🔻محمد مقدم

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman‏

🎥 «نقشِ رستم» از نگاهِ پهپاد

🔻«نقش رستم» یکی از برجسته‌ترین و زیباترین برماندهای باستانیِ ایران است که در نزدیکیِ پارسه یا تخت‌جمشید جای دارد.

🔻آرامگاهِ چهار تن از شاهنشاهانِ بزرگِ هخامنشی ـ همچون داریوشِ بزرگ و خشایارشا ـ سنگ‌نگاره‌هایی از رخدادهای برجسته‌ی جهان در روزگارِ ساسانیان ـ همچون تاجگذاریِ اردشیر بابکان و پیروزیِ شاپور بر امپراتورانِ روم ـ سنگ‌نبشته‌هایی از روزگارهای گوناگونِ زبانِ پارسی (پارسیِ باستان و پارسیِ میانه)، کعبه‌ی زرتشت و سنگ‌نگاره‌‌ای از ایلامیان در نقشِ رستم جای گرفته‌اند.

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman‏

🔻ایران‌گرایی

🔻سَره‌گرایی

#ازدانگاره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔷 پارسیِ سره: نمونه‌هایی چند از سره‌نویسی و سره‌گوییِ بزرگانِ زبانِ پارسی

🔻شماره‌ی ۱: از خواجه عبدالله انصاری

👈 برایِ دیدنِ پارسیهای سره‌ی پیشین به این نشانی در تارنمای پارسی‌انجمن درنگرید.

#پارسی_سره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔷 چامه‌ی پارسی (۱۲) از مهدی اخوان‌ثالث

👈 برایِ دیدنِ چامه‌های پارسیِ پیشین به این نشانی در تارنمای «پارسی‌انجمن» بنگرید.

#چامه‌ی_پارسی

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman‏

🔻کلیله و دمنه، بیش از سه هزار سال است در میان مردمِ کشورهای گوناگون خوانده شده و می‌شود و در ایران، تا امروز، دست ‌کم، بیش از هزار و چهارسد و هشتاد بار، بازنویسی و بازگردان شده است و چنان‌که از گذشته برمی‌آید، در آینده نیز همچنان بازگردان و بازنویسی خواهد شد.

🔻کلیله و دمنه‌ی پاک (سره) که به کوشش حسن فرهبدنیا بازگردان شده است بر پایه ی کلیله و دمنه‌ی بهرامشاهی، و بی هیچ واژه‌ی بیگانه و به امید همه‌خوان شدن این گوهر گرانمایه ی کهن، با روشی بسیار روان، آسان و بشکوه، در دو دفتر نگاشته شده است.
دفتر یکم، در ۲۹۰ رویه و با کمترین زیرنویس برای همگان؛ و دفتر دوم، در ۴۹۰ رویه ویژه ی پژوهشگران و دانشگاهیان است.

🔻این نوشتار، فرجامِ نزدیک به بیست سال کوشش و پژوهش است و بازگرداننده‌ امید دارد کاری در خورِ فرهنگ و ادب ایران‌زمین و خوانندگان ژرف‌نگر و پژوهشگران ریزبین آفریده باشد.

👈 خواستاران می‌توانند دفتر یکم را از «این جا»، یا دفتر یکم و دومِ کلیله و دمنه‌ی پاک را از «این جا» دریافت کنند.

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻واژه‌گزینی

#ازدانگاره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🎥 «گریند بر آن دیده کاینجا نشود گریان» (بخشی از سوگ‌سرود خاقانی درباره‌ی تیسپون)

📄این تاقِ کسرا که بر جای مانده، تنها بخشی بسیار کوچک از شهری بزرگ به نامِ تیسپون است که پایتختِ ایرانشهر به روزگارِ اشکانیان و ساسانیان بوده.

📄ویرانه‌های کاخِ تیسپون در زمینی به درازای ۴۰۰ متر و پهنای ۳۰۰ متر است. این تاق در زمانِ شاهِ دادگر، خسرو انوشیروان، یا شاپورِ یکم بنیاد نهاده شده است.

📄تیسپون چون آمیزه‌ای شگفت از هفت شهر بود، تازیان آن را مداین (شهرها) خواندند.

📄 در «حدود العالم» آمده است: «مداین‌ مُستقرِ (جایگاهِ) خسروان بوده ‌است و اندر وی یکی ایوانی است که ایوانِ کسرا خوانند و گویند که هیچ ایوان از آن بلندتر نیست اندر جهان».

📄هنگامی که تازیان بر تیسپون دست یافتند، پس از آن که پرده‌ی گوهرنشان و قالیِ زربافِ بهارستان را پاره‌پاره و میانِ خود بخش کردند و دیگر چیزهای پربهایش را به تاراج بردند به سازه‌های ساختمانی‌اش نیز دست‌درازی کردند! در گردانشِ گزارشِ تبری آمده است: «سعد ابی وقاص به کوشکِ کسرا فرودآمد... سپاه ... برفتند و خزاینِ ملکانِ عجم بغارتیدند».

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman‏

🔻کورش جنتی: «مانزه» را هم‌ارز «ایده» به کار می‌بریم. این واژه از دو بخش ساخته شده: «مان» به معنای اندیشه و پسوند نام‌ساز «زه»

🔻«مان/ من» را در واژه‌های «شادمان» (شاداندیش)، «دشمن» (بداندیش)، «هومن» (نیک‌اندیش) می‌بینیم. در متن‌های پهلوی، حتی از این واژه فعل «مِنیدن» را نیز داریم.

🔻«زه» نیز پسوند نام‌ساز است که با ریخت‌های گوناگون در زبان پارسی به کار می‌رود: نیزه، نایژه، مژه (موی‌ژه: موی کوچک)، باغچه، راکیزه (میتوکندری)

🔻«مانگان» به معنای «ایدئولوژی» هم از «مان» و پسوند نسبت «گان» ساخته شده است.

🔗 برای آگاهی بیشتر این یادداشت را بخوانید.


پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

#ایده #ایدئولوژی #مانزه #مانگان

🔻پارسی‌انجمن: «فرهنگ گویشی خراسان بزرگ» گردآورده‌ی امیر شالچی است.

🔻نویسنده خود انگیزه‌اش را از فراهمش این فرهنگ چنین نوشته است:‌ «گویش خراسانی از گویشهای اصیل و مهم زبان فارسی است که به سبب گستردگی مردمانی که بدان سخن می‌گویند و نیز به سبب پایگاه استواری که زبان فارسی همیشه در بوم خراسان داشته است، شناخت آن بایسته و سودبخش است. بسیاری از واژه‌هایی که در گذشته بخشی از گنجینه‌ی زبان فارسی را می‌ساخته‌اند، امروز در زبان روزانه کاربرد خود را از دست داد‌اند، ولی در گویش خراسانی هنوز رواج دارند و زنده و کارساز مانده‌اند. در میان آنها واژه‌های رسا و زیبا و سودمندی به چشم می‌خورند که امروز هم می‌توانند به کار آیند بر پرباری زبان بیفزایند. «فرهنگ گویشی خراسان بزرگ» به همین انگیزه‌ها فراهم آمده است.»

👈 «فرهنگ گویشی خراسان بزرگ» را از «این جای» بارگیرید.

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻کورش جنتی: ما در زبان پارسی از پیش واژۀ «جانور/ حیوان خانگی» را داشته‌ایم، با همۀ این به نگر می‌رسد این واژه نتوانسته پَنامی (مانعی) برای کاربرد روزافزون واژۀ «پِت» شود. شاید بتوان گفت اگر زبان‌آگاهی، انگیزه و شور پارسی‌گویی در میان مردم بالاتر از اینی بود که هست واژۀ «پِت» هرگز به زبان پارسی اندر نمی‌شد و نمی‌توانست پادکام (به‌رغم) واژۀ «حیوان خانگی» راهی در زبان پارسی‌زبان پیدا کند.

👈 نگاهی به چند سنجیدار در واژه‌گزینی: پیشنهاد «رامه» به جای «پِت» در «اینجا» بخوانید.

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻سوگ‌آرامی: تسلیت

#ازدانگاره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻پیرامون ۲۲۰ نبیگ ویژسته (کتاب تخصصی)، بیشتر در زمینه‌ی زبانهای باستانی و دین و فرهنگ ایران کهن، به فروش می‌رسد.

👈 برای دریافت فهرست می‌توانید به شناسه‌ی پارسی‌انجمن در تلگرام پیام دهید:
https://www.tgoop.com/ParsiAnjoman

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻کورش جنتی: «هام‌نیستی» را به جای واژه‌ی «انقراض» و «هام‌نیست» را به جای واژه‌ی «منقرض» به کار می‌برم. بر پایه‌ی این، «منقرض شدن» نیز می‌شود «هام‌نیست شدن».

🔻معنای «نیست» را که می‌دانیم. «هام» در زبان پهلوی در معنای «همه» کاربرد داشته است، چنانکه واژه‌ی «هام‌دبیره» معنای «خط همگانی» می‌داده است.

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman‏

🔻 داریوش آشوری: در این سال‌ها برخی نویسندگان وسوسه شده‌اند که تنوین را در واژه‌هایِ عربی‌تبار به جایِ شکلِ نوشتنِ آن به شیوه‌یِ زبان‌نگاره‌یِ سنّتی، یعنی [-اً]، بر اساسِ واگویه‌ (یا تلفّظِ) آن به [-ن] در فارسی تبدیل کنند. برایِ مثال، «تقریباً» را «تقریبن» بنویسند. این گرایش نخست به صورتِ شوخی و بازی از وغ وغ ساهابِ صادق هدایت آغاز شد و سپس کسانی آن را در روزگارانِ بعدی جدّی گرفتند و تقلید کردند. هدایت در نوشته‌هایِ دیگر-اش هرگز این شیوه را دنبال نکرد.

🔻راهِ حلِ درستِ مسأله نه تغییرِ شکلِ نگارشیِ این تکواژِ وابسته‌یِ قیدساز از [-اً] عربی به [-ن]-ِ فارسی، بلکه بازگشت به ساختارِ درست و سالمِ ساختمانِ قید در زبانِ فارسی ست. یکی از راه‌هایِ آن یادآوریِ دو باره‌یِ واژه‌هایِ فارسی ست که واژهایِ عربی‌تبار با ساختارِ دستوریِ عربی جایِ آن‌ها را گرفته‌اند.

👈 داستانِ تنوین را در «اینجا» بخوانید.

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻ویرستن: حفظ کردن

🔻ویره: حافظه

🔻ویرایه: خاطره

🔻ویرایه‌نویسی: خاطره‌نویسی

#ازدانگاره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻استاد حسن انوری (استاد نامدار زبان و ادب پارسی و سرپرست فرهنگ بزرگ سخن):

من نگران ایران نیستم، برای این که زبان پارسی آن چنان بی ‌نیاز و نیرومند و فراگیر است که از میان‌ رفتنی نیست. و چون زبان از میان رفتنی نیست، نام‌ونشان ما هم از میان رفتنی نیست. نام‌ونشان ایرانی وابسته به شاهکارهای زبانی است. تا شاهنامه هست، تا دیوان حافظ هست، تا مولانا هست، این زبان پایدار است. و چون زبان پایدار است، ایران هم پایدار است.

🔻برگرفته از دهلیز تلگرامی پارسی سره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman

🔻وام‌واژه‌پرانی

🔻دانش‌نمایی

#ازدانگاره

پارسی‌انجمن 🔻
@Parsi_anjoman