آگاهی

آگاهی

رمانتیسیسم غرب و رمانتیک‌های ما #قسمت_دوم از این پندار مارکسیستی حتی کسانی چون علی شریعتی و جلال آل احمد هم برای نگره‌ و نظریه خود بهره می‌برند که اولی از سرنوشت تاریخی و دومی از جبر تاریخی سخن می‌گوید. و حالا هم هواداران پندار ایرانشهری مدعیِ سرنوشت یا…

👆

حالا فرض کنیم که، به قول طباطبایی، در عصر زرین فرهنگ ایران”، “اندیشه‌‌ی فلسفی ایرانی” که عمدتن بر آمده از اندیشه‌ شاعران و عارفان و متکلمان مسلمان مربوط به هزار یا هفتصد-هشتصد سال پیش است، بهترین اندیشه در دنیا بوده باشد، یا اینکه اندیشمندانی بودند که در زمان خود اندیشه‌های معینی را با توجه به محدودیتِ دانش و شرایط آن زمان ارائه می‌کردند که می‌توانست در محدوده‌ی زمان و مکان خود مؤثر یا راهگشا باشند. این اندیشه‌ها اگر هم ارزشی داشته باشند، آن ارزش باید در همان محدوده‌ زمان و مکان معین یا به لحاظ تاریخی ارزیابی شود؛ نه اینکه مانند ایده‌ ایرانشهریِ بخواهیم به احیا یا تجدید آن اندیشه اقدام کنیم؛ چرا که پس از گذشتِ سده‌ها، با پیشرفت دانش و فرهنگ و فلسفه و کشفیات شگرف علمی که با تحول و پیشرفت اندیشه‌ مدرن همراه است، آن اندیشه‌ها یا ایده‌ها یا تصورات کهن یا کهنه یا پیش‌مدرن دیگر کارآیی خود را در جهت پیشرفت اجتماعی و حل بحران‌ها از دست داده‌اند و به جای آنها اندیشه‌های نوین در شرایط دگرگونه‌ مناسبات انسانی پیش روی جهانیان گشوده شده است. در زمان عظمت عصر زرین فرهنگ ایرانی نه هنوز از قانون اجسام سقوط ‌کننده‌ گالیله خبری بود، نه خورشید مرکزی کوپرنیک، نه حرکت سیارات در مدار بیضی‌شکلِ کپلر در میان بود، نه نیروی جاذبه‌ سیارات یا فیزیکِ نیوتنی می‌توانست موضوع اندیشیدن شود، نه شناختی از باکتری و ویروس بود و نه علومی مانند زیست‌شناسی و تکامل انواع و روانشناسی و جامعه‌شناسی شکل گرفته بود، نه هنوز الکیمیا به علم شیمی تبدیل شده بود، نه تئوری نسبیت اینشتین و فیزیک کوانتوم مطرح بود و… اینها و هزاران کشف و اختراع  چنان بر اندیشه و مناسبات انسان غربی اثر گذاشت که به پدیداری اندیشه‌های نوین فلسفی، از شک دکارتی گرفته تا طرح خِرَدِ نابِ کانتی یا خردِ خودبنیاد، شکل‌گیری فردیت و تداوم و تکامل آنها در عصر روشنگری تا امروز منجر شد که تصور انسان از هستی و تبیین جهان دگرگون شود و دستاوردهایی مانند آزادی، دموکراسی، سکولاریسم، حقوق بشر، برابری حقوقِ زن و مرد و… را به ارمغان آورد. دیگر فیزیک ارسطو و نجوم بطلمیوس و طب جالینوس یا ابن سینا یا باورهای دینی-اسطوره‌ای و اِشراقی و عرفانی توانایی برابری با اکتشافات جدید و اندیشه‌های نوین را نداشتند و ندارند. بنابراین، آیا پس از دو هزاریا هزار سال یا هفتصد – هشتصد سال، اندیشه‌ ما هنوز نتوانسته از سطح اندیشه‌های آن عارفان یا شاعران یا متکلمان یا فیلسوفان که اندیشه یا ذهنیت، اخلاق و منش سنتی و غیر علمی را نمایندگی می‌کنند فراتر برود؟ یعنی اندیشه‌ ایرانی پس از سده‌ها، آن هم در عصر کامپیوتر و ماهواره یا تلسکوبِ جیمز وِب و هوش مصنوعی، هنوز تغییر و تحول نیافته که هم‌چنان به آثار آنان نیازمند است؟
اگر به جای بهره‌‌وری از دستاوردهای نوینِ علمی، فلسفی و فرهنگی که بر خردورزی استوار است، در جهت احیا یا تجدید سنت و گذشته که عمدتاً بر استبداد شاهی یا سلاطین و بر آگاهی یا اندیشه‌ی دینی-اسطوره‌ای یا عرفانی پایبند بود و امروز دیگر نمی‌تواند همخوان با شرایط داخلی و جهانی راهگشا باشد، اقدام کنیم، جز تکرار تاریخ نتیجه‌ دیگری نخواهد داشت.

#پایان
#محمود_فلکی

@agahiiiii

www.tgoop.com/agahiiiii/18997

975 viewsNov 5 at 13:45

👆

حالا فرض کنیم که، به قول طباطبایی، در عصر زرین فرهنگ ایران”، “اندیشه‌‌ی فلسفی ایرانی” که عمدتن بر آمده از اندیشه‌ شاعران و عارفان و متکلمان مسلمان مربوط به هزار یا هفتصد-هشتصد سال پیش است، بهترین اندیشه در دنیا بوده باشد، یا اینکه اندیشمندانی بودند که در زمان خود اندیشه‌های معینی را با توجه به محدودیتِ دانش و شرایط آن زمان ارائه می‌کردند که می‌توانست در محدوده‌ی زمان و مکان خود مؤثر یا راهگشا باشند. این اندیشه‌ها اگر هم ارزشی داشته باشند، آن ارزش باید در همان محدوده‌ زمان و مکان معین یا به لحاظ تاریخی ارزیابی شود؛ نه اینکه مانند ایده‌ ایرانشهریِ بخواهیم به احیا یا تجدید آن اندیشه اقدام کنیم؛ چرا که پس از گذشتِ سده‌ها، با پیشرفت دانش و فرهنگ و فلسفه و کشفیات شگرف علمی که با تحول و پیشرفت اندیشه‌ مدرن همراه است، آن اندیشه‌ها یا ایده‌ها یا تصورات کهن یا کهنه یا پیش‌مدرن دیگر کارآیی خود را در جهت پیشرفت اجتماعی و حل بحران‌ها از دست داده‌اند و به جای آنها اندیشه‌های نوین در شرایط دگرگونه‌ مناسبات انسانی پیش روی جهانیان گشوده شده است. در زمان عظمت عصر زرین فرهنگ ایرانی نه هنوز از قانون اجسام سقوط ‌کننده‌ گالیله خبری بود، نه خورشید مرکزی کوپرنیک، نه حرکت سیارات در مدار بیضی‌شکلِ کپلر در میان بود، نه نیروی جاذبه‌ سیارات یا فیزیکِ نیوتنی می‌توانست موضوع اندیشیدن شود، نه شناختی از باکتری و ویروس بود و نه علومی مانند زیست‌شناسی و تکامل انواع و روانشناسی و جامعه‌شناسی شکل گرفته بود، نه هنوز الکیمیا به علم شیمی تبدیل شده بود، نه تئوری نسبیت اینشتین و فیزیک کوانتوم مطرح بود و… اینها و هزاران کشف و اختراع  چنان بر اندیشه و مناسبات انسان غربی اثر گذاشت که به پدیداری اندیشه‌های نوین فلسفی، از شک دکارتی گرفته تا طرح خِرَدِ نابِ کانتی یا خردِ خودبنیاد، شکل‌گیری فردیت و تداوم و تکامل آنها در عصر روشنگری تا امروز منجر شد که تصور انسان از هستی و تبیین جهان دگرگون شود و دستاوردهایی مانند آزادی، دموکراسی، سکولاریسم، حقوق بشر، برابری حقوقِ زن و مرد و… را به ارمغان آورد. دیگر فیزیک ارسطو و نجوم بطلمیوس و طب جالینوس یا ابن سینا یا باورهای دینی-اسطوره‌ای و اِشراقی و عرفانی توانایی برابری با اکتشافات جدید و اندیشه‌های نوین را نداشتند و ندارند. بنابراین، آیا پس از دو هزاریا هزار سال یا هفتصد – هشتصد سال، اندیشه‌ ما هنوز نتوانسته از سطح اندیشه‌های آن عارفان یا شاعران یا متکلمان یا فیلسوفان که اندیشه یا ذهنیت، اخلاق و منش سنتی و غیر علمی را نمایندگی می‌کنند فراتر برود؟ یعنی اندیشه‌ ایرانی پس از سده‌ها، آن هم در عصر کامپیوتر و ماهواره یا تلسکوبِ جیمز وِب و هوش مصنوعی، هنوز تغییر و تحول نیافته که هم‌چنان به آثار آنان نیازمند است؟
اگر به جای بهره‌‌وری از دستاوردهای نوینِ علمی، فلسفی و فرهنگی که بر خردورزی استوار است، در جهت احیا یا تجدید سنت و گذشته که عمدتاً بر استبداد شاهی یا سلاطین و بر آگاهی یا اندیشه‌ی دینی-اسطوره‌ای یا عرفانی پایبند بود و امروز دیگر نمی‌تواند همخوان با شرایط داخلی و جهانی راهگشا باشد، اقدام کنیم، جز تکرار تاریخ نتیجه‌ دیگری نخواهد داشت.

#پایان
#محمود_فلکی

@agahiiiii

BY آگاهی