صدق و کذب هر دو در درجه‌ی نخست و پیش از همه به باورها تعلق دارند و فقط در درجه‌ی دوم و از راه اشتقاق به گزاره‌ها و جمله‌ها تعلق می‌گیرند. باورها، اگر به‌قدر کافی ساده باشند، می‌توانند بدون واژگان وجود داشته باشند و دلایل بسیاری این فرض را تأیید می‌کنند که باورها در جانوران تکامل‌یافته‌تر نیز یافت می‌شوند. باور A »صادق» است هنگامی‌که نسبت مناسبی با یک یا چند امر واقع داشته باشد، و کاذب است هنگامی‌که چنین نسبتی نداشته باشد. ازاین‌رو مسئله‌ی تعریف کردن «صدق» دو بخش دارد: نخست تحلیل معنای «باور» ، و سپس پژوهش در نسبت میان باور و امر واقعی که این باور را صادق می‌کند.

باور، امر واقعی است که نسبت معینی با امر واقعی دیگری دارد یا می‌تواند داشته باشد. می‌توانم، هم در روز پنج‌شنبه و هم در روزهای دیگر، باور داشته باشم که امروز پنج‌شنبه است. اگر در روز پنج‌شنبه چنین باوری داشته باشم، امر واقعی برقرار است – یعنی این امر واقع که امروز پنج‌شنبه است – که باور من نسبتی معین و مشخص با آن دارد. اگر این باور را در روزهای دیگر هفته داشته باشم، چنین امر واقعی برقرار نیست. هنگامی که باوری صادق باشد، امر واقعی را که این باور به‌سبب آن صادق است «تحقیق‌گر» آن می‌نامم.

▪️تکامل فلسفی من، برتراند راسل، ترجمه‌ی نواب مقربی، انتشارات طرح نو

#برتراند_راسل


@NazariyehAdabi

سخنی چند پیرامون اظهارات اخیر آقای دکتر محسن رنانی درباره زبان فارسی

✍مقصودعلی صادقی

از خدا خواهیم توفیق ادب

به‌تازگی کلیپی از گفتگوی آقای دکتر محسن رنانی استاد محترم رشته اقتصاد در دانشگاه اصفهان درباره زبان فارسی در فضای مجازی پراکنده شده است که مایه بسی شگفتی است. نخست از آن روی که معلوم نیست با کدام تخصصی چنین ابراز نظری کرده‌اند. چه رشته ایشان اقتصاد است و نسبتی با ادبیات فارسی ندارد. دیگر این که اصل ادعاهای ایشان بویی از حقیقت ندارد و راه به کوره‌دهی نمی‌برد. سخنان ایشان در این گفتگو دربردارنده داوری‌هایی نادرست درباره زبان و ادب فارسی و پیشنهادی ناصواب، بل خانمانسوز، برای از "بستگی و ایستایی" (به‌زعم ایشان)درآوردن این زبان است، همراه با تعبیر ناشایست "زبان‌بسته" درباره زبان فارسی و چند چاشنی نادلچسب برای تمهید سخن. دیده شده بود که ایشان در میان سخنان درستشان، گریزهای نادرستی هم بزنند و غث و سمین را به‌هم بیامیزند، اما این که در یک گفتگو سراپای ادعاهایشان ناصواب و ناروا باشد، تازگی دارد و نصابی نو از پریشان‌گویی است. از این رو لازم آمد چند نکته از سر دردمندی به آن فاضل محترم یادآوری شود. امید که از راست نرنجند. البته استادان زبان و ادب فارسی حتما نکاتی نغزتر خواهند داشت:

اما نسبت ناروا این که: زبان فارسی زبانی بسته و ایستا است که در طول تاریخ تغییری چندان نداشته. نشانه‌اش هم این که "من امروزه شاهنامه را به آسانی می‌خوانم و می‌فهمم. در حالی که در زبان‌های دیگر چنین نیست و نسل امروزشان زبان متون قدیم را نمی‌فهمند" (نقل به مضمون) پس این نشان از این است که زبان اجازه واژه‌سازی را نداده و فروبسته مانده است. این ادعای ایشان دربردارنده چند خطای فاحش است. نخست این که زبان فارسی هم مانند بیشتر زبان‌های اصلی و بزرگ دنیا کمابیش تحولات و تغییرات فراوانی در این نزدیک به هزار و دویست سال حیات پس از اسلام خود دیده و انواع سبک‌ها در نظم و نثر را تجربه کرده است که هر ابجدخوان ادبیات کلیات این تغییرات را می‌داند. طبیعتا در این تحولات یک امر حتمی واژه‌سازی است. به‌گونه‌ای که کمتر دورانی از دوران‌های ادبی داریم که واژگان و اصطلاح‌های نوپدید در آن به‌فراوانی به‌چشم نخورد. حتی در دوران معاصر، که از دیدگاه ایشان برای امر توسعه نیاز به توانمندی زبان در واژه‌سازی است و به زعم ایشان زبان فارسی نتوانسته است چنین کاری کند، با همه کاستی‌های نهادهای مسئول، زبان فارسی از بسیاری از زبان‌های دیگر، از جمله زبان‌های همسایه ایران، در واژه‌سازی پیشروتر و موفق‌تر بوده است. تنها کافیست واژگانی مانند دانشگاه، دانشکده، فرهنگ، مدرسه، کارخانه و بسیاری دیگر از واژگان و مفاهیم در پیوند با مدرنیته، با معادل‌های آن مثلا در زبان ترکی استانبولی، که اتفاقا داعیه سره‌سازی عمیق و مدرنیزم داشته‌اند، را بسنجید. خواهید دید بیشتر معادل‌ها فرنگی‌ست: اونیورسیته، فاکولته، کلتور، اوکول، فابریکا و....

اما با همه این تحولات، زبان فارسی از اصلی پیروی کرده است که می‌توان آن را "تداوم در عین تحول" نامید. این تداوم عبارت است از پایبندی به چارچوب‌ها و پذیرش هر تغییری در درون همین چارچوب‌ها. این که یک ایرانی غیر ادیب امروزه زبان بسیاری از متون کهن فارسی را درمی‌یابد، ضمن اینکه برخلاف ادعای ایشان امتیازی بزرگ است، به این معناست که چارچوب‌های آن زبان برایش مأنوس است، نه این که همه واژگان را می‌فهمد و به‌قول ایشان "تنها در یکی دو درصد" متنی مانند شاهنامه نیاز به لغتنامه دارد. ای بسا متون فارسی که خواننده غیرحرفه‌ای همچون آقای رنانی برای خواندن هر پاراگراف آن نیاز به بارها رجوع به لغتنامه داشته باشد.

دیگر این که زبان ایستا محکوم به زوال است، نه این که قرن به قرن طراوتی و رنگی نو به خود بگیرد. چگونه ممکن است زبانی به‌قول ایشان ایستا، در هر قرنی محمل ادبیاتی درخشان و نوبه‌نو باشد. اگر ایستا بود که پس از گویندگان اولیه، بعدی‌ها میدانی برای سخنی نو آوردن نداشتند. در حالی که قضیه کاملا عکس است و آثار هر عصری، بل هر شاعر و نویسنده‌ای، رنگ و بوی و حتی واژگان و اصلاح‌های خود را دارد و هیچ‌یک قابل جایگزینی با دیگری نیست. مگر می‌شود با زبانی بسته و ایستا، هم شاهنامه داشت، هم خمسه نظامی، هم مثنوی معنوی، هم بوستان و گلستان سعدی، هم غزلیات حافظ، هم آثار جامی و صائب و شهریار و...؛ که هر یک امتیازات و ویژگی‌های زبانی خود را دارد. این زبان اگر ایستا بود در همان رودکی و عنصری و فرخی درجا می‌زد و حتی به فردوسی هم منتهی نمی‌شد، چه رسد به خیل گویندگان نامدار سده‌های پس از او.

ادامه متن و متن کامل را می‌توانید در اینجا بخوانید.

▪️موسسه‌‌ی علمی و تاریخی آتوسا

-Telegram: @atusa_sbu
-Youtube: Atusa_institute

#مقصودعلی_صادقی

@NazariyehAdabi

بارها و بارها گفته‌اند که هیچ‌گونه حقیقت مطلقی یافت نمی‌شود، بلکه فقط عقیده و داوری خصوصی وجود دارد؛ اینکه هریک از ما در جهان‌بینی خود متأثر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد، ذوق و سلیقه‌ی شخصی است؛ اینکه هیچ‌گونه قلمرو بیرونی حقیقت یافت نمی‌شود که از راه شکیبایی، از راه تمرین و انضباط بتوانیم سرانجام به آن راه یابیم، بلکه فقط حقیقت از دید من، حقیقت از دید تو، حقیقت از دید هر فرد جداگانه وجود دارد. با این طرز فکر یکی از اهداف عمده‌ی تلاش آدمی نفی می‌شود و فضیلت عالی بی‌طرفی و تصدیق بی‌باکانه‌ی آنچه هست از چشم‌انداز اخلاقی ما کنار می‌رود.

▪️تکامل فلسفی من، برتراند راسل، ترجمه‌ی نواب مقربی، انتشارات طرح نو

#برتراند_راسل


@NazariyehAdabi

فرانسواز ساگان از عشق در داستان‌هایش می‌گوید.

▪️ساگان: «به‌ گمانم زندگی چنین چیزی است: آدم‌ها به هم علاقمند می‌شوند و بعد همدیگر را رها می‌کنند…»

▫️فرانسواز ساگان متولد ۱۹۳۵ نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی، از نویسندگان مهم «موج نو» فرانسه و از چهره‌های جنجالی و بحث‌برانگیز تاریخ ادبیات این سرزمین است که با نخستین رمانش «سلام بر غم» که در هجده سالگی نوشت و در سال ۱۹۵۴ منتشر شد به شهرت رسید. فرانسوا موریاک (۱۹۷۰-۱۸۸۵) نویسنده‌ی مهم فرانسوی به او، که نماد طغیان و سرکشی به‌ویژه برای جوانان بود، لقب «هیولای کوچک جذاب» را داده بود. ساگان در سال ۱۹۵۷ از تصادفی مهلک جان به در برد اما پس از آن با بیماری‌های مختلف و اعتیاد دست به گریبان شد و سرانجام در سال ۲۰۰۴ به‌دلیل نارسایی قلبی و ریوی از دنیا رفت و جهانی از رمان و مجموعه‌داستان و جستار، نمایش‌نامه، فیلم‌نامه و ترانه از خود به یادگار گذاشت. این ویدیو بخشی از گفت‌وگوی پی‌یِر دِگرُپ روزنامه‌نگار فرانسوی است که در پنجم ژوئن ۱۹۵۹ با عنوان «نویسنده‌ای سوای نویسندگان دیگر» ضبط و منتشر شده است.

➖ترجمه و زیرنویس: بنفشه فریس‌آبادی

@NazariyehAdabi

اپیکور معتقد بود که آرامش نوعی لذت است که آن هم چیزی جز فقدان درد و دلشوره نیست. رواقیون آرامش را در پذیرش این دیدگاه می‌دیدند که وقایع احتمالی در زندگی علی‌السویه و بخش‌هایی ناگزیر و ضروری از نظم کیهانی هستند. شکاکان، به نوبه‌ی خود، معتقد بودند که آرامش ناشی از نگرشی شکاکانه به همه‌ی مسائل مربوط به ارزش است. در هر سه مکتب عقیده بر این بود که می‌توانند دریابند چه کسی آرامش دارد, و واژه‌هایی نظیر «آرامش» و «رهایی از تلاطم» را می‌توان برای مشخص کردن وضع و حال بهینه‌ی هر شخص به کار گرفت. مسئله‌ی عمده‌ای که بر سر آن اختلاف نظر وجود داشت این بود که هر کسی چگونه به نحوی هرچه مؤثرتر می‌تواند به این حال دست یابد.

▪️تاریخچه‌ی خوشبختی، نیکلاس وایت

#نیکولاس_وایت
#اپیکوریان
#رواقیون


@NazariyehAdabi

▪️چند دقیقه درباره‌ی هایائو میازاکی انیماتور، کارگردان، تهیه‌کننده، فیلم‌نامه‌نویس و نویسنده‌ی ژاپنی

▫️آثار میازاکی با مضامینی مانند رابطه‌ی بشریت با طبیعت و فناوری، اشاره به سالم بودن الگوهای طبیعی و سنتی زندگی، اهمیت هنر و صنعت و دشواری حفظ صلح‌ جویی در جهانی خشن دارد. قهرمانان فیلم‌های او اغلب دختران قوی یا زنان جوان هستند.

#هایائو_میازاکی


@NazariyehAdabi

کسی که از مرگ می‌ترسد از آن بیم دارد که هر گونه احساسی را از دست بدهد یا احساسات جدیدی را تجربه کند. در واقع، یا هیچ چیزی را احساس نخواهی کرد، و بنابراین مرگ چیز بدی نخواهد بود، یا این که احساسات جدیدی را تجربه خواهی کرد و موجود جدیدی خواهی بود و بنابراین به زندگی ادامه خواهی داد.

▪️تأملات، مارکوس اورلیوس

#مارکوس_اورلیوس


@NazariyehAdabi

افلاطون تقلید تصویری را به سبب ویژگی توهم‌زای نقاشی مردود می‌داند. ادراک حسی مختل و مغشوش، و عرصه‌ی مرئیات و تجربیات بصری که نقاشی بر آن استوار می‌شود از حقیقت عاری است: «اشیا بیرون از آب راست به نظر می‌رسند و در آب کج؛ به سبب خطای دید ناشی از تأثیر رنگ‌ها چیزی گاه مقعر و گاه محدب. بنابراین همین اختلال بر روح ما نیز راه می‌یابد؛ این همان ضعف و نقص نفس آدمی است و هنر نقاشی و شعبده‌بازی و سایر فنون مشابه با تکیه بر آن انسان را با جادوگری می‌فریبند.»

▪️نظریه‌های هنر، موشه باراش- تصویر: رافائل

#موشه_باراش
#افلاطون
#رافائل

@NazariyehAdabi

سندرم فریبکار چیست و چگونه می‌توانید با آن مقابله کنید؟

▪️حتی بعد از نوشتن یازده کتاب و بردن چندین جایزه، مایا آنجلو نتوانست از شکی که او دستاوردهایش را  کسب نکرده بود فرار کند. این احساس فریبکاری بسیار شایع است. چرا بسیاری از ما نمی‌توانیم از احساس اینکه ایده‌ها و مهارت‌های ما ارزش توجه دیگران را ندارند رها شویم؟

@NazariyehAdabi

ویدئویی درباره سبک خاص «روبر برسون»

▪️ استفاده از نابازیگران در قالب مدل‌های انسانی، تاكید بر اشیاء و طبیعت بیجان، استفاده موثر از عنصر صدا و حذف حشو و زواید و پیرایه‌ها و... رسیدن به نوعی سادگی

#روبر_برسون


@NazariyehAdabi

خواننده‌ی یک قطعه شعر یا بیننده‌ی یک نقاشی آگاهی روشنی دارد از دو نظام: سنت و نوآوری هنری همچون انحراف از سنت. دقیقا در بستر این سنت است که نوآوری مفهوم پیدا می‌کند. مطالعات فرمالیست‌ها این واقعیت را عیان کرد که این پایبندی به سنت و همزمان بریدن از آن است که ماهیت هر اثر هنری نو را تشکیل می‌دهد.

▪️رومن یاکوبسن، ١٩٣٥، نقل شده در کتاب ازو و بوطیقای سینما نوشته دیوید بوردول
تصویر: صبح به‌خیر، ١٩٥٩- یاسوجیرو ازو

#ازو
#یاکوبسن

@NazariyehAdabi

گفت‌وگوی مهدی تدینی و محمد فاضلی درباره‌ی لیبرالیسم

▪️محورهای گفت‌وگو:
-گفتگو پیرامون کتاب لیبرالیسم فون‌میزس
-ضرورت و اهمیت لیبرالیسم
-نگاه ایرانیان به مفهوم ليبراليسم
-آینده لیبرالیسم در ایران

#لیبرالیسم
#مهدی_تدینی

@NazariyehAdabi

لکان معتقد بود این سه بعد - یعنی زبان، تصویر دیداری و بدن - به هم متصل می‌شوند تا به زندگی ما حس ثبات بدهند و مبنای حس واقعیت را بسازند. وقتی این‌ها از هم جدا شوند، هر یک از ابعاد می‌توانند زندگی فرد را مورد تاخت و تاز قرار دهند و از هم بپاشند. او این سه بعد را «نمادین»، «تصوری» و «واقعی» نامید. نمادین، دنیای زبان و قانون است؛ تصوری تصویر بدن است و واقعی، زندگی لیبیدینال بدن، یا همان حالت تهییج و تحریک بیمارگونه‌ای است که به ما حمله می‌کند.

▪️جنون چیست؟- دارین لیدر

#لکان

@NazariyehAdabi