فاصله‌گرفتن هنر نیست

سناریوی خوش‌بینانه: حصول توافق و خروج از انزوا و بازسازی اقتصادی (20-30 درصد محتمل)

سناریوی میانه: عدم توافق، بازی زمان و حفظ نفوذ منطقه‌ای (5-10 درصد محتمل)

سناریوی بدبینانه: بن‌بست در مذاکره، احیای فشار حداکثری و تنش نظامی

(40-50 درصد محتمل)

ما برای این که دانش خودمان را افزایش و کشور را تغییر دهیم، باید در چهار حوزه کار کنیم؛ در غیر این صورت، فرصت توسعه را برای همیشه از دست می‌دهیم.

کتاب Theories of Development به بررسی نظریه‌های مختلف توسعه پرداخته و دیدگاه‌های کلاسیک و معاصر را در مورد پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی تحلیل می‌کند. نویسندگان نشان می‌دهند که توسعه مفهومی فراتر از رشد اقتصادی (GDP) است و باید شامل عدالت اجتماعی، برابری فرصت‌ها، کرامت انسانی، و پایداری زیست‌محیطی باشد. کتاب، نظریات کلیدی مانند توسعه کلاسیک و نئوکلاسیک، کینزیسم، نئولیبرالیسم، مدرنیزاسیون، وابستگی، مارکسیسم، پساساختارگرایی، و فمینیسم را نقد کرده و چالش‌های هر یک را بررسی می‌کند. نویسندگان به کاستی‌های روش‌های سنتی توسعه، مانند وابستگی اقتصادی، تخریب محیط‌زیست، و تشدید نابرابری اشاره کرده و بر نیاز به الگوهای جایگزین و پایدار، از جمله مشارکت دموکراتیک، کنترل محلی بر منابع، و سیاست‌های عدالت‌محور تأکید می‌کنند.

در سال ۲۰۲۳، ایران با ۷۴,۹۸۰ تریلیون ریال، بیشترین حجم پول گسترده (Broad Money Supply) را در میان کشورهای بررسی‌شده داشت. ویتنام (۱۶,۰۰۰ تریلیون دونگ) و اندونزی (۸,۸۲۷ تریلیون روپیه) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. کشورهای دیگری مانند کره جنوبی، ژاپن، چین و هند نیز حجم پول گسترده قابل توجهی داشتند. ایالات متحده با ۲۰.۸ تریلیون دلار در رتبه ۲۸ و منطقه یورو با ۱۶.۱ تریلیون یورو در رتبه ۳۴ جای گرفتند. این آمار نشان‌دهنده تفاوت‌های ساختاری در عرضه پول میان کشورها است که به سیاست‌های پولی، نرخ برابری ارز و شرایط اقتصادی داخلی آن‌ها بستگی دارد.

این کتاب به بررسی استفادۀ آمریکا از زیرساخت‌های اقتصادی جهانی به‌عنوان ابزار کنترل و سلطه می‌پردازد. نویسندگان نشان می‌دهند که پس از جنگ سرد، به‌ویژه پس‌از ۱۱ سپتامبر، آمریکا با بهره‌گیری از شبکه‌های مالی، ارتباطات دیجیتال و زنجیره‌های تأمین، راهبرد «وابستگی تسلیحاتی» را برای تحریم و نظارت بر کشورها و شرکت‌ها به کار گرفته است. این سیاست، که ابتدا علیه تروریسم و دولت‌های متخاصم استفاده شد، به‌تدریج متحدان آمریکا را نیز تحت تأثیر قرار داد و موجب واکنش قدرت‌هایی مانند چین و اتحادیۀ اروپا شد. نویسندگان هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند به جنگ اقتصادی گسترده‌تری بینجامد و ثبات جهانی را تهدید کند. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که آمریکا به‌جای تسلیح اقتصاد، نظمی پایدارتر و مبتنی بر همکاری بین‌المللی ایجاد کند.

امروز، ایران در برهه‌ای حساس قرار گرفته که تاکنون تنها فشارهای اقتصادی ترامپ را تجربه کرده است. ازاین‌رو، عقلانیت و مصلحت ایجاب می‌کند که این فرصت را به تهدید تبدیل نکنیم و با درایت و تدبیر، از تکرار اشتباهات سلطان محمد خوارزمشاه جلوگیری کنیم. باید هوشمندانه از مسیر دیپلماسی حرکت کنیم و اجازه ندهیم که ایران به صحنه تاخت‌وتاز بمب‌افکن‌های B-52 و B-2 آمریکا تبدیل شود.