ સાંભળતાની સાથે જ આપણા મનમાં GDP, ફિસ્કલ ડેફિસિટ, મોનેટરી પોલિસી, એક્ચ્યુઅલ, એસ્ટીમેટ વગેરે જેવા ભારે શબ્દો આવવા લાગે છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ પણ 1 ફેબ્રુઆરીના રોજ તેમના બજેટ ભાષણમાં આવા શબ્દોનો ઉપયોગ કરશે. બજેટને સમજવા માટે, આ શબ્દોનો અર્થ જાણવો ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે. ચાલો આવા 10 મુશ્કેલ શબ્દોનો અર્થ ખૂબ જ સરળ ભાષામાં જાણીએ...

નાણામંત્રી આજે રજૂ કરશે આર્થિક સર્વે:સીતારમણ GDPનો અંદાજ અને મોંઘવારી સહિત ઘણી માહિતી આપશે, આનાથી ખબર પડે છે અર્થતંત્રની સ્થિતિ
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/finance-minister-to-present-economic-survey-today-134384688.html

નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ આજે એટલે કે 31 જાન્યુઆરીએ આર્થિક સર્વે રજૂ કરશે. બજેટના એક દિવસ પહેલા આર્થિક સર્વે રજૂ કરવામાં આવે છે. આમાં સરકાર આ નાણાકીય વર્ષ એટલે કે 2024-25માં દેશના GDP અને મોંઘવારીના અંદાજ સહિત ઘણી માહિતી આપશે. આર્થિક સર્વેક્ષણ આપણા ઘરની ડાયરી જેવું જ છે. આ આપણા દેશની અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ દર્શાવે છે. ડિસેમ્બરમાં મોંઘવારીનો દર ઘટીને 4 મહિનાના નીચલા સ્તરે પહોંચ્યો
ડિસેમ્બરમાં છૂટક મોંઘવારીનો દર 4 મહિનાના નીચલા સ્તરે રહ્યો. ગયા મહિને મોંઘવારી ઘટીને 5.22% થઈ. નવેમ્બરની શરૂઆતમાં મોંઘવારીનો દર 5.48% હતો. જ્યારે 4 મહિના પહેલા ઓગસ્ટમાં મોંઘવારીનો દર 3.65% હતો. આર્થિક સર્વે શું છે?
આપણે એવા દેશમાં રહીએ છીએ જ્યાં મધ્યમ વર્ગના લોકોની સંખ્યા ખૂબ વધારે છે. આપણા મોટાભાગના ઘરોમાં ડાયરી બનાવવામાં આવે છે. આ ડાયરીમાં તમામ હિસાબ-કિતાબ રાખીએ છીએ. જ્યારે આપણે વર્ષ પતે પછી જોઈએ ત્યારે ખબર પડે છે કે આપણું ઘર કેવી રીતે ચાલ્યું. આપણે ક્યાં ખર્ચ્યા કર્યું? કેટલું કમાયા? કેટલું બચાવ્યું? આના આધારે આપણે નક્કી કરીએ છીએ કે આવનારું વર્ષ આપણે કેવી રીતે વિતાવવું જોઈએ? તમારે કેટલી બચત કરવાની જરૂર છે? આપણી હાલત કેવી હશે? આર્થિક સર્વેક્ષણ આપણા ઘરની ડાયરી જેવું જ છે. આ બતાવે છે કે આપણા દેશની અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ શું છે? આર્થિક સર્વેક્ષણમાં ગયા વર્ષનો હિસાબ અને આગામી વર્ષ માટે સૂચનો, પડકારો અને ઉકેલોનો સમાવેશ થાય છે. બજેટના એક દિવસ પહેલા આર્થિક સર્વે રજૂ કરવામાં આવે છે. આર્થિક સર્વે કોણ તૈયાર કરે છે?
આર્થિક બાબતો એ નાણા મંત્રાલય હેઠળનો એક વિભાગ છે. તેના હેઠળ એક આર્થિક વિભાગ છે. આ આર્થિક વિભાગ મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર એટલે કે CEAની દેખરેખ હેઠળ આર્થિક સર્વેક્ષણ તૈયાર કરે છે. વર્તમાન CEO ડૉ. વી. અનંત નાગેશ્વરન છે. આર્થિક સર્વેક્ષણ શા માટે જરૂરી છે?
આ ઘણી રીતે જરૂરી છે. આર્થિક સર્વે આપણા અર્થતંત્ર માટે દિશા તરીકે કામ કરે છે કારણ કે તે આપણને જણાવે છે કે આપણી અર્થવ્યવસ્થા કેવી રીતે ચાલી રહી છે અને તેને સુધારવા માટે આપણે શું કરવાની જરૂર છે. શું સરકાર માટે તે રજૂ કરવું જરૂરી છે?
સરકાર સર્વે રજૂ કરવા અને તેમાં કરવામાં આવેલા કોઈપણ સૂચનો કે ભલામણો સ્વીકારવા માટે બંધાયેલી નથી. જો સરકાર ઇચ્છે તો તેમાં આપેલા તમામ સૂચનોને નકારી શકે છે. છતાં તે મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે ગયા વર્ષના અર્થતંત્રનો હિસાબ આપે છે. પ્રથમ આર્થિક સર્વે 1950-51માં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો
ભારતનો પહેલો આર્થિક સર્વે 1950-51માં કેન્દ્રીય બજેટના ભાગ રૂપે રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. જોકે, 1964થી સર્વેક્ષણને કેન્દ્રીય બજેટથી અલગ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી બજેટ રજૂ કરવાના એક દિવસ પહેલા જ આર્થિક સર્વેક્ષણ બહાર પાડવામાં આવે છે.

નિષ્ણાતોના મતે, જ્યારે ફુગાવો વધે છે, ત્યારે લોકો સુરક્ષિત રોકાણ માટે સોનામાં રોકાણ કરે છે. વિશ્વભરમાં સોનાનો વેપાર અમેરિકન ડોલરથી થાય છે. સોનામાં રોકાણ કરવાથી ક્યારેય નુકસાન થતું નથી. સોનાની માગ વધવાની સાથે તેની કિંમતો પણ વધે છે. આ કારણોસર, સોનાને ફુગાવાનું સાધન એટલે કે હેજિંગ પણ કહેવામાં આવે છે. જે સોનાના ભાવ વધવાનું એક મુખ્ય કારણ છે. 5. ગોલ્ડ ETFમાં રોકાણ વધ્યું
કેડિયા એડવાઇઝરીના ડિરેક્ટર અને બિઝનેસ એક્સપર્ટ અજય કેડિયાએ જણાવ્યું હતું કે શેરબજાર ઘણા મહિનાઓથી સતત ઘટી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, રોકાણકારો તેમના પૈસા સુરક્ષિત રાખવા માટે સોના અને ચાંદીથી એક્સચેન્જ ટ્રેડ ફંડ્સ (ETFs)માં રોકાણ કરી રહ્યા છે. 2024માં સોનાએ રોકાણકારોને 20% વળતર આપ્યું. સવાલ- 3: શું આવતીકાલે એટલે કે 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ થનારા બજેટમાં સોનું વધુ મોંઘુ થઈ શકે છે?
જવાબ: ઇકોનોમિક ટાઇમ્સના અહેવાલ મુજબ, નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 2025ના બજેટમાં સોના અને ચાંદી પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી શકે છે. હાલમાં, દેશમાં સોના પર 6% કસ્ટમ ડ્યુટી વસૂલવામાં આવે છે. હકીકતમાં, બજેટ 2024માં, સોના પર કસ્ટમ ડ્યુટી 15 ટકાથી ઘટાડીને 6 ટકા કરવામાં આવી હતી. જેના કારણે સોનાના ભાવમાં ભારે ઘટાડો થયો. પરંતુ આ વખતે સોના પર કસ્ટમ ડ્યુટીમાં વધારો થવાની શક્યતા દેખાઈ રહી છે. આના 2 મોટા કારણો છે… 1. મહેસૂલ જરૂરિયાત: કંટ્રોલર જનરલ ઓફ ડિફેન્સ એકાઉન્ટ્સ (CGDA)ના અહેવાલ મુજબ, એપ્રિલ-ઓક્ટોબર દરમિયાન સરકારની રાજકોષીય ખાધ રૂ. 7.5 લાખ કરોડ હતી. આ ખાધમાંથી બહાર આવવા માટે સરકારને આવકની જરૂર છે. આવી સ્થિતિમાં, સોના પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી શકાય છે, જેનાથી સરકારની આવકમાં વધારો થશે. 2. સોનાની સ્થાનિક માગને નિયંત્રિત કરવી: ભારતમાં સોનાનો વપરાશ ખૂબ વધારે છે. આનાથી કરન્ટ અકાઉન્ટ ડેફિસિટ (CAD) વધી શકે છે. સરકાર સોનાની આયાત મોંઘી બનાવીને તેના વપરાશને નિયંત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે. 2024માં ભારતમાં સોનાનો વપરાશ આશરે 850 ટન હોવાનો અંદાજ હતો. ઇમ્પેક્ટ: જો બજેટમાં કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવામાં આવે તો સોનાના ભાવ ઝડપથી વધશે. આનાથી સોનાના ભાવમાં અસ્થિરતા આવશે. WGC રિપોર્ટ મુજબ, સોનાનો ઉદ્યોગ દેશના GDPમાં અંદાજે 1.3% ફાળો આપે છે, જેનાથી રોજગારમાં વધારો થાય છે. પરંતુ આ વખતે સોનાના ભાવ વધવાને કારણે ફુગાવાનો દર પણ વધી શકે છે. આનાથી સોનાની દાણચોરી વધશે અને આયાત મોંઘી થશે. સવાલ- 4: તો શું આગામી 30 દિવસમાં સોનું પ્રતિ 10 ગ્રામ 1 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે?
જવાબ: અજય કેડિયા કહે છે કે 30 દિવસમાં સોનું પ્રતિ 10 ગ્રામ 1 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકતું નથી. જોકે, મોટી તેજી પછી, સોનામાં ઘટાડો થવાની ધારણા હતી અને તે પહેલાથી જ થઈ ચૂક્યું છે. વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો, વધતી જતી ફુગાવા, રૂપિયાના ઘટતા મૂલ્ય અને જિયોપોલિટિકલ ટેન્શનના કારણે સોનાની માગ વધતી રહેશે. આનાથી સોનામાં રોકાણ પણ વધશે. પરંતુ તેની કિંમત પ્રતિ 10 ગ્રામ 1 લાખ રૂપિયા હોવી મુશ્કેલ છે. અજય કેડિયાએ કહ્યું, ‘ડિસેમ્બર 2025 સુધીમાં સોનાની મહત્તમ કિંમત 85 હજારથી 90 હજાર રૂપિયા પ્રતિ 10 ગ્રામ હોઈ શકે છે. તે જ સમયે, જો સોનાના ભાવને અસર કરતા પરિબળો મજબૂત બનતા રહે, તો 2026 સુધીમાં સોનાની કિંમત 1 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે.’ સવાલ- 5: શું સોનાના ભાવમાં વધારો ફક્ત ભારતમાં જ થઈ રહ્યો છે કે વૈશ્વિક બજારમાં પણ આ જ વલણ છે? જવાબ: કોઈ પણ દેશ સોનાનો ભાવ પોતાની મેળે નક્કી કરતો નથી. તેના દરો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતથી 8 હજાર કિલોમીટર દૂર લંડન બુલિયન માર્કેટ એસોસિયેશન (LBMA) દ્વારા નક્કી અને નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે. તે અન્ય દેશો સાથે મળીને કામ કરે છે. પ્રતિ ઔંસ 24 કેરેટ શુદ્ધતાવાળા સોનાનો દર ડોલરમાં નક્કી થાય છે. એક ઔંસ 28.3 ગ્રામ બરાબર છે. LBMA એ 30 ઓક્ટોબર પછી સોનાના ભાવમાં સતત ઘટાડો નોંધાવ્યો છે. 1 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ LBMA પર સોનાનો ભાવ $2,644 પ્રતિ ઔંસ હતો, જે 30 જાન્યુઆરી સુધીમાં વધીને $2,753 પ્રતિ ઔંસ થયો છે. સવાલ- 6: આ વર્ષે સોનાના ભાવનો અંદાજ શું છે?
જવાબ: અજય કેડિયાના મતે, 2025માં સોનાના ભાવ વધતા રહેશે. 2025ના પહેલા ભાગ એટલે કે જૂન સુધીમાં, ભારતમાં 24 કેરેટ સોનાનો ભાવ 10 ગ્રામ દીઠ 85 હજારથી 90 હજાર રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે. તે જ સમયે, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સોનાનો ભાવ પ્રતિ ઔંસ $3,000 હોઈ શકે છે. આના 3 મોટા કારણો છે... 1. સેન્ટ્રલ બેંકની ખરીદીમાં વધારો
વિશ્વભરની સેન્ટ્રલ બેંકો સોનાની ખરીદી વધારી રહી છે. આ ખરીદી રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ પછી શરૂ થઈ હતી. સોનાની ખરીદી હવે 2022 પહેલાના સ્તર કરતાં લગભગ 3 ગણી વધી ગઈ છે, અને આ સતત ચાલુ છે. 2. સોનું જિયોપોલિટિકલ મુદ્દાઓ પર આધાર

ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તેમની ચૂંટણી રેલીઓમાં મધ્ય પૂર્વ યુદ્ધ અને રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ રોકવાનું વચન આપ્યું હતું. ટ્રમ્પે ઇઝરાયલ અને હમાસ વચ્ચેનું યુદ્ધ તો રોકી દીધું છે, પરંતુ રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને રોક્યું નથી. આ સાથે, ચીન અને મ્યાનમાર જેવા ઘણા દેશોમાં યુદ્ધ શરૂ થવાના અહેવાલો છે. જો વિશ્વભરમાં યુદ્ધની સ્થિતિ ચાલુ રહેશે તો 2025માં સોનાના ભાવમાં ઝડપથી વધારો થશે. 3. ફેડરલ રિઝર્વ વ્યાજ દરમાં ઘટાડો
યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ બેંકે હાલમાં વ્યાજ દરમાં કોઈ ઘટાડો કર્યો નથી. જો આગામી બેઠકોમાં દરમાં ઘટાડો થાય છે તો સોનાના ભાવમાં વધારો થવાની શક્યતા લગભગ નિશ્ચિત છે. વ્યાજ દરમાં વધારાને કારણે, સોનાની ખરીદી ઓછી થાય છે કારણ કે તે ઓછો લાભ આપે છે. હાલમાં, ફેડરલ રિઝર્વનો વ્યાજ દર 4.25% અને 4.50% ની વચ્ચે રહેશે. સવાલ- 7: આ વર્ષ માટે ચાંદીના ભાવનો ટ્રેન્ડ અને તેનો અંદાજ શું છે?
જવાબ: 30 જાન્યુઆરીએ ચાંદી 1,172 રૂપિયા વધીને 91,600 રૂપિયા પ્રતિ કિલો થઈ ગઈ. 29 જાન્યુઆરીએ ચાંદી 90,428 રૂપિયા પર હતી. 23 ઓક્ટોબર 2024ના રોજ ચાંદી તેના ઓલટાઇમ હાઈ સ્તર પર પહોંચી ગઈ હતી, જ્યારે તે પ્રતિ કિલો રૂ. 99,151 પર પહોંચી ગઈ હતી. છેલ્લા 30 દિવસમાં એક કિલો ચાંદીનો ભાવ 85,900 રૂપિયા પ્રતિ કિલોથી વધીને 91,600 રૂપિયા પ્રતિ કિલો થયો છે. નિષ્ણાતોના મતે, સોના અને ચાંદીના પ્રક્ષેપણ માટે બંનેના ગુણોત્તરની તુલના કરવામાં આવે છે. આ ગુણોત્તર સામાન્ય રીતે 30% થી 90% ની વચ્ચે રહે છે. જાન્યુઆરી 2025માં સોના અને ચાંદીનો ગુણોત્તર 89.3% રહ્યો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે આગામી સમયમાં આ ગુણોત્તર ઘટશે, જેના કારણે ચાંદીના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે. ૨૦૨૫માં ભારતીય બજારમાં ચાંદીનો ભાવ ૧ લાખ ૩૦ હજાર રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધી પહોંચી શકે છે.

ભોંયરામાં કેમ કેદ છે બજેટ તૈયાર કરનારા અધિકારીઓ:1 ફેબ્રુઆરીએ સવારે 11 વાગ્યે જ કેમ રજૂ થાય છે બજેટ; 9 રસપ્રદ તથ્યો
https://www.divyabhaskar.co.in/bhaskar-khaas/bhaskar-explainer/news/why-are-the-officials-who-prepare-the-budget-imprisoned-in-the-basement-134384635.html

બ્રિટિશ કાળમાં ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા દિવસે સાંજે 5 વાગ્યે બજેટ રજૂ કરવાની પરંપરા હતી. હકીકતમાં ભારતીય સમય બ્રિટિશ સમય કરતા 4 કલાક 30 મિનિટ આગળ છે. તેથી તેમની સુવિધા માટે બ્રિટિશ અધિકારીઓએ બજેટ રજૂ કરવાનો સમય સાંજે 5 વાગ્યે નક્કી કર્યો હતો. 139 વર્ષ પછી 1999માં અટલ સરકારે આ પરંપરા તોડી અને બજેટ સવારે 11 વાગ્યે રજૂ થવા લાગ્યું. અટલ સરકારે આવું કેમ કર્યું? જાણીશું આવા જ 9 રસપ્રદ સવાલોના જવાબો વિશે... સવાલ 1: શું બજેટ બનાવતી ટીમને ભોંયરામાં બંધ રાખવામાં આવે છે?
જવાબ: હા, આ સાચું છે. લોકસભામાં બજેટ રજૂ થાય તે પહેલાં તેને તૈયાર કરવામાં સામેલ લગભગ 100 અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓને 7 દિવસ માટે નાણાં મંત્રાલયના ભોંયરામાં બંધ રાખવામાં આવે છે. બધાના મોબાઈલ ફોન છીનવી લેવામાં આવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન તેઓ ન તો કોઈને મળી શકે છે અને ન તો ઘરે જઈ શકે છે. હેતુ બજેટના દિવસે એટલે કે 1 ફેબ્રુઆરીએ નાણામંત્રીનું ભાષણ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી બજેટને ગુપ્ત રાખવાનો છે, જેથી કાળાબજાર અને નફાખોરીને રોકી શકાય.
જરા કલ્પના કરો, જો કોઈને ખબર પડે કે કોઈ ચોક્કસ ઉદ્યોગ પરનો ટેક્સ ઘટાડવાનો છે. તો તે, તે ઉદ્યોગ સાથે સંબંધિત કંપનીઓના શેર મોટી માત્રામાં ખરીદશે. બીજી બાજુ બજેટમાં આ જાહેરાત થતાં જ તે ઉદ્યોગના શેર ઝડપથી વધશે અને તે વ્યક્તિ મોટો નફો કમાશે. તે જ સમયે આ તક સામાન્ય રોકાણકારો પાસેથી છીનવાઈ જશે. અધિકારીઓના આ લોક-ઇન દરમિયાન, બજેટની નકલો નાણાં મંત્રાલયના ભોંયરામાં સ્થિત પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં છાપવામાં આવે છે. 1950 પહેલા બજેટની નકલો રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં સ્થિત સરકારી પ્રેસમાં છાપવામાં આવતી હતી. 1950માં નાણામંત્રી જોન મથાઈના કાર્યકાળ દરમિયાન આ પ્રેસમાંથી કેટલાક દસ્તાવેજો લીક થયા હતા. મથાઈ પર કેટલાક મોટા ઉદ્યોગપતિઓને મદદ કરવાનો આરોપ હતો અને તેમને રાજીનામું આપવું પડ્યું. આ પછી દિલ્હીના મિન્ટો રોડ પર સ્થિત બીજા સરકારી પ્રેસમાં બજેટનું છાપકામ શરૂ થયું. 30 વર્ષ પછી 1980માં આ પ્રેસને નોર્થ બ્લોક એટલે કે નાણા મંત્રાલયના ભોંયરામાં ખસેડવામાં આવ્યું. તે જ વર્ષે બજેટને અંતિમ સ્વરૂપ આપવા અને છાપવામાં સામેલ કર્મચારીઓને બે અઠવાડિયા માટે ભોંયરામાં બંધ કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યારથી આ પ્રક્રિયા ચાલુ છે. 2021-22થી, 'યુનિયન બજેટ મોબાઇલ એપ' પર ડિજિટલ બજેટ રિલીઝ થવાનું શરૂ થયું. આના કારણે બજેટની છાપેલી નકલોની જરૂરિયાત ઘણી ઓછી થઈ ગઈ. પરિણામે સ્ટાફનો લોક-ઇન સમયગાળો પણ 2ને બદલે 1 અઠવાડિયાનો થઈ ગયો. સવાલ 2: હલવો સમારોહ શું છે, તે દર વર્ષે બજેટ પહેલાં કેમ થાય છે?
જવાબ: બજેટ રજૂ થાય તેના થોડા દિવસ પહેલા જ સમાચારોમાં હલવાની ચર્ચા થવા લાગે છે. હલવાની કઢાઈ સાથે નાણામંત્રીના ફોટા પણ દેખાવા લાગે છે. હકીકતમાં ભારતમાં કોઈપણ શુભ કાર્યની શરૂઆત મીઠાઈથી કરવાની પરંપરા છે. દેશનું વાર્ષિક બજેટ તૈયાર કરવું પણ એક શુભ કાર્ય માનવામાં આવે છે. એટલા માટે નોર્થ બ્લોક પ્રેસમાં બજેટ છાપવાનું શરૂ થાય તે પહેલાં હલવો તૈયાર કરવામાં આવે છે. નાણામંત્રી પોતાના હાથે સ્ટાફને કઢાઈમાંથી હલવો પીરસે છે. આ 'હલવા સમારોહ' પછી તરત જ સ્ટાફનો લોક-ઇન સમયગાળો શરૂ થાય છે. તેથી હલવા સમારોહને આ લોકો પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવાનો એક માર્ગ પણ માનવામાં આવે છે. આ વખતે હલવો સમારોહ 24 જાન્યુઆરીએ યોજાયો હતો. સવાલ 3: સામાન્ય બજેટ ફક્ત 1 ફેબ્રુઆરીએ જ કેમ રજૂ કરવામાં આવે છે?
જવાબ: બ્રિટિશ યુગથી લઈને 2016 સુધી બજેટ ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા કાર્યકારી દિવસે એટલે કે 28 ફેબ્રુઆરીએ અથવા જો તે લીપ વર્ષ હોય તો 29 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ કરવામાં આવતું હતું. 21 જાન્યુઆરી, 2017ના રોજ મોદી સરકારે સામાન્ય બજેટ રજૂ કરવાની તારીખ 1 ફેબ્રુઆરી સુધી મુલતવી રાખી. તત્કાલીન નાણામંત્રી અરુણ જેટલીએ આ પાછળ બે કારણો આપ્યા હતા- 1. બજેટના અમલીકરણમાં સમયનો અભાવ: બજેટ રજૂ કરવાથી લઈને સંસદમાં પસાર થવા અને તેનો અમલ થવા સુધી મે મહિના સુધીનો સમય લાગે છે. જેટલીએ કહ્યું કે, 28 ફેબ્રુઆરીને બદલે 1 ફેબ્રુઆરીએ બજેટ રજૂ કરવાથી નવા ફેરફારો અને નિયમો લાગુ કરવા માટે વધુ સમય મળશે. 2. રેલવે બજેટનું સામાન્ય બજેટ સાથે વિલીનીકરણ: 2017માં રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટ સાથે મર્જ કરવામાં આવ્યું. જેટલીના મતે આ કારણે સામાન્ય બજેટ લાગુ કરવા માટે વધુ સમયની જરૂર પડી. સવાલ 4: હવે બજેટ સવારે 11 વાગ્યે રજૂ થાય છે, જ્યારે પહેલા આ સમય સાંજે 5 વાગ્યે હતો, આવું કેમ?

જવાબ: બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા દિવસે સાંજે 5 વાગ્યે બજેટ રજૂ કરવામાં આવતું હતું. જેમ આપણે શરૂઆતમાં કહ્યું હતું, તે સમયે બ્રિટનમાં બપોરના 12:30 વાગ્યા હતા. આ બ્રિટિશ અધિકારીઓ માટે અનુકૂળ હતું. 1999માં અટલ સરકારના નાણામંત્રી યશવંત સિંહાએ સવારે 11 વાગ્યે સામાન્ય બજેટ રજૂ કર્યું. ત્યારે સિંહાએ કહ્યું હતું કે- 'ભારત હવે બ્રિટિશ વસાહત નથી રહ્યું, તે પોતાનું સમયપત્રક જાતે નક્કી કરી શકે છે.' આનાથી સંસદમાં બજેટ પર ચર્ચા માટે આખો દિવસ મળશે.' ત્યારથી સામાન્ય બજેટ સવારે 11 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવે છે. સવાલ 5: નવું વર્ષ 1 જાન્યુઆરીથી શરૂ થાય છે, પણ બજેટ 1 એપ્રિલથી 31 માર્ચ સુધી કેમ હોય છે?
જવાબ: 1867થી ભારતમાં નાણાકીય વર્ષ 1 એપ્રિલથી 31 માર્ચ સુધીનું છે. તેથી બજેટમાં પણ નાણાકીય વર્ષ મુજબ 1 એપ્રિલથી 31 માર્ચ સુધીના હિસાબો જાળવવામાં આવે છે. નાણાકીય વર્ષ 1 એપ્રિલથી શરૂ થવાના બે કારણો છે- 2016માં ભૂતપૂર્વ મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર શંકર આચાર્યની આગેવાની હેઠળની સમિતિએ પણ ભારતનું નાણાકીય વર્ષ 1 જાન્યુઆરીથી શરૂ કરવાનું સૂચન કર્યું હતું. જાન્યુઆરી 2019માં પણ ચર્ચા થઈ હતી કે હવે નાણાકીય વર્ષ બદલી શકાય છે, પરંતુ સરકારે અત્યાર સુધી આ અંગે કોઈ નિર્ણય લીધો નથી. સવાલ 6: નાણામંત્રી બજેટ ભાષણ માટે લાલ રંગના કવર (ખાતાવહી)માં જ બજેટના દસ્તાવેજ કેમ લાવે છે?
જવાબ: સ્વતંત્ર ભારતનું પહેલું બજેટ 26 નવેમ્બર, 1947ના રોજ ભારતના પ્રથમ નાણામંત્રી આર.કે. શનમુખમ ચેટ્ટી દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. અંગ્રેજોની જેમ તેઓ ભૂરા ચામડાના બ્રીફકેસમાં બજેટ લઈને સંસદ પહોંચ્યા હતા. 'ચામડાની બ્રીફકેસની પરંપરા' 2018 સુધી ચાલુ રહી. આ પરંપરા નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે તોડી હતી. 5 જુલાઈ, 2019ના રોજ નિર્મલા પહેલીવાર બજેટને બ્રીફકેસને બદલે લાલ કાપડના કવરમાં લઈને સંસદ પહોંચી હતી. આ કવર પર રાષ્ટ્રીય પ્રતીક 'અશોક સ્તંભ' છાપવામાં આવ્યું હતું. તત્કાલીન મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર કૃષ્ણમૂર્તિ સુબ્રમણ્યમે આ પરિવર્તનને 'પશ્ચિમી ગુલામીમાંથી મુક્તિ'નું પ્રતીક ગણાવ્યું હતું. ભારતીય બહુમતી હિન્દુઓના ધાર્મિક વિધિઓમાં પણ લાલ કાપડનો ઉપયોગ થાય છે. કૃષ્ણમૂર્તિએ કહ્યું, 'આ ભારતીય પરંપરામાં છે. આ બજેટ નથી, ખાતાવહી છે.' 1 ફેબ્રુઆરી, 2021ના રોજ નાણામંત્રી સીતારમણે 'પેપરલેસ બજેટ' રજૂ કર્યું હતું. તે લાલ રંગના કાપડના કવરમાં ટેબ્લેટ રાખીને સંસદ પહોંચી હતી. સવાલ 7: સામાન્ય બિલ રાજ્યસભામાં પણ રજૂ કરી શકાય છે, પરંતુ બજેટ ફક્ત લોકસભામાં જ કેમ રજૂ કરવામાં આવે છે?
જવાબ: રાજ્યસભામાં પણ કોઈપણ સામાન્ય બિલ રજૂ કરી શકાય છે, પરંતુ બજેટમાં આવું નથી. હકીકતમાં ભારત એક લોકશાહી દેશ છે, જેની લોકસભામાં દેશના લોકો દ્વારા સીધા ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓ હોય છે. જાહેર જનતાના પૈસા સરકારી તિજોરીમાં હોવાથી, જો સરકાર કરવેરા વગેરે દ્વારા તિજોરીમાં પૈસા જમા કરવા માંગતી હોય અથવા એક પૈસો પણ ઉપાડવા માંગતી હોય, તો લોકસભાની મંજૂરી જરૂરી છે. આ માટે સરકારે લોકસભામાંથી બે બિલ પસાર કરાવવા પડશે- તિજોરીમાં પૈસા જમા કરાવવા માટે નાણા બિલ અને તેને ઉપાડવા માટે વિનિયોગ બિલ. આ બંને બિલ પૈસા સાથે સંબંધિત છે અને બજેટમાં સમાવિષ્ટ છે, તેથી જ બજેટને 'મની બિલ' કહેવામાં આવે છે. એટલા માટે નાણાં બિલ ફક્ત લોકસભામાં જ રજૂ કરી શકાય છે. જોકે બજેટ લોકસભા દ્વારા પસાર થાય છે અને રાજ્યસભામાં પણ જાય છે, પરંતુ જો રાજ્યસભા કોઈ ફેરફાર સૂચવે છે તો લોકસભા તેને સ્વીકારવા માટે બંધાયેલી નથી. એનો અર્થ એ થયો કે જો રાજ્યસભામાં સરકાર પાસે બહુમતી ન હોય તો પણ તેને બજેટ પસાર કરવામાં કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડશે નહીં. સવાલ 8: સામાન્ય રીતે રાષ્ટ્રપતિ બિલ પસાર થયા પછી મંજૂરી આપે છે, પરંતુ બજેટના કિસ્સામાં તે પહેલાથી શા માટે જરૂરી છે?
જવાબ: માત્ર સરકાર જ નાણાં બિલ રજૂ કરે તે માટે રાષ્ટ્રપતિની અગાઉથી પરવાનગી લેવી જરૂરી છે. આનો અર્થ એ થયો કે સંસદનો કોઈપણ સાંસદ જે સરકારનો ભાગ નથી તે નાણાં બિલ કે બજેટ રજૂ કરી શકતો નથી. જોકે, રાષ્ટ્રપતિ પાસે બજેટમાં કોઈ ફેરફાર કરવાની સત્તા નથી. તેમની ભૂમિકા ફક્ત બજેટ રિસીવ કરવા અને સ્વીકારવા સુધી મર્યાદિત છે. સવાલ 9: પહેલા રેલવે બજેટ અલગથી રજૂ કરવામાં આવતું હતું, હવે તેને સામાન્ય બજેટમાં કેમ સમાવવામાં આવ્યું છે?
જવાબ: 1924થી 2016 સુધી રેલવે બજેટ સામાન્ય બજેટ કરતા અલગ હતું. આ પાછળ સરકારોની બે મુખ્ય દલીલો હતી- 1924માં પહેલીવાર અંગ્રેજોએ રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટથી અલગ કર્યું. ત્યાર બાદ એકવર્થ નામની રેલવે સમિતિએ ભારતમાં રેલવેનું રાષ્ટ્રીયકરણ અને વિવિધ ખાનગી કંપનીઓના વિલીનીકરણની ભલામણ કરી હતી. સપ્ટેમ્બર 2016માં મોદી સરકારે આ 92 વર્ષ જૂની પરંપરા તોડી. તત્કાલીન નાણામંત્રી અરુણ જેટલીએ કહ્યું હતું કે, 'રેલવે બજેટ સામાન્ય બજેટ કરતા ઘણું નાનું છે. તેથી તેને અલગથી રજૂ

કરવું એ માત્ર એક ઔપચારિકતા છે.'

બે ખિસ્સામાંથી આવે છે સરકારી નાણાં:વાર્ષિક ખર્ચ અને જમાની પ્રક્રિયા; ઘરના બજેટમાંથી જાણો સરકારનું બજેટ
https://www.divyabhaskar.co.in/bhaskar-khaas/bhaskar-explainer/news/government-money-comes-from-two-pockets-134384407.html

ફરી બજેટ આવી ગયું. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરીએ સતત આઠમી વખત બજેટ રજૂ કરશે. તેને બનાવવામાં 6 મહિના લાગ્યા અને 40 દિવસનું આખું સંસદ સત્ર બજેટને સમર્પિત છે. આખરે આ બજેટ શું છે? તે કેવી રીતે બને છે? સરકાર પૈસા ક્યાંથી મેળવે છે અને ક્યાં જાય છે? ચાલો જાણીએ આખી પ્રક્રિયા... સવાલ 1: બજેટ શું છે?
જવાબ: બજેટ એ સરકારની આવક અને ખર્ચનો હિસાબ-કિતાબ છે. જેમ આપણે આપણા ઘરોમાં કરીએ છીએ. એટલે કે, પૈસા ક્યાંથી આવશે અને ક્યાં જશે? નાનો તફાવત એ છે કે સામાન્ય રીતે પરિવારો માસિક ખાતા રાખે છે, પરંતુ સરકાર આખા વર્ષ માટે લેખાંજોખાં તૈયાર કરે છે. તેમના ભાષણ દ્વારા નાણામંત્રી સરકારની આર્થિક નીતિ તેમજ તેના લાંબા ગાળાના અને ટૂંકા ગાળાના લક્ષ્યો પણ સમજાવે છે.
મજાની વાત એ છે કે આપણા બંધારણમાં બજેટ નામનો કોઈ શબ્દ નથી. બંધારણ અને સરકારી ભાષામાં તેને વાર્ષિક નાણાકીય નિવેદન કહેવામાં આવે છે. સરકારે સંસદમાં તેની વાર્ષિક આવક અને ખર્ચનો હિસાબ આપવો જરૂરી છે, તેથી દર વર્ષે બજેટ રજૂ કરવામાં આવે છે. સવાલ 2: નાણામંત્રી આવક માટે કર વધારવો કે લોન લેવી, પુલ પર ખર્ચ કરવો કે પગાર વધારવો તે કેવી રીતે નક્કી કરે છે?
જવાબ: બજેટ બનાવવું એ રોકેટ સાયન્સ નથી. ફક્ત એ ધ્યાનમાં રાખો કે સરકાર પાસે બે ખિસ્સા છે. પ્રથમ મહેસૂલ અને બીજું મૂડી. આ બંને ખિસ્સામાં કેવી રીતે અને કેટલા પૈસા આવશે અને ક્યાં જશે, તેનો બજેટમાં હિસાબ રાખવામાં આવ્યો છે. હવે ચાલો રેવન્યુ અને કેપિટલને બે કીવર્ડ્સ વડે સમજીએ. આવકનો અર્થ વારંવાર થાય છે એટલે કે પુનરાવર્તન અને મૂડીનો અર્થ પ્રસંગોપાત અથવા બિન-રિપીટ થાય છે. વિચારો, રોજેરોજ થનાર ખર્ચ સારા હોય છે, કે ક્યારેક ક્યારેક થતા નક્કર ખર્ચ? જેમ કે કાર ખરીદવી કે ઓટોમેટિક વોશિંગ મશીન ખરીદવું. પ્લોટ કે ફ્લેટ ખરીદવો. સ્પષ્ટપણે ક્યારેક ક્યારેક નક્કર ખર્ચ કરવો સારો છે. ઓટોમેટિક વોશિંગ મશીન મહેનત અને સમય બચાવશે. આ મહેનત અને સમયનો ઉપયોગ આપણે આપણી આવક વધારવા માટે કરી શકીએ છીએ. ફ્લેટ અથવા પ્લોટની કિંમત વધશે અને તેની સાથે તમારી મિલકત પણ વધશે. બીજી બાજુ વીજળી બિલ, મોબાઇલ બિલ, સોસાયટી જાળવણી વગેરે જેવા રોજેરોજના ખર્ચાઓ છે, અમે ઈચ્છીએ છીએ કે રોજેરોજના ખર્ચ જેટલા ઓછા હોય તેટલું સારું. હવે વાત કમાણીની... ખર્ચની વિરુદ્ધ આવક જેટલી વધુ વાર થાય તેટલું સારું. કલ્પના કરો કે તમને દર મહિને નહીં પણ દર અઠવાડિયે પગાર મળે છે. અથવા પગાર ઉપરાંત તમને નોઈડામાં ખરીદેલા ફ્લેટનું ભાડું પણ મળવાનું શરૂ થઈ શકે છે. અર્થ સ્પષ્ટ છે કે કમાણી વારંવાર કરવી જોઈએ. પ્રસંગોપાત અથવા બિન-રિપીટ આવક સારી નથી. ખબર નહીં ક્યારેક થાય ક્યારેક ન થાય. તેવી જ રીતે સરકાર પણ ઇચ્છે છે કે તેના મહેસૂલ ખિસ્સામાં જેટલા વધુ રિપીટ નાણાં આવે તેટલા વધુ સારા હોવા જોઈએ, જેમ કે કરમાંથી પ્રાપ્ત થતા નાણાં, પરંતુ સરકાર મહેસૂલ ખિસ્સામાંથી રિપીટ ખર્ચ ઘટાડવા માગે છે. જેમ કે કર્મચારીઓના પગાર-પેન્શન અથવા સબસિડી પરનો ખર્ચ. તે જ સમયે, સરકાર તેના મૂડી ખિસ્સામાંથી વધુને વધુ ખર્ચ કરે છે. એટલે કે બિલકુલ આપણી જેમ રિપીટ ન થવાવાળો એક નક્કર ખર્ચ. જે ભવિષ્યમાં આવકમાં વધારો કરશે. જેમ કે હાઇવે, એરપોર્ટ અને પાવર પ્લાન્ટ. પરંતુ કમાણીની દ્રષ્ટિએ સરકાર કેપિટલ પોકેટ પર ઓછામાં ઓછી નિર્ભરતા રાખવા માગે છે. જેમ કે લોન અથવા વિદેશી અનુદાનમાંથી થતી બિન-રિપીટ કમાણી.
બજેટમાં સરકાર તેના મહેસૂલ ખર્ચ અને મૂડી ખર્ચ વચ્ચે સંતુલન જાળવી રાખે છે કારણ કે ફક્ત પુલ, હાઇવે અને એરપોર્ટ બનાવવા પૂરતું નથી, લોકોને સારા પગાર અને પેન્શન આપવાનું મહત્વપૂર્ણ છે. સવાલ 3: પૈસા ક્યાંથી આવે છે અને સરકારના બંને ખિસ્સામાં ક્યાં જાય છે?
જવાબ: સૌથી પહેલા જાણીએ કે 2024-25માં સરકારના મહેસૂલ અને મૂડી ખિસ્સામાં પૈસા ક્યાંથી આવશે- ચાલો હવે જાણીએ કે સરકારના પૈસા ક્યાં જશે- સવાલ 4: સરકારોના ખાતાઓને બજેટ કેમ કહેવામાં આવે છે?
જવાબ: ખરેખર આ ઘટના 1733ની છે. ઇંગ્લેન્ડના નાણામંત્રી સર રોબર્ટ વોલપોલે સંસદમાં સરકારી આવક અને ખર્ચના હિસાબ રજૂ કર્યા. વોલપોલ પોતાના દસ્તાવેજો એક નાની ચામડાની થેલીમાં લાવ્યા, જેને ફ્રેન્ચમાં BOUGE અને અંગ્રેજીમાં BUDGET કહેવાય છે. ત્યારથી એકાઉન્ટિંગને બજેટ કહેવામાં આવ્યું. સવાલ 5: બજેટ બનાવવાની શરૂઆત ક્યારે અને કેવી રીતે થાય છે?
જવાબ: બજેટ બનાવવાની શરૂઆત સપ્ટેમ્બર અથવા ઓક્ટોબરમાં થાય છે, જ્યારે નાણા મંત્રાલયનો આર્થિક બાબતોનો વિભાગ તમામ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોને એક પરિપત્ર મોકલે છે.

પરિપત્રમાં બધા મંત્રાલયો પાસેથી ખર્ચ અંદાજ માંગવામાં આવે છે. પગાર-પેન્શન જેવા નિયમિત ખર્ચ ઉપરાંત, આમાં યોજનાઓ પર આયોજિત ખર્ચનો પણ સમાવેશ થાય છે.આ દરમિયાન નાણામંત્રી ખેડૂતો અને ઉદ્યોગપતિઓ જેવા વિવિધ હિતધારકોના પ્રતિનિધિમંડળોને પણ મળે છે. આ રીતે વિવિધ સ્ત્રોતોમાંથી માહિતી અને જરૂરિયાતો એકત્રિત કર્યા પછી સરકાર તેના ખર્ચ અને થાપણોની ગણતરી કરે છે. બજેટની રફ રૂપરેખા તૈયાર થતાંની સાથે જ નાણામંત્રી તેને લઈને પ્રધાનમંત્રીને મળે છે. પ્રધાનમંત્રીની સલાહથી તેમાં વારંવાર ફેરફારો કરવામાં આવે છે. આ રીતે બજેટનો અંતિમ ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરવામાં આવે છે જે નાણા મંત્રાલયના પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં છાપવામાં આવે છે. આ બજેટની એક નકલ 1 ફેબ્રુઆરીએ લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવશે અને બાકીના સાંસદોને ટેબ દ્વારા સોફ્ટ કોપી આપવામાં આવશે. સવાલ 6: બજેટના દિવસે નાણામંત્રીના ભાષણ સિવાય શું-શું હોય છે?
જવાબ: લોકસભામાં સવાલ 7: બજેટ ફક્ત લોકસભામાં જ કેમ રજૂ કરવામાં આવે છે, રાજ્યસભાની ભૂમિકા શું છે?
જવાબ: જો સરકાર કરવેરા વગેરે દ્વારા પોતાના તિજોરીમાં પૈસા જમા કરાવવા માંગતી હોય અથવા તેમાંથી એક પૈસો પણ ઉપાડવા માંગતી હોય, તો આ માટે સંસદની પરવાનગી જરૂરી છે. ખાસ કરીને લોકસભાની પરવાનગી. આ જ કારણ છે કે બજેટ ફક્ત લોકસભામાં જ રજૂ કરવામાં આવે છે. અહીં પસાર થયા પછી બજેટ રાજ્યસભામાં પણ જાય છે, પરંતુ જો રાજ્યસભા કોઈ ફેરફાર સૂચવે છે તો લોકસભા તેને સ્વીકારવા માટે બંધાયેલી નથી. એનો અર્થ એ થયો કે જો કોઈ સરકાર પાસે રાજ્યસભામાં બહુમતી ન હોય તો પણ તેને બજેટ પસાર કરવામાં કોઈ સમસ્યા નહીં થાય.

કાલે શેરબજાર પર સૌની નજર:માર્કેટ પર શોર્ટ, મીડિયમ અને લોન્ગ ટર્મમાં શું અસર થશે? કયાં સેક્ટરમાં રોકાણ ફાયદો કરાવશે?
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/all-eyes-on-the-stock-market-tomorrow-what-will-be-the-impact-on-the-market-in-the-short-medium-and-long-term-in-which-sectors-will-the-investment-be-made-134390508.html

આગામી કેન્દ્રીય બજેટમાં 2024-25 રૂપિયાનો ખર્ચ અને વ્યાપક આર્થિક સ્થિરતા પર ફોકસ કરવામાં આવશે એવી અપેક્ષા છે. આના આધારે સ્ટોક માર્કેટમાં ઉતાર-ચઢાવ આવશે, જે બજારનાં વલણોને પ્રભાવિત કરશે. એમકે ગ્લોબલનું એનાલિસિસ છે કે શોર્ટ ટર્મમાં તેજી રહેશે, જેમાં ફાર્મા ઇન્ડેક્સ અગ્રણી છે, જ્યારે રિયલ્ટી અને પીએસયુ બેન્ક જેવાં સેક્ટરે લાંબા ગાળાના પડકારોનો સામનો કરવો પડી શકે છે. ધ મિન્ટના એક અહેવાલ અનુસાર, ભારતમાં બજારના ટ્રેન્ડને દિશા આપવામાં કેન્દ્રીય બજેટ ઐતિહાસિક રીતે મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે આગામી કેન્દ્રીય બજેટ મૂડીખર્ચ, મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટરના ગ્રોથને વેગ આપવા અને અર્થ વ્યવસ્થામાં વ્યાપક સ્થિરતા જાળવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે એવી અપેક્ષા છે. બજેટની જાહેરાતોનો શેરબજાર પર મોટો પ્રભાવ પડે છે. બ્રોકરેજ હાઉસ એમકે ગ્લોબલે શોર્ટ, મીડિયમ અને લોન્ગ ટર્મના વિવિધ ઈન્ડેક્સમાં બજેટ પછીનું સ્ટોક માર્કેટ કેવું રહેશે એનું વિશ્લેષણ કર્યું છે. આ અભ્યાસ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં અલગ અલગ ટ્રેન્ડ દર્શાવે છે, જે ટ્રેડર્સ અને ઈન્વેસ્ટર્સને ચોક્કસ દિશા આપે છે. શોર્ટ ટર્મ પર્ફોર્મન્સ
બજેટના એક સપ્તાહ પછી મોટા ભાગના ઈન્ડેક્સ ટૂંકા ગાળામાં તેજીનું વલણ દર્શાવે છે, જેમાં પોઝિટિવ ક્લોઝની ટકાવારી ઊંચી રહેશે. એ 55 ટકાથી 91 ટકા રહેવાની ધારણા છે. NSE ફાર્મા ઇન્ડેક્સ બેસ્ટ પર્ફોર્મર રહેશે. એ 91 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ રહેશે અને એકંદરે 3 ટકા રિટર્ન થશે. NSE મીડિયા પણ 82 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ રેટ અને 2 ટકા રિટર્ન સાથે મજબૂતાઈ દર્શાવે છે,
જોકે શોર્ટ ટર્મના બધા ઈન્ડેક્સ સારા અને મજબૂત જ હોય એ જરૂરી નથી. એમકે ગ્લોબલ નોંધે છે કે નિફ્ટી રિયલ્ટી અને નિફ્ટી ઓઇલ એન્ડ ગેસ ઈન્ડેક્સમાં નબળા મોમેન્ટમ છે, જેમાં અનુક્રમે 55 ટકા અને 45 ટકાના પોઝિટિવ ક્લોઝ રેટ છે. આ સૂચવે છે કે જ્યારે વ્યાપક તેજીની સંભાવના હોય છે ત્યારે કેટલાંક સેક્ટર પ્રેશરમાં રહે છે. મિડ ટર્મ પર્ફોર્મન્સ
ધ મિન્ટના અહેવાલમાં એમકે ગ્લોબલનું એનાલિસિસ છે કે બે અઠવાડિયાં પછી મોટા ભાગના મિડ ટર્મ ઈન્ડેક્સમાં પોઝિટિવ ક્લોઝની ટકાવારીમાં ઘટાડો થશે. તેજીના આડે મોટું સ્પીડબ્રેકર આવશે. ખાસ કરીને પીએસયુ બેન્ક ઇન્ડેક્સમાં પોઝિટિવ ક્લોઝમાં 73 ટકાથી 36 ટકાનો નોંધપાત્ર ઘટાડો થવાની પ્રબળ સંભાવના છે, જેમાં એકંદર વળતર પણ ઝીરો છે.
વ્યાપક મંદી છતાં NSE ફાર્મા ઇન્ડેક્સ સારો દેખાવ કરી શકે છે. અત્યારે પણ 73 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ રેટ અને 2 ટકા રિટર્ન જાળવી રાખ્યો છે. NSE મેટલ અને નિફ્ટી રિયલ્ટી ઇન્ડેક્સનું મિક્સ પર્ફોર્મન્સ છે, જેમાં સરેરાશ પોઝિટિવ રિટર્ન ઊંચું છે, પરંતુ પોઝિટિવ ક્લોઝ ટકાવારી ઓછી છે. આ ટ્રેન્ડ સૂચવે છે કે જ્યારે કેટલાંક સેક્ટર તેમનો વિકાસ ટકાવી રાખે છે, ત્યારે બીજાં સેક્ટર પ્રવાહી સ્થિતિ કે અસ્થિરતા અનુભવે છે. લોન્ગ ટર્મ પર્ફોર્મન્સ
બજેટ રજૂ થયા પછીના એક મહિનામાં લોન્ગ ટર્મ પર્ફોર્મન્સમાં એની અસર દેખાય છે. એમકે ગ્લોબલનાં તારણો દર્શાવે છે કે મોટા ભાગના ઈન્ડેક્સ એક મહિનાના સમયગાળા દરમિયાન પોઝિટિવ ક્લોઝમાં વધારે ઘટાડો અનુભવે છે, જેમાં ઘણા પોઝિટીવ કરતાં નેગેટિવ ક્લોઝ વધારે છે. NSE મેટલ સૌથી વધુ એવરેજ પોઝિટિવ 11 ટકા રિટર્ન આપે છે, પરંતુ એનો માત્ર 45 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ રેટ છે. આવું વધેલી પ્રવાહી સ્થિતિના કારણે થયું છે.
પીએસયુ બેન્ક હજુ પણ સંઘર્ષ કરે છે, તેણે ફક્ત 27 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ રેટ અને સરેરાશ 11 ટકા નેગેટિવ રિટર્ન નોંધાવ્યું છે, જેના કારણે એકંદરે માઈનસ 3 ટકા વળતર મળ્યું છે. તેનાથી ઊલટું, NSE IT ઇન્ડેક્સ એક અપવાદ તરીકે ઊભો રહ્યો છે, જેણે 45 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ રેટ અને 2 ટકા એકંદર વળતર જાળવી રાખ્યું છે, જેને 7 ટકાના ઊંચા એવરેજ પોઝિટિવ રિટર્નથી ટેકો મળ્યો છે. સેક્ટર મુજબ શું ટ્રેન્ડ રહેશે?
ફાર્મા અને IT સેક્ટર: એમકે ગ્લોબલ નોંધે છે કે આ સેક્ટરમાં તમામ સમયગાળા દરમિયાન સ્થિતિ સ્થાપકતા દર્શાવે છે, સતત મજબૂત રીતે પોઝિટિવ ક્લોઝ અને ઓવરઓલ રિટર્ન આપે છે. ખાસ કરીને NSE ફાર્મા ઇન્ડેક્સ એની સ્થિરતા અને ગ્રોથના કારણે અલગ પડે છે. બેંકિંગ અને ફાઇનાન્સ સેકટર: બેંક નિફ્ટી અને પ્રાઈવેટ બેંક ઈન્ડેક્સ શોર્ટટર્મમાં ઠીકઠાક પર્ફોર્મન્સ બતાવે છે, પણ લોન્ગ ટર્મમાં પર્ફોર્મન્સ નબળું પડે છે. ખાસ કરીને

પીએસયુ બેન્ક મિડ ટર્મ અને લોન્ગ ટર્મ બંનેમાં નબળું પર્ફોર્મ કરે છે, જે નેગેટિવ રિટર્ન આપે છે. રિયલ્ટી અને મેટલ સેક્ટર: આ સેક્ટરો ઉચ્ચ પ્રવાહી સ્થિતિ દર્શાવે છે, જેમાં એવરેજ પોઝિટિવ અને નેગેટિવ વળતરમાં નોંધપાત્ર ફેરફાર થાય છે. એમકે ગ્લોબલે ભાર મૂક્યો છે કે નિફ્ટી રિયલ્ટીમાં પોઝિટિવ ક્લોઝમાં ભારે ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે, એક અઠવાડિયા પછી 55 ટકા અને એક મહિના પછી 36 ટકા પોઝિટિવ ક્લોઝ થવાની ધારણા છે. FMCG અને ગ્રાહક આધીન સેક્ટર: આ સેક્ટરમાં પ્રમાણમાં સ્થિર કામગીરી રહેતી હોય છે, પરંતુ વળતર એકંદર ઓછું હોય છે. લાંબા ગાળા પછી નકારાત્મક કામગીરી તરફ ઝુકાવ કરે છે. ઓવરઓલ માર્કેટ ટ્રેન્ડ રોકાણકારોએ શું કરવું જોઈએ?
શોર્ટ ટર્મ ટ્રેડર્સ : શોર્ટ ટર્મમાં લાભ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતાં રોકાણકારોને ફાર્મા, મીડિયા અને આઇટીક્ષેત્રોમાં તકો મળી શકે છે, જે સતત પોઝિટિવ પર્ફોર્મન્સ બતાવે છે. લોન્ગ ટર્મ ટ્રેડર્સ : સાવચેતી રાખવાની સલાહ આપવામાં આવે છે, કારણ કે મોટા ભાગના ઈન્ડેક્સ એક મહિનાના સમયગાળા દરમિયાન નબળા દેખાવ કરે એવી પૂરેપૂરી સંભાવના છે. જોકે ફાર્મા અને આઇટી જેવા પસંદગીના સેક્ટર હજુ પણ લાંબાગાળાના રોકાણકારો માટે સારી તક પૂરી પાડી શકે છે. રિસ્ક મેનેજમેન્ટ : રિયલ્ટી અને મેટલ જેવાં વધારે અસ્થિરતાવાળાં સેક્ટરમાં પોટેન્શિયલ ખૂબ સારું છે, પણ એની સામે લાંબાગાળાનું જોખમ પણ એટલું જ છે. (નોંધ : આ રિપોર્ટ ધ મિન્ટમાં પ્રકાશિત એમકે ગ્લોબલ ફર્મનું વિશ્લેષણ છે. રોકાણકારોએ રોકાણ કરતાં પહેલાં તજજ્ઞોની સલાહ લેવી)

EDITOR'S VIEW: મોદી, મિડલ ક્લાસ અને માર:10 વર્ષથી મધ્યમવર્ગને ઠેંગો, કાલે PMના પટારામાંથી શું નીકળશે? IT એન્જિનિયરના પગારથી સમજો દેશની હકીકત
https://www.divyabhaskar.co.in/dvb-original/news/editors-view-modi-the-middle-class-and-disappointment-since-last-10-years-in-budget-134390700.html

દેશના જાણીતા ઇકોનોમિસ્ટ સુરજિત ભલ્લાએ એક ઇન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું હતું કે લોકસભાની ચૂંટણીનાં પરિણામોમાં ભાજપને સ્પષ્ટ બહુમતી ન આવી એની પાછળનું કારણ મિડલ ક્લાસની નારાજગી છે. ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડના ડાયરેક્ટર રહી ચૂકેલા ભલ્લાએ સ્પષ્ટ કહ્યું હતું કે મિડલ ક્લાસ ડગલે ને પગલે ટેક્સ ચૂકવે છે. તેમણે તો ત્યાં સુધી કહ્યું હતું કે આ વખતના બજેટમાં 1991 જેવા સુધારા લાવવાની જરૂર છે. તેમની વાત ખોટી નથી. મિડલ ક્લાસને મોંઘવારીએ અજગરભરડો લઈ લીધો છે. હવે આ વર્ગ એ આશા રાખીને બેઠો છે કે 2025ના બજેટમાં મિડલ ક્લાસ માટે રાહતનો પટારો ખૂલશે. નમસ્કાર, 2014થી 2024 સુધી મોદી સરકારે જે જે બજેટ રજૂ કર્યાં ત્યારે ત્યારે ભાજપની બહુમતી હતી. આ વખતે ટેકાના બળે ઊભેલી મોદી સરકારને બજેટમાં રાહતની જાહેરાતો કરવી પડશે. યુવાવર્ગ હોય, ખેડૂત હોય, મહિલા હોય, ધંધાર્થી હોય કે લઘુ ઉદ્યોગો હોય, દરેક ક્ષેત્રમાં નવો સંચાર થાય એ જરૂરી છે. એક સમયના આર્થિક સલાહકાર અને રાજ્ય નાણામંત્રી જયંત સિન્હાએ બજેટ માટે ત્રણ સૂચનો કર્યાં છે. જયંત સિન્હા અત્યારે લંડન સ્કૂલ ઓફ ઇકોનોમિક્સમાં વિઝિટિંગ પ્રોફેસર છે. તેમણે જે ત્રણ સૂચન કર્યાં છે એમાં - પહેલું સૂચન : ફ્યુચરમાં હાઇ વેલ્યુ નોકરી પેદા કરવા માટે ફ્રંટિયર ટેક્નોલોજી પર ખર્ચ વધારવો જોઈએ. ફ્રંટિયર ટેક્નોલોજી એટલે AI, ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર, બ્લોક ચેઇન ટેક્નોલોજી વધી રહી છે. એમાં જો પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે તો નવી નોકરીઓની તકો સર્જાશે.
બીજું સૂચન : રોજગાર યોજનાઓ પર ખર્ચ વધારવો જોઈએ. કેન્દ્ર સરકારનું જુલાઈમાં વચગાળાનું બજેટ આવ્યું હતું એમાં નાણામંત્રીએ રોજગારીના સર્જનને પ્રાધાન્ય આપવાની વાત કરી હતી. સરકારી યોજનાઓ છે બહુ સારી, પણ બને એટલો જલદી એનો અમલ થાય એ પણ જરૂરી છે. આ વખતના બજેટમાં વધારેમાં વધારે રોજગાર સર્જનને પ્રાધાન્ય મળે એ જરૂરી છે.
ત્રીજું સૂચન : 10 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવકને ટેક્સ ફ્રી કરવામાં આવે એ જરૂરી છે. દરેક વ્યક્તિને સૌથી વધારે રસ ઇન્કમટેક્સ સ્લેબમાં છે. આજના સમયે 8 લાખ સુધી કોઈ ટેક્સ ભરવાની જરૂર નથી, જો તમે સ્ટાન્ડર્ડ ડિડક્શન લઈ લો છો તો. જો આને 10 લાખ સુધી લઈ જવામાં આવશે તો સૌથી મોટો ફાયદો મધ્યમવર્ગને થશે. મિડલ ક્લાસ આમ પણ જીએસટી અને બીજા બધા ટેક્સ ઓલરેડી આપી રહ્યો છે. જો ઈન્કમટેક્સ સ્લેબ 10 લાખ કરવામાં આવે તો મધ્યમવર્ગના ખિસ્સામાં દર વર્ષે 30થી 50 હજાર રૂપિયા બચશે. હવે જયંત સિન્હાએ કરેલા રસપ્રદ વિશ્લેષણ તરફ આગળ વધીએ...
બજેટમાં સૌથી વધારે ચર્ચા મિડલ ક્લાસની થાય છે. મિડલ ક્લાસમાં કોણ કોણ આવે? મિડલ ક્લાસની વ્યાખ્યા શું? તો ભારતની કુલ વસતિને ત્રણ વર્ગમાં વહેંચી શકાય.
અમીર વર્ગ: જેની વાર્ષિક આવક 10 લાખથી વધુ છે તેવા 15 કરોડ લોકો.
મધ્યમવર્ગ : જેની વાર્ષિક આવક 3 લાખથી 10 લાખ સુધીની છે તેવા 50 કરોડ લોકો.
બાકીનો વર્ગ : જેની વાર્ષિક આવક 3 લાખથી ઓછી હોય તેવા 80 કરોડ લોકો, જેને પ્રધાનમંત્રી યોજના હેઠળ અનાજ મળે છે. ભારતની કુલ વર્કફોર્સ કેટલી છે?
વર્કફોર્સ એટલે કામ કરનારા લોકો. પછી એ નોકરિયાત હોય, ધંધાર્થી હોય, નાનું-મોટું કામ કરનારા લોકો હોય કે મજૂર હોય. જે લોકો કામ કરે છે એને વર્કફોર્સ કહેવાય. અત્યારે સિચ્યુએશન એવી છે કે આ વર્કફોર્સમાં નવા નવા સ્ટુડન્ટ્સની સંખ્યા ઉમેરાતી જાય છે. ભારતમાં નોકરી અને કામ-ધંધા કરનારા 15થી 64 વર્ષના લોકોની વાત કરીએ તો આવનારાં પાંચ વર્ષમાં ભારત દુનિયાનો એકમાત્ર દેશ એવો હશે, જ્યાં વર્કફોર્સ સૌથી વધારે હશે.
2023-24ના આંકડા મુજબ 62.5 કરોડ લોકો કામ કરે છે.
2030 સુધીમાં કુલ વર્કફોર્સ 100 કરોડ થવાનું અનુમાન છે. શ્રમ ભાગીદારી દર એટલે કે લેબર ફોર્સ પાર્ટિસિપેશન રેટનો ગ્રાફ શું રહ્યો છે?
શ્રમ ભાગીદારી દર મધ્યમવર્ગ માટે બહુ મહત્ત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે મધ્યમવર્ગનો વિસ્તાર કરીને સમજીએ તો જે લોકો રોજની કમાણી કરે છે, રોજનું કમાય ને રોજનું ખાય છે, જેમ કે ખેડૂત, મજૂર, છૂટક કામ કરનારા લોકોની કમાણી છે. આવા લોકોનો રેટ ઊંચો આવે, તેમને વધારે કામ મળે અને વધારે કમાણી થાય એવા પ્રયાસ કરવા જોઈએ. અત્યારે સમસ્યા એ છે કે લેબર ફોર્સ પાર્ટિસિપેશન રેટ સતત ઘટતો જાય છે અને એને વધારવો બહુ જરૂરી છે. આ વધશે તો મિડલ ક્લાસની ઇન્કમ પણ સુધરશે. છેલ્લાં 10 વર્ષમાં લેબર ફોર્સ પાર્ટિસિપેશન રેટ આ રીતે રહ્યો છે
2015 - 53.9%
2016 - 47%
2017 - 54.5%
2018 - 54.2%
2019 - 53.9%
2020 - 53.2%
2021 - 54.1%
2022 - 55.4%
2023 - 60.1%

2024 - 50.4% જયંત સિન્હા કહે છે કે બેરોજગારી દર છેલ્લા દાયકામાં ખૂબ વધ્યો છે. ચૂંટણી આવે ત્યારે બેરોજગારોને રોજગારી આપવાનાં વચનોની લહાણી થાય છે એ વાત અજાણી નથી. બેરોજગારીનો દર વધવાનું સૌથી મોટું કારણ કોરોનાને માનવામાં આવે છે. બેરોજગારીનો દર કોરોના પહેલાં ઘટતો જતો હતો. 2019-2020 સુધી બેરોજગારી ઘટાડા તરફ હતી. 2022-2023માં મોટા ભાગના લોકો કોરોનાના ભયથી શહેર છોડીને ગામડાંમાં ચાલ્યા ગયા. ખેતી કરવા લાગ્યા. આને કારણે બેરોજગારી ઘટી છે એવું આપણે માનવા લાગ્યા. હવે જ્યારે આ લોકો ફરી શહેરો તરફ આવી રહ્યા છે, ફરી વર્કફોર્સમાં જોડાઈ રહ્યા છે ત્યારે 2024નો આંકડો જ બતાવે છે કે બેરોજગારીનો દર કૂદકે ને ભૂસકે વધી રહ્યો છે. હવે એ સમય આવી ગયો છે કે આપણે એ સ્ટ્રેટેજી બનાવવી પડશે કે નવા લોકોને કામ કેવી રીતે મળે, તેમને વર્કફોર્સમાં કેવી રીતે સમાવી શકાય. આપણે ત્યાં સ્કિલ્ડ એમ્પ્લોયીઝ ઓછા છે અને અનસ્કિલ્ડ એમ્પ્લોયીઝ વધારે છે. જેમની પાસે આવડત નથી તેમને કામ કેવી રીતે મળે એ વિચારવાનું છે, એટલે જ સરકારે ગયા બજેટમાં ટ્રેનિંગની સ્કીમ લોન્ચ કરી હતી. ઇન્ટર્નશિપની યોજનાઓ મૂકી હતી, એટલે ટ્રેનિંગ અને સ્કિલ બિલ્ડિંગ પર સરકાર વધારે ફોક્સ કરે છે, પણ એનો અમલ સારી રીતે થાય એ પણ એટલું જ જરૂરી છે. અર્થશાસ્ત્રી ભલ્લાએ કહ્યું, મિડલ ક્લાસની નારાજગીને કારણે ભાજપને ઓછી સીટો આવી
મધ્યમવર્ગ આમ પણ ઘણા પ્રકારનો ટેક્સ ચૂકવે છે, ઠીક છે. મિડલ ક્લાસનો જે માણસ વર્ષે 15થી 20 લાખ કમાતો હોય તેની આવકના 40થી 45 ટકા રકમ તો ટેક્સમાં જાય છે. આજે મિડલ ક્લાસની વ્યાખ્યા બદલાઈ ગઈ છે. એક સમયે લક્ઝુરિયસ ગણાતી વસ્તુઓ જરૂરિયાત બની ગઈ છે. કોઈ વ્યક્તિ ફ્રિજ ખરીદે તો ટેક્સ આપવાનો, કોઈ કાર ખરીદે તો ટેક્સ આપવાનો, કોઈ એસી ખરીદે તો ટેક્સ આપવાનો, કોઈ હોટલમાં જમવા જાય તો ટેક્સ આપવાનો. આજનો મિડલ ક્લાસ બધું ખરીદે છે. બધું માણે છે. તો પછી દરેક વસ્તુ પર ટેક્સ લાદી-લાદીને મધ્યમવર્ગને પરેશાન કેમ કરવાનો? આ બધાને કારણે મિડલ ક્લાસમાં ગુસ્સો છે. તે સતત અપસેટ રહે છે. સુરજિત ભલ્લાએ એવું પણ સ્પષ્ટ રીતે કહ્યું કે લોકસભાની ચૂંટણી પહેલાં મેં અને મારા જેવા બીજા એક્સપર્ટે ભાજપની સીટનાં અનુમાન કર્યાં હતાં, પણ એ બધાં ખોટાં પડ્યાં. અમે ભાજપને ઓછી સીટ આવી, એનું એનાલિસિસ કર્યું ત્યારે સમજાયું કે ભાજપને ઓછી સીટ મળી એ માત્ર ને માત્ર મિડલ ક્લાસની નારાજગીને કારણે મળી. સરકારે એ સમજવું પડશે કે જો તમે મિડલ ક્લાસ સાથે રમી રહ્યા છો તો સમજજો કે તમે જોખમ સાથે રમી રહ્યા છો. છેલ્લાં 10 વર્ષનો બેરોજગારીનો દર
2015 - 7.89%
2016 - 7.80%
2017 - 7.72%
2018 - 7.65%
2019 - 6.51%
2020 - 7.86%
2021 - 6.38%
2022 - 4.82%
2023 - 4.17%
2024 - 8.3%
(2023 કરતાં 2024માં બેરોજગારીનો દર સીધો ડબલ થઈ ગયો છે) કરકસરથી રહેવું એ મિડલ ક્લાસની મજબૂરી
મિડલ ક્લાસ માટે સૌથી અગત્યનો છે મોંઘવારી દર. દિવસે દિવસે મોંઘવારી દર વધતો જાય છે અને એની સૌથી મોટી અસર મિડલ ક્લાસ પર પડે છે, કારણ કે આવક તો જે હતી એ જ છે, પણ મોંઘવારી વધતી જાય છે. મિડલ ક્લાસ કરકસરથી રહે છે એ એની મજબૂરી છે. ફ્રિજનો ઉપયોગ શું? ખાવા-પીવાની વસ્તુઓ લાંબા સમય સુધી બગડે નહીં એટલે. બરાબર? પણ મિડલ ક્લાસની વાત જુદી છે. સવારે રોટલી કે ભાત વધ્યા હોય તો રાત્રે ચાલશે એટલે ફ્રિજમાં મૂકી દેવાનાં. સેલ ક્યાં ચાલે છે, ફાયદો ક્યાં થાય એમ છે, એ જગ્યાએથી ખરીદી કરવાની. નજીકમાં ચાલીને જવાતું હોય તો સ્કૂટર લઈને નથી જવું. આ મિડલ ક્લાસનો મિજાજ નથી, મજબૂરી છે. સવારે ઊઠવાનું. નોકરીએ જવાનું. ઘરે પત્ની રસોઈ કરે. અઠવાડિયે એક રજા આવે ને જો ભૂલથીય ફરવા જવાઈ ગયું તો હજાર-બે હજારનો ખર્ચો સહેજ થઈ જાય. આ બધું મિડલ ક્લાસને પરવડે નહીં છતાં આજે હાલત એવી છે કે મહિનો પૂરો થવામાં હોય તો બેન્ક એકાઉન્ટમાં હજાર, બે હજાર રૂપિયાય માંડ હોય. છેલ્લાં 10 વર્ષનો મોંઘવારી દર
2015 - 4.91%
2016 - 4.95%
2017 - 3.33%
2018 - 3.94%
2019 - 3.73%
2020 - 6.62%
2021 - 5.13%
2022 - 6.7%
2023 - 5.49%
2024 - 5.22% 1990માં ઉદારીકરણે મિડલ ક્લાસની વ્યાખ્યા બદલી નાખી
1990ના દાયકામાં ભારતમાં મંદીનો દોર ચાલતો હતો. મધ્યમવર્ગની હાલત પણ ગરીબ જેવી થઈ ગઈ હતી. ત્યારે નરસિમ્હારાવની સરકારે ઉદારીકરણની નીતિ અપનાવી. તેમણે ભારતનું માર્કેટ મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓ માટે ખોલી દીધું. એના કારણે મિડલ ક્લાસને નોકરીઓ મળવાની શરૂ થઈ. એ સમયે મધ્યમવર્ગનું માળખું જ બદલાઈ ગયું. ફાઇનાન્સ અને આઇટી જેવાં સેક્ટરમાં નવી નોકરીની તક ઊભી થઈ. એ સમય એવો હતો કે મિડલ ક્લાસ માણસ સરકારી નોકરીની રાહ જોતો બેઠો હોય, પણ સમય હાથમાંથી સરકતો જતો હોય. એ સમયે પ્રાઈવેટ સેક્ટર જોબનું માર્કેટ ઓપન થયું ને નવી ઘણી નોકરીની તક ઊભી થઈ. પછી તો સિક્યોરિટી ગાર્ડ, ઘરનું કામ કરનારા, નાના વેપારીઓ, નાનકડી દુકાન ચલાવનારા ધંધાર્થીઓ કમાતા થયા. મિડલ

ક્લાસનું અર્થતંત્ર ચેતનવંતુ બન્યું. મિડલ ક્લાસ માટે મોંઘવારી દર ઘટવો એ મોટી વાત છે, પણ મોંઘવારી દરને કાબૂમાં તો રાખવો પડશે, પણ રોજગારમાં વેજ ગ્રોથ છે, એટલે કે પગારમાં પણ સારોએવો વધારો થતો જાય તો જ મોંઘવારી સામે ફાઇટ આપી શકાય, પણ આજે સમસ્યા એ છે કે લોકોની આવક સ્ટેબલ છે ને મોંઘવારી વધતી જાય છે. છેલ્લે,
2014માં ફ્રેશર આઇટી એન્જિનિયરનો પગાર 3.5 લાખ હતો. દસ વર્ષ પછી 2024માં પણ એટલો જ 3.5 લાખ પગાર જ છે. આજની મોંઘવારીના હિસાબે ફ્રેશર આઇટી એન્જિનિયરની સેલરી વર્ષે 6 લાખ હોવી જોઈએ. સોમવારથી શુક્રવાર સુધી રાત્રે 8 વાગ્યે જોતા રહો એડિટર્સ વ્યૂ...
(રિસર્ચ - યશપાલ બક્ષી)

નાણામંત્રી સીતારમણ આજે સતત 8મી વખત બજેટ રજુ કરશે:પેટ્રોલ-ડીઝલ સસ્તું થઈ શકે છે, 10 લાખ સુધી આવક ટેક્સ ફ્રી થવાની આશા
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/finance-minister-sitharaman-will-present-the-budget-for-the-8th-consecutive-time-today-134389075.html

કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ આજે સતત આઠમું બજેટ રજુ કરશે. સવારે 11 વાગ્યે નાણામંત્રીનું ભાષણ શરૂ થશે. છેલ્લાં ચાર બજેટ અને એક વચગાળાના બજેટની જેમ, આ બજેટ પણ પેપર લેસ હશે. 6 મોટી જાહેરાતો જે આ બજેટમાં થઈ શકે છે... 1. સસ્તું-મોંઘું: પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવ ઘટી શકે છે આ જાહેરાતો માટેનાં 3 કારણ 2. ઇન્કમટેક્સ: 10 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક કરમુક્ત થઈ શકે છે જાહેરાત માટેનું કારણ 3. યોજનાઓ: પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ 6 હજારથી વધીને 12 હજાર થઈ શકે છે જાહેરાતો માટે 3 કારણ 4. નોકરી: સંકલિત રાષ્ટ્રીય રોજગાર નીતિની જાહેરાત થઈ શકે છે જાહેરાતો માટે 3 કારણ 5. આરોગ્ય: મેડિકલ કોલેજોમાં 75,000 બેઠક ઉમેરવાનો રોડમેપ જાહેરાતો માટે 3 કારણો દેશમાં હાલમાં ડોક્ટરોની અછત છે. બેઠકો વધારીને આ અછત દૂર કરવામાં આવશે. દર 834 લોકો માટે એક ડૉક્ટર છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન મુજબ દર 1000 લોકો માટે ઓછામાં ઓછો એક ડોક્ટર હોવો જોઈએ. અમેરિકામાં દર 1000 વસતીએ 3 ડોક્ટર છે. 6. ઘર: સસ્તા ઘર ખરીદવા માટેની કિંમત મર્યાદા વધી શકે છે જાહેરાતો માટે 3 કારણ નાણા મંત્રાલયે ઓક્ટોબર 2024માં બજેટ પર કામ શરૂ કર્યું. આમાં તેને અંતિમ સ્વરૂપ આપવા માટે વિવિધ મંત્રાલયો સાથે ચર્ચા કરવાનો સમાવેશ થાય છે. ડિસેમ્બર 2024માં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ અર્થશાસ્ત્રીઓ અને ક્ષેત્રના નેતાઓ સાથે પણ વાતચીત કરી હતી.

આજે સ્ટોક માર્કેટમાં ઊથલ-પાથલના સંકેત:બજેટ પર ઉતાર-ચઢાવનો આધાર, છેલ્લા દસ બજેટ દરમિયાન સ્ટોક માર્કેટનો ટ્રેન્ડ શું હતો?
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/signs-of-turmoil-in-the-stock-market-today-based-on-the-ups-and-downs-on-the-budget-what-was-the-stock-market-trend-during-the-last-ten-budgets-134390625.html

સામાન્ય રીતે શનિવારના દિવસે શેરબજાર બંધ રહે છે પણ 1 ફેબ્રુઆરી, શનિવારે કેન્દ્ર સરકારનું બજેટ રજૂ થવાનું હોવાથી શેરબજાર ખુલ્લું રહેવાનું છે. કેન્દ્રીય બજેટ અને શેરબજારને સીધો સંબંધ છે. બજેટ રજૂ થતું હોય ત્યારે સવારે 11 વાગ્યાથી શેરબજારમાં ટ્રેન્ડ બદલાતો દેખાય છે. આમ તો, બજેટ રજૂ થાય તે પહેલાં જ શેરબજારમાં ઘણી ઉથલપાથલ જોવા મળે છે. પણ બજેટના દિવસે શેરબજારના ઇતિહાસ પર નજર કરીએ તો છેલ્લા 10 વર્ષમાં સ્ટોક માર્કેટ 5 વખત ઉપર ગઈ છે અને 5 વખત ઘટી છે. દાયકાનો આ ત્રીજો શનિવાર હશે જ્યારે શેરબજાર ખુલશે
જ્યારે જ્યારે બજેટ હોય ત્યારે સ્ટોક માર્કેટ એલર્ટ મોડમાં જ હોય છે. અગાઉ બે વખત એવું થયું છે કે બજેટ શનિવારે હોય અને એ દિવસે સ્ટોક માર્કેટ ખુલી રહી હોય. આ વખતે આવું ત્રીજીવાર થવાનું છે. આ પહેલાં 1 ફેબ્રુઆરી, 2020 અને 28 ફેબ્રુઆરી 2015ના દિવસે એવું થયું હતું કે બજેટ શનિવારે હતું અને ત્યારે શેરબજાર ખુલ્લું રહ્યું હતું. ભારતીય સ્ટોક એક્સચેન્જ વીકએન્ડમાં બંધ રહેતા હોય છે. પણ આ વખતે ખાસ સેશન ચાલુ રહેવાનું છે. NSE અને BSEમાં ફૂલ ટ્રેડિંગ સેશન રહેશે. 31 જાન્યુઆરી (શુક્રવાર)ના ટ્રેડિંગનું સેટલમેન્ટ 3 ફેબ્રુઆરી, સોમવારે કરવામાં આવશે. શેરબજારમાં છેલ્લા 10 વર્ષમાં એકસરખા ઉતાર ચઢાવ રહ્યા છે
પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળની સરકારમાં નાણામંત્રી તરીકે નિર્મલા સીતારમણ તેમના કાર્યકાળનું આઠમું બજેટ છે. છેલ્લા દાયકામાં બજેટના દિવસે શેરબજારનો ટ્રેન્ડ બદલાતો રહ્યો છે. સેન્સેકસમાં પાંચ વખત જોરદાર ઉછાળો થયો છે, તો પાંચ વખત સ્ટોક માર્કેટે પછડાટ ખાધી છે. 2021માં શેરબજારમાં મહત્તમ 5 ટકાનો વધારો થયો હતો, જ્યારે આ પહેલા 2020માં તેમાં 2.43 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો. જે બજેટના દિવસે તેનો સૌથી મોટો ઘટાડો હતો. ગયા વર્ષે 2024માં આ સ્થિતિ હતી
ગયા વર્ષે બજેટના દિવસે શેરબજાર પર નજર કરીએ તો 23 જુલાઈ 2024ના રોજ ઈન્ટ્રીમ બજેટ રજૂ કરતી વખતે નાણામંત્રીએ તેમના ભાષણમાં કેપિટલ ગેઈન ટેક્સનો ઉલ્લેખ કરતાની સાથે જ સેન્સેક્સ અને નિફ્ટી અચાનક ક્રેશ થઈ ગયા હતા. બીએસઈ સેન્સેક્સ 1200 પોઈન્ટ ઘટ્યો હતો, જ્યારે એનએસઈ નિફ્ટી-50 ઈન્ડેક્સ 400 પોઈન્ટથી વધુ ઘટ્યો હતો. જોકે, બજાર બંધ થાય ત્યાં સુધીમાં મજબૂત રિકવરી જોવા મળી હતી, તેમ છતાં બંને ઈન્ડેક્ષ લાલ નિશાનમાં બંધ થયા હતા. 2023ના બજેટમાં શું થયું હતું?
2023માં બજેટના દિવસે શેરબજારની સ્થિતિ વિશે વાત કરીએ તો 1 ફેબ્રુઆરી, 2023ના રોજ BSE સેન્સેક્સ 1223 પોઈન્ટના ઉછાળા સાથે 60,773 ના સ્તરે પહોંચ્યો હતો, પરંતુ અંતે શરૂઆતી ચઢાવ ગુમાવતાં માત્ર 158 પોઈન્ટના વધારા સાથે 59,708 અંક પર બંધ થયો હતો. જ્યારે NSE નિફ્ટી 46 પોઈન્ટ ઘટીને 17,616.30 પર બંધ થયો હતો. 2021-22માં બજેટ વખતે જોરદાર તેજી જોવા મળી હતી
2022ની શરૂઆતમાં બજેટના દિવસે શેરબજારમાં જોરદાર તેજી આવી હતી. અને BSE સેન્સેક્સ ટ્રેડિંગ દરમિયાન 1000 પોઈન્ટથી વધુ ઉછળ્યો હતો, જોકે બજાર બંધ થયું ત્યારે તે 848 પોઈન્ટના વધારા સાથે 58,862 ના સ્તરે બંધ થયો હતો. તો એ વખતે NSE નિફ્ટી 237 પોઈન્ટના વધારા સાથે 17,577 ના સ્તરે બંધ થયો હતો. 2021ની વાત કરીએ તો બજેટના દિવસે આ વર્ષ શેરબજાર માટે ઉત્તમ સાબિત થયું હતું. સેન્સેક્સ 2300 પોઈન્ટ અથવા 5 ટકા વધીને 48,600 પર બંધ થયો હતો, જ્યારે નિફ્ટી 647 પોઈન્ટ વધીને 14,281 પર બંધ થયો હતો. બજેટના સપ્તાહ દરમિયાન ભારે ઉતાર-ચઢાવ
હાલની વાત કરીએ તો બજેટના એક સપ્તાહ પહેલાંથી જ સેન્સેક્સ-નિફ્ટીમાં જબરદસ્ત ઉતાર-ચઢાવ જોવા મળી રહ્યો છે. અઠવાડિયાના પહેલા ટ્રેડિંગ દિવસે સેન્સેક્સ અને નિફ્ટી ખરાબ રીતે તૂટી પડ્યા હતા, પરંતુ અઠવાડિયાના બીજા ટ્રેડિંગ દિવસે બંને ઈન્ડેક્સ ઉછળતા જોવા મળ્યા હતા. જોકે, બજેટના દિવસે શેરબજાર કઈ દિશામાં જશે તે કહેવું મુશ્કેલ છે.

બજેટના દિવસે કોમર્શિયલ ગેસ-સિલિન્ડર 7 રૂપિયા સસ્તો:મારુતિની કાર 32,500 રૂપિયા મોંઘી થઈ, આજથી 4 મોટા ફેરફાર
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/rule-changes-from-1st-february-2025-maruti-car-price-hike-134394218.html

1 ફેબ્રુઆરી 2025થી 19 કિલોનો કોમર્શિયલ ગેસ-સિલિન્ડર 7 રૂપિયા સસ્તું થયું છે. હવે એ દિલ્હીમાં 1804 રૂપિયામાં ઉપલબ્ધ થશે. એ જ સમયે મારુતિ સુઝુકીએ તેનાં વાહનોની કિંમતોમાં 32,500 રૂપિયાનો વધારો કર્યો છે. 4 ફેરફાર, જે ફેબ્રુઆરી મહિનામાં થશે... 1. કોમર્શિયલ સિલિન્ડર સસ્તું: ભાવમાં રૂ. 7નો ઘટાડો, ઘરેલું સિલિન્ડરના ભાવમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી
આજથી 19 કિલોગ્રામના કોમર્શિયલ સિલિન્ડરની કિંમત 7 રૂપિયા સસ્તી થઈ ગઈ છે. દિલ્હીમાં તેની કિંમત 7 રૂપિયા ઘટીને ₹1797 થઈ ગઈ. પહેલા તે ₹1804માં ઉપલબ્ધ હતું. કોલકાતામાં તે 4 રૂપિયા ઘટીને ₹1907માં ઉપલબ્ધ છે, પહેલા તેનો ભાવ ₹1911 હતું. મુંબઈમાં સિલિન્ડરની કિંમત 1756 રૂપિયાથી 6.50 રૂપિયા ઘટીને 1749.50 રૂપિયા થઈ ગઈ છે. ચેન્નાઈમાં સિલિન્ડર 1959.50 રૂપિયામાં ઉપલબ્ધ છે. જોકે, 14.2 કિલોગ્રામના ઘરેલું ગેસ- સિલિન્ડરના ભાવમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. તે દિલ્હીમાં ₹803 અને મુંબઈમાં ₹802.50માં ઉપલબ્ધ છે. 2. મારુતિની કાર રૂ.32,500 મોંઘીઃ ફ્રન્ટ, ઇન્વિક્ટો, જિમ્ની અને ગ્રાન્ડ વિટારાનો સમાવેશ
મારુતિ સુઝુકીએ તેના વિવિધ મોડલની કિંમતોમાં રૂ. 32,500 સુધીનો વધારો કર્યો છે. જે મોડલ્સની કિંમતો બદલાશે તેમાં Alto K10, S-Presso, Celerio, Wagon R, Swift, DZire, Brezza, Ertiga, Ignis, Baleno, Ciaz, XL6, FrontX, Invicto, Jimny અને Grand Vitaraનો સમાવેશ થાય છે. ₹19,500 સુધી મોંઘી મળશે અલ્ટો K10 3. ATF 5,269 રૂપિયા મોંઘુંઃ હવાઈ મુસાફરી મોંઘી થઈ શકે છે
ઓઇલ માર્કેટિંગ કંપનીઓએ એર ટ્રાફિક ફ્યુઅલ (ATF)ના ભાવમાં વધારો કર્યો છે. તેનાથી હવાઈ મુસાફરી મોંઘી થઈ શકે છે. ઈન્ડિયન ઓઈલની વેબસાઈટ અનુસાર, દિલ્હીમાં ATF રૂ. 5078.25 થી રૂ. 95,533.72 પ્રતિ કિલોલિટર (1000 લિટર) મોંઘુ થયું છે. 4. કોટક મહિન્દ્રા બેંકે સર્વિસ ચાર્જ અને નિયમો બદલ્યા
કોટક મહિન્દ્રા બેંકે કેટલીક વસ્તુઓ પર સર્વિસ ચાર્જ વધાર્યો છે. આ ફેરફાર ખાસ કરીને 811 બચત ખાતા ધારકોને લાગુ પડશે. કોટક બેંકે તેના ડેબિટ કાર્ડ ધારકો માટે મફત ATM ટ્રાન્ઝેક્શન મર્યાદામાં ફેરફાર કર્યો છે. બેંકે તેના ગ્રાહકોને આ ફેરફાર વિશે ઈમેલ દ્વારા જાણ કરી છે. પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવમાં કોઈ ફેરફાર નહીંઃ દિલ્હીમાં પેટ્રોલ 94.72 રૂપિયા પ્રતિ લિટર
આજે એટલે કે પહેલી ફેબ્રુઆરીએ પણ પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. હાલમાં દિલ્હીમાં પેટ્રોલ 94.72 રૂપિયા પ્રતિ લિટર અને ડીઝલ 87.62 રૂપિયા પ્રતિ લિટરના ભાવે વેચાઈ રહ્યું છે. જ્યારે મુંબઈમાં પેટ્રોલ 103.44 રૂપિયા અને ડીઝલ 89.97 રૂપિયા પ્રતિ લિટરના ભાવે ઉપલબ્ધ છે.

8 બજેટ, 8 સાડીની ખાસ કહાની!:નિર્મલા સીતારમણના દરેક લુકમાં છુપાયેલો છે એક સંદેશ, આ વખતે પહેરેલી મધુબની સાડીનું બિહાર કનેક્શન
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget/news/budget-2025-the-finance-ministers-unique-outlook-in-every-budget-134394622.html

જ્યારે કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ વાર્ષિક બજેટમાં સરકારની આગામી વર્ષ માટેની નાણાકીય નીતિઓ રજૂ કરે છે, ત્યારે તેઓ તેમની સાડીઓ બાબતે પણ હેડલાઇન્સમાં રહે છે. દર વખતે બજેટ દરમિયાન તેમણે પહેરેલી સાડી પાછળ એક કહાની હોય છે. નાણામંત્રીની સાડીઓ એ ભારતની વિવિધતાપૂર્ણ સંસ્કૃતિ અને વારસાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ વર્ષે બજેટ વખતે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ક્રીમ કલરની મધુબની પેઇન્ટિંગવાળી સાડી પહેરી છે, એમાં ગોલ્ડન વર્ક કરેલું છે. તેમણે આ સાડીને લાલ બ્લાઉઝ સાથે પહેરી છે. આ સાડી નાણામંત્રીને પદ્મશ્રી પુરસ્કાર વિજેતા દુલારી દેવીએ ભેટમાં આપી હતી. તેમણે સીતારામણને બજેટના દિવસે આ સાડી પહેરવાની વિનંતી કરી હતી. નિર્મલા સીતારમણે નમ્રતાપૂર્વક દુલારી દેવીની આ વિનંતી સ્વીકારી, જે નાણામંત્રીનો હેન્ડલૂમ પ્રત્યેનો પ્રેમ દર્શાવે છે. દુલારી દેવી મિથિલા આર્ટ્સ માટે જાણીતી છે. વર્ષ 2021માં તેમને કલામાં તેમના યોગદાન માટે તેમને ભારત સરકાર દ્વારા પદ્મશ્રીથી નવાજવામાં આવ્યાં હતાં. બજેટ 2025 – આ વર્ષનો ખાસ લુક
આ વર્ષે નિર્મલા સીતારમણે એક સુંદર ક્રીમ રંગની સાડી પહેરી છે જેમાં પરંપરાગત ગોલ્ડ બોર્ડર છે. તેમણે આ સાડીને લાલ બ્લાઉઝ સાથે પહેરી છે. તેઓ આ લુકમાં ખૂબ જ ક્લાસિક અને ગ્રેસફુલ દેખાતા હતા. ખાસ વાત એ હતી કે આ સાડીની બોર્ડર પર બિહારની પરંપરાગત મધુબની આર્ટ સંબંધિત ડિઝાઇન હતી. મધુબની પેઇન્ટિંગ એ મિથિલા પ્રદેશની પરંપરાગત કલા છે, જેમાં ભૌમિતિક પેટર્ન, ફ્લોરલ ડિઝાઇન અને પૌરાણિક કથાઓની ઝલક જોવા મળે છે. નાણામંત્રીની આ પસંદગી ભારતીય સાંસ્કૃતિક વારસો અને હસ્તકલાને પ્રોત્સાહન આપવાનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. હવે એક નજર કરીએ 2019થી અત્યાર સુધીના તેમના બજેટ ડે લુક્સ પર- 2024 (પૂર્ણ બજેટ)
નિર્મલા સીતારમણે 23 જુલાઈ 2024ના રોજ તેમનું 7મું બજેટ રજૂ કર્યું. તેમણે ઓફ-વ્હાઈટ મંગલગીરી સાડી પહેરી હતી, જેમાં કિરમજી અને ગોલ્ડન બોર્ડર હતી. આ આંધ્રપ્રદેશની એક પારંપરિક સાડી હતી અને ખાસ વાત એ હતી કે તેમણે બજેટમાં આંધ્રપ્રદેશ માટે વિશેષ આર્થિક સહાયની પણ જાહેરાત કરી હતી. 2024 (વચગાળાનું બજેટ) આ વર્ષે, જ્યારે તેમણે વચગાળાનું બજેટ રજૂ કર્યું, ત્યારે તેમણે વાદળી રંગની ટસર સિલ્ક હેન્ડલૂમ સાડી પહેરી હતી. તે બંગાળના કાંથા સિલ્ક કાપડમાંથી બનેલી હતી, અને બ્લુ ઈકોનોમીને લગતી જાહેરાતો સાથે તેમનો આ લુક ઘણો લોકપ્રિય બન્યો હતો. 2023 વર્ષ, 2023માં, નાણામંત્રીએ ટેમ્પલ બોર્ડર સાથે લાલ ઇલ્કલ સિલ્કની સાડી પહેરી હતી. આ કર્ણાટકની પરંપરાગત સાડી હતી અને આ બજેટમાં કર્ણાટક માટે પણ કેટલીક મહત્વપૂર્ણ જાહેરાતો કરવામાં આવી હતી. લાલ રંગ સંકલ્પ, શક્તિ અને સાહસનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. 2022
નાણામંત્રીએ 2022માં ઓડિશાની પરંપરાગત બોમકાઈ સાડી પહેરી હતી. આ કોફી અને બ્રાઉન રંગની સાડીને સ્થિરતા અને શક્તિનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. આ સાડી ઓડિશાના ગંજમ જિલ્લાની હેન્ડલૂમ કળાનું અનોખું ઉદાહરણ હતું. 2021
આ વર્ષે તેણે લાલ બૉર્ડરવાળી ઑફ-વ્હાઇટ પોચમપલ્લી સાડી પહેરી હતી. આ સાડી હૈદરાબાદના પોચમપલ્લી ગામની હેન્ડલૂમ વર્કનો ભાગ હતી અને તેની અનોખી પેટર્ન માટે જાણીતી છે. 2020
નિર્મલા સીતારમણે બજેટ 2020 દરમિયાન પીળી સિલ્કની સાડી પહેરી હતી. પીળો રંગ આનંદ અને ઉર્જાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે અને તે ભારતીય સમૃદ્ધિ અને સંસ્કૃતિને દર્શાવે છે. 2019 2019માં સીતારમણના પ્રથમ બજેટ ભાષણ દરમિયાન, તેમણે ગોલ્ડન બોર્ડર સાથે ગુલાબી મંગલગીરી સાડી પહેરી હતી. ગુલાબી રંગ સ્થિરતા અને ગંભીરતાનું પ્રતીક છે. આ બજેટમાં તેમણે દેશના હેન્ડલૂમ અને એમ્બ્રોઇડરી ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણી જાહેરાતો કરી હતી. 2019માં બોર્ડર પર ગોલ્ડન વર્કવાળી ગુલાબી મંગલગીરી સિલ્ક સાડી પહેરી હતી નાણામંત્રી સીતારમણ પણ પાછલાં વર્ષોમાં બજેટના દિવસે હાથથી વણેલી સાડીઓ પહેરતાં હતાં. આ ભારતનાં નાણામંત્રીનો પરંપરાગત પહેરવેશ માટે પોતાનો પ્રેમ દર્શાવે છે. એવું કહીએ કે સીતારમણ ભારતના સમૃદ્ધ હેન્ડલૂમ અને કાપડના વારસાને રાષ્ટ્રીય મંચ પર લાવ્યાં છે. 2019માં પ્રથમ વખત બજેટ રજૂ કરતી વખતે નિર્મલા સીતારમણે બજેટ બ્રીફકેસને પરંપરાગત ખાતાવહી સાથે બદલ્યું હતું. લાલરંગની ખાતાવહી સાથે ત્યારે તેમણે બોર્ડર પર ગોલ્ડન વર્કવાળી ગુલાબી મંગલગીરી સિલ્ક સાડી પહેરી હતી. બજેટ 2020 દરમિયાન પીળી સિલ્કની સાડી પહેરી હતી બજેટ 2020 દરમિયાન સીતારમણે લીલી બોર્ડરવાળી પીળી સિલ્કની સાડી પહેરી હતી. બજેટ 2021 રજૂ કરતી વખતે સીતારમણે પોચમપલ્લી સિલ્કની સાડી પહેરી હતી, જે લાલ અને

સફેદ રંગની હતી. નાણામંત્રીએ 2022માં બોમકાઈ સાડી, મરૂન અને ગોલ્ડન બોર્ડરવાળી બ્રાઉન સાડી પહેરી હતી. આ દ્વારા તેમણે ઓડિશાના હેન્ડલૂમ હેરિટેજને પ્રોત્સાહન આપ્યું. બોમકાઈ સાડીઓ ઓડિશાના બોમકાઈ ગામમાં બને છે. 2023માં નિર્મલા સીતારમણે લાલ સિલ્કની સાડી પહેરી હતી 2023માં બજેટ રજૂ કરતી વખતે નિર્મલા સીતારમણે લાલ સિલ્કની સાડી પહેરી હતી, જેમાં મંદિરની આકૃતિવાળી બોર્ડર હતી. આ સાડી કર્ણાટકના ધારવાડ પ્રદેશ સંબંધિત કસુતી ભરતકામની સુંદરતા દર્શાવી રહી હતી. 2024માં તેમણે પશ્ચિમ બંગાળમાં લોકપ્રિય હસ્તકલા, કાંથા ભરતકામ સાથે વાદળી ટસર સિલ્ક સાડી પહેરી હતી. જાણો કોણ છે દુલારી દેવી આ વખતે નાણામંત્રી સીતારમણે ક્રીમ રંગની મધુબની પેઇન્ટિંગવાળી સાડી પહેરી છે. એમાં ગોલ્ડન બોર્ડર છે. આ સાડી તેમને બિહારમાં રહેતી પદ્મશ્રી વિજેતા દુલારી દેવીએ ભેટમાં આપી હતી. દુલારી દેવી બિહારના મધુબની જિલ્લાના એક નાનકડા ગામ રાંટીમાં રહે છે. 57 વર્ષીય દુલારી દેવીને 2021માં પદ્મશ્રી એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યાં હતાં. દુલારી દેવીને મધુબની પેઇન્ટિંગમાં તેમના યોગદાન માટે કેન્દ્ર સરકારે આ સન્માન આપ્યું હતું. 2021માં ભાસ્કર સાથે વાત કરતાં દુલારી દેવીએ કહ્યું હતું કે 'પિતા માછીમારી કરતા હતા. નાની ઉંમરે અવસાન પામ્યા. માતાએ મજૂરીકામ કરીને અમારો ઉછેર શરૂ કર્યો. બાળપણથી જ હું, મારી ત્રણ બહેનો અને ભાઈ મારી માતા સાથે કામ કરવા જવા લાગ્યાં. તેથી જ મને ક્યારેય શાળાએ જવાનો મોકો મળ્યો નથી. દુલારી દેવીના લગ્ન માત્ર 12 વર્ષની ઉંમરે થયા હતા. જ્યારે એક પુત્રીનો જન્મ થયો, તે છ મહિના પછી મૃત્યુ પામી હતી. આ પછી સાસરિયાંવાળા અને દુલારીમાં મનમેળ નહોતો. બાદમાં દુલારી દેવી સાસરેથી નીકળીને પોતાના ઘરે આવી ગયાં. ત્યાર પછી તેમણે પાડોશમાં રહેતી મહાસુંદરી દેવીના ઘરે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. મહાસુંદરી દેવી મિથિલા પોન્ટિંગ કરતી હતી. સરકારે વર્ષ 2011માં તેમને પદ્મશ્રીથી પણ સન્માનિત કર્યા હતા. દુલારી દેવીને પેઇન્ટિંગમાં એક મહિનો લાગ્યો દુલારી દેવીએ ભાસ્કરને જણાવ્યું હતું કે 'આ સાડી પર મધુબની પેઇન્ટિંગ કરવામાં એક મહિનો લાગ્યો હતો. મધુબની પેઇન્ટિંગ બેંગલુરુ સિલ્કમાં કરવામાં આવી છે. ઓફિસ સમય પછી સવારે અને સાંજે મેં તેના પર કામ કર્યું. સાડી પર માછલી, પાણી, કમળ, પાન અને મખાનાની તસવીર બનાવવામાં આવી છે. આ તમામ મધુબનીની ઓળખ છે. મેં તેને મિથિલા હાટ કાર્યક્રમમાં નાણામંત્રીને ભેટ આપી હતી. નાણામંત્રીએ સાડી પહેરવાથી દુલારી દેવી ખૂબ ખુશ છે. તેમણે કહ્યું કે આ મિથિલા અને બિહાર માટે ગર્વની વાત છે. નાણામંત્રીની સાડી ચર્ચામાં રહે છે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ પોતાની સાડીઓને લઈને ચર્ચામાં રહે છે. ખાસ કરીને બજેટ રજૂ કરતી વખતે તેઓ જે સાડી પહેરે છે. બજેટ રજૂ કરતી વખતે તેઓ લાલ, વાદળી, પીળી, બ્રાઉન અને ઓફ-વ્હાઈટ સાડી પહેરી ચુક્યા છે. આ સાડીઓ ભારતીય સંસ્કૃતિ અને વારસાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. મહાસુંદરી દેવી પાસેથી કળા શીખી દુલારી દેવીએ કહ્યું હતું કે, 'મહાસુંદરી દેવીના ઘરનું તમામ કામ હું કરતી હતી. જેમ કે ઝાડુ મારવા, વાસણો ધોવા, કપડા ધોવા. બહારથી કાંઈક લાવવું હોય કે સફાઈ કરવાની હોય. ગમે તેવો ઓર્ડર મળે તે કામ કરતી. 'મને જ્યારે પણ તક મળતી ત્યારે હું લાકડાના બ્રશથી જમીન પર પોઈન્ટિંગ કરવા લાગતી હતી. રેખાઓ દોરવાનો ખૂબ શોખ હતો. ક્યારેક હું રસોડામાં કામ કરતી અને ત્યાં પણ પાણીની લાઈન બનાવવાનું શરૂ કર્યું. મહાસુંદરી દેવીએ મને આમ કરતા જોઈ હતી. તે સમજી ગયો કે મને પેઇન્ટિંગમાં રસ છે. તેમના ઘરે રહીને હું કર્પુરી દેવીના સંપર્કમાં આવી, જે મિથિલાના પ્રખ્યાત ચિત્રકાર રહી ચૂક્યા છે. મારી રુચિ જોઈને તેણે મને માર્ગદર્શન આપવાનું શરૂ કર્યું. પાછળથી તેઓ મારી માતા સમાન બની ગયા. Topics: