『رادیو انشا✒️』

Forwarded from گزین‌گویه‌ها (بهروز صفرزاده)

توهّمِ تشدید

واژه‌های مشددِ بسیاری در فارسی به کار می‌روند و اکثرشان هم عربی‌تبارند:
امنیّت، اولویّت، اهمّیّت، بنّا، تسلّی، تهیّه، جلّاد، عُمّال، متعدّد، مشتقّات، نقّاش، ... .

اما معدودی واژه هم داریم که تشدید ندارند و بعضی‌ها آن‌ها را مشدد می‌پندارند:

ادعیه (بر وزنِ اَفعِله): بعضی‌ها به‌ غلط ادعیّه می‌گویند و می‌نویسند.

ادویه (بر وزنِ اَفعِله): بعضی‌ها به‌ غلط ادویّه می‌گویند و می‌نویسند.

تسلیت (بر وزنِ تَفعِلَت): بعضی‌ها به‌ غلط تسلیّت می‌گویند و می‌نویسند.

حراج (بر وزنِ فَعال): بعضی‌ها حَرّاج تلفظ می‌کنند.

خناق (بر وزنِ فُعال): در فارسی خُنّاق یا حُنّاق تلفظ می‌شود. یکی از کارکردهای وزنِ فُعال در عربی دلالت بر بیماری یا عارضه است: خُناق، دُوار، زُکام، صُداع، کُزاز.

شفقت (بر وزنِ فَعَلَت): در فارسی معمولاً شَفِقّت تلفظ می‌شود.

علی‌حِده (به معنیِ جداگانه): بعضی‌ها علی‌حَدّه تلفظ می‌کنند و ظاهراً جزءِ دومش را به «حد» (از ریشۀ «ح‌دد») ربط می‌دهند.
در عربی «حِدة» (از ریشۀ «و‌ح‌د») به معنیِ تنهایی و انفراد و هم‌ریشه با واحد، وحدت، وحید، و توحید است.
بنا بر این «علی‌حده» ربطی به حد و حدود ندارد.

قُضات (جمعِ قاضی، بر وزنِ فُعَلَة، در اصل: قُضَیَة ← قُضاة): بعضی‌ها به‌ غلط قُضّات می‌گویند و می‌نویسند. نامِ عین‌القضات را هم به‌ غلط مشدد تلفظ می‌کنند.

مُجریه (مؤنثِ مُجری، بر وزنِ مُفعِل، اسم‌ِفاعلِ اِجراء): بعضی‌ها به‌ غلط مُجریّه می‌گویند و می‌نویسند.

مُلحَقات (جمعِ مُلحَق/ مُلحَقه، بر وزنِ مُفعَل/ مُفعَله، اسم‌ِمفعولِ اِلحاق، از ریشۀ «ل‌ح‌ق»): بعضی‌ها به‌ غلط مُلحَقّات می‌گویند و می‌نویسند.

www.tgoop.com/Radioensha/15935

10.8K viewsDec 15, 2023 at 09:09

توهّمِ تشدید

واژه‌های مشددِ بسیاری در فارسی به کار می‌روند و اکثرشان هم عربی‌تبارند:
امنیّت، اولویّت، اهمّیّت، بنّا، تسلّی، تهیّه، جلّاد، عُمّال، متعدّد، مشتقّات، نقّاش، ... .

اما معدودی واژه هم داریم که تشدید ندارند و بعضی‌ها آن‌ها را مشدد می‌پندارند:

ادعیه (بر وزنِ اَفعِله): بعضی‌ها به‌ غلط ادعیّه می‌گویند و می‌نویسند.

ادویه (بر وزنِ اَفعِله): بعضی‌ها به‌ غلط ادویّه می‌گویند و می‌نویسند.

تسلیت (بر وزنِ تَفعِلَت): بعضی‌ها به‌ غلط تسلیّت می‌گویند و می‌نویسند.

حراج (بر وزنِ فَعال): بعضی‌ها حَرّاج تلفظ می‌کنند.

خناق (بر وزنِ فُعال): در فارسی خُنّاق یا حُنّاق تلفظ می‌شود. یکی از کارکردهای وزنِ فُعال در عربی دلالت بر بیماری یا عارضه است: خُناق، دُوار، زُکام، صُداع، کُزاز.

شفقت (بر وزنِ فَعَلَت): در فارسی معمولاً شَفِقّت تلفظ می‌شود.

علی‌حِده (به معنیِ جداگانه): بعضی‌ها علی‌حَدّه تلفظ می‌کنند و ظاهراً جزءِ دومش را به «حد» (از ریشۀ «ح‌دد») ربط می‌دهند.
در عربی «حِدة» (از ریشۀ «و‌ح‌د») به معنیِ تنهایی و انفراد و هم‌ریشه با واحد، وحدت، وحید، و توحید است.
بنا بر این «علی‌حده» ربطی به حد و حدود ندارد.

قُضات (جمعِ قاضی، بر وزنِ فُعَلَة، در اصل: قُضَیَة ← قُضاة): بعضی‌ها به‌ غلط قُضّات می‌گویند و می‌نویسند. نامِ عین‌القضات را هم به‌ غلط مشدد تلفظ می‌کنند.

مُجریه (مؤنثِ مُجری، بر وزنِ مُفعِل، اسم‌ِفاعلِ اِجراء): بعضی‌ها به‌ غلط مُجریّه می‌گویند و می‌نویسند.

مُلحَقات (جمعِ مُلحَق/ مُلحَقه، بر وزنِ مُفعَل/ مُفعَله، اسم‌ِمفعولِ اِلحاق، از ریشۀ «ل‌ح‌ق»): بعضی‌ها به‌ غلط مُلحَقّات می‌گویند و می‌نویسند.

BY 『رادیو انشا✒️』