Telegram Web
📚گزیدهٔ منابع و مطالعات تاریخی (۲)

مطالعهٔ علمی و دانشگاهی تاریخ صدر اسلام در غرب  بیش از یکصد سال و در جهان اسلام  کمتر از صد سال پیشینه دارد. در غرب در سی سال اخیر مطالعات این دوره کماً و کیفاً پیشرفت بسیاری کرده است؛ در آنجا مسئله اعتبار/ بی‌اعتباری منابع اسلامی برای تحقیق در تاریخ صدر اسلام و جستجو برای «محمد تاریخی»، منجر به بازخوانی و بازتفسیر تاریخ این دوره شده‌ است.

این فهرست گزیدهٔ آثار فارسی و فارسی‌شده،  شامل کتاب‌هایی است که دست‌کم یک‌بار خوانده‌ام. آثاری که اگرچه عالمانه نوشته شده‌اند، امّا روش و رویکردهای متفاوتی دارند؛ برخی بیشتر توصیفی هستند و برخی تا اندازه‌ای تحلیلی و انتقادی؛ برخی کاملاً مذهبی و برخی انتقادی نوشته شده‌اند. کتاب‌های شولر و حبری تاریخ صدر اسلام نیستند، بلکه پژوهش‌هایی نقادانه و نوآورانه دربارهٔ اعتبار منابع و روایت‌های تاریخ صدر اسلام و چگونگی رویارویی با آنها و بهره‌گیری از آنها هستند.

📙تاریخ صدر اسلام (عصر پیامبر و عصر خلفای راشدین) (۲): گزیدۀ منابع و مطالعات به زبان فارسی

📘 تألیف:
۱. فیاض، علی‌اکبر، تاریخ اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش (چاپ اول: ۱۳۲۷).

۲. آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ (چاپ اول: ۱۳۵۸).

۳. شهیدی، سیدجعفر، تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۲ش.

۴. زریاب، عباس، سیرۀ رسول الله (ص)، تهران، سروش، ۱۳۷۰ش.

۵. زریاب، عباس، درس‌هایی درباره ظهور اسلام، تهران، نامک، ۱۴۰۳ ش.

۶. زرگری‌نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)، تهران، سمت، ۱۳۷۸ش.

📗ترجمه از عربی و انگلیسی:
۱.  العلی، صالح احمد، دولت رسول خدا (ص)، ترجمۀ هادی انصاری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۱ش.

۲. عاملی، جعفر مرتضی،  سیرت جاودانه (ترجمه و تلخیص کتاب الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص)، ۲ج. ترجمۀ محمد سپهری، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۴ش.

۳. الدوری، عبدالعزیز، درآمدی بر تاریخ صدر اسلام، ترجمۀ عباس بصیری، تهران، نگارستان اندیشه، ۱۳۹۹ش.

۴. مادلونگ، ویلفرد، جانشینی حضرت محمد (ص): پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، ترجمۀ احمد نمایی و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، ۱۳۸۵ش.

۵. الحبری، طیب، روایت و سیاست در تاریخ صدر اسلام: خلفای راشدین، ترجمۀ محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۰ش.

۶. شولر، گریگور، زندگی‌نامه محمد (ص): ماهیت و وثاقت، ترجمۀ محمدحسین رفیعی، تهران، حکمت، ۱۴۰۰ش.

▫️ معصومعلی پنجه
۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ | گروه تاریخ و باستان‌شناسی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات

📚 گزیدهٔ منابع و مطالعات تاریخی (۱)

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
7👍5
Dar Kenare Golzar
Ruhollah Khaleghi
🍂 امروز سالروز درگذشت عبدالوهاب شهیدی است (۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰). یکی از کارهای شورانگیز و گوش‌نواز او را که سه استاد دیگر نیز در آفرینش آن نقش داشته‌اند، بشنوید:

🎼 در کنار گلزار
🎤خواننده: عبدالوهاب شهیدی
شعر: محمد محیط طباطبایی
🎶 آهنگساز: علی‌نقی وزیری
🎹 تنظیم‌کننده: روح‌الله خالقی

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
9
📘یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد (جلد اول)، به‌کوشش محمدحسین دانایی، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۴۰۳.

جلد اول یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد چند ماهی است که روانهٔ بازار کتاب شده است. ده سال پیش، محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال، خبر داده بود که این یادداشت‌ها نزد اوست و گفته بود: «این یادداشت‌ها، جسورانه‌ترین و بی‌باکانه‌ترین و در عین حال، رئالیستی‌ترین اثر آل احمد هستند، دقیق‌ترین حدیث نفس یا گزارش از آنچه در سویدای ضمیر یا در زوایای ذهن یک نویسنده یا یک روشنفکر یا یک فعال سیاسی جریان داشته و هیچکس هم به آنها دسترسی نداشته جز خودش. یادداشتها چیزی است فراتر یا حداقل متفاوت از «غرب‌زدگی» و «در خدمت و خیانت روشنفکران» و «سنگی بر گوری». بنابراین، کشف این یادداشت‌ها، به منزله کشف تازه نویسنده آنها است».

کتاب را تازه خریده‌ام و چند یادداشت‌ را بیشتر  نخوانده‌ام؛ شاید زود باشد ولی باید بگویم خیلی خواندنی است! به‌نظرم با روزها در راه شاهرخ مسکوب برابری می‌کند. پر است از نکته‌های تاریخی و ادبی و ... .

▫️معصومعلی پنجه
۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ | جنت‌آباد شمالی [در اینجا از ساعت ۹ صبح برق رفته است]

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
👍8
📙 خاطرات کارل بروکلمان، ویرایش رودولف زِلهایم، ترجمهٔ مهران ارزنده، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی،   ۱۳۹۷.

اگر می‌خواهید کتابتان پخش نگردد و دیده و خوانده نشود، انتشار آن را بسپارید به دست ناشران دولتی. این کتاب سال ۱۳۹۷ چاپ شده، امّا در هیچ‌ کتابفروشی حقیقی یا مجازی یافت نمی‌شد؛ گمان می‌کردم همهٔ نسخه‌های آن فروش رفته است. اتفاقی در نمایشگاه مجازی امسال جستجو کردم و آن را یافتم. خوشبختانه قیمت کتاب را خیلی زیاد افزایش نداده‌اند: ۱۶۲ صفحه از بیست‌و‌پنج هزار تومان به هفتاد هزار تومان که تخفیف هم دارد!

کتاب کوچکی است اما برای شناخت کارل بُروكِلْمان خاورشناس آلمانی که از چهره‌های پرکار و درخشان مطالعات زبان‌های سامی و ترکی و مطالعات تاریخ اسلام در غرب در نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم و نیمهٔ نخست سدهٔ بیستم بود، سودمند است.

▫️ معصومعلی پنجه
۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ | تهران آلودهٔ اندکی گردوغباری

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
👍8👏2😁2
Forwarded from مردم‌نامه (تاریخ مردم) (Parastoo Rahimi)
🔴 شمارۀ جدید فصلنامۀ مردم‌نامه منتشر شد.

مردم‌نامه (فصلنامۀ تاریخ مردم)
به‌سردبیری داریوش رحمانیان
شمارۀ ۳۰ و ۳۱

در این شماره می‌خوانید:

🔸ترکیب طبقاتی مجلس اول/احمد اشرف
🔸قهوه و پیدایش قهوه‌خانه در عثمانی و ایران/محمدتقی امامی خویی و منیژه صدری
🔸موافقت‌نامۀ گلستان؛ قرارداد متارکۀ جنگ یا عهدنامۀ قطعی/غلامحسین زرگری‌نژاد

🔷پرونده‌ای دربارۀ تاریخ‌نگاری سهراب یزدانی
🔹گفتار آغازین
🔹کودتاهای ایران؛ کندوکاوی در یک تاریخ‌نگاری متفاوت/محمدعلی اکبری
🔹بازاندیشی تاریخ مشروطه: میراث علمی سهراب یزدانی/سیمین فصیحی
🔹سهراب یزدانی و خوانش تراژیک از تجربۀ مشروطیت/جواد مرشدلو
🔹رهایی روستاییان از تفرعن آیندگان/محمدجواد عبدالهی
🔹روایتگر بی‌صدایان/توران طولابی
🔹چهرۀ فراموش‌شدگان مشروطه در آیینۀ تاریخ‌نگاری سهراب یزدانی/شادی معرفتی
🔹گفت‌وگو با حسین مفتخری/داریوش رحمانیان و جواد مرشدلو
🔹گفت‌وگو با سهراب یزدانی/سعیده حیدری‌نژاد
🔹منش و روش در تاریخ‌نگاری سهراب یزدانی/داریوش رحمانیان
🔹بیم و امید در مطالعات تاریخ ایران در گفت‌وگو با جواد عباسی/محسن آزموده

📌با گفتارهایی در تاریخ زندگی روزانه، تفریح و اوقات فراغت و تاریخ ادبیات از عبدالمهدی رجائی، سیدعلی کاشفی خوانساری و محمدعلی علوی‌کیا.

📕مردم‌نامه را بخوانید و به دوستان و آشنایان بشناسانید. این مهم‌ترین و مؤثرترین کمک به حرکت مردم‌نامه است. ماندگاری و بالندگی مردم‌نامه در گرو همراهی و پشتیبانی شماست.

پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇


📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

https://www.tgoop.com/mardomnameh
👍21
... کجا دیده‌ای بوستانی در آستین و باغی در بغل؛ گویا از زبان مردگان و ترجمان زندگان؛ همدمی که تا نخوابیده‌ای بیدار است ...

🔹 جاحِظ

📙 [زنده‌یاد استاد] علیرضا ذکاوتی قراگزلو، مقدمه بر جاحظ، طرح نو، ۱۳۸۰.

📗 اگر یک دلیل برای خوشحالی از زاده‌شدن و زنده‌بودن و زندگی‌کردن داشته باشم، آن زیستن با کتاب‌های خوب و خواندنی است!

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
👍11👏21🔥1
📕آلان مانزلو، مفهوم‌شناسی تاریخ: راهنمای مطالعات تاریخی، ترجمهٔ سیدهاشم آقاجری و بهزاد کریمی، تهران، فرهنگ نشر نو با همکاری نشر آسیم، ۱۴۰۳.

این کتاب را از همان روزی که خبر انتشارش آمد برای خرید نشان کرده بودم؛ امُا در نمایشگاه نبود! پریروز که پس از سالی گذارم به خیابان انقلاب افتاد، آن را از کتابفروشی خوارزمی خریدم. دربارهٔ اهمیت این کتاب سخن بسیار رفته است؛ کوتاه‌سخن آنکه این کتاب که به صورت فرهنگ‌نامه‌ای نگاشته و تدوین شده، برای تاریخ‌پژوهان بسیار کارآمد و راهگشا خواهد بود. تا جایی که من می‌دانم این کتاب برای شناخت و آگاهی از مفاهیم و اصطلاحات تاریخی و دیدگاه‌های برخی مورخان و نظریه‌پردازان و فهم درست از آن مفاهیم و کاربست بجای آنها در پژوهش‌های تاریخی بی‌مانند است و بایسته و شایسته است که به کتاب بالینی ما مورخان بدل شود.


▪️ این احتمالاً آخرین کتابی بود که در سال ۱۴۰۴ خریدم😔. ظرفیت کتاب‌‌خری😊 من به پایان رسیده؛ دیگر نه پولی در جیب مانده و نه جایی خالی در کتابخانه!

▫️ معصومعلی پنجه
پنجشنبه - یکم خرداد ۱۴۰۴ | تهران آلوده [ شاخص ناسالم ۱۱۲؛ برق محلهٔ ما هم رفت تا دو ساعت دیگر!]

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
👍155
جاحظ از بحثهای کلامی آدمهای نادان تفریح می‌کرد، از جمله گوید: روزی به عبید کلابی گفتم آیا دلت می‌خواست دورگه باشی و ترا هزار دینار باشد؟ گفت نه سرزنش را به هیچ چیز خریدار نیستم. گفتم: خلیفه‌مان دورگه است و مادرش کنیز بوده. گفت: خوار باد کسی که اطاعتش کند! گفتم پیام‌آور خدا اسماعیل کنیززاده بوده. گفت: این حرف مال قدریان است....



📕 ذکاوتی قراگزلو، جاحظ، ۹۸ - ۹۹.

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
😁9
📕 ذکاوتی قراگزلو، جاحظ، ۹۹.

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
😁10
📕 ذکاوتی قراگزلو، جاحظ، ۱۰۶.

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
😁9
▪️خبر آمده که حسن کامشاد مترجم زبردست و نامدار در لندن درگذشته است (یکم خرداد ۱۴۰۴؛ روانش به مینو جهان شاد باد!).

زنده‌یاد حسن کامشاد برای ما دانشجویان تاریخ نامی آشنا است. او شماری از آثار مهم و خواندنی در تاریخ ایران و جهان را به فارسی برگردانده است. از همه بلندآوازه‌تر، کتاب جاافتاده و همچنان خواندنی و سودمند در چیستی و فلسفهٔ تاریخ یعنی تاریخ چیست؟ نوشتهٔ ادوارد هالت کار است.  حدیث نفس او هم یکی از خواندنی‌ترین خودزندگی‌نامه‌های ایرانی است.

▫️ معصومعلی پنجه
پسین آدینه دوم خرداد ۱۴۰۴ | تهران

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
16😢3👍2
▪️ جلال آل‌احمد و «ریش‌قرمزها»: نمونه‌ای از تکفیر و کتاب‌سوزی در ایران معاصر

جلد اول یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد با یادداشت‌ روز «چهارشنبه  ۱۸ مرداد ۱۳۳۴» آغاز شده‌است. در این یادداشت‌ آل‌احمد اشاره می‌کند که یادداشت‌نویسی روزانه را از ۱۳۲۷ آغاز کرده بوده و «حدود ۴۰۰ صفحه» نگاشته بوده که در ۱۳۳۲ شبی دزدی به خانهٔ پیشین او و سیمین دانشور می‌زند و به همراه «لباس‌ها» و «کفش‌‌ها» این یادداشت‌ها را - که در کیفی «قشنگ» از «پوست خوک» که سیمین از آمریکا آورده بود، قرار داشتند- هم با خود می‌برد.

پس از دو سال، جلال تصمیم می‌گیرد که روزنوشت‌‌نگاری را از سر گیرد. در این نخستین یادداشت، او «اشاره‌ای کلی» به تالیفات و ترجمه‌های خود «قبل از مرداد ۱۳۳۲» می‌کند و می‌نویسید: «تا قبل از مرداد ۱۳۳۲ که در بیست‌وهشتمش آن واقعه اتفاق افتاد، این کتاب‌ها را چاپ زده‌ام». در این فهرست از ترجمه دو کتاب دربارهٔ اسلام یاد می‌کند که برای او دردسرهایی پدید آورد؛ «مقدمهٔ تکفیر» او «جدایی از پدر و مادر»ش شد. این دو کتاب  به تعبیر او توسط «ریش‌قرمزها» جمع‌آوری و سوزانده شد.

یکی،  «جزوه «عزاداری‌های نامشروع» ترجمه از شیخ یا سید محسن عاملی که ریش‌قرمزهای بازار جمعش کردند و مقدمه تکفیر این حقیر بود».

دو دیگر، کتاب  «محمد و آخرالزمان» که ترجمه از «پول کازانوا»ی فرانسوی بود و ایضاً به همان سرنوشت «عزاداری‌ها» دچار شد و خیلی هم بدتر. تمام نسخه‌هایش را در چاپخانه گرفتند و سوزاندند و نزدیک بود خود حقیر را هم به سرنوشت کسروی دچار کند که به خیر گذشت. و همین قضیه، مقدمه جدائی از پدر و مادر شد. گویا در سال ۱۳۲۵ این اتفاق افتاد. نمی‌توانم فراموش کنم که در این واقعه، ساعتچی* گرچه سایه‌ام را تا سالها بعد از انشعاب با تیر می‌زد، خیلی کمکم کرد و اگر او نبود، حقیر را فی‌المجلس سوراخ سوراخ کرده بودند، البته مؤمنین و فرستادگان همان ریش‌قرمزها. و از حق هم نباید گذشت که کار خطرناکی کرده بودم، و اصلاً آیا اینجور کارها فایده‌ای هم دارد؟ حالا، یعنی مدت‌ها است که در این قضیه تردید می‌کنم، یعنی در فایده‌داشتن تحریک احساسات مذهبی مردم. هدایت و دکتر مقدم ترجمه و چاپ این کتاب را روی دستم گذاشتند و به‌خصوص هدایت[صادق] خیلی در چاپ‌کردنش اصرار داشت...».

* «احمد ساعتچی، از اعضای حزب توده و عضو حوزه‌ای که مدیریتش با جلال بود. ساعتچی در آن زمان، متصدی ماشین‌های چاپ در چاپخانه تابان بود».

📙 یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد، به کوشش محمدحسین دانایی، ۱/ ۶۵ - ۶۶.

▫️ معصومعلی پنجه
شامگاه دوشنبه پنجم خرداد ۱۴۰۴ | کرج

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory
👍5
2025/07/14 03:47:48
Back to Top
HTML Embed Code: