💔10
💔10
Forwarded from Ferdowsi Astronomy Club (Kahi)
🔸 کانون نجوم آماتوری با همکاری کانون شعر و ادب برگزار میکند:
💫 سلسله نشست‌های ادبی-نجومی «خانه ناهید»
📚سیزدهمین نشست به مناسبت روز بزرگداشت حکیم عمر خیام با موضوع: در آسمان خیام با ارائه جناب میلاد نور محمدزاده🖌
نجوم رو در ادبیات فارسی بیابید 🌱
📆 دوشنبه ۲۹ اردیبهشت
🕰 ساعت ۱۶
🏠 مجتمع کانون‌های فرهنگی هنری، اتاق ۱۷
#کانون_نجوم_آماتوری
#خانه_ناهید
🆔️ @ferdowsi_astronomy_club
@kanoonnews
@FUM_Poem
💫 سلسله نشست‌های ادبی-نجومی «خانه ناهید»
📚سیزدهمین نشست به مناسبت روز بزرگداشت حکیم عمر خیام با موضوع: در آسمان خیام با ارائه جناب میلاد نور محمدزاده🖌
نجوم رو در ادبیات فارسی بیابید 🌱
📆 دوشنبه ۲۹ اردیبهشت
🕰 ساعت ۱۶
🏠 مجتمع کانون‌های فرهنگی هنری، اتاق ۱۷
#کانون_نجوم_آماتوری
#خانه_ناهید
🆔️ @ferdowsi_astronomy_club
@kanoonnews
@FUM_Poem
👍4
قاصد آمد گفتمش: آن ماه سیمین‌بر چه گفت؟
گفت: با هجرم بساز و گفتمش: دیگر چه گفت؟
گفت: دیگر پا ز حد خویش مگذارد برون
گفتمش: جمع است از ما خاطرم، دیگر چه گفت؟
گفت: سر را بایدش از خاک ره کمتر شود
گفتمش: کمتر شمردم، زین تن لاغر چه گفت؟
گفت: جسم لاغرش را از غضب خواهیم سوخت
گفتمش: من سوختم، در باب خاکستر چه گفت؟
گفت: خاکستر چه گردد خواهمش بر باد داد
گفتمش: بر باد رفتم، در حق محشر چه گفت؟
گفت: در محشر به یک‌دم زنده‌اش خواهیم کرد
گفتمش: من زنده گردیدم، ز خیر و شر چه گفت؟
گفت: خیر و شر نباشد عاشقان را در حساب
گفتمش: این هم حسابی، از لب کوثر چه گفت؟
گفت: با ما بر لب کوثر نشیند عاقبت
گفتمش: گر عاقبت این است، از این بهتر چه گفت؟
گفت: دیگر بگذرد در خاطرش یاد عظیم
گفتمش: دیگر بگو، گفتا: مگو دیگر چه گفت؟
شاعر: عظیم نیشابوری
#غزل
@FUM_Poem
گفت: با هجرم بساز و گفتمش: دیگر چه گفت؟
گفت: دیگر پا ز حد خویش مگذارد برون
گفتمش: جمع است از ما خاطرم، دیگر چه گفت؟
گفت: سر را بایدش از خاک ره کمتر شود
گفتمش: کمتر شمردم، زین تن لاغر چه گفت؟
گفت: جسم لاغرش را از غضب خواهیم سوخت
گفتمش: من سوختم، در باب خاکستر چه گفت؟
گفت: خاکستر چه گردد خواهمش بر باد داد
گفتمش: بر باد رفتم، در حق محشر چه گفت؟
گفت: در محشر به یک‌دم زنده‌اش خواهیم کرد
گفتمش: من زنده گردیدم، ز خیر و شر چه گفت؟
گفت: خیر و شر نباشد عاشقان را در حساب
گفتمش: این هم حسابی، از لب کوثر چه گفت؟
گفت: با ما بر لب کوثر نشیند عاقبت
گفتمش: گر عاقبت این است، از این بهتر چه گفت؟
گفت: دیگر بگذرد در خاطرش یاد عظیم
گفتمش: دیگر بگو، گفتا: مگو دیگر چه گفت؟
شاعر: عظیم نیشابوری
#غزل
@FUM_Poem
❤7😍5
Forwarded from شعر، فرهنگ و ادبیات
📚معرّفی کتاب
📗نام کتاب: رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی (بخش اول)
◾️نویسنده: سیدعلی میرافضلی
◾️نوبت چاپ: اول
◾️محل چاپ: تهران
◾️ناشر: سخن
◾️سال چاپ: ۱۳۹۹
◾️تعداد صفحات: ۵۴۲
◾️معرفی‌کننده: محسن احمدوندی
بدون‌شک بهترین پژوهشی که در سال‌های اخیر دربارۀ خیام انجام شده است، کتاب «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» از سیدعلی میرافضلی است. خواندن این کتاب از دو جنبه حائز اهمیت است: یکی اطلاعات مستند و مستدلی که دربارۀ خیام و رباعیاتش در آن گرد آمده و دیگر به کارگیری روش علمی برای شناخت رباعیات اصیل این شاعر پرآوازۀ ایرانی؛ بنابراین خواندن این کتاب نه‌تنها برای کسانی که دل در گروِ عشق خیام دارند مفید است، بلکه برای کسانی هم که در قلمرو ادبیات فارسی پژوهش می‌کنند، یک کلاس درس تمام‌عیار برای آموختن شیوۀ دقیقِ پژوهشِ علمی است.
غیاث‌الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری مشهور به خیام (۴۳۹ ـ ۵۲۶ هـ. ق.) در فلسفه، ریاضی و نجوم از سرآمدان روزگار خود بوده است. آنچه پس از نه‌صد سال از او به ما رسیده است، ده رسالۀ کوتاه علمی به زبان عربی، حدود چهل بیت عربی و حدود هفتاد رباعی فارسی است. رسالۀ نوروزنامه و صدها رباعی دیگر هم به خیام نسبت داد‌ه‌اند که در نسبت آن‌ها هنوز هم چون‌وچراست.
شهرت عالم‌گیر خیام با ترجمۀ ادوارد فیتزجرالد از رباعیات او آغاز شد. ترجمه‌‌ای که نخستین ویراست آن در سال ۱۸۵۹ م. به زبان انگلیسی منتشر شد و همین امر نام خیام را بر سر زبان‌ها انداخت و توجه غیرِایرانیان از شرق و غرب عالم را به این شاعر ایرانی جلب کرد. نخستین پژوهشگری که به تحقیق در زمینۀ خیام و شناخت رباعیات اصیل او از رباعیات منسوب به او گام برداشت، والنتین ژوکوفسکی، ایران‌شناس روس، بود که با نوشتن مقاله‌ای در سال ۱۸۷۹ م. راه را برای پژوهشگران بعدی باز کرد و این پژوهش‌ها تا به امروز هم ادامه داشته است و کارنامۀ خیام‌پژوهی قدمتی صدوسی‌‌ساله یافته و بسیار پُربرگوبار شده است.
میرافضلی در پیش‌گفتار کتابش اعلام میکند که در سال ۱۳۷۲ با نوشتن مقاله‌ای تحت عنوان «رباعیات خیام در شش جُنگ کهن فارسی» به جَرگۀ خیام‌پژوهان پیوسته است. از او تا به امروز دو کتاب مهم دربارۀ خیام منتشر شده است، یکی «رباعیات خیام در منابع کهن» است که در سال ۱۳۸۲ منتشر شده و دیگری «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» است که در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است و تقریباً ماحصل سی سال پژوهش او در زمینۀ زندگی و اشعار خیام است.
کتاب «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» دو بخش اصلی دارد. بخش نخست آن دربارۀ خیام و رباعیات اصیل اوست و بخش دوم دربارۀ رباعیات خیامانه است، یعنی رباعیاتی که در طول تاریخ ادبیات فارسی به نام خیام بر سر زبان‌ها افتاده‌اند و متأثر از گفتمان خیامی بوده‌اند، اما در اصل از شاعرانی دیگر هستند و خیام آن‌ها را نسروده است.
میرافضلی در بخش اول کتاب، این مسئله را مطرح میکند که هر چه از زمان خیام به پیش می‌آییم بر میزان رباعیات منسوب به او افزوده شده است. او اعلام میکند بر اساس منابع موجود، تا حدود یک قرن بعد از خیام هیچ اثری به زبان فارسی نداریم که حتی یک رباعی از خیام در آن نقل شده باشد و اولین آثاری که از خیام و رباعیاتش سخنی به میان آورده‌اند، ازجمله «رسالۀ التنبیه» فخر رازی، «مرصادالعباد» نجم دایه، «الاقطاب‌القطبیه» عبدالقادر اهری و «تاریخ جهانگشا»ی عطاملک جوینی، تقریباً یک قرن با خیام فاصله دارند. اگرچه ما تقریباً تا یکصد سال بعد از مرگ خیام، هیچ شعری از او در منابع فارسی نداریم، اما در گلچینی از اشعار عربی به نام «طرائف‌الطرف» که بارع هروی بغدادی در زمان حیات خیام گردآوری کرده، هفت بیت شعر عربی از او آمده است.
میرافضلی برای شناخت رباعیات اصیل خیام سه اصل را با هم به کار بسته است:
۱. اصل اول شناسایی و ارزیابی منابع کهنی است که رباعیات خیام در آن‌ها آمده است و تواتر و تکرار این رباعیات در این منابع. منظور میرافضلی از منابع کهن منابعی است که از اوایل قرن ششم تا اوایل قرن نهم (از سال ۶۰۶ تا ۸۱۴ هـ. ق.) شعری از خیام در آن‌ها آمده است. او این منابع را به دو دسته تقسیم کرده است: منابع اصلی (۳۲ منبع) و منابع کمکی (۳۵ منبع). منظور میرافضلی از منابع اصلی متونی هستند که یک یا چند رباعی از خیام در آن‌ها نقل شده است و صریحاً ذکر شده که این اشعار از خیام است و منظور از منابع کمکی متونی هستند که شعری از خیام در آن‌ها آمده، اما به نام خیام در ذیل آن اشاره نشده است. در مجموعِ این منابع، ۱۹۷ رباعی آمده که با حذف رباعی‌های تکراری، مجموعاً ۱۵۶ رباعی باقی می‌ماند؛ یعنی در طول سیصد سال در منابع مختلف ۱۵۶ رباعی به اسم خیام داریم.در صد سال اول فقط ۴ رباعی، در صد سال دوم ۹۵ رباعی و در صد سال سوم ۵۷ رباعی به نام این شاعر در این منابع ثبت شده است.
📗شعر، فرهنگ و ادبیات
@mohsenahmadvandi
📗نام کتاب: رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی (بخش اول)
◾️نویسنده: سیدعلی میرافضلی
◾️نوبت چاپ: اول
◾️محل چاپ: تهران
◾️ناشر: سخن
◾️سال چاپ: ۱۳۹۹
◾️تعداد صفحات: ۵۴۲
◾️معرفی‌کننده: محسن احمدوندی
بدون‌شک بهترین پژوهشی که در سال‌های اخیر دربارۀ خیام انجام شده است، کتاب «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» از سیدعلی میرافضلی است. خواندن این کتاب از دو جنبه حائز اهمیت است: یکی اطلاعات مستند و مستدلی که دربارۀ خیام و رباعیاتش در آن گرد آمده و دیگر به کارگیری روش علمی برای شناخت رباعیات اصیل این شاعر پرآوازۀ ایرانی؛ بنابراین خواندن این کتاب نه‌تنها برای کسانی که دل در گروِ عشق خیام دارند مفید است، بلکه برای کسانی هم که در قلمرو ادبیات فارسی پژوهش می‌کنند، یک کلاس درس تمام‌عیار برای آموختن شیوۀ دقیقِ پژوهشِ علمی است.
غیاث‌الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری مشهور به خیام (۴۳۹ ـ ۵۲۶ هـ. ق.) در فلسفه، ریاضی و نجوم از سرآمدان روزگار خود بوده است. آنچه پس از نه‌صد سال از او به ما رسیده است، ده رسالۀ کوتاه علمی به زبان عربی، حدود چهل بیت عربی و حدود هفتاد رباعی فارسی است. رسالۀ نوروزنامه و صدها رباعی دیگر هم به خیام نسبت داد‌ه‌اند که در نسبت آن‌ها هنوز هم چون‌وچراست.
شهرت عالم‌گیر خیام با ترجمۀ ادوارد فیتزجرالد از رباعیات او آغاز شد. ترجمه‌‌ای که نخستین ویراست آن در سال ۱۸۵۹ م. به زبان انگلیسی منتشر شد و همین امر نام خیام را بر سر زبان‌ها انداخت و توجه غیرِایرانیان از شرق و غرب عالم را به این شاعر ایرانی جلب کرد. نخستین پژوهشگری که به تحقیق در زمینۀ خیام و شناخت رباعیات اصیل او از رباعیات منسوب به او گام برداشت، والنتین ژوکوفسکی، ایران‌شناس روس، بود که با نوشتن مقاله‌ای در سال ۱۸۷۹ م. راه را برای پژوهشگران بعدی باز کرد و این پژوهش‌ها تا به امروز هم ادامه داشته است و کارنامۀ خیام‌پژوهی قدمتی صدوسی‌‌ساله یافته و بسیار پُربرگوبار شده است.
میرافضلی در پیش‌گفتار کتابش اعلام میکند که در سال ۱۳۷۲ با نوشتن مقاله‌ای تحت عنوان «رباعیات خیام در شش جُنگ کهن فارسی» به جَرگۀ خیام‌پژوهان پیوسته است. از او تا به امروز دو کتاب مهم دربارۀ خیام منتشر شده است، یکی «رباعیات خیام در منابع کهن» است که در سال ۱۳۸۲ منتشر شده و دیگری «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» است که در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است و تقریباً ماحصل سی سال پژوهش او در زمینۀ زندگی و اشعار خیام است.
کتاب «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» دو بخش اصلی دارد. بخش نخست آن دربارۀ خیام و رباعیات اصیل اوست و بخش دوم دربارۀ رباعیات خیامانه است، یعنی رباعیاتی که در طول تاریخ ادبیات فارسی به نام خیام بر سر زبان‌ها افتاده‌اند و متأثر از گفتمان خیامی بوده‌اند، اما در اصل از شاعرانی دیگر هستند و خیام آن‌ها را نسروده است.
میرافضلی در بخش اول کتاب، این مسئله را مطرح میکند که هر چه از زمان خیام به پیش می‌آییم بر میزان رباعیات منسوب به او افزوده شده است. او اعلام میکند بر اساس منابع موجود، تا حدود یک قرن بعد از خیام هیچ اثری به زبان فارسی نداریم که حتی یک رباعی از خیام در آن نقل شده باشد و اولین آثاری که از خیام و رباعیاتش سخنی به میان آورده‌اند، ازجمله «رسالۀ التنبیه» فخر رازی، «مرصادالعباد» نجم دایه، «الاقطاب‌القطبیه» عبدالقادر اهری و «تاریخ جهانگشا»ی عطاملک جوینی، تقریباً یک قرن با خیام فاصله دارند. اگرچه ما تقریباً تا یکصد سال بعد از مرگ خیام، هیچ شعری از او در منابع فارسی نداریم، اما در گلچینی از اشعار عربی به نام «طرائف‌الطرف» که بارع هروی بغدادی در زمان حیات خیام گردآوری کرده، هفت بیت شعر عربی از او آمده است.
میرافضلی برای شناخت رباعیات اصیل خیام سه اصل را با هم به کار بسته است:
۱. اصل اول شناسایی و ارزیابی منابع کهنی است که رباعیات خیام در آن‌ها آمده است و تواتر و تکرار این رباعیات در این منابع. منظور میرافضلی از منابع کهن منابعی است که از اوایل قرن ششم تا اوایل قرن نهم (از سال ۶۰۶ تا ۸۱۴ هـ. ق.) شعری از خیام در آن‌ها آمده است. او این منابع را به دو دسته تقسیم کرده است: منابع اصلی (۳۲ منبع) و منابع کمکی (۳۵ منبع). منظور میرافضلی از منابع اصلی متونی هستند که یک یا چند رباعی از خیام در آن‌ها نقل شده است و صریحاً ذکر شده که این اشعار از خیام است و منظور از منابع کمکی متونی هستند که شعری از خیام در آن‌ها آمده، اما به نام خیام در ذیل آن اشاره نشده است. در مجموعِ این منابع، ۱۹۷ رباعی آمده که با حذف رباعی‌های تکراری، مجموعاً ۱۵۶ رباعی باقی می‌ماند؛ یعنی در طول سیصد سال در منابع مختلف ۱۵۶ رباعی به اسم خیام داریم.در صد سال اول فقط ۴ رباعی، در صد سال دوم ۹۵ رباعی و در صد سال سوم ۵۷ رباعی به نام این شاعر در این منابع ثبت شده است.
📗شعر، فرهنگ و ادبیات
@mohsenahmadvandi
Forwarded from شعر، فرهنگ و ادبیات
📚معرّفی کتاب
📗نام کتاب: رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی (بخش دوم)
◾️نویسنده: سیدعلی میرافضلی
◾️نوبت چاپ: اول
◾️محل چاپ: تهران
◾️ناشر: سخن
◾️سال چاپ: ۱۳۹۹
◾️تعداد صفحات: ۵۴۲
◾️معرفی‌کننده: محسن احمدوندی
۲. اصل دوم پالایش رباعیات خیام از دیگران و تعیین تکلیفِ رباعیات سرگردان است؛ منظور از رباعیات سرگردان رباعیاتی است که به چند نفر منسوب‌اند. میرافضلی کوشیده است رباعیاتی را که طبق اسناد متقن متعلّق به دیگران است از رباعیات خیام جدا کند و کنار بگذارد و تنها آن‌هایی را باقی بگذارد که مدعی ندارند.
۳. اصل سوم اتکا به سبک قافیه‌بندی است. میرافضلی معتقد است که تقریباً ۸۶ تا ۹۳ درصد رباعیات شاعران هم‌عصرِ خیام چهارقافیهایاند. او این سخن را با بررسی آماری رباعیات دیوان نُه شاعر از شاعران قرن پنجم و اوایل قرن ششم و سخن کسانی چون خواجه نصیرالدین طوسی و جمال‌الدین قَرشی که به چهارقافیه‌ای بودن رباعی در این عصر اشاره کرده‌اند می‌زند. بر این اساس او نتیجه می‌گیرد که رباعیات خیام نیز ناگزیر باید از این ویژگی سبکی برخوردار باشند و رباعی‌های سه قافیه‌ای اغلب از دایرۀ رباعیات اصیل خیام بیرون می‌مانند.
بر اساس این سه اصل، میرافضلی از ۱۵۶ رباعی‌ای که در منابع کهن آمده است، ۲۰ رباعی را رباعیات اصیل برشمرده که هر سه اصل در آن‌ها رعایت شده است (من یازده مورد از این رباعیات اصیل را خوانده‌ام و دوست ارجمندم، آقای شهروز کبیری، پالایش و صداگذاری کرده‌اند، این رباعیات را از اینجا می‌توانید بشنوید). ۴۹ رباعی را رباعیات محتمل به شمار آورده که دو اصل از اصول سه‌گانه را دارند (مجموعِ این ۶۹ رباعی را در تارنمای گنجور می‌توانید ببینید و بخوانید)؛ و ۵۱ رباعی را مشکوک و مردود به شمار آورده است که فقط یک اصل از اصول سه‌گانه را دارند. از ۳۶ رباعی باقی‌مانده نیز، ۲۶ رباعی متعلّق به شاعران دیگر است و در دواوین آن‌ها آمده است و ۱۰ رباعی هم با منظومۀ فکری خیام نمی‌خواند و به این طریق کنار گذاشته شده‌اند.
میرافضلی بر اساس رباعیات بیست‌گانۀ خیام به چند نکتۀ مهم دربارۀ شعر او اشاره کرده است. او بر این باور است که «کوزه و کارگاه کوزه‌گری» و «راه و جاده و رفتن و آمدن» دو استعارۀ مفهومی و بنیادین رباعیات خیام است. خیام در رباعیاتش از پرسش بسیار بهره می‌برد، البته پرسشی که از پیش پاسخ آن را می‌داند. قافیه در شاعر او ساده است و از ردیف به‌ندرت بهره می‌برد. شگرد برجسته کردن مصراعِ چهارمِ رباعی که از اوایل قرن ششم به بعد به شگردی دل‌چسب در رباعی‌سرایی بدل می‌شود، در رباعیات او جایی ندارد و مصراع چهار رباعیاتش برجستگی خاصی ندارد. زبان رباعیات خیام ساده است و به شعر سبک خراسانی و سنت‌های شعری این دوره گرایش دارد. خیام به‌ندرت از هنرسازه‌ها و آرایه‌های ادبی استفاده میکند. رباعیاتش اغلب چهارقافیهایاند. هستۀ مرکزی گفتمان رباعیات او حیرت و تردید، پرسش و پرخاش، عصیان و اعتراض، رنج اجتناب‌ناپذیر زندگی و اغتنام فرصت‌ها و شادخواری است.
میرافضلی می‌گوید درحالی‌که تعداد رباعیات خیام از زمان مرگ او تا اوایل قرن نهم یعنی در طول سیصد سال فقط ۱۵۶ رباعی است، در این قرن و فقط طی چند دهه به ۵۵۰ رباعی می‌رسد. در همین قرن است ـ یعنی ۳۳۰ سال پس از مرگ خیام ـ که کار تدوین مجموعه رباعیاتی به نام خیام آغاز می‌شود. قدیمی‌ترین مجموعه رباعیات خیام «نسخۀ کتابخانه بادلیان آکسفورد» است که محمود پیربوداقی آن را در سال ۸۶۵ هـ. ق. جمع‌آوری کرده، مجموعۀ بعدی «طربخانۀ» یاراحمد بن حسین رشیدی در سال ۸۶۷ هـ. ق. است و به همین ترتیب بر میزان مجموعه‌ها و تعداد رباعیاتی که در هر مجموعه از خیام نقل شده، روز‌به‌روز افزوده می‌شود. میرافضلی برای این مجموعه‌ها در سنجش رباعیات اصیل خیام اعتباری قائل نیست و دلایلی برای این سخن خود برمی‌شمرد، ازجمله این‌که حجم وسیعی از رباعیاتی که در این مجموعه‌ها به خیام نسبت داده شده، از دیگران است. دوم این‌که رباعیات این مجموعه‌ها با رباعیاتی که در منابع کهن آمده‌اند همپوشانی چندانی ندارند. سوم این‌که خود این مجموعه‌ها نیز با هم اختلافات بسیاری دارند و همین امر استناد به آن‌ها را برای شناخت سره از ناسره دشوار کرده است. بر این اساس او برای شناخت رباعیات اصیل خیام به مجموعه‌های عصر تیموری استناد نکرده است و اما اذعان کرده خیامی که ما در این سال‌ها شناخته‌ایم، متأسفانه خیامی بوده که مجموعه‌های عصر تیموری برای ما برساخته‌اند و با خیام اصیلِ قرن پنجم و ششم بسیار فاصله دارد.
بخش دوم کتاب میرافضلی به خیامانه‌های پارسی اختصاص دارد. میرافضلی در این بخش تعدادی از رباعی‌های قرن پنجم تا هفتم را که به اسم خیام معروف شده‌اند و از او نیستند، با استناد به متون چاپی و نُسَخ خطی به صاحبان اصلی آن‌ها برگردانده است.
(۱۴۰۴/۲/۲۸)
📗شعر، فرهنگ و ادبیات
@mohsenahmadvandi
http://yun.ir/qegp1c
📗نام کتاب: رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی (بخش دوم)
◾️نویسنده: سیدعلی میرافضلی
◾️نوبت چاپ: اول
◾️محل چاپ: تهران
◾️ناشر: سخن
◾️سال چاپ: ۱۳۹۹
◾️تعداد صفحات: ۵۴۲
◾️معرفی‌کننده: محسن احمدوندی
۲. اصل دوم پالایش رباعیات خیام از دیگران و تعیین تکلیفِ رباعیات سرگردان است؛ منظور از رباعیات سرگردان رباعیاتی است که به چند نفر منسوب‌اند. میرافضلی کوشیده است رباعیاتی را که طبق اسناد متقن متعلّق به دیگران است از رباعیات خیام جدا کند و کنار بگذارد و تنها آن‌هایی را باقی بگذارد که مدعی ندارند.
۳. اصل سوم اتکا به سبک قافیه‌بندی است. میرافضلی معتقد است که تقریباً ۸۶ تا ۹۳ درصد رباعیات شاعران هم‌عصرِ خیام چهارقافیهایاند. او این سخن را با بررسی آماری رباعیات دیوان نُه شاعر از شاعران قرن پنجم و اوایل قرن ششم و سخن کسانی چون خواجه نصیرالدین طوسی و جمال‌الدین قَرشی که به چهارقافیه‌ای بودن رباعی در این عصر اشاره کرده‌اند می‌زند. بر این اساس او نتیجه می‌گیرد که رباعیات خیام نیز ناگزیر باید از این ویژگی سبکی برخوردار باشند و رباعی‌های سه قافیه‌ای اغلب از دایرۀ رباعیات اصیل خیام بیرون می‌مانند.
بر اساس این سه اصل، میرافضلی از ۱۵۶ رباعی‌ای که در منابع کهن آمده است، ۲۰ رباعی را رباعیات اصیل برشمرده که هر سه اصل در آن‌ها رعایت شده است (من یازده مورد از این رباعیات اصیل را خوانده‌ام و دوست ارجمندم، آقای شهروز کبیری، پالایش و صداگذاری کرده‌اند، این رباعیات را از اینجا می‌توانید بشنوید). ۴۹ رباعی را رباعیات محتمل به شمار آورده که دو اصل از اصول سه‌گانه را دارند (مجموعِ این ۶۹ رباعی را در تارنمای گنجور می‌توانید ببینید و بخوانید)؛ و ۵۱ رباعی را مشکوک و مردود به شمار آورده است که فقط یک اصل از اصول سه‌گانه را دارند. از ۳۶ رباعی باقی‌مانده نیز، ۲۶ رباعی متعلّق به شاعران دیگر است و در دواوین آن‌ها آمده است و ۱۰ رباعی هم با منظومۀ فکری خیام نمی‌خواند و به این طریق کنار گذاشته شده‌اند.
میرافضلی بر اساس رباعیات بیست‌گانۀ خیام به چند نکتۀ مهم دربارۀ شعر او اشاره کرده است. او بر این باور است که «کوزه و کارگاه کوزه‌گری» و «راه و جاده و رفتن و آمدن» دو استعارۀ مفهومی و بنیادین رباعیات خیام است. خیام در رباعیاتش از پرسش بسیار بهره می‌برد، البته پرسشی که از پیش پاسخ آن را می‌داند. قافیه در شاعر او ساده است و از ردیف به‌ندرت بهره می‌برد. شگرد برجسته کردن مصراعِ چهارمِ رباعی که از اوایل قرن ششم به بعد به شگردی دل‌چسب در رباعی‌سرایی بدل می‌شود، در رباعیات او جایی ندارد و مصراع چهار رباعیاتش برجستگی خاصی ندارد. زبان رباعیات خیام ساده است و به شعر سبک خراسانی و سنت‌های شعری این دوره گرایش دارد. خیام به‌ندرت از هنرسازه‌ها و آرایه‌های ادبی استفاده میکند. رباعیاتش اغلب چهارقافیهایاند. هستۀ مرکزی گفتمان رباعیات او حیرت و تردید، پرسش و پرخاش، عصیان و اعتراض، رنج اجتناب‌ناپذیر زندگی و اغتنام فرصت‌ها و شادخواری است.
میرافضلی می‌گوید درحالی‌که تعداد رباعیات خیام از زمان مرگ او تا اوایل قرن نهم یعنی در طول سیصد سال فقط ۱۵۶ رباعی است، در این قرن و فقط طی چند دهه به ۵۵۰ رباعی می‌رسد. در همین قرن است ـ یعنی ۳۳۰ سال پس از مرگ خیام ـ که کار تدوین مجموعه رباعیاتی به نام خیام آغاز می‌شود. قدیمی‌ترین مجموعه رباعیات خیام «نسخۀ کتابخانه بادلیان آکسفورد» است که محمود پیربوداقی آن را در سال ۸۶۵ هـ. ق. جمع‌آوری کرده، مجموعۀ بعدی «طربخانۀ» یاراحمد بن حسین رشیدی در سال ۸۶۷ هـ. ق. است و به همین ترتیب بر میزان مجموعه‌ها و تعداد رباعیاتی که در هر مجموعه از خیام نقل شده، روز‌به‌روز افزوده می‌شود. میرافضلی برای این مجموعه‌ها در سنجش رباعیات اصیل خیام اعتباری قائل نیست و دلایلی برای این سخن خود برمی‌شمرد، ازجمله این‌که حجم وسیعی از رباعیاتی که در این مجموعه‌ها به خیام نسبت داده شده، از دیگران است. دوم این‌که رباعیات این مجموعه‌ها با رباعیاتی که در منابع کهن آمده‌اند همپوشانی چندانی ندارند. سوم این‌که خود این مجموعه‌ها نیز با هم اختلافات بسیاری دارند و همین امر استناد به آن‌ها را برای شناخت سره از ناسره دشوار کرده است. بر این اساس او برای شناخت رباعیات اصیل خیام به مجموعه‌های عصر تیموری استناد نکرده است و اما اذعان کرده خیامی که ما در این سال‌ها شناخته‌ایم، متأسفانه خیامی بوده که مجموعه‌های عصر تیموری برای ما برساخته‌اند و با خیام اصیلِ قرن پنجم و ششم بسیار فاصله دارد.
بخش دوم کتاب میرافضلی به خیامانه‌های پارسی اختصاص دارد. میرافضلی در این بخش تعدادی از رباعی‌های قرن پنجم تا هفتم را که به اسم خیام معروف شده‌اند و از او نیستند، با استناد به متون چاپی و نُسَخ خطی به صاحبان اصلی آن‌ها برگردانده است.
(۱۴۰۴/۲/۲۸)
📗شعر، فرهنگ و ادبیات
@mohsenahmadvandi
http://yun.ir/qegp1c
👍5
کانون شعر و ادب دانشگاه فردوسی مشهد
روز بزرگداشت، حکیم، فیلسوف، ریاضی‌دان، منجم، شاعر، نابغه قرون و اعصار، خیام نیشابوری فرخنده باد. #خیام @FUM_Poem
چند رباعی از خیام
از دی که گذشت، هیچ از او یاد مکن
فردا که نیامده‌ست، فریاد مکن
بر نامده و گذشته بنیاد مکن
حالی خوش باش و عمر بر باد مکن
آن را که به صحرای علل تاخته‌اند
بی او همه کارها بپرداخته‌اند
امروز بهانه‌ای درانداخته‌اند
فردا همه آن بُوَد که دی ساخته‌اند
چون ابر به نوروز رُخِ لاله بشُست
برخیز و به جامِ باده کن عزمْ درست
کین سبزه که امروز تماشاگهِ توست
فردا همه از خاکِ تو برخواهد رُست
زین بحر وجود آمده پیدا ز نهفت
کس نیست که او جوهر تحقیق بسُفت
هر کس سخنی از سر سودا گفتند
زآن روی که هست، کس نمی‌داند گفت
#خیام #خیام_نیشابوری
#رباعی
@FUM_Poem
از دی که گذشت، هیچ از او یاد مکن
فردا که نیامده‌ست، فریاد مکن
بر نامده و گذشته بنیاد مکن
حالی خوش باش و عمر بر باد مکن
آن را که به صحرای علل تاخته‌اند
بی او همه کارها بپرداخته‌اند
امروز بهانه‌ای درانداخته‌اند
فردا همه آن بُوَد که دی ساخته‌اند
چون ابر به نوروز رُخِ لاله بشُست
برخیز و به جامِ باده کن عزمْ درست
کین سبزه که امروز تماشاگهِ توست
فردا همه از خاکِ تو برخواهد رُست
زین بحر وجود آمده پیدا ز نهفت
کس نیست که او جوهر تحقیق بسُفت
هر کس سخنی از سر سودا گفتند
زآن روی که هست، کس نمی‌داند گفت
#خیام #خیام_نیشابوری
#رباعی
@FUM_Poem
❤7👍1
🔺️کانون شعر و ادب با همکاری دفتر ارتباط با فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار میکند:
✅سروِ سهی
✅آیین بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی
🔵سخنران: جناب آقای دکتر محمد بیانی
🟠عنوان سخنرانی: آیا شاهنامه متن اسطوره‌ای است؟
⏲گاه: سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۲
🏤جایگاه: مجتمع کانون‌ها، تالار اندیشه
#کانون_شعر_و_ادب
@FUM_Poem
@kanoonnews
✅سروِ سهی
✅آیین بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی
🔵سخنران: جناب آقای دکتر محمد بیانی
🟠عنوان سخنرانی: آیا شاهنامه متن اسطوره‌ای است؟
⏲گاه: سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۲
🏤جایگاه: مجتمع کانون‌ها، تالار اندیشه
#کانون_شعر_و_ادب
@FUM_Poem
@kanoonnews
❤8👍1
کانون شعر و ادب دانشگاه فردوسی مشهد
🔺️کانون شعر و ادب با همکاری دفتر ارتباط با فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار میکند: ✅سروِ سهی ✅آیین بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی 🔵سخنران: جناب آقای دکتر محمد بیانی 🟠عنوان سخنرانی: آیا شاهنامه متن اسطوره‌ای است؟ ⏲گاه: سه‌شنبه،…
بزرگداشت فردوسی ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
<unknown>
فایل صوتی بزرگداشت حکیم فردوسی با
سخنرانی جناب آقای دکتر محمد بیانی با عنوان:
آیا شاهنامه متن اسطوره‌ای است؟
سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
#فردوسی
#کانون_شعر_و_ادب
@FUM_Poem
@kanoonnews
سخنرانی جناب آقای دکتر محمد بیانی با عنوان:
آیا شاهنامه متن اسطوره‌ای است؟
سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
#فردوسی
#کانون_شعر_و_ادب
@FUM_Poem
@kanoonnews
👍5❤1
چند #تک_بیت از #صائب_تبریزی :
هر سیه چشمی چو آهو کی کند ما را شکار؟
چشمِ لیلی‌دیده ما را، غرور دیگرست
سرِ زلفِ تو نباشد، سرِ زلفِ دگری
از برایِ دلِ ما قحطِ پریشانی نیست
کمندِ زلف در گردن گذشتی روزی از صحرا
هنوز از دور گردن می‌کشد آهویِ صحرایی
به آب‌ِ رویِ خود در منتهاِی عمر می‌ترسم
به دستِ رعشه‌دارم ساغرِ سرشار افتاده
شادم به مرگِ خود که هلاکِ تو می‌شوم
با زندگی خوشم که بمیرم برایِ تو
طومارِ درد و داغِ عزیزانِ رفته است
این مهلتی که عمرِ دراز است نامِ او
نه ذوقِ بودن و نه روی بازگردیدن
چو خنده بر لبِ ماتم‌رسیده حیرانم
@FUM_Poem
هر سیه چشمی چو آهو کی کند ما را شکار؟
چشمِ لیلی‌دیده ما را، غرور دیگرست
سرِ زلفِ تو نباشد، سرِ زلفِ دگری
از برایِ دلِ ما قحطِ پریشانی نیست
کمندِ زلف در گردن گذشتی روزی از صحرا
هنوز از دور گردن می‌کشد آهویِ صحرایی
به آب‌ِ رویِ خود در منتهاِی عمر می‌ترسم
به دستِ رعشه‌دارم ساغرِ سرشار افتاده
شادم به مرگِ خود که هلاکِ تو می‌شوم
با زندگی خوشم که بمیرم برایِ تو
طومارِ درد و داغِ عزیزانِ رفته است
این مهلتی که عمرِ دراز است نامِ او
نه ذوقِ بودن و نه روی بازگردیدن
چو خنده بر لبِ ماتم‌رسیده حیرانم
@FUM_Poem
❤7
ﻣﻦ دﻟﻢ از دﺳﺖِ دﻧﻴﺎ ﺧﻮﻧﻪ دﻳﮕﻪ
ﻣﻴﺮم از ﻣﻦ ﺳﺎﻳﻪای میﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﻪ
ﺳﻴﻨﻪای ﻛﻪ اﺳﻢِ ﺗﻮ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻴﺰد
ﺑﻌﺪ ﺗﻮ ﺳﻴﻨﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﻮﻧﻪ دﻳﮕﻪ
ﮔُﺮ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻣﺜﻞ ﻳﻪ ﺑﺎغ ﻫﺮاﺳﻮن
ﻗﺪ ﻛﺸﻴﺪم ﻣﺜﻞ ﻳﻪ ﻓﻮاره ﺧﻮن
اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮو برنمیﮕﺮدم دوﺑﺎره
دﺳﺖ ﺑﺠﻨﺒﻮن ﻣﺮگ، ﺧﺴﺘﻢ دﺳﺖ ﺑﺠﻨﺒﻮن...
ترانه از: امید روزبه
#امید_روزبه
@FUM_Poem
ﻣﻴﺮم از ﻣﻦ ﺳﺎﻳﻪای میﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﻪ
ﺳﻴﻨﻪای ﻛﻪ اﺳﻢِ ﺗﻮ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻴﺰد
ﺑﻌﺪ ﺗﻮ ﺳﻴﻨﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﻮﻧﻪ دﻳﮕﻪ
ﮔُﺮ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻣﺜﻞ ﻳﻪ ﺑﺎغ ﻫﺮاﺳﻮن
ﻗﺪ ﻛﺸﻴﺪم ﻣﺜﻞ ﻳﻪ ﻓﻮاره ﺧﻮن
اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮو برنمیﮕﺮدم دوﺑﺎره
دﺳﺖ ﺑﺠﻨﺒﻮن ﻣﺮگ، ﺧﺴﺘﻢ دﺳﺖ ﺑﺠﻨﺒﻮن...
ترانه از: امید روزبه
#امید_روزبه
@FUM_Poem
💔7
نه دل از سینه کند یاد و نه آرام ز دل
این دو غربت‌زده عمری‌ست که دور از وطن‌اند
هر دو را به که هم‌آغوش سپاریم به خاک
حسرت و دل دو شهیدند كه در يک كفن‌اند
شاعر: طالب آملی
#طالب_آملی
@FUM_Poem
این دو غربت‌زده عمری‌ست که دور از وطن‌اند
هر دو را به که هم‌آغوش سپاریم به خاک
حسرت و دل دو شهیدند كه در يک كفن‌اند
شاعر: طالب آملی
#طالب_آملی
@FUM_Poem
❤9
✨دانشگاه فردوسی مشهد با حمایت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار میکند:
🔷رویداد پیوند حماسه‌ها (از توس تا خرمشهر)
🔻با حضور: امیر دریادار حبیب‌الله سیاری، معاون هماهنگ کننده ارتش
🔺با حضور: دکتر وحید شالچی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری
🔺اجرای علی زند وکیلی
🔻رزم اسب‌ها (نبرد رستم و سهراب)
#پیوند_حماسه_ها
📆یکشنبه، ۴ خردادماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۷
📍دانشگاه فردوسی مشهد، ورزشگاه ۲۲ بهمن
┈┈••••✾•🌿💠🌿•✾•••┈┈
🌐 http://farhangi.um.ac.ir
🆔 https://zil.ink/farhangifum
🆔 https://www.tgoop.com/farhangifum
🔷رویداد پیوند حماسه‌ها (از توس تا خرمشهر)
🔻با حضور: امیر دریادار حبیب‌الله سیاری، معاون هماهنگ کننده ارتش
🔺با حضور: دکتر وحید شالچی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری
🔺اجرای علی زند وکیلی
🔻رزم اسب‌ها (نبرد رستم و سهراب)
#پیوند_حماسه_ها
📆یکشنبه، ۴ خردادماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۷
📍دانشگاه فردوسی مشهد، ورزشگاه ۲۲ بهمن
┈┈••••✾•🌿💠🌿•✾•••┈┈
🌐 http://farhangi.um.ac.ir
🆔 https://zil.ink/farhangifum
🆔 https://www.tgoop.com/farhangifum
💯3❤2