Аслида "Олим" ким? – Илм ва мақом ўртасидаги ўй

Бугунги кунда "олим" деган атама фақат диплом, даража ёки расмий унвонлар билан чекланиб қолмаяпти. Илм аҳли ўртасида ва кенг жамоатчиликда олимни қандай белгилаш кераклиги ҳақидаги савол – фақат шахсий таъриф эмас, балки академик ва институционал тизимнинг мураккаб муаммосидир.

1. Олимлик – расмий унвон ёки интеллектуал тан олишми?
Анъанавий қарашга кўра, ким PhD (DsC) ҳимоя қилса ёки доцент бўлса – олим. Бу назарий жиҳатдан тўғри, чунки илмдаги муваффақият расмий босқичлар орқали шаклланади. Лекин амалиёт шундан иборатки, кўплаб изланувчилар PhD ёки унвонсиз ҳам катта илмий тажрибага эга, илмий мақолалари халқаро журналларда чоп этилган ва кўпчилик томонидан тан олинган бўлади.

Олим – расмий унвон эгаси эмас, балки фикри, изланиши ва натижалари билан тан олинган интеллектуал шахсдир.

2. Авлодлар ўртасидаги қарашлар зиддияти: "олд скул" ва "янги авлод"
30-40 йил аввалги илм дунёси билан бугунгисини солиштириш мумкин эмас. Илгари маълумотга етишиш, тажриба тўплаш, маълум бир натижага эришиш учун йиллаб кутилган. Бугун эса рақамли технологиялар, маълумотлар базалари ва халқаро очиқ платформа ва журналлар бу жараённи жуда ҳам тезлаштирди.

Бу ҳолат баъзи устоз олимлар томонидан шубҳа билан баҳоланиши мумкин: “ tez ilm bo‘lsa, chuqurligi yo‘q”, деган тушунча ҳукмрон бўлади. Лекин бу етарлича асосланган назария эмас – илмнинг тезлиги унинг юзакилигига далил эмас, аксинча, шароитлар тезлашганини, талаб ва рақобат ошганини англатади.

3. Ҳирш индекси ва илмий таъсир кўрсаткичи
Бугунги глобал илмий майдонда олимнинг эътирофи фақат ватан ичкарисида эмас, балки халқаро илмий майдондаги ўрни билан ҳам ўлчанади. Масалан, H-index – бу олимнинг қанчалик таъсирли мақолалар ёзганини кўрсатади. Шу индекс – олимнинг илмий муҳитда қай даражада тан олинганини кўрсатувчи объектив мезондир.

Олим – бу мақолалари нафақат чоп этилган, балки бошқалар томонидан фойдаланилган ва иқтибос қилинадиган тадқиқотчидир.

4. Илм фақат натижами? Ёки жараён ҳамми?
Бу ерда яна бир фалсафий нуқта бор: олимлик – бу натижа эмас, балки жараён сифатида қаралиши керак. Олим – доимий савол қўядиган, изланадиган, ва илмга куч бағишлайдиган шахс. Шу маънода, унвон олинмаган бўлса ҳам, агар шахс мунтазам изланса, илмий аҳли уни олим деб қабул қилади.

Хулоса

Фикримизча, oлимлик мезони янгиланмоқда, бугунги шароитда олимни қуйидаги мезонлар асосида белгилаш мумкин:

Илмий жамоатчилик томонидан тан олиниши;

Халқаро нашрлардаги иштироки ва таъсири (Scopus, WoS, H-index);

Мавжуд илмий муаммоларга таъсирчан ечим таклиф этиши;

Илмий фаоллик: тадқиқот, метод, янги ёндашув;

Академик этика.

А.Ахмедов

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

Америкалик дунёга машҳур ёзувчи, 1954 йилги адабиёт бўйича Нобел мукофоти совриндори - Эрнест Хемингуей ҳаёти давомида куйдирги, безгак, тери саратони, пневмония ва диабеткаби жиддий касалликларни бошдан ўтказган. У иккита самолёт ҳалокатидан омон қолган. Буйраги билан боғлиқ жиддий муаммо, гепатит, талоқ ёрилиши, бош суяги синишидан омон қолган. Эзилган умуртқаси битиб кетган, бундай ҳолатда кўпчилик фалаж бўлиб қолади, лекин унга бу сафар ҳам омад кулиб боққан.
Унинг ҳаёти ўз жонига қасд қилиш билан якун топган.

♻️Navigator-1

♻️Navigator-2

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

#diqqat_muhim

Magistraturada tahsil olmoqchi bo‘lganlarga yuboring!

‼️2025-2026-yil uchun qabul jarayonida talabgorlardan talab qilinadigan xorijiy til sertifikatlar roʻyxati yangilanishi kutilmoqda.

Maʼlumot o‘rnida, ayni vaqtda tan olinadigan xorijiy tillar bo‘yicha sertifikatlar ro‘yxati - bu linkda

Kanalga ulanish
@ILM_NUR_2020

🏆Munosib sovg'a.

1922-yilda daniyalik olim Nils Bor atom tuzilishi haqidagi tadqiqotlari va kvant mexanikasi sohasidagi ishlari uchun "Nobel" mukofotiga sazovor bo'ladi. Uning vatandoshlari bu yutuqdan juda xursand bo'lishadi hamda olimni sovg'alarga ko'mib tashlashadi. Ammo eng munosib sovg'ani "Carlsberg" pivo zavodi taqdim etadi.

Ular Nils Bor uchun fabrikadan uncha uzoq bo'lmagan joydan uy berishadi. Uyning ichida esa pivo zavodiga ulangan quvur mavjud edi — mazkur quvur orqali uyga 24/7 bepul pivo kelib turgan.

Ps: ma'lumotni boshqa ilmiy doiralarga ham jo‘natib qo‘ying!

24/7 rejimida qiziqarli ma'lumotlar o‘qish uchun kanalga ulaning - @ILM_NUR_2020

Ижтимоий экспримент

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

Бир сафар Далай Ламадан нима кўпроқ уни ҳайратга солиши ҳақида сўрашганида у шундай жавоб беради:

«Инсон. Чунки, у дастлаб пул топиш учун соғлигини қурбон қилади. Кейин эса, соғлигини тиклаш учун пул сарфлайди. Бироқ, у ўз келажаги ҳақида шу қадар ташвишланадики, ҳеч қачон ҳозирги кунидан завқланмайди. Натижада, у на айни дамда ва на келажакда бахтли яшайди. У, ҳуддики, ҳеч қачон ўлмайдигандек яшайди ва ўлаётганида яшамаганидан афсусланади...»

Navigator-1

Navigator-2

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

✅IMRAD СТАНДАРТИ НИМА?

📌Халқаро илмий журналлар талабларига кўра, илмий мақолани расмийлаштиришда IMRAD стандартига риоя қилиш талаб этилади.

✔️ IMRAD стандарти бўйича илмий мақоланинг асосий қисми қуйидаги бўлимлардан иборат бўлиши керак:

✅Кириш;
✅Методлар (тадқиқот методлари);
✅Натижалар (тадқиқот натижалари);
✅Мунозаралар.

(IMRAD-Introduction, Methods, Results, and Discussion).

Баъзан IMRAD қисқартмасига
А ҳарфи қўшилади, бу Аннотация (Abstract)ни англатади ва АIMRAD деб номланади. Агар мақола назарий тадқиқотларга бағишланган бўлса, у ҳолда Methods (Методлар) бўлими Theoretical Basis (Назарий асослар) билан алмаштирилади.

Каналга уланиш учун👇
@ILM_NUR_2020

Mutlaqo bepul "Scopus akademiya" nomli onlayn kurs borligidan xabardormisiz?

✅ Tadqiqotchilar va talabalar uchun moʻljallangan ushbu onlayn kurs mutlaqo bepul bo'lib, 4 ta moduldan iborat va quyidagilarni o'z ichiga oladi: Scopus ma'lumotlar bazasi, qidiruv parametrlari, mualliflar profillari va boshqalar. 4 ta modul bo'yicha 11 ta juda foydali video darslar ishlab chiqilgan.

1-dars: Overview of journal metrics
2-dars: Understand how author profiles work in Scopus
3-dars: Basic Search
4-dars: Advanced Search & Analysis
5-dars: Save search and Setting alerts
6-dars: Search for an author
7-dars: Search for authors in topical area
8-dars: How to update your profile
9-dars: How to create a citation overview
10-dars: How to view CiteScore Metrics
11-dars: How to compare sources

📌 Har bir modul bo'yicha test topshiriqlari berilgan bo'lib, ularni muvaffaqiyatli topshirsangiz Sizga maxsus sertifikat taqdim qilinadi.

🔥 "Scopus akademiya" onlayn kursida ishtirok etish mutlaqo bepul!

@ILM_NUR_2020

Eng aqlli guruh fotosurati.

Kvant mexanikasi bo'yicha beshinchi konferentsiya ishtirokchilari, 1927-yil. Albert Eynshteyn, Mari Kuri, Nils Bor va boshqalar. Bu rasmdagi 29 tadan 28 tasi Nobel mukofoti sovrindorlari bo‘lishgan.

Navigator-1

Navigator-2

Kanalga ulanish
@ILM_NUR_2020

#Share
Xalqaro darajada ilmiy tadqiqotlar qilayotgan, chet davlat olimlari bilan tez-tez aloqada bo‘luvchilar uchun asqotadi deb sizlar bilan bo‘lishdim. Siz ham ulashing!

E-mail abbreviations

📧OT | off topic
📧FWD | forward
📧EOD | end of day
📧CC | carbon copy
📧PS | postscriptum
📧OOO | out of office
📧BCC | blind carbon copy
📧ASAP | as soon as possible
📧FYI | for your information
📧NRN | no reply necessary

#Learn_English #science_english

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

✅Ps: ушбу гифни бошқа илмий доираларга, инглиз тилини ўрганаётганларга юбориб қўйинг.

🚀Каналга уланишни унутманг
@ILM_NUR_2020

Tabriklayman 🥳

Markaziy Osiyodan O‘zbekiston 🇺🇿 jahon chempionatiga boradi!

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

Olimlar va taniqli mualliflarning ilmiy yondashuvlar va izlanish metodologiyalari haqida yozilgan kitoblar juda ko‘p, va ular har xil fan sohalarini, ijtimoiy-falsafiy asoslarni va amaliy metodlarni qamrab oladi.

Quyida eng qiziqarli va foydali deb hisoblangan ba’zi kitoblarni tavsiya qilaman.

⸻

📚 1. “The Structure of Scientific Revolutions”

Muallif: Thomas S. Kuhn

Sharh:
Bu kitob ilmiy rivojlanish jarayonini uzluksiz taraqqiyot emas, balki paradigma siljishlari orqali yuz berishini ko‘rsatadi. Kuhn ilmiy inqiloblar qanday shakllanishini va ilmiy hamjamiyatning qanday qilib yangi paradigmani qabul qilishini tahlil qiladi.
Ajoyib falsafiy asosga ega bo‘lib, ilmiy metodologiya va ilm taraqqiyoti haqidagi qarashlarni tubdan o‘zgartiradi.

⸻

📚 2. “Popper: The Logic of Scientific Discovery”

Muallif: Karl Popper

Sharh:
Popper ilmiy nazariyalar qanday qilib falsifikatsiya orqali tekshirilishi mumkinligini tushuntiradi. Uningcha, ilmiy gipotezalar tajribaga qarshi sinov qilinishi lozim, faqatgina shunda ular ilmiy deb hisoblanadi.
Bu kitob ilmiy fikrlash va eksperimental metodologiya haqida chuqur tushuncha beradi.

⸻

📚 3. “Against Method”

Muallif: Paul Feyerabend

Sharh:
Feyerabend bu kitobda ilmiy metodologiyaning yagona “to‘g‘ri” yo‘li yo‘q, deydi. U ilm-fan rivojlanishida turli usullarning, ba’zan hatto “qoidabuzarliklar”ning ham o‘rni muhimligini ko‘rsatadi.
Provokatsion va g‘oyat qiziqarli asar, ilmiy dogmatikaga qarshi fikr yuritadi.

⸻

📚 4. “Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches”

Muallif: John W. Creswell

Sharh:
Bu kitob ilmiy tadqiqot dizayni bo‘yicha amaliy qo‘llanma bo‘lib, sifatli va miqdoriy metodlarni qanday tanlash va aralashtirish mumkinligini o‘rgatadi.
Agar siz aniq tadqiqot loyihasi yaratmoqchi bo‘lsangiz, juda foydali manba.

⸻

📚 5. “How to Lie with Statistics”

Muallif: Darrell Huff

Sharh:
Garchi unchalik “ilmiy-falsafiy” bo‘lmasa ham, bu kitob ilmiy ma’lumot va statistikani qanday manipulyatsiya qilish mumkinligini ko‘rsatadi.
Juda o‘qish uchun yengil, lekin juda ta’sirli va amaliy ko‘nikmalar beradi — ayniqsa ilmiy hisobotlarni tanqidiy o‘qish uchun.

⸻

📚 6. “The Art of Scientific Investigation”

Muallif: W.I.B. Beveridge

Sharh:
Olimlikning kreativ jarayonlari va ilmiy kashfiyot ortidagi amaliy tajribalar haqida yozilgan. Beveridge shaxsiy kuzatuvlar, ilhom, xatolik va baxtli tasodifning ilmda qanday rol o‘ynashini ko‘rsatadi.
Yengil tilda yozilgan, ilhomlantiruvchi kitob.

⸻
Kanalga ulanish
@ILM_NUR_2020

Бугунги куннинг аччиқ ҳақиқати

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

Эътибор қилинг, инсон оловни кашф қилгандан бошлаб, ғилдиракни ихтиро қилишигача миллион йил вақт ўтди. Ғилдиракдан босма қоғозгача бўлган вақт атиги бир неча минг йилни ташкил этди. Орадан бир неча юз йил ўтгач, телескоп бунёд бўлди. Кейинги асрларда, жуда қисқа вақт оралиғида, буғ машинасидан бензинда юрувчи автомобилларга, ундан ракеталар яратишга муваффақ бўлдик. Шундан сўнг ДНКмизда ўзгариш қилишга қандайдир йигирма йил керак бўлди,холос. Бизнинг замонамизда ҳар ой илмий янгилик қилинади, – қичқиришда давом этди Кирш. – Яна бироз муддат ўтгач, бугунги энг тезкор суперкомпьютер кўзимизга алмисоқдан қолган ҳисоблаш машинаси бўлиб кўринади; энг замонавий жарроҳлик усуллари ёввойилик туйилади ва илғор энергия манбалари аждодларимиз фойдаланган шамдек таассурот уйғотади.

Шовуллаган сув ҳамда Эдмонднинг овози қоронғиликда акс-садо берарди.

– Илк юнон олимлари қадимги маданиятни ўрганиши учун бир неча аср ортга қарашига тўғри келган. Биз эса бир авлод ортга қарасак бас, бугун биз фойдаланаётган технологиялардан мосуво бўлган “қадимги”ларни кўрамиз. Инсоният тараққиёти жадвали зич тақсимланган: “қадимий” ва “замонавий” атамаларини ажратиб турувчи бўшлиқ нолга тенглашмоқда. Шуни инобатга олиб, сизларга ваъда бераман: Инсоният юксалишининг кейинги бир неча йили ҳайратланарли ва ақл бовар қилмайдиган ҳодисаларга бой бўлади.

© Ден Брауннинг "Ибтидо" китобидан

Navigator-1

Navigator-2

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

Savol: Mustaqil izlanuvchilikka hujjatlar topshirish qachondan qachongacha davom etadi?

Javob: OTM va ilmiy tashkilotlar talabgorlarining mustaqil izlanuvchilikka hujjatlarini yilda 4 marotaba;

Ya'ni:
15 sentyabrdan 15 oktyabrgacha,
15 yanvardan 15 fevralgacha,
15 apreldan 15 maygacha,
15 iyuldan 15 avgustgacha boʻlgan davrlarda qabul qilishi mumkin boʻladi.

(mustaqil izlanuvchilik — ishlab chiqarishdan ajralmagan holda doktorlik dissertatsiyasini tayyorlash va himoya qilish maqsadida mutaxassislikni chuqur o‘rganish va ular tomonidan ilmiy izlanishlar bo‘yicha falsafa doktori (PhD) yoki fan doktori (DSc) ilmiy darajalari izlanuvchilari uchun OTM va ITMlarda tashkil etiladigan oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlar bo‘yicha oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim shakli;)

📍@akademik_burchak da qoling 🛋

‼️Илмий тадқиқотларни осонлаштириш учун ҳавола.

✅ Кўпчилик инглиз тилли нашриётларда мақола ёки китоб сарлавҳаси, аннотацияси, хулоса қисми учун белгиланган миқдор бўлади. Яъни, айнан нечтадир белги ёки сўздан иборат бўлиши талаб қилинади.

Шунақа ҳолатларда ишимизни осон қилиш учун https://www.lettercount.com/ сайтидан фойдаланиш тавсия қилинади.

Navigator-1

Navigator-2

Каналга уланиш
@ILM_NUR_2020

O‘quv adabiyotlarining turlari: O‘quv qo‘llanma quyidagicha ifodalanadi!

O‘quv qo‘llanma — darslikni qisman to‘ldiruvchi, muayyan fan dasturi bo‘yicha tuzilgan va mavzularni zaruriy hajmda tizimli yoritib beradigan, fan asoslarining mukammal o‘zlashtirilishini ta’minlovchi, mazmunan va shaklan ta’lim turlariga (o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi, oliy ta’lim (bakalavriat, magistratura)) moslashtirilgan, nazariy yoki amaliy mashq va mashg‘ulotlarga mo‘ljallangan, o‘quvchi va talabalarda fanga taalluqli bilim, ko‘nikma va malakalar shakllanishiga xizmat qiladigan, rasmiy tasdiqlanadigan o‘quv nashridir.

✅Yanada batafsil: @ILM_NUR_2020 🔗