ترانسپوزون‌ها، که به آن‌ها "ژن‌های جهش‌زا" نیز گفته می‌شود، بخش‌هایی از DNA هستند که می‌توانند از یک نقطه به نقطه دیگر در ژنوم منتقل شوند. این انتقال می‌تواند در داخل یک ژنوم (درون‌ژنی) یا بین ژنوم‌های مختلف (بین‌ژنی) رخ دهد. ترانسپوزون‌ها معمولاً از مکانیسم‌های مختلفی برای انتقال استفاده می‌کنند. این مکانیسم‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. ترانسپوزون‌های کلاس 1 (ترانسپوزون‌های معکوس رونویسی، Retrotransposons)
این ترانسپوزون‌ها ابتدا به صورت RNA رونویسی می‌شوند و سپس از طریق یک فرایند به نام ترانسکریپت معکوس به DNA تبدیل می‌شوند. این DNA جدید به ژنوم میزبان وارد می‌شود. فرآیند انتقال شامل مراحل زیر است:

رونویسی به RNA: ترانسپوزون ابتدا به RNA رونویسی می‌شود.
ترانسکریپت معکوس: این RNA به کمک آنزیم معکوس ترانسکریپتاز به DNA تبدیل می‌شود.
ادغام در ژنوم میزبان: DNA معکوس شده به ژنوم میزبان وارد می‌شود.
این نوع ترانسپوزون‌ها معمولاً در دو دسته تقسیم می‌شوند:
عناصرLTR (Long Terminal Repeat) retrotransposons: این‌ها دارای تکرارهای بلند در انتهای خود هستند و مشابه ویروس‌های رتروویروس هستند.
عناصرNon-LTR retrotransposons: این‌ها بدون تکرارهای بلند انتهایی هستند و شامل گروه‌هایی مانند LINEs و SINEs می‌شوند

. ترانسپوزون‌های کلاس 2 (ترانسپوزون‌های مستقیم، DNA Transposons)
ترانسپوزون‌های کلاس 2 به صورت مستقیم از یک نقطه ژنوم به نقطه دیگر منتقل می‌شوند. این انتقال معمولاً بدون واسطه RNA صورت می‌گیرد و از طریق یک فرایند به نام انتقال قطع و چسباندن انجام می‌شود. مراحل این فرآیند به شرح زیر است:

برش از ژنوم میزبان: ترانسپوزون به کمک آنزیم‌های خاصی، مانند ترانسپوزاز، از محل اصلی خود بریده می‌شود.
انتقال به محل جدید: ترانسپوزون بریده‌شده به یک محل جدید در ژنوم منتقل می‌شود.
چسباندن به محل جدید: ترانسپوزون به محل جدید چسبانده می‌شود.
در این نوع ترانسپوزون‌ها، معمولاً هیچ RNA واسطه‌ای وجود ندارد و فقط DNA به محل جدید منتقل می‌شود.

تفاوت‌های اصلی بین کلاس 1 و کلاس 2:
کلاس 1: انتقال از طریق RNA به DNA (واسطه RNA).
کلاس 2: انتقال مستقیم از یک نقطه به نقطه دیگر در DNA (بدون واسطه RNA).
اهمیت ترانسپوزون‌ها:
ترانسپوزون‌ها می‌توانند تغییرات ژنتیکی ایجاد کنند و باعث تنوع ژنتیکی شوند.
آن‌ها نقش مهمی در تکامل دارند، زیرا با ایجاد جهش‌های جدید، ممکن است ویژگی‌های جدیدی را در موجودات ایجاد کنند.
برخی ترانسپوزون‌ها می‌توانند باعث بروز بیماری‌های ژنتیکی یا سرطان شوند، زیرا انتقال آن‌ها می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد ژن‌ها و تنظیمات ژنومی شود.

1. ژن‌های گروه A:
ژن‌های گروه A مسئول تشکیل کاسبرگ‌ها (sepal) و گلبرگ‌ها (petal) در گل هستند. در حقیقت، این ژن‌ها در بخش ابتدایی توسعه گل نقش دارند و مسئول شکل‌گیری بخش‌هایی هستند که در جلوی گل قرار می‌گیرند.
مثال: در گیاه مدل Arabidopsis thaliana، ژن AP1 (A-class) مسئول توسعه کاسبرگ‌ها و گلبرگ‌ها است.
2. ژن‌های گروه B:
ژن‌های گروه B مسئول توسعه گلبرگ‌ها و پرچم‌ها (stamens) هستند. این ژن‌ها نقش مهمی در تولید بخش‌های میانه گل دارند.
این ژن‌ها معمولاً با ژن‌های گروه A ترکیب می‌شوند تا به توسعه گلبرگ‌ها و پرچم‌ها کمک کنند.
مثال: در Arabidopsis thaliana، ژن‌های AP3 و PI از گروه B هستند که توسعه گلبرگ‌ها و پرچم‌ها را هدایت می‌کنند.
3. ژن‌های گروه C:
ژن‌های گروه C مسئول توسعه پرچم‌ها و کاسه‌های گل (carpels) هستند. این ژن‌ها بخش‌های داخلی گل را ایجاد می‌کنند و به تکامل ساختارهای تولید مثل در گل کمک می‌کنند.
ژن‌های گروه C برای تشکیل کاسه‌های گل (که در واقع اندام‌های تولید مثل ماده هستند) و پرچم‌ها که بخش‌های مردانه گل هستند، فعال می‌شوند.
مثال: در Arabidopsis thaliana، ژن AG (AGAMOUS) از گروه C است که برای تکامل پرچم‌ها و کاسه‌های گل ضروری است.
ترکیب ژن‌ها:
این مدل بیان می‌کند که ترکیب‌های مختلف این ژن‌ها باعث ایجاد ویژگی‌های مختلف در اندام‌های گل می‌شود. به طور خاص:
ترکیب A تنها باعث تشکیل کاسبرگ‌ها می‌شود.
ترکیب A و B باعث تشکیل گلبرگ‌ها می‌شود.
ترکیب B و C باعث تشکیل پرچم‌ها می‌شود.
ترکیب C تنها باعث تشکیل کاسه‌های گل (ماده) می‌شود.

«سلاما علی من یعرفون معنی الحُب ولا یملکون حبیبا.»

سلام بر کسانی که معنی عشق را می‌دانند ولی محبوبی ندارند.‌

#جبران_خلیل_جبران