📕 Ер участкасини хусусийлаштириш тартиби ва шартлари
📑 Жисмоний ва юридик шахслар ер участкаларини хусусийлаштириш учун аризани шахсан Давлат хизматлари кўрсатиш марказлари орқали ёки масофадан туриб ягона Давлат Интерактив портали орқали мурожаат этишлари мумкин (my.gov.uz ), аризани кўриб чиқиш ва тасдиқлаш – Yerxususiylashtirish орқали амалга оширилади.
🪪 Ўзи келган ҳолда мурожаат қилиш учун фақат шахсни тасдиқловчи ҳужжатни тақдим этилади.
🏠 Ариза кадастр агентлиги ва қурилиш бўлимларига юборилади. Кадастр органлари, ўз навбатида, ернинг аризачи номига расмийлаштирилганини, яъни рўйхатдан ўтганлигини текширадилар. Ернинг ўзгармаганлиги, бугунги кунда реестрда тургани, таъқиқ ва чекловлар бор йўқлиги, хусусийлаштиришга тўсқинлик қилмайдиган барча жиҳатлар текширилади.
🏗 Қурилиш агентликлари шаҳарсозлик қоидаларига мувофиқ ерни хусусийлаштириш имкониятларини ўрганади. Барча текширувлардан ўтиб, ижобий қарор қабул қилганидан сўнг, сизга тўлов ҳақида хабар берилади, яъни хусусийлаштириш учун тўлов хабарнома бўйича тўланади.
🧾 Хусусийлаштирганлик учун йиғим Тошкент шаҳри ва Нукус шаҳри ва вилоят марказларида юридик ва жисмоний шахслар учун сотиб олиш нархи белгиланган кунда белгиланган базавий солиқ ставкасининг 10 бараварини, бошқа вилоятларда 5 бараварни (сўм учун 1 м2), яъни Тошкент шаҳрида сотиб олиш нархи ер солиғи йиллик миқдорини 10 каррасини ташкил этади.
#хусусийлаштириш
📑 Жисмоний ва юридик шахслар ер участкаларини хусусийлаштириш учун аризани шахсан Давлат хизматлари кўрсатиш марказлари орқали ёки масофадан туриб ягона Давлат Интерактив портали орқали мурожаат этишлари мумкин (my.gov.uz ), аризани кўриб чиқиш ва тасдиқлаш – Yerxususiylashtirish орқали амалга оширилади.
🪪 Ўзи келган ҳолда мурожаат қилиш учун фақат шахсни тасдиқловчи ҳужжатни тақдим этилади.
🏠 Ариза кадастр агентлиги ва қурилиш бўлимларига юборилади. Кадастр органлари, ўз навбатида, ернинг аризачи номига расмийлаштирилганини, яъни рўйхатдан ўтганлигини текширадилар. Ернинг ўзгармаганлиги, бугунги кунда реестрда тургани, таъқиқ ва чекловлар бор йўқлиги, хусусийлаштиришга тўсқинлик қилмайдиган барча жиҳатлар текширилади.
🏗 Қурилиш агентликлари шаҳарсозлик қоидаларига мувофиқ ерни хусусийлаштириш имкониятларини ўрганади. Барча текширувлардан ўтиб, ижобий қарор қабул қилганидан сўнг, сизга тўлов ҳақида хабар берилади, яъни хусусийлаштириш учун тўлов хабарнома бўйича тўланади.
🧾 Хусусийлаштирганлик учун йиғим Тошкент шаҳри ва Нукус шаҳри ва вилоят марказларида юридик ва жисмоний шахслар учун сотиб олиш нархи белгиланган кунда белгиланган базавий солиқ ставкасининг 10 бараварини, бошқа вилоятларда 5 бараварни (сўм учун 1 м2), яъни Тошкент шаҳрида сотиб олиш нархи ер солиғи йиллик миқдорини 10 каррасини ташкил этади.
#хусусийлаштириш
📕 Ўзбекистонда ер участкаларини хусусийлаштириш: ким ва нимани хусусийлаштириш мумкин?
Кимлар хусусийлаштириш ҳуқуқига эга:
✅ Ўзбекистон Республикаси фуқаролари
✅ Ўзбекистон Республикасининг юридик шахслари
Ким ерни хусусийлаштира олмайди:
❌ Чет эл фуқаролари
❌ Фуқаролиги бўлмаган шахслар
❌ Чет эл юридик шахслари
❌ Хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналар
❌ Давлат органлари, муассасалари, корхоналари ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари
Қайси ер участкаларини хусусийлаштириш мумкин:
🏢 Юридик шахслар учун:
Фойдаланиш мақсади:
* Тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолияти учун
Ер участкаси ҳуқуқий мақоми:
* Доимий фойдаланиш (эгалик қилиш)ҳуқуқида бўлган
* Ижарада бўлган
🏘 Фуқаролар учун :
Фойдаланиш мақсадлари:
* якка тартибда уй-жой қуриш ва уй-жойни ободонлаштириш;
* тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолиятини амалга ошириш учун
Ер участкаси ҳуқуқий мақоми:
* мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи асосида тегишли бўлган.
* Доимий фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган;
* Ижарада бўлган.
🔑 Муҳим: ерга бўлган ҳуқуқлар янги эгасига ўтказилганда, уни хусусийлаштириш ҳуқуқи ҳам ўтади
#хусусийлаштириш
Кимлар хусусийлаштириш ҳуқуқига эга:
✅ Ўзбекистон Республикаси фуқаролари
✅ Ўзбекистон Республикасининг юридик шахслари
Ким ерни хусусийлаштира олмайди:
❌ Чет эл фуқаролари
❌ Фуқаролиги бўлмаган шахслар
❌ Чет эл юридик шахслари
❌ Хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналар
❌ Давлат органлари, муассасалари, корхоналари ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари
Қайси ер участкаларини хусусийлаштириш мумкин:
🏢 Юридик шахслар учун:
Фойдаланиш мақсади:
* Тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолияти учун
Ер участкаси ҳуқуқий мақоми:
* Доимий фойдаланиш (эгалик қилиш)ҳуқуқида бўлган
* Ижарада бўлган
🏘 Фуқаролар учун :
Фойдаланиш мақсадлари:
* якка тартибда уй-жой қуриш ва уй-жойни ободонлаштириш;
* тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолиятини амалга ошириш учун
Ер участкаси ҳуқуқий мақоми:
* мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи асосида тегишли бўлган.
* Доимий фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган;
* Ижарада бўлган.
🔑 Муҳим: ерга бўлган ҳуқуқлар янги эгасига ўтказилганда, уни хусусийлаштириш ҳуқуқи ҳам ўтади
#хусусийлаштириш
📕 Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш
Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш учун асослар:
➖ ер участкаларини хусусийлаштириш учун “Қишлоқ хўжалигига мўлжалланмаган ер участкаларини хусусийлаштириш тўғрисида”ги Қонунда назарда тутилган асосларнинг мавжуд эмаслиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасига нисбатан тугалланмаган суд ишларининг мавжудлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкаларида жойлашган кўчмас мулк объектларига нисбатан қўйилган тақиқнинг ёки белгиланган хатловнинг мавжудлиги;
➖ аҳоли пунктларининг тасдиқланган бош режаларида, аҳоли пункти қисмларини батафсил режалаштириш лойиҳаларида, ҳудудларни комплекс ривожлантириш ва қуришга доир бошқа ҳужжатларда ёки ер участкасидан фойдаланишнинг рухсат берилган турларида ер участкаларини хусусийлаштиришга бевосита монелик қиладиган маълумотларнинг мавжудлиги;
➖ ер участкаларини жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тўғрисида ариза топширилгунига қадар қабул қилинган Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгесининг, халқ депутатлари вилоятлар ва Тошкент шаҳар Кенгашларининг қарорлари мавжудлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасини сотишга ёки бошқача тарзда ўзга шахсга ўтказишга нисбатан тақиқнинг мавжудлиги;
аризада нотўғри, бир-бирига зид бўлган ёки бузиб кўрсатилган маълумотлар аниқланганлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасининг сотиб олиш қийматини тўлаш ушбу Қонунда белгиланган муддатда амалга оширилмаганлиги ёки тўлиқ амалга оширилмаганлиги.
❌ Ер участкаларини хусусийлаштиришни бошқа сабабларга кўра рад этишга йўл қўйилмайди.
🔺 Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш учун асос бўлиб хизмат қилган сабаблар бартараф этилган тақдирда, рад жавоби олинган кундан эътиборан бир ой ичида аризачи давлат хизматлари кўрсатилиши учун йиғимни тўламасдан қайта ариза бериш ҳуқуқига эга бўлади.
#хусусийлаштириш
Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш учун асослар:
➖ ер участкаларини хусусийлаштириш учун “Қишлоқ хўжалигига мўлжалланмаган ер участкаларини хусусийлаштириш тўғрисида”ги Қонунда назарда тутилган асосларнинг мавжуд эмаслиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасига нисбатан тугалланмаган суд ишларининг мавжудлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкаларида жойлашган кўчмас мулк объектларига нисбатан қўйилган тақиқнинг ёки белгиланган хатловнинг мавжудлиги;
➖ аҳоли пунктларининг тасдиқланган бош режаларида, аҳоли пункти қисмларини батафсил режалаштириш лойиҳаларида, ҳудудларни комплекс ривожлантириш ва қуришга доир бошқа ҳужжатларда ёки ер участкасидан фойдаланишнинг рухсат берилган турларида ер участкаларини хусусийлаштиришга бевосита монелик қиладиган маълумотларнинг мавжудлиги;
➖ ер участкаларини жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тўғрисида ариза топширилгунига қадар қабул қилинган Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгесининг, халқ депутатлари вилоятлар ва Тошкент шаҳар Кенгашларининг қарорлари мавжудлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасини сотишга ёки бошқача тарзда ўзга шахсга ўтказишга нисбатан тақиқнинг мавжудлиги;
аризада нотўғри, бир-бирига зид бўлган ёки бузиб кўрсатилган маълумотлар аниқланганлиги;
➖ хусусийлаштириладиган ер участкасининг сотиб олиш қийматини тўлаш ушбу Қонунда белгиланган муддатда амалга оширилмаганлиги ёки тўлиқ амалга оширилмаганлиги.
❌ Ер участкаларини хусусийлаштиришни бошқа сабабларга кўра рад этишга йўл қўйилмайди.
🔺 Ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этиш учун асос бўлиб хизмат қилган сабаблар бартараф этилган тақдирда, рад жавоби олинган кундан эътиборан бир ой ичида аризачи давлат хизматлари кўрсатилиши учун йиғимни тўламасдан қайта ариза бериш ҳуқуқига эга бўлади.
#хусусийлаштириш
📕 Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ, хусусийлаштириш рад этилиши юзасидан низони ҳал этишда қўлга киритилган ғалаба
🏡 Бизнинг ишонч билдирувчимиз 18.02.2019 йилдаги мерос ҳуқуқи тўғрисидаги гувоҳнома асосида Тошкент вилоятида жойлашган бино мулкдори ҳамда унга туташган 400 кв.м. га тенг бўлган майдонли ер участкасига нисбатан доимий фойдаланиш ҳуқуқи асосида эгалик қилади.
📑 2023 йил апрель ойида ишонч билдирувчимиз ер участкаси хусусийлаштирилиши учун Давлат хизматлари маркази орқали ариза тақдим этиб, барча зарур ҳужжатларни илова қилди.
❌ Хусусийлаштириш туман қурилиш бўлими томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12.12.2017 йилдаги №981-сонли қарорининг 1-бандига таянган ҳолда рад этилди. Мазкур қарорга мувофиқ, Тошкент вилояти аҳоли пунктлари ҳудудида (Бош режа тасдиқлангунга қадар) қуйидаги чекловлар жорий этилган:
• жисмоний ва юридик шахсларга қурилиш учун ер майдонлари ажратиш;
• бинолар, иншоотлар ва бошқа объектларни қуриш, реконструкция қилиш ёки қайта ихтисослаштириш;
• ўзбошимчалик билан қурилган бинолар ва иншоотларга мулк ҳуқуқини белгилаш.
📝 Фирмамиз адвокатлари рад жавобини қуйидаги асосларда унинг ноқонунийлиги туфайли юқори турувчи органга шикоят қилишди:
1️⃣ Қурилиш бўлими асосланган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12.12.2017 йилдаги №981-сонли қароридаги тақиқ фақат ер ажратиш, бинолар ва иншоотларни қуриш, реконструкция қилиш ёки қайта ихтисослаштиришга, шунингдек, уларга рухсатнома беришга тааллуқлидир. Бизнинг ишонч билдирувчимиз эса ер участкасига доимий фойдаланиш ҳуқуқини хусусийлаштиришни (фақат ҳуқуқ турини ўзгартириш) сўраган ва мазкур тақиқ ушбу турдаги рўйхатдан ўтказишга тааллуқли эмас.
2️⃣ Бундан ташқари, мазкур қарорнинг 1-иловасига кўра, лойиҳалаштирилган бош режа киритилган Тошкент вилоятидаги туманлар рўйхатига ишонч билдирувчимиз мол-мулки жойлашган аҳоли пункти киритилмаган. Демак, мазкур тақиқ ушбу ҳудудга татбиқ этилмайди.
🏆 Шикоятни кўриб чиққан қурилиш бўлими хусусийлаштиришга розилик билдирилганлиги ҳақида расмий хабарнома тақдим этди ва ер участкаси хусусийлаштирилишига доир ариза қаноатлантирилди.
#хусусийлаштириш
🏡 Бизнинг ишонч билдирувчимиз 18.02.2019 йилдаги мерос ҳуқуқи тўғрисидаги гувоҳнома асосида Тошкент вилоятида жойлашган бино мулкдори ҳамда унга туташган 400 кв.м. га тенг бўлган майдонли ер участкасига нисбатан доимий фойдаланиш ҳуқуқи асосида эгалик қилади.
📑 2023 йил апрель ойида ишонч билдирувчимиз ер участкаси хусусийлаштирилиши учун Давлат хизматлари маркази орқали ариза тақдим этиб, барча зарур ҳужжатларни илова қилди.
❌ Хусусийлаштириш туман қурилиш бўлими томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12.12.2017 йилдаги №981-сонли қарорининг 1-бандига таянган ҳолда рад этилди. Мазкур қарорга мувофиқ, Тошкент вилояти аҳоли пунктлари ҳудудида (Бош режа тасдиқлангунга қадар) қуйидаги чекловлар жорий этилган:
• жисмоний ва юридик шахсларга қурилиш учун ер майдонлари ажратиш;
• бинолар, иншоотлар ва бошқа объектларни қуриш, реконструкция қилиш ёки қайта ихтисослаштириш;
• ўзбошимчалик билан қурилган бинолар ва иншоотларга мулк ҳуқуқини белгилаш.
📝 Фирмамиз адвокатлари рад жавобини қуйидаги асосларда унинг ноқонунийлиги туфайли юқори турувчи органга шикоят қилишди:
1️⃣ Қурилиш бўлими асосланган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12.12.2017 йилдаги №981-сонли қароридаги тақиқ фақат ер ажратиш, бинолар ва иншоотларни қуриш, реконструкция қилиш ёки қайта ихтисослаштиришга, шунингдек, уларга рухсатнома беришга тааллуқлидир. Бизнинг ишонч билдирувчимиз эса ер участкасига доимий фойдаланиш ҳуқуқини хусусийлаштиришни (фақат ҳуқуқ турини ўзгартириш) сўраган ва мазкур тақиқ ушбу турдаги рўйхатдан ўтказишга тааллуқли эмас.
2️⃣ Бундан ташқари, мазкур қарорнинг 1-иловасига кўра, лойиҳалаштирилган бош режа киритилган Тошкент вилоятидаги туманлар рўйхатига ишонч билдирувчимиз мол-мулки жойлашган аҳоли пункти киритилмаган. Демак, мазкур тақиқ ушбу ҳудудга татбиқ этилмайди.
🏆 Шикоятни кўриб чиққан қурилиш бўлими хусусийлаштиришга розилик билдирилганлиги ҳақида расмий хабарнома тақдим этди ва ер участкаси хусусийлаштирилишига доир ариза қаноатлантирилди.
#хусусийлаштириш
Азиз дўстлар!
🏡 Ниҳоят Ўзбекистонда Ерлар хусусий мулкка айланмоқда! Ер участкаларини хусусийлаштириш икки йилдан бери мумкин, аммо кўпчилик ўз ер участкасининг ҳақиқий эгаси бўлиш учун ноёб имкониятдан фойдаланмайди.
📑 Ерларни хусусийлаштириш бўйича барча маълумотларни "Адвокат Ахмедходжаева Лайло" каналимиздан олишингиз мумкин https://www.tgoop.com/akhmedkhodjaeva_uzb_lawyer
⚖️ Бизнинг адвокатлик фирмамизга ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этилиши муносабати билан кўплаб мурожаатлар келиб тушади ва биз кўплаб фуқаролар ва компанияларга ёрдам бера олдик.
⏳ Агар сизга ер участкасини хусусийлаштиришда ёрдам керак бўлса ёки сизга хусусийлаштириш рад этилган бўлса, биз билан боғланинг!
Биз сизга ер участкангизни хусусийлаштиришда энг қисқа вақт ичида ёрдам берамиз.
Алоқа
https://www.tgoop.com/lawyers_tashkent
+998 97 158 88 51
🏡 Ниҳоят Ўзбекистонда Ерлар хусусий мулкка айланмоқда! Ер участкаларини хусусийлаштириш икки йилдан бери мумкин, аммо кўпчилик ўз ер участкасининг ҳақиқий эгаси бўлиш учун ноёб имкониятдан фойдаланмайди.
📑 Ерларни хусусийлаштириш бўйича барча маълумотларни "Адвокат Ахмедходжаева Лайло" каналимиздан олишингиз мумкин https://www.tgoop.com/akhmedkhodjaeva_uzb_lawyer
⚖️ Бизнинг адвокатлик фирмамизга ер участкаларини хусусийлаштиришни рад этилиши муносабати билан кўплаб мурожаатлар келиб тушади ва биз кўплаб фуқаролар ва компанияларга ёрдам бера олдик.
⏳ Агар сизга ер участкасини хусусийлаштиришда ёрдам керак бўлса ёки сизга хусусийлаштириш рад этилган бўлса, биз билан боғланинг!
Биз сизга ер участкангизни хусусийлаштиришда энг қисқа вақт ичида ёрдам берамиз.
Алоқа
https://www.tgoop.com/lawyers_tashkent
+998 97 158 88 51
📚 Кўчмас мулкни бегоналаштиришда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи
📃 Кўчмас мулкни бегоналаштиришда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи қандай қўлланиши тўғрисида гап кетганда аввало мулкий даромад тушунчасини аниқлаш лозим. Мулкий даромадлар таркибига жисмоний шахс эгалик ҳуқуқига эга бўлган мулкни реализация қилишдан олинган даромадлар киради.
Кўчмас мулкни реализация қилиш – уни бегоналаштириш амалиёти бўлиб, бу сотиш, совға қилиш, алмашинув, умрбод таъминлаш ҳуқуқи билан бегоналаштириш ва рента шаклларида амалга оширилади. Жисмоний шахслар даромад солиғи даромад суммасининг 12%ини ташкил этади.
📝Олди сотди шартномаси
Олди сотди шартномаси тузилганда даромад сотувчи томонидан олинади ва айнан у жисмоний шахслар даромад солиғини тўлайди.
Мулкни реализация қилишдан олинган даромад сотув нархи билан харид нархи ўртасидаги ижобий фарқни ташкил этади. Агар харид нархини тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд бўлмаса, даромад сотув нархи ва кадастр қиймати ўртасидаги ижобий фарқ сифатида ҳисобланади.
📆 ЎзР резидентлари учун солиқ имтиёзлари мавжуд. Агар турар жой сотувчига 36 ойдан кам муддатда эгалик қилинган бўлса, сотувчи жисмоний шахслар даромад солиғини тўлайди. Агар турар жой унга 36 ойдан ортиқ муддатда тегишли бўлса, у солиқ тўлашдан озод қилинади.
🧮 Жисмоний шахслар даромад солиғини ҳисоблаш усули
Аввало, кўчмас мулкни харид қилиш қийматини аниқлаш керак – сотиб олинган ҳолда, бу олди сотди шартномаси бўйича сумма, совға ёки мерос ҳолатида кадастр қиймати асосида ҳисобланади.
Сотув нархидан харид нархини чиқариб ташланади ва фарқ даромад сифатида аниқланади.
1-мисол. Агар квартира 120 млн сўмга сотиб олинган бўлса ва 150 млн сўмга сотилган бўлса, даромад 30 млн сўмни ташкил этади. Бунинг 12%и солиқ сифатида 3.600.000 сўмни ташкил этади.
2-мисол. Агар квартира совғага олинган бўлса ва унинг кадастр қиймати 42 млн сўмни ташкил этса, сотув қийматидан кадастр қийматини чиқариб, 108 млн сўм даромад олинади (150 млн – 42 млн). 12%и 108 млндан 12.960.000 сўмни ташкил этади.
🔺 Агар сотув қиймати харид қийматига ёки кадастр қийматига тенг ёки ундан паст бўлса, даромад йўқ, ва шунинг учун солиқ тўланмайди.
📝 Ҳадя шартномаси
Ҳадя шартномаси тузилганда даромад ҳадя олувчи томонидан олинади ва унинг кадастр қиймати асосида белгиланади.
Агар ҳадя шартномаси яқин қариндошлар ўртасида тузилса, даромад солиғи тўланмайди. Бошқа ҳолларда, ҳадя олувчи даромад солиғини тўлайди.
Жисмоний шахснинг яқин қариндошлари қуйидагилар ҳисобланади: ота-она, ака-ука ва опа-сингиллар, турмуш ўртоғи, фарзандлари (шу жумладан фарзандликка олинганлар), бобо-момо, неваралар, ҳамда турмуш ўртоғининг ота-онаси.
📝 Мерос
Агар кўчмас мулк яқин қариндошдан меросга қабул қилинса, даромад солиғи тўланмайди. Бошқа ҳолларда, меросхўр даромад солиғини тўлайди.
💴 Солиқ тўлаш тартиби
Ўзбекистон Республикаси фуқаролари солиқ тўлаш учун рўйхатдан ўтиш жойидаги солиқ инспекциясига 1 апрелдан кечиктирмасдан мурожаат қилишлари ва даромад декларациясини топширишлари лозим. Солиқ органи мутахассислари декларацияни тўлдиришда ёрдам берадилар. Солиқни 1 июнгача тўлаш мумкин.
my.soliq.uz сайтидаги “Электрон солиқ декларациялари қабул қилиш ва қайта ишлаш” хизмати орқали декларацияни электрон тарзда топшириш мумкин. Бунда электрон рақамли имзо талаб қилинади.
🔺 Агар солиқ тўловчи чет эл фуқароси бўлса, нотариусда шартнома тузгандан сўнг, аввало солиқни тўлаш, кейин давлат рўйхатидан ўтказиш учун солиқ органидан тўлов ва қарз йўқлиги ҳақида маълумотнома олиш талаб этилади. Шундан кейин янги мулк эгаси кўчмас мулкни кадастрда рўйхатдан ўтказиши мумкин.
#жшдс
📃 Кўчмас мулкни бегоналаштиришда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи қандай қўлланиши тўғрисида гап кетганда аввало мулкий даромад тушунчасини аниқлаш лозим. Мулкий даромадлар таркибига жисмоний шахс эгалик ҳуқуқига эга бўлган мулкни реализация қилишдан олинган даромадлар киради.
Кўчмас мулкни реализация қилиш – уни бегоналаштириш амалиёти бўлиб, бу сотиш, совға қилиш, алмашинув, умрбод таъминлаш ҳуқуқи билан бегоналаштириш ва рента шаклларида амалга оширилади. Жисмоний шахслар даромад солиғи даромад суммасининг 12%ини ташкил этади.
📝Олди сотди шартномаси
Олди сотди шартномаси тузилганда даромад сотувчи томонидан олинади ва айнан у жисмоний шахслар даромад солиғини тўлайди.
Мулкни реализация қилишдан олинган даромад сотув нархи билан харид нархи ўртасидаги ижобий фарқни ташкил этади. Агар харид нархини тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд бўлмаса, даромад сотув нархи ва кадастр қиймати ўртасидаги ижобий фарқ сифатида ҳисобланади.
📆 ЎзР резидентлари учун солиқ имтиёзлари мавжуд. Агар турар жой сотувчига 36 ойдан кам муддатда эгалик қилинган бўлса, сотувчи жисмоний шахслар даромад солиғини тўлайди. Агар турар жой унга 36 ойдан ортиқ муддатда тегишли бўлса, у солиқ тўлашдан озод қилинади.
🧮 Жисмоний шахслар даромад солиғини ҳисоблаш усули
Аввало, кўчмас мулкни харид қилиш қийматини аниқлаш керак – сотиб олинган ҳолда, бу олди сотди шартномаси бўйича сумма, совға ёки мерос ҳолатида кадастр қиймати асосида ҳисобланади.
Сотув нархидан харид нархини чиқариб ташланади ва фарқ даромад сифатида аниқланади.
1-мисол. Агар квартира 120 млн сўмга сотиб олинган бўлса ва 150 млн сўмга сотилган бўлса, даромад 30 млн сўмни ташкил этади. Бунинг 12%и солиқ сифатида 3.600.000 сўмни ташкил этади.
2-мисол. Агар квартира совғага олинган бўлса ва унинг кадастр қиймати 42 млн сўмни ташкил этса, сотув қийматидан кадастр қийматини чиқариб, 108 млн сўм даромад олинади (150 млн – 42 млн). 12%и 108 млндан 12.960.000 сўмни ташкил этади.
🔺 Агар сотув қиймати харид қийматига ёки кадастр қийматига тенг ёки ундан паст бўлса, даромад йўқ, ва шунинг учун солиқ тўланмайди.
📝 Ҳадя шартномаси
Ҳадя шартномаси тузилганда даромад ҳадя олувчи томонидан олинади ва унинг кадастр қиймати асосида белгиланади.
Агар ҳадя шартномаси яқин қариндошлар ўртасида тузилса, даромад солиғи тўланмайди. Бошқа ҳолларда, ҳадя олувчи даромад солиғини тўлайди.
Жисмоний шахснинг яқин қариндошлари қуйидагилар ҳисобланади: ота-она, ака-ука ва опа-сингиллар, турмуш ўртоғи, фарзандлари (шу жумладан фарзандликка олинганлар), бобо-момо, неваралар, ҳамда турмуш ўртоғининг ота-онаси.
📝 Мерос
Агар кўчмас мулк яқин қариндошдан меросга қабул қилинса, даромад солиғи тўланмайди. Бошқа ҳолларда, меросхўр даромад солиғини тўлайди.
💴 Солиқ тўлаш тартиби
Ўзбекистон Республикаси фуқаролари солиқ тўлаш учун рўйхатдан ўтиш жойидаги солиқ инспекциясига 1 апрелдан кечиктирмасдан мурожаат қилишлари ва даромад декларациясини топширишлари лозим. Солиқ органи мутахассислари декларацияни тўлдиришда ёрдам берадилар. Солиқни 1 июнгача тўлаш мумкин.
my.soliq.uz сайтидаги “Электрон солиқ декларациялари қабул қилиш ва қайта ишлаш” хизмати орқали декларацияни электрон тарзда топшириш мумкин. Бунда электрон рақамли имзо талаб қилинади.
🔺 Агар солиқ тўловчи чет эл фуқароси бўлса, нотариусда шартнома тузгандан сўнг, аввало солиқни тўлаш, кейин давлат рўйхатидан ўтказиш учун солиқ органидан тўлов ва қарз йўқлиги ҳақида маълумотнома олиш талаб этилади. Шундан кейин янги мулк эгаси кўчмас мулкни кадастрда рўйхатдан ўтказиши мумкин.
#жшдс
📜 Васиятнома – бу шунчаки ҳуқуқий ҳужжат эмас, балки яқинларингиз келажаги ҳақида ғамхўрлик қилиш имкониятини берадиган муҳим қадамдир. Келинг, васиятнома тузишнинг афзалликлари ва уни ўз вақтида расмийлаштириш сабабларини кўриб чиқамиз.
🏠 Мулкка тўлиқ тасарруф қилиш эркинлиги
Васият қилувчи ўз мулкини қонун бўйича меросхўрлар доирасига кирмасдан туриб, исталган шахс ёки ташкилотга ўтказиши мумкин. Бу сиз учун қадрли бўлган инсонларни қўллаб-қувватлаш имконини беради.
❌ Меросдан маҳрум қилиш
Сиз қонун бўйича ҳар қандай меросхўрни сабабини тушунтирмасдан меросдан маҳрум қилиш ҳуқуқига эгасиз. Бироқ, бу қарор маҳрум қилинган шахснинг авлодларига тааллуқли эмас, агар бошқача ҳолат васиятномада кўрсатилмаган бўлса.
🔄 Қўшимча меросхўр тайинлаш
Агар асосий меросхўр меросни қабул қила олмаса, сиз қўшимча меросхўрни тайинлашингиз мумкин. Бу мулкингизни ишончли қўлларда қолишини кафолатлайди.
🏠 Мулк
Васиятнома тузилган пайтда мулк бўлмаслиги мумкин. Меросхўрлар мерос қолдирувчи вафот этган пайтда мавжуд бўлган мулкни мерос қилиб оладилар.
📝 Шартли васиятнома
Васият қилувчи меросхўр мулкни олиши учун муайян шартларни бажариш талабини киритиш ҳуқуқига эга. Масалан, маълумот олиш ёки маълум турмуш тарзини олиб бориш мажбурияти каби.
🖋 Васиятноманинг шакли
Васиятнома ёзма шаклда тузилиши ва нотариус томонидан тасдиқланиши керак. Шунга қўшимча, фақат васият қилувчига маълум бўлган сирли васиятнома шакли ҳам мавжуд.
🔄 Васиятномани бекор қилиш ва ўзгартириш
Васиятномани исталган вақтда, сабабини тушунтирмасдан бекор қилиш ёки ўзгартириш мумкин. Бу ҳужжатни ҳаётингиздаги ўзгаришларга мослаштириш имконини беради.
Васиятнома тузиш – бу яқинларингиз келажаги ҳақида ғамхўрлик ва мулкингиз Сиз истаган тартибда тақсимланишига ишончдир. Бу муҳим қадамни кечиктирманг! ⚖️
#мерос #васиятнома
🏠 Мулкка тўлиқ тасарруф қилиш эркинлиги
Васият қилувчи ўз мулкини қонун бўйича меросхўрлар доирасига кирмасдан туриб, исталган шахс ёки ташкилотга ўтказиши мумкин. Бу сиз учун қадрли бўлган инсонларни қўллаб-қувватлаш имконини беради.
❌ Меросдан маҳрум қилиш
Сиз қонун бўйича ҳар қандай меросхўрни сабабини тушунтирмасдан меросдан маҳрум қилиш ҳуқуқига эгасиз. Бироқ, бу қарор маҳрум қилинган шахснинг авлодларига тааллуқли эмас, агар бошқача ҳолат васиятномада кўрсатилмаган бўлса.
🔄 Қўшимча меросхўр тайинлаш
Агар асосий меросхўр меросни қабул қила олмаса, сиз қўшимча меросхўрни тайинлашингиз мумкин. Бу мулкингизни ишончли қўлларда қолишини кафолатлайди.
🏠 Мулк
Васиятнома тузилган пайтда мулк бўлмаслиги мумкин. Меросхўрлар мерос қолдирувчи вафот этган пайтда мавжуд бўлган мулкни мерос қилиб оладилар.
📝 Шартли васиятнома
Васият қилувчи меросхўр мулкни олиши учун муайян шартларни бажариш талабини киритиш ҳуқуқига эга. Масалан, маълумот олиш ёки маълум турмуш тарзини олиб бориш мажбурияти каби.
🖋 Васиятноманинг шакли
Васиятнома ёзма шаклда тузилиши ва нотариус томонидан тасдиқланиши керак. Шунга қўшимча, фақат васият қилувчига маълум бўлган сирли васиятнома шакли ҳам мавжуд.
🔄 Васиятномани бекор қилиш ва ўзгартириш
Васиятномани исталган вақтда, сабабини тушунтирмасдан бекор қилиш ёки ўзгартириш мумкин. Бу ҳужжатни ҳаётингиздаги ўзгаришларга мослаштириш имконини беради.
Васиятнома тузиш – бу яқинларингиз келажаги ҳақида ғамхўрлик ва мулкингиз Сиз истаган тартибда тақсимланишига ишончдир. Бу муҳим қадамни кечиктирманг! ⚖️
#мерос #васиятнома
📜 Васиятнома шакли: асосий қоидалар ва тавсиялар
Васиятнома тузиш – муҳим қадам бўлиб, ҳужжатнинг юридик кучга эга бўлиши учун муайян қоидаларга риоя қилиш талаб этилади. Келинг, васиятнома шаклига оид асосий талабларни кўриб чиқайлик.
1️⃣ Ёзма шакл
Васиятнома ёзма шаклда тузилиши шарт. У васият қилувчи томонидан қўлда ёзилиши ёки унинг сўзлари асосида нотариус томонидан техник воситалар (компьютер, ёзув машинаси) ёрдамида ёзилиши мумкин.
2️⃣ Вақт ва жойни кўрсатиш
Васиятномада уни тузиш жойи ва санаси кўрсатилиши шарт. Бу ҳужжатнинг ҳақиқийлиги ва долзарблигини тасдиқлаш учун зарур.
3️⃣ Васият қилувчининг имзоси
Васиятнома васият қилувчи томонидан ўз қўли билан имзоланиши керак. Агар соғлиги ёки бошқа сабабларга кўра у бунга қодир бўлмаса, унинг илтимоси билан бошқа шахс нотариус ҳузурида имзо қўяди.
4️⃣ Бошқа шахснинг имзоси
Васиятномага қуйидаги шахслар имзо қўя олмайди:
• нотариус ёки васиятномани тасдиқловчи бошқа шахс;
• васиятнома ёки қонунга кўра меросхўрлар;
• меросхўрнинг турмуш ўртоғи, фарзандлари, ота-оналари, невара ёки чеваралари;
• муомалага лаёқатсиз ёки васиятномани ўқишга қодир бўлмаган шахслар.
5️⃣ Нотариал тасдиқлаш
Васиятнома нотариус томонидан тасдиқланиши шарт. Истисно ҳолларда нотариал ҳаракатларни амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлган бошқа мансабдор шахс ҳам бунга ҳақли.
6️⃣ Махфий васиятнома
Васият қилувчининг хоҳишига кўра, васиятнома унинг мазмуни билан нотариус танишмаган ҳолда ҳам тузилиб, тасдиқланиши мумкин. Бундай васиятнома махфий васиятнома деб аталади ва муҳрланган ҳолда сақланади.
#мерос #васиятнома
Васиятнома тузиш – муҳим қадам бўлиб, ҳужжатнинг юридик кучга эга бўлиши учун муайян қоидаларга риоя қилиш талаб этилади. Келинг, васиятнома шаклига оид асосий талабларни кўриб чиқайлик.
1️⃣ Ёзма шакл
Васиятнома ёзма шаклда тузилиши шарт. У васият қилувчи томонидан қўлда ёзилиши ёки унинг сўзлари асосида нотариус томонидан техник воситалар (компьютер, ёзув машинаси) ёрдамида ёзилиши мумкин.
2️⃣ Вақт ва жойни кўрсатиш
Васиятномада уни тузиш жойи ва санаси кўрсатилиши шарт. Бу ҳужжатнинг ҳақиқийлиги ва долзарблигини тасдиқлаш учун зарур.
3️⃣ Васият қилувчининг имзоси
Васиятнома васият қилувчи томонидан ўз қўли билан имзоланиши керак. Агар соғлиги ёки бошқа сабабларга кўра у бунга қодир бўлмаса, унинг илтимоси билан бошқа шахс нотариус ҳузурида имзо қўяди.
4️⃣ Бошқа шахснинг имзоси
Васиятномага қуйидаги шахслар имзо қўя олмайди:
• нотариус ёки васиятномани тасдиқловчи бошқа шахс;
• васиятнома ёки қонунга кўра меросхўрлар;
• меросхўрнинг турмуш ўртоғи, фарзандлари, ота-оналари, невара ёки чеваралари;
• муомалага лаёқатсиз ёки васиятномани ўқишга қодир бўлмаган шахслар.
5️⃣ Нотариал тасдиқлаш
Васиятнома нотариус томонидан тасдиқланиши шарт. Истисно ҳолларда нотариал ҳаракатларни амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлган бошқа мансабдор шахс ҳам бунга ҳақли.
6️⃣ Махфий васиятнома
Васият қилувчининг хоҳишига кўра, васиятнома унинг мазмуни билан нотариус танишмаган ҳолда ҳам тузилиб, тасдиқланиши мумкин. Бундай васиятнома махфий васиятнома деб аталади ва муҳрланган ҳолда сақланади.
#мерос #васиятнома
📜 Нотариус томонидан тасдиқланган васиятнома: муҳим жиҳатлар
Нотариус томонидан тасдиқланган васиятнома тузиш – бу ўз хоҳиш иродангизни ҳимоя қилиш ва инсон вафотидан сўнг унинг хоҳишларини амалга оширилишини кафолатлашнинг ишончли усулидир. Ушбу ҳужжат билан боғлиқ асосий жиҳатлар ва тартибларни кўриб чиқамиз.
⚖️ Ҳуқуқий аниқлик ва даъволардан ҳимоя
Нотариус васиятноманинг барча ҳуқуқий талабларга мувофиқлигини текширади, бу эса унинг ҳақиқийлигини шубҳадан ҳимоя қилади ва васият қилувчининг хоҳишлари аниқ бажарилишини таъминлайди.
🎥 Аудио ва видео ёзув билан тасдиқлаш.
Қимматли жиҳатлардан бири васиятнома имзоланиш жараёнини аудио ва видео орқали тасдиқлаш мажбуриятидир. Бу қўшимча чора, васият қилувчининг хоҳиши ихтиёрий ва англанган ҳолда қилинганлигини тасдиқлашга ёрдам беради, бу эса эҳтимолий низоларнинг олдини олиш учун муҳимдир.
🖋 Ўқиш ва имзолаш
Нотариус васият қилувчининг сўзларига биноан васиятномани ёзиб бўлгач, васият қилувчи уни нотариус ҳузурида тўлиқ ўқиб чиқиши керак. Агар васият қилувчи ҳужжатни ўқий олмаса, нотариус уни овозли чиқариб ўқийди ва бу ҳақда тегишли ёзув қолдиради.
👥 Гувоҳларнинг иштироки
Васиятнома гувоҳлар иштирокида тасдиқланиши мумкин. Гувоҳларнинг иштирок этганлиги ҳақидаги ёзув васиятноманинг икки нусхасига ҳам киритилади.
📑 Аниқ ва равшан шакллантириш
Нотариус васиятномани аниқ ва тушунарли қилиб расмийлаштиришда ёрдам беради, ноаниқлик ва тушунмовчиликларнинг олдини олиш муҳим, бу ҳужжатни тўғри талқин қилиш ва бажариш учун зарурдир.
🔒 Сақлаш ва махфийлик
Нотариус тасдиқлаган васиятнома нотариус идорасининг архивида сақланади, бу эса унинг йўқолиши ёки сохталаштирилишининг олдини олади. Архив ходими шу куниёқ васиятнома ҳақидаги маълумотларни тизимга киритади. Васиятнома мазмуни уни ўқиш вақтига қадар махфий қолади.
#мерос #васиятнома
Нотариус томонидан тасдиқланган васиятнома тузиш – бу ўз хоҳиш иродангизни ҳимоя қилиш ва инсон вафотидан сўнг унинг хоҳишларини амалга оширилишини кафолатлашнинг ишончли усулидир. Ушбу ҳужжат билан боғлиқ асосий жиҳатлар ва тартибларни кўриб чиқамиз.
⚖️ Ҳуқуқий аниқлик ва даъволардан ҳимоя
Нотариус васиятноманинг барча ҳуқуқий талабларга мувофиқлигини текширади, бу эса унинг ҳақиқийлигини шубҳадан ҳимоя қилади ва васият қилувчининг хоҳишлари аниқ бажарилишини таъминлайди.
🎥 Аудио ва видео ёзув билан тасдиқлаш.
Қимматли жиҳатлардан бири васиятнома имзоланиш жараёнини аудио ва видео орқали тасдиқлаш мажбуриятидир. Бу қўшимча чора, васият қилувчининг хоҳиши ихтиёрий ва англанган ҳолда қилинганлигини тасдиқлашга ёрдам беради, бу эса эҳтимолий низоларнинг олдини олиш учун муҳимдир.
🖋 Ўқиш ва имзолаш
Нотариус васият қилувчининг сўзларига биноан васиятномани ёзиб бўлгач, васият қилувчи уни нотариус ҳузурида тўлиқ ўқиб чиқиши керак. Агар васият қилувчи ҳужжатни ўқий олмаса, нотариус уни овозли чиқариб ўқийди ва бу ҳақда тегишли ёзув қолдиради.
👥 Гувоҳларнинг иштироки
Васиятнома гувоҳлар иштирокида тасдиқланиши мумкин. Гувоҳларнинг иштирок этганлиги ҳақидаги ёзув васиятноманинг икки нусхасига ҳам киритилади.
📑 Аниқ ва равшан шакллантириш
Нотариус васиятномани аниқ ва тушунарли қилиб расмийлаштиришда ёрдам беради, ноаниқлик ва тушунмовчиликларнинг олдини олиш муҳим, бу ҳужжатни тўғри талқин қилиш ва бажариш учун зарурдир.
🔒 Сақлаш ва махфийлик
Нотариус тасдиқлаган васиятнома нотариус идорасининг архивида сақланади, бу эса унинг йўқолиши ёки сохталаштирилишининг олдини олади. Архив ходими шу куниёқ васиятнома ҳақидаги маълумотларни тизимга киритади. Васиятнома мазмуни уни ўқиш вақтига қадар махфий қолади.
#мерос #васиятнома
📜 Нотариус томонидан тасдиқланганга тенглаштирилган васиятномалар: махсус ҳолатлар
Ҳамиша ҳам васиятнома тузиш учун нотариусга мурожаат қилиш имконияти бўлмайди. Бундай вазиятларда васият қилувчига ўз мол-мулки бўйича қарор қабул қилиш имконини яратиш зарурияти туғилади. Қуйида бу қайси ҳолатларда мумкинлигини кўриб чиқамиз.
🏥 Касалхона ва даволаш муассасалари
Агар сиз касалхоналарда, госпиталларда, бошқа стационар даволаш муассасаларида даволанаётган ёки қариялар ва ногиронлар уйларида яшаётган бўлсангиз, ушбу касалхоналар, госпиталлар ва бошқа даволаш муассасаларининг бош шифокорлари, уларнинг тиббиёт бўйича ўринбосарлари ёки навбатчи шифокорлари, шунингдек госпиталларнинг бошлиқлари, қариялар ва ногиронлар уйларининг директорлари ва бош шифокорлари томонидан тасдиқланиши мумкин;
🚢 Сузиш давомида
ЎзР Давлат байроғи остида сузиб юрган кемаларда сафарда бўлган фуқароларнинг васиятномаларини шу кемаларнинг капитанлари тасдиқлаши мумкин. Бу ҳужжатнинг ҳуқуқий кучини денгизда ҳам таъминлайди.
🌍 Экспедициялар
Қидирув экспедицияларида ёки шунга ўхшаш бошқа экспедицияларда бўлган фуқаролар шу экспедициялар бошлиқлари томонидан тасдиқлатишлари мумкин. Бу узоқ ва олис ҳудудларда ҳам ҳуқуқий кучга эга бўлишни таъминлайди.
🪖 Ҳарбий қисмлар
Ҳарбий хизматчиларнинг, ҳарбий қисмлар жойлашган, нотариуслар бўлмаган пунктларда эса, шу қисмларда ишловчи ҳарбий хизматчи бўлмаган шахсларнинг, улар оила аъзоларининг ҳамда ҳарбий хизматчилар оила аъзоларининг ҳарбий қисмларнинг командирлари томонидан тасдиқланиши мумкин;
🚔 Озодликдан маҳрум қилиш жойлари
Озодликдан маҳрум этиш жойларида ёки ҳибсда сақланаётган шахслар васиятномаларини муассаса бошлиғи орқали тасдиқлатишлари мумкин. Бу ҳужжатнинг ҳуқуқий кучини қийин шароитларда ҳам сақлашга имкон беради.
🏡 Нотариус йўқ бўлган аҳоли пунктлари
Нотариус йўқ бўлган аҳоли пунктларида васиятнома нотариал ҳаракатларни амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлган мансабдор шахс томонидан тасдиқланиши мумкин.
#мерос #васиятнома
Ҳамиша ҳам васиятнома тузиш учун нотариусга мурожаат қилиш имконияти бўлмайди. Бундай вазиятларда васият қилувчига ўз мол-мулки бўйича қарор қабул қилиш имконини яратиш зарурияти туғилади. Қуйида бу қайси ҳолатларда мумкинлигини кўриб чиқамиз.
🏥 Касалхона ва даволаш муассасалари
Агар сиз касалхоналарда, госпиталларда, бошқа стационар даволаш муассасаларида даволанаётган ёки қариялар ва ногиронлар уйларида яшаётган бўлсангиз, ушбу касалхоналар, госпиталлар ва бошқа даволаш муассасаларининг бош шифокорлари, уларнинг тиббиёт бўйича ўринбосарлари ёки навбатчи шифокорлари, шунингдек госпиталларнинг бошлиқлари, қариялар ва ногиронлар уйларининг директорлари ва бош шифокорлари томонидан тасдиқланиши мумкин;
🚢 Сузиш давомида
ЎзР Давлат байроғи остида сузиб юрган кемаларда сафарда бўлган фуқароларнинг васиятномаларини шу кемаларнинг капитанлари тасдиқлаши мумкин. Бу ҳужжатнинг ҳуқуқий кучини денгизда ҳам таъминлайди.
🌍 Экспедициялар
Қидирув экспедицияларида ёки шунга ўхшаш бошқа экспедицияларда бўлган фуқаролар шу экспедициялар бошлиқлари томонидан тасдиқлатишлари мумкин. Бу узоқ ва олис ҳудудларда ҳам ҳуқуқий кучга эга бўлишни таъминлайди.
🪖 Ҳарбий қисмлар
Ҳарбий хизматчиларнинг, ҳарбий қисмлар жойлашган, нотариуслар бўлмаган пунктларда эса, шу қисмларда ишловчи ҳарбий хизматчи бўлмаган шахсларнинг, улар оила аъзоларининг ҳамда ҳарбий хизматчилар оила аъзоларининг ҳарбий қисмларнинг командирлари томонидан тасдиқланиши мумкин;
🚔 Озодликдан маҳрум қилиш жойлари
Озодликдан маҳрум этиш жойларида ёки ҳибсда сақланаётган шахслар васиятномаларини муассаса бошлиғи орқали тасдиқлатишлари мумкин. Бу ҳужжатнинг ҳуқуқий кучини қийин шароитларда ҳам сақлашга имкон беради.
🏡 Нотариус йўқ бўлган аҳоли пунктлари
Нотариус йўқ бўлган аҳоли пунктларида васиятнома нотариал ҳаракатларни амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлган мансабдор шахс томонидан тасдиқланиши мумкин.
#мерос #васиятнома
📜 Махфий васиятнома: тўлиқ махфийлик ва хавфсизлик
Махфий васиятнома – бу ўз мол-мулкини тасарруф қилишнинг ноёб усули бўлиб, унинг мазмунини мерос очилгунга қадар сир сақлаш имконини беради. Келинг, бу турдаги васиятноманинг асосий хусусиятлари ва афзалликларини кўриб чиқамиз.
🔓 Тўлиқ махфийлик
Васиятнома барча учун, шу жумладан нотариус учун ҳам махфий бўлиб қолади. Ҳужжат мазмуни уни эълон қилиш пайтигача ҳеч кимга маълум бўлмайди.
🖋 Мустақил тартибда тузиш
Васиятнома васият қилувчи томонидан қўлда ёзилиб, унинг тўлиқ фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилган ҳолда имзоланиши керак. Бу ҳужжат мазмунининг васият қилувчининг хоҳишига тўлиқ мос келишини кафолатлайди.
🏢 Тасдиқлаш тартиби
Васиятнома икки гувоҳ иштирокида ёпиқ конвертда нотариусга топширилиши лозим. Нотариус конвертни очмасдан уни тасдиқлайди ва уни ишончли сақлашини таъминлайди.
👥 Гувоҳларнинг иштироки
Гувоҳлар конвертда ўз имзоларини ва маълумотларини қолдириб, васиятнома улар иштирокида тузилганлигини тасдиқлайдилар. Бу ҳужжатнинг ҳақиқийлигини қўшимча кафолатлайди.
🔐 Сақланиш ва хавфсизлик
Махфий васиятнома Тизимда рўйхатдан ўтказилади ва васиятномалар иши доирасида қаттиқ махфийлик шароитида сақланади, бу уни йўқотиш ёки сохталаштириш имконини истисно этади.
📜 Васиятномани эълон қилиш
Васият қилувчи вафотидан сўнг нотариус конвертни манфаатдор шахслар иштирокида очади ва васиятноманинг мазмунини эълон қилади. Бу васият қилувчининг хоҳишини аниқ ўзининг истагидек бажарилишини таъминлайди.
#мерос #васиятнома
Махфий васиятнома – бу ўз мол-мулкини тасарруф қилишнинг ноёб усули бўлиб, унинг мазмунини мерос очилгунга қадар сир сақлаш имконини беради. Келинг, бу турдаги васиятноманинг асосий хусусиятлари ва афзалликларини кўриб чиқамиз.
🔓 Тўлиқ махфийлик
Васиятнома барча учун, шу жумладан нотариус учун ҳам махфий бўлиб қолади. Ҳужжат мазмуни уни эълон қилиш пайтигача ҳеч кимга маълум бўлмайди.
🖋 Мустақил тартибда тузиш
Васиятнома васият қилувчи томонидан қўлда ёзилиб, унинг тўлиқ фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилган ҳолда имзоланиши керак. Бу ҳужжат мазмунининг васият қилувчининг хоҳишига тўлиқ мос келишини кафолатлайди.
🏢 Тасдиқлаш тартиби
Васиятнома икки гувоҳ иштирокида ёпиқ конвертда нотариусга топширилиши лозим. Нотариус конвертни очмасдан уни тасдиқлайди ва уни ишончли сақлашини таъминлайди.
👥 Гувоҳларнинг иштироки
Гувоҳлар конвертда ўз имзоларини ва маълумотларини қолдириб, васиятнома улар иштирокида тузилганлигини тасдиқлайдилар. Бу ҳужжатнинг ҳақиқийлигини қўшимча кафолатлайди.
🔐 Сақланиш ва хавфсизлик
Махфий васиятнома Тизимда рўйхатдан ўтказилади ва васиятномалар иши доирасида қаттиқ махфийлик шароитида сақланади, бу уни йўқотиш ёки сохталаштириш имконини истисно этади.
📜 Васиятномани эълон қилиш
Васият қилувчи вафотидан сўнг нотариус конвертни манфаатдор шахслар иштирокида очади ва васиятноманинг мазмунини эълон қилади. Бу васият қилувчининг хоҳишини аниқ ўзининг истагидек бажарилишини таъминлайди.
#мерос #васиятнома
📜 Васиятномани ўзгартириш ва бекор қилиш: нималарни билиш керак?
Васиятнома — инсон вафотидан сўнг унинг мулкини тақсимлаш ҳақидаги хоҳишини акс эттирувчи муҳим ҳужжат. Аммо ҳаётдаги вазиятлар ўзгариши мумкин ва васият қилувчи исталган вақтда васиятномани ўзгартириш ёки бекор қилиш ҳуқуқига эга. Келинг, бу қандай амалга оширилишини кўриб чиқайлик.
🔄 Васиятномани ўзгартириш ёки бекор қилиш ҳуқуқи
Васият қилувчи исталган вақтда васиятномани тўлиқ бекор қилиши ёки янги кўрсатмалар киритиб, уни ўзгартириши мумкин.
🗑 Васиятномани бекор қилиш усуллари
Васиятнома қуйидаги усуллар орқали бекор қилиниши мумкин:
• нотариусга аввал тузилган васиятномани тўлиқ бекор қилиш ҳақида ариза топшириш орқали;
• янги васиятнома тузиш орқали.
✂️ Васиятномани ўзгартириш усуллари
Васиятнома қуйидаги усуллар орқали ўзгартирилиши мумкин:
• аввал тузилган васиятноманинг маълум бир қисмини ўзгартириш ҳақида нотариал идорага ариза топшириш орқали;
• аввалги васиятномани ўзгартирувчи янги васиятнома тузиш орқали.
💻 Васиятномага ўзгартириш ёки бекор қилишни киритиш тартиби
Васиятномага ўзгартириш ёки бекор қилиш киритилганда нотариус ўзида сақланаётган васиятнома нусхасига бу ҳақда белги қўйиши ва маълумотларни Тизимга киритиши шарт. Агар васият қилувчи ўз нусхасини тақдим этса, унга ҳам тегишли ёзувлар киритилади.
🗃 Ўзгартиришларни архивлаш ва рўйхатга олиш
Васиятноманинг бир нусхаси ва унинг ўзгарган ёки бекор қилинганлигини тасдиқловчи ҳужжат идоралараро нотариал архивга сақлаш учун топширилиши керак.
#мерос #васиятнома
Васиятнома — инсон вафотидан сўнг унинг мулкини тақсимлаш ҳақидаги хоҳишини акс эттирувчи муҳим ҳужжат. Аммо ҳаётдаги вазиятлар ўзгариши мумкин ва васият қилувчи исталган вақтда васиятномани ўзгартириш ёки бекор қилиш ҳуқуқига эга. Келинг, бу қандай амалга оширилишини кўриб чиқайлик.
🔄 Васиятномани ўзгартириш ёки бекор қилиш ҳуқуқи
Васият қилувчи исталган вақтда васиятномани тўлиқ бекор қилиши ёки янги кўрсатмалар киритиб, уни ўзгартириши мумкин.
🗑 Васиятномани бекор қилиш усуллари
Васиятнома қуйидаги усуллар орқали бекор қилиниши мумкин:
• нотариусга аввал тузилган васиятномани тўлиқ бекор қилиш ҳақида ариза топшириш орқали;
• янги васиятнома тузиш орқали.
✂️ Васиятномани ўзгартириш усуллари
Васиятнома қуйидаги усуллар орқали ўзгартирилиши мумкин:
• аввал тузилган васиятноманинг маълум бир қисмини ўзгартириш ҳақида нотариал идорага ариза топшириш орқали;
• аввалги васиятномани ўзгартирувчи янги васиятнома тузиш орқали.
💻 Васиятномага ўзгартириш ёки бекор қилишни киритиш тартиби
Васиятномага ўзгартириш ёки бекор қилиш киритилганда нотариус ўзида сақланаётган васиятнома нусхасига бу ҳақда белги қўйиши ва маълумотларни Тизимга киритиши шарт. Агар васият қилувчи ўз нусхасини тақдим этса, унга ҳам тегишли ёзувлар киритилади.
🗃 Ўзгартиришларни архивлаш ва рўйхатга олиш
Васиятноманинг бир нусхаси ва унинг ўзгарган ёки бекор қилинганлигини тасдиқловчи ҳужжат идоралараро нотариал архивга сақлаш учун топширилиши керак.
#мерос #васиятнома
📜 Васиятномани ҳақиқий эмас деб топиш
Васиятнома — бу инсоннинг вафотидан кейин мол-мулкни мерос қилиб қолдириш тартибини белгилаб берадиган муҳим ҳужжатдир. Аммо васиятнома ҳам бошқа битимлар каби ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин. Қуйида васиятномани ҳақиқий эмас деб топишга асос бўлиши мумкин бўлган асосий ҳолатларни кўриб чиқамиз.
🔑 Асосий қоидалар:
➖ Васиятнома молиявий оқибатларни келтириб чиқарадиган шахснинг даъвоси бўйича ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин.
➖ Алоҳида йўриқларнинг ҳақиқий эмаслиги васиятноманинг қолган қисмига таъсир қилмайди.
➖ Васиятнома ҳақиқий эмас деб топилганда, меросдан маҳрум қилинган меросхўр умумий тартибда мерос қилиб олиш ҳуқуқига эга бўлади.
🔍 Васиятномани ҳақиқий эмас деб топиш асослари:
✅ Тартиб ва шаклга риоя қилинмаганлиги:
• Васиятнома ёзма шаклда тузилиб, васият қилувчи томонидан имзоланган ва тегишли тартибда тасдиқланган бўлиши керак.
✅ Муомалага лаёқатсизлик ёки муомала лаёқати чекланганлик:
• Васият қилувчи руҳий касаллик сабабли муомалага лаёқатсиз деб топилган ёки муомала лаёқати чекланган деб хисобланади.
✅ Ўз ҳаракатларини тушуниш қобилиятига эга эмаслик:
• Васиятнома тузилаётганда фуқаро ўз ҳаракатларининг аҳамиятини тушуна олмаган ёки уларни бошқара олмаган.
✅ Янглишиш:
• Васиятнома жиддий аҳамиятга эга бўлган янглишиш таъсирида. Жиддий янглишиш — бу битимнинг табиати ёки мерос қилинаётган мол-мулк хусусиятларидаги хато.
✅ Алдаш, зўрлик, таҳдид:
• Васиятнома алдаш, зўрлик, қўрқитиш ёки ишончдан фойдаланиш натижасида тузилган.
✅ Қалбаки ва кўзбўямачилик:
• Васиятнома ҳуқуқий оқибатларни яратиш ниятисиз, ёки бошқа битимни яшириш учун тузилган.
✅ Қонунга зидлик:
• Васиятнома қонунчиликка зид, ҳуқуқ-тартибот ва одоб-ахлоққа қарши мақсадда тузилган.
⚖️ Васиятномани ҳақиқий эмас деб топишнинг оқибатлари:
Агар васиятнома ҳақиқий эмас деб топилса, у тузилган пайтдан бошлаб ҳуқуқий оқибатларга эга бўлмайди. Томонлар ҳақиқий эмас деб топилган битим бўйича олинган нарсаларни қайтариши шарт, агар бу мумкин бўлмаса, унинг қийматини пул билан қоплайди.
📌 Эслатиб ўтиш муҳим:
➖ Ҳар бир ҳолат ўзига хосдир ва алоҳида кўриб чиқишни талаб қилади.
➖ Васиятноманинг ҳақиқий эмаслигини исботлаш мажбурияти уни танқид қилаётган шахснинг зиммасидадир.
➖ Бундай ишлар бўйича даъво муддати уч йилни ташкил этади ва шахс ўз ҳуқуқи бузилганлигини билган ёки билиши керак бўлган кундан бошлаб ҳисобланади.
#мерос #васиятнома
Васиятнома — бу инсоннинг вафотидан кейин мол-мулкни мерос қилиб қолдириш тартибини белгилаб берадиган муҳим ҳужжатдир. Аммо васиятнома ҳам бошқа битимлар каби ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин. Қуйида васиятномани ҳақиқий эмас деб топишга асос бўлиши мумкин бўлган асосий ҳолатларни кўриб чиқамиз.
🔑 Асосий қоидалар:
➖ Васиятнома молиявий оқибатларни келтириб чиқарадиган шахснинг даъвоси бўйича ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин.
➖ Алоҳида йўриқларнинг ҳақиқий эмаслиги васиятноманинг қолган қисмига таъсир қилмайди.
➖ Васиятнома ҳақиқий эмас деб топилганда, меросдан маҳрум қилинган меросхўр умумий тартибда мерос қилиб олиш ҳуқуқига эга бўлади.
🔍 Васиятномани ҳақиқий эмас деб топиш асослари:
✅ Тартиб ва шаклга риоя қилинмаганлиги:
• Васиятнома ёзма шаклда тузилиб, васият қилувчи томонидан имзоланган ва тегишли тартибда тасдиқланган бўлиши керак.
✅ Муомалага лаёқатсизлик ёки муомала лаёқати чекланганлик:
• Васият қилувчи руҳий касаллик сабабли муомалага лаёқатсиз деб топилган ёки муомала лаёқати чекланган деб хисобланади.
✅ Ўз ҳаракатларини тушуниш қобилиятига эга эмаслик:
• Васиятнома тузилаётганда фуқаро ўз ҳаракатларининг аҳамиятини тушуна олмаган ёки уларни бошқара олмаган.
✅ Янглишиш:
• Васиятнома жиддий аҳамиятга эга бўлган янглишиш таъсирида. Жиддий янглишиш — бу битимнинг табиати ёки мерос қилинаётган мол-мулк хусусиятларидаги хато.
✅ Алдаш, зўрлик, таҳдид:
• Васиятнома алдаш, зўрлик, қўрқитиш ёки ишончдан фойдаланиш натижасида тузилган.
✅ Қалбаки ва кўзбўямачилик:
• Васиятнома ҳуқуқий оқибатларни яратиш ниятисиз, ёки бошқа битимни яшириш учун тузилган.
✅ Қонунга зидлик:
• Васиятнома қонунчиликка зид, ҳуқуқ-тартибот ва одоб-ахлоққа қарши мақсадда тузилган.
⚖️ Васиятномани ҳақиқий эмас деб топишнинг оқибатлари:
Агар васиятнома ҳақиқий эмас деб топилса, у тузилган пайтдан бошлаб ҳуқуқий оқибатларга эга бўлмайди. Томонлар ҳақиқий эмас деб топилган битим бўйича олинган нарсаларни қайтариши шарт, агар бу мумкин бўлмаса, унинг қийматини пул билан қоплайди.
📌 Эслатиб ўтиш муҳим:
➖ Ҳар бир ҳолат ўзига хосдир ва алоҳида кўриб чиқишни талаб қилади.
➖ Васиятноманинг ҳақиқий эмаслигини исботлаш мажбурияти уни танқид қилаётган шахснинг зиммасидадир.
➖ Бундай ишлар бўйича даъво муддати уч йилни ташкил этади ва шахс ўз ҳуқуқи бузилганлигини билган ёки билиши керак бўлган кундан бошлаб ҳисобланади.
#мерос #васиятнома
📚 Амалиётдан мисоллар: Васиятномани ҳақиқий эмас деб топиш
Бизнинг фирма адвокати мерос ҳуқуқи бўйича қизиқарли ишни якунлади, даъвогарнинг марҳум отасининг васиятномасини ҳақиқий эмас деб топиш бўйича манфаатларини ҳимоя қилди (иштирокчиларнинг исм-шарифлари ўзгартирилган).
🔍 Ишнинг моҳияти:
Ахмедов Н.Р. вафотидан кейин унинг ўғли отасининг васиятномани бегона аёл — Рахимова Р.И. фойдасига тузганлигини билиб қолди. Рахимова Р.И. марҳумнинг уйида хонани ижарага олган эди. Ахмедов А.Н. бу васиятнома билан рози бўлмаган, чунки унинг фикрича, отаси васиятнома тузиш пайтида соғлиғи туфайли оғирлиги туфайли ўз ҳаракатларининг моҳиятини англаган эмас.
📑 Даъвогарнинг талаблари:
Даъвогар васиятномани ҳақиқий эмас ( ўз-ўзидан ҳақиқий эмас) деб топишни талаб қилиб, қуйидагиларни асос қилди:
➖ васиятнома тузилган пайтда Ахмедов Н.Р. деменциядан азият чеккан, бу тиббий маълумотлар билан тасдиқланган
➖ ушбу ҳолати туфайли у онгли қарорлар қабул қила олмаган
➖ васиятнома оила аъзоси бўлмаган шахс фойдасига тузилган бўлиб, учинчи шахслар таъсири остида бўлиши мумкин эди.
🧠 Суд жараёни:
Суд марҳумнинг васиятнома тузиш пайтидаги ҳолатини аниқлаш мақсадида ўлимдан кейинги комплекс психолого-психиатрия экспертизасини тайинлади. Экспертиза натижаларига кўра, Ахмедов Н.Р. ҳақиқатан ҳам деменциядан азият чеккан ва унинг руҳий ҳолати шу қадар оғир бўлганки, у ўз ҳаракатларининг моҳиятини тушуниш ва уларни бошқариш қобилиятидан маҳрум бўлган.
⚖️ Суд қарори:
Суд иш материалларидаги мавжуд далилларга асосланиб, Ахмедов Н.Р. васиятнома тузишда руҳий хасталик (деменция) сабабли ўз ҳаракатларининг моҳиятини тушуниш ва уларни бошқариш қобилиятига эга бўлмаган деган хулосага келди. Шунинг учун суд даъвогарнинг талабини қондирди ва мерос қонун бўйича биринчи навбатдаги меросхўрлар ўртасида тақсимланади.
#амалиёт
Бизнинг фирма адвокати мерос ҳуқуқи бўйича қизиқарли ишни якунлади, даъвогарнинг марҳум отасининг васиятномасини ҳақиқий эмас деб топиш бўйича манфаатларини ҳимоя қилди (иштирокчиларнинг исм-шарифлари ўзгартирилган).
🔍 Ишнинг моҳияти:
Ахмедов Н.Р. вафотидан кейин унинг ўғли отасининг васиятномани бегона аёл — Рахимова Р.И. фойдасига тузганлигини билиб қолди. Рахимова Р.И. марҳумнинг уйида хонани ижарага олган эди. Ахмедов А.Н. бу васиятнома билан рози бўлмаган, чунки унинг фикрича, отаси васиятнома тузиш пайтида соғлиғи туфайли оғирлиги туфайли ўз ҳаракатларининг моҳиятини англаган эмас.
📑 Даъвогарнинг талаблари:
Даъвогар васиятномани ҳақиқий эмас ( ўз-ўзидан ҳақиқий эмас) деб топишни талаб қилиб, қуйидагиларни асос қилди:
➖ васиятнома тузилган пайтда Ахмедов Н.Р. деменциядан азият чеккан, бу тиббий маълумотлар билан тасдиқланган
➖ ушбу ҳолати туфайли у онгли қарорлар қабул қила олмаган
➖ васиятнома оила аъзоси бўлмаган шахс фойдасига тузилган бўлиб, учинчи шахслар таъсири остида бўлиши мумкин эди.
🧠 Суд жараёни:
Суд марҳумнинг васиятнома тузиш пайтидаги ҳолатини аниқлаш мақсадида ўлимдан кейинги комплекс психолого-психиатрия экспертизасини тайинлади. Экспертиза натижаларига кўра, Ахмедов Н.Р. ҳақиқатан ҳам деменциядан азият чеккан ва унинг руҳий ҳолати шу қадар оғир бўлганки, у ўз ҳаракатларининг моҳиятини тушуниш ва уларни бошқариш қобилиятидан маҳрум бўлган.
⚖️ Суд қарори:
Суд иш материалларидаги мавжуд далилларга асосланиб, Ахмедов Н.Р. васиятнома тузишда руҳий хасталик (деменция) сабабли ўз ҳаракатларининг моҳиятини тушуниш ва уларни бошқариш қобилиятига эга бўлмаган деган хулосага келди. Шунинг учун суд даъвогарнинг талабини қондирди ва мерос қонун бўйича биринчи навбатдаги меросхўрлар ўртасида тақсимланади.
#амалиёт
📚 Мерос. Меросхўрлар доирасини аниқлаш
📋 Мерос икки турда бўлади: васиятномага асосан ва қонунга кўра. Қонунга кўра мерос васиятнома мавжуд бўлмаган ёки у бутун меросни қамраб олмаган ҳолларда амалга оширилади. Шунингдек, агар меросхўрларда мажбурий улушга бўлган ҳуқуқ мавжуд бўлса, улар васиятнома мавжуд бўлса ҳам мажбурий улушни қабул қилиш ҳуқуқига эга.
Мерос қолдирувчи вафот этганидан кейин, агар васиятнома мавжуд бўлмаса, аввал меросхўрлар доирасини аниқлаш керак — қонун бўйича ким меросхўр ҳисобланади ва қайси навбатда мерос олиш ҳуқуқига эга.
⏱️ Қонун бўйича меросхўрлар навбат тартибига кўра меросга чақириладилар, яъни биринчи навбатда қонунга кўра биринчи навбатдаги меросхўрлар меросга эга бўладилар. Агар улар бўлмаса, иккинчи навбатдаги меросхўрлар, сўнгра учинчи навбатдаги меросхўрлар ва ҳоказо. Бир навбатдаги барча меросхўрлар меросни тенг улушларда оладилар.
1️⃣ навбат
• Эр (хотин) . Меросхўр сифатида мерос қолдирувчининг вафот этган кунида расмий рўйхатдан ўтган эр (хотин) ҳисобланади. Собиқ эр (хотин) меросхўр ҳисобланмайдилар.
• Ота-она. Меросхўрлар сифатида мерос қолдирувчи боланинг тирик қолган ота-онаси ҳисобланади. Асраб олган ота-она ҳам биринчи навбатдаги меросхўрлар қаторидадир.
• Фарзандлар. Мерос қолдирувчининг барча фарзандлари (катта ёшдаги ёки ёшга етмаган) меросхўр ҳисобланадилар. Барча никоҳдан бўлган ва никоҳсиз туғилган фарзандлар мерос олиш ҳуқуқига эгадирлар, шу жумладан ажрашган ота-оналар фарзандлари ва оила қурмаган ота-оналар фарзандлари ҳам. Асраб олинган фарзандлар ва мерос қолдирувчининг ҳаётлик пайтида ҳомила ҳолида бўлган ва мерос очилгандан кейин тирик туғилган болалари ҳам биринчи навбатдаги меросхўрлар ҳисобланадилар.
2️⃣ навбат
• Ака-ука ва опа-сингиллар. Меросхўрлар сифатида Мерос қолдирувчининг туғишган ҳамда она (ота) бир ота (она) бошқа ака-укалари ва опа-сингиллари, ҳисобланади..
• Бобо ва буви. Мерос қолдирувчининг ҳам ота, ҳам она тарафдан бобоси ва бувиси, улар ҳам меросхўрлар ҳисобланадилар.
3️⃣ навбат
• Мерос қолдирувчининг туғишган амакиси, тоғаси, аммаси ва холаси.
4️⃣ навбат
• Бошқа қариндошлар. Мерос қолдирувчининг олтинчи даражагача (олтинчи даража ҳам шунга киради) бўлган бошқа қариндошлари ҳам мерос олиш ҳуқуқига эга бўладилар. Яқинроқ қариндошлар узоқроқ қариндошларга нисбатан устувор ҳуқуққа эгадирлар.
5️⃣ навбат
• Мерос қолдирувчининг меҳнатга қобилиятсиз боқимлари. Агар улар қонун бўйича меросхўр деб тан олинган бўлмаса.
🔺 Васиятнома бўйича меросдан фарқли равишда, қонунга кўра фақат фуқаролар меросхўр бўлиши мумкин, юридик шахслар ёки халқаро ташкилотлар қонун бўйича меросхўр бўла олмайдилар. Истисно ҳолат — давлат, яъни мерос қолдирувчисиз қолган мол-мулк давлат меросига айланади.
#мерос
📋 Мерос икки турда бўлади: васиятномага асосан ва қонунга кўра. Қонунга кўра мерос васиятнома мавжуд бўлмаган ёки у бутун меросни қамраб олмаган ҳолларда амалга оширилади. Шунингдек, агар меросхўрларда мажбурий улушга бўлган ҳуқуқ мавжуд бўлса, улар васиятнома мавжуд бўлса ҳам мажбурий улушни қабул қилиш ҳуқуқига эга.
Мерос қолдирувчи вафот этганидан кейин, агар васиятнома мавжуд бўлмаса, аввал меросхўрлар доирасини аниқлаш керак — қонун бўйича ким меросхўр ҳисобланади ва қайси навбатда мерос олиш ҳуқуқига эга.
⏱️ Қонун бўйича меросхўрлар навбат тартибига кўра меросга чақириладилар, яъни биринчи навбатда қонунга кўра биринчи навбатдаги меросхўрлар меросга эга бўладилар. Агар улар бўлмаса, иккинчи навбатдаги меросхўрлар, сўнгра учинчи навбатдаги меросхўрлар ва ҳоказо. Бир навбатдаги барча меросхўрлар меросни тенг улушларда оладилар.
1️⃣ навбат
• Эр (хотин) . Меросхўр сифатида мерос қолдирувчининг вафот этган кунида расмий рўйхатдан ўтган эр (хотин) ҳисобланади. Собиқ эр (хотин) меросхўр ҳисобланмайдилар.
• Ота-она. Меросхўрлар сифатида мерос қолдирувчи боланинг тирик қолган ота-онаси ҳисобланади. Асраб олган ота-она ҳам биринчи навбатдаги меросхўрлар қаторидадир.
• Фарзандлар. Мерос қолдирувчининг барча фарзандлари (катта ёшдаги ёки ёшга етмаган) меросхўр ҳисобланадилар. Барча никоҳдан бўлган ва никоҳсиз туғилган фарзандлар мерос олиш ҳуқуқига эгадирлар, шу жумладан ажрашган ота-оналар фарзандлари ва оила қурмаган ота-оналар фарзандлари ҳам. Асраб олинган фарзандлар ва мерос қолдирувчининг ҳаётлик пайтида ҳомила ҳолида бўлган ва мерос очилгандан кейин тирик туғилган болалари ҳам биринчи навбатдаги меросхўрлар ҳисобланадилар.
2️⃣ навбат
• Ака-ука ва опа-сингиллар. Меросхўрлар сифатида Мерос қолдирувчининг туғишган ҳамда она (ота) бир ота (она) бошқа ака-укалари ва опа-сингиллари, ҳисобланади..
• Бобо ва буви. Мерос қолдирувчининг ҳам ота, ҳам она тарафдан бобоси ва бувиси, улар ҳам меросхўрлар ҳисобланадилар.
3️⃣ навбат
• Мерос қолдирувчининг туғишган амакиси, тоғаси, аммаси ва холаси.
4️⃣ навбат
• Бошқа қариндошлар. Мерос қолдирувчининг олтинчи даражагача (олтинчи даража ҳам шунга киради) бўлган бошқа қариндошлари ҳам мерос олиш ҳуқуқига эга бўладилар. Яқинроқ қариндошлар узоқроқ қариндошларга нисбатан устувор ҳуқуққа эгадирлар.
5️⃣ навбат
• Мерос қолдирувчининг меҳнатга қобилиятсиз боқимлари. Агар улар қонун бўйича меросхўр деб тан олинган бўлмаса.
🔺 Васиятнома бўйича меросдан фарқли равишда, қонунга кўра фақат фуқаролар меросхўр бўлиши мумкин, юридик шахслар ёки халқаро ташкилотлар қонун бўйича меросхўр бўла олмайдилар. Истисно ҳолат — давлат, яъни мерос қолдирувчисиз қолган мол-мулк давлат меросига айланади.
#мерос
Қариндошлик даражасини аниқлаш
👨👩👦 Қариндошлик даражаси меросхўрни мерос қолдирувчи билан боғлайдиган туғилишлар сонига қараб аниқланади. Қариндошлик даражасини аниқлаш учун шахсларнинг ўртасидаги туғилишлар сонини санаш керак. Масалан, невара ва бобо-буви ўртасида 2 туғилиш бор, демак, улар 2-даражали қариндошлар.
Қариндошлик даражалари:
1️⃣ Ота-она ва фарзандлар.
2️⃣ Неваралар ва бобо-бувилар.
3️⃣Эваралар ва эвара катта бобо-бувилар; амакилар, тоғалар ва жиянлар.
4️⃣ тоғавачча, амакивачча, амаки дода-бувалар, невара жиянлар
5️⃣ иккинчи амакивачча ва иккинчи амаки жиян
Эътибор қилинг, эвара катта бобо ва хола-амаклар билан бир даражада бўлса-да, улар 3-навбат эмас, балки 4-навбатдаги меросхўрлар ҳисобланадилар.
#мерос
👨👩👦 Қариндошлик даражаси меросхўрни мерос қолдирувчи билан боғлайдиган туғилишлар сонига қараб аниқланади. Қариндошлик даражасини аниқлаш учун шахсларнинг ўртасидаги туғилишлар сонини санаш керак. Масалан, невара ва бобо-буви ўртасида 2 туғилиш бор, демак, улар 2-даражали қариндошлар.
Қариндошлик даражалари:
1️⃣ Ота-она ва фарзандлар.
2️⃣ Неваралар ва бобо-бувилар.
3️⃣Эваралар ва эвара катта бобо-бувилар; амакилар, тоғалар ва жиянлар.
4️⃣ тоғавачча, амакивачча, амаки дода-бувалар, невара жиянлар
5️⃣ иккинчи амакивачча ва иккинчи амаки жиян
Эътибор қилинг, эвара катта бобо ва хола-амаклар билан бир даражада бўлса-да, улар 3-навбат эмас, балки 4-навбатдаги меросхўрлар ҳисобланадилар.
#мерос
Мерос. Мажбурий улушга бўлган ҳуқуқ
📋 Мажбурий улушга бўлган ҳуқуқ — бу васиятноманинг мазмунига қарамасдан, мерос олиш ҳуқуқи.
👨👩👦 Мажбурий улушга бўлган ҳуқуққа эга шахслар:
1️. Ёшга етмаган ёки меҳнатга яроқсиз фарзандлар, шу жумладан асраб олинганлар.
2. Меҳнатга яроқсиз турмуш ўртоқ.
3. Меҳнатга яроқсиз ота-она, шу жумладан асраб олганлар.
👧🏻 Вояга етмаган болалар 18 ёшга етмаган шахслар ҳисобланади.
👨🏼🦳 Меҳнатга яроқсиз деб ҳисобланадиган шахслар:
• аёллар 55 ёшга ва эркаклар 60 ёшга тўлган (мерос очилган кунда);
• мерос очилган кунда биринчи ёки иккинчи гуруҳ ногиронлиги бор деб тан олинган шахслар.
🔺 Мажбурий улушга фақат биринчи навбатдаги меросхўрлар ҳуқуқли. Набиралар ва эваралар, ҳатто меҳнатга яроқсиз бўлган ҳолларда ҳам, мажбурий улуш олиш ҳуқуқига эга эмаслар. Шунингдек, иккинчи ва кейинги навбатдаги меросхўрлар ҳам мажбурий улушга даъвогар бўла олмайдилар.
👝 Мажбурий улушнинг ҳажми қонун бўйича мерос бўлинганда меросхўрга тўғри келадиган улушнинг камида ярмини ташкил қилади.
Меросхўр ўз улушидан воз кечиш ҳуқуқига эга. Бундай ҳолда унинг улуши васият бўйича мерос олувчи шахснинг улушига қўшилади. Аммо мажбурий улушдан бошқа меросхўр фойдасига воз кечиш мумкин эмас.
📎 Мисол
Фараз қилайлик, мерос қолдирувчи барча мол-мулкини васиятномада фарзандига қолдирган. Агар васиятнома бўлмаганида, унинг тўртта меросхўри бўларди: турмуш ўртоғи, икки фарзанди (вояга етган ва вояга етмаган) ҳамда отаси. Бу ҳолатда ҳар бир меросхўрга мероснинг 1/4 улуши тўғри келар эди.
Аммо васиятнома вояга етган фарзанд фойдасига тузилган. Вояга етмаган фарзанд ва мерос қолдирувчининг отаси мажбурий улуш олиш ҳуқуқига эга бўлиб, уларнинг улуши 1/4 улушнинг ярмини ташкил этади, яъни 1/8 улушдан. Натижада, мерос улушлари қуйидагича тақсимланади:
• Вояга етган фарзанд — 6/8 улуш;
• Вояга етмаган фарзанд — 1/8 улуш;
• Мерос қолдирувчининг отаси — 1/8 улуш.
#мерос
📋 Мажбурий улушга бўлган ҳуқуқ — бу васиятноманинг мазмунига қарамасдан, мерос олиш ҳуқуқи.
👨👩👦 Мажбурий улушга бўлган ҳуқуққа эга шахслар:
1️. Ёшга етмаган ёки меҳнатга яроқсиз фарзандлар, шу жумладан асраб олинганлар.
2. Меҳнатга яроқсиз турмуш ўртоқ.
3. Меҳнатга яроқсиз ота-она, шу жумладан асраб олганлар.
👧🏻 Вояга етмаган болалар 18 ёшга етмаган шахслар ҳисобланади.
👨🏼🦳 Меҳнатга яроқсиз деб ҳисобланадиган шахслар:
• аёллар 55 ёшга ва эркаклар 60 ёшга тўлган (мерос очилган кунда);
• мерос очилган кунда биринчи ёки иккинчи гуруҳ ногиронлиги бор деб тан олинган шахслар.
🔺 Мажбурий улушга фақат биринчи навбатдаги меросхўрлар ҳуқуқли. Набиралар ва эваралар, ҳатто меҳнатга яроқсиз бўлган ҳолларда ҳам, мажбурий улуш олиш ҳуқуқига эга эмаслар. Шунингдек, иккинчи ва кейинги навбатдаги меросхўрлар ҳам мажбурий улушга даъвогар бўла олмайдилар.
👝 Мажбурий улушнинг ҳажми қонун бўйича мерос бўлинганда меросхўрга тўғри келадиган улушнинг камида ярмини ташкил қилади.
Меросхўр ўз улушидан воз кечиш ҳуқуқига эга. Бундай ҳолда унинг улуши васият бўйича мерос олувчи шахснинг улушига қўшилади. Аммо мажбурий улушдан бошқа меросхўр фойдасига воз кечиш мумкин эмас.
📎 Мисол
Фараз қилайлик, мерос қолдирувчи барча мол-мулкини васиятномада фарзандига қолдирган. Агар васиятнома бўлмаганида, унинг тўртта меросхўри бўларди: турмуш ўртоғи, икки фарзанди (вояга етган ва вояга етмаган) ҳамда отаси. Бу ҳолатда ҳар бир меросхўрга мероснинг 1/4 улуши тўғри келар эди.
Аммо васиятнома вояга етган фарзанд фойдасига тузилган. Вояга етмаган фарзанд ва мерос қолдирувчининг отаси мажбурий улуш олиш ҳуқуқига эга бўлиб, уларнинг улуши 1/4 улушнинг ярмини ташкил этади, яъни 1/8 улушдан. Натижада, мерос улушлари қуйидагича тақсимланади:
• Вояга етган фарзанд — 6/8 улуш;
• Вояга етмаган фарзанд — 1/8 улуш;
• Мерос қолдирувчининг отаси — 1/8 улуш.
#мерос
📜 Мажбурий улушга бўлган ҳуқуқ: амалиёт таҳлили
Яқинда Саидова Л.Т. исмли фуқаро бизга қуйидаги ҳолат билан мурожаат қилди: унинг ўғли Рахманов С.М. вафот этган бўлиб, барча мол-мулкини ўғли Рахманов П.С.га васият қилиб қолдирган.
🔍 Нималарни аниқладик:
1️ Қонун бўйича меросхўрлар: Рахманов С.М.нинг уч нафар фарзанди, рафиқаси ва онаси (Саидова Л.Т.).
2️ Саидова Л.Т. ўғли вафот этган пайтда нафақахўр бўлган.
3️ Қонунга кўра, у меросда мажбурий улушга эга.
⚖️ Билиш муҳим:
• Ворислик васият ва қонун бўйича амалга оширилади. (ФК 1112-модда).
• Фуқаро ўз мол-мулкини исталган шахсга васият қилиш ҳуқуқига эга (ФК 1120-модданинг 3-қисми).
• Меҳнатга яроқсиз ота-оналар қонун бўйича меросда камида ярим улушга эга бўлиш ҳуқуқига эгадирлар (ФК 1142-модда).
🚀 Бизнинг ҳаракатларимиз:
Биз Саидова Л.Т.ни мажбурий улуш бўйича меросхўр деб тан олиш тўғрисидаги даъво билан судга мурожаат қилдик.
✅ Натижа:
Суд Саидова Л.Т.нинг талабини қаноатлантирди ва унинг ўғли мол-мулкининг 1/10 улуши бўйича мажбурий меросхўр эканлигини тан олди.
🧮 Нега айнан 1/10?
• Қонун бўйича мерос тақсимланганда ҳар бир меросхўрнинг улуши 1/5 қисмни ташкил этган бўлар эди
• Мажбурий улуш қонун бўйича улушнинг ярми, яъни 1/10 қисмни ташкил қилади.
💡 Бу ҳолат мерос масаласида ўз ҳуқуқларини билиш, айниқса ёши катта ота-оналар қанчалик муҳим эканлигини кўрсатади. Агар сизда ўхшаш ҳолат вужудга келса, ҳуқуқий ёрдам олиш учун бемалол мурожаат этинг.
#мерос #амалиёт
Яқинда Саидова Л.Т. исмли фуқаро бизга қуйидаги ҳолат билан мурожаат қилди: унинг ўғли Рахманов С.М. вафот этган бўлиб, барча мол-мулкини ўғли Рахманов П.С.га васият қилиб қолдирган.
🔍 Нималарни аниқладик:
1️ Қонун бўйича меросхўрлар: Рахманов С.М.нинг уч нафар фарзанди, рафиқаси ва онаси (Саидова Л.Т.).
2️ Саидова Л.Т. ўғли вафот этган пайтда нафақахўр бўлган.
3️ Қонунга кўра, у меросда мажбурий улушга эга.
⚖️ Билиш муҳим:
• Ворислик васият ва қонун бўйича амалга оширилади. (ФК 1112-модда).
• Фуқаро ўз мол-мулкини исталган шахсга васият қилиш ҳуқуқига эга (ФК 1120-модданинг 3-қисми).
• Меҳнатга яроқсиз ота-оналар қонун бўйича меросда камида ярим улушга эга бўлиш ҳуқуқига эгадирлар (ФК 1142-модда).
🚀 Бизнинг ҳаракатларимиз:
Биз Саидова Л.Т.ни мажбурий улуш бўйича меросхўр деб тан олиш тўғрисидаги даъво билан судга мурожаат қилдик.
✅ Натижа:
Суд Саидова Л.Т.нинг талабини қаноатлантирди ва унинг ўғли мол-мулкининг 1/10 улуши бўйича мажбурий меросхўр эканлигини тан олди.
🧮 Нега айнан 1/10?
• Қонун бўйича мерос тақсимланганда ҳар бир меросхўрнинг улуши 1/5 қисмни ташкил этган бўлар эди
• Мажбурий улуш қонун бўйича улушнинг ярми, яъни 1/10 қисмни ташкил қилади.
💡 Бу ҳолат мерос масаласида ўз ҳуқуқларини билиш, айниқса ёши катта ота-оналар қанчалик муҳим эканлигини кўрсатади. Агар сизда ўхшаш ҳолат вужудга келса, ҳуқуқий ёрдам олиш учун бемалол мурожаат этинг.
#мерос #амалиёт
📚 Тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича ворислик
🤔 Бу нима? Бу – қонун бўйича меросхўр мерос очилгунга қадар вафот этган тақдирда, унга тегишли улуш унинг авлодларига ўтишини назарда тутади.
📋 Масалан: ўғил отасидан олдин вафот этган бўлса → ўғилнинг фарзандлари бабоси меросини тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича мерос қилиб оладилар.
👨👩👦 Кимлар меросхўр бўлиши мумкин? (навбат тартибида)
1️⃣ Тўғридан-тўғри қариндошлик бўйича меросхўрлар: Бола, невара, чевара, эвара ва ҳоказо.
2️⃣ Ён қариндошлик бўйича меросхўрликда тақдим қилиш ҳуқуқига мерос қолдирувчининг туғишган ака-укалари (опа-сингиллари) номидан унинг жиянлари.
3️⃣ Ён қариндошлик бўйича меросхўрлар: мерос қолдирувчининг туғишган амакиси (тоғаси) ёки аммаси (холаси) номидан унинг амакиваччалари (тоғаваччалари) ва аммаваччалари (холаваччалари
🔑 Муҳим жиҳатлар:
• Меросхўрлар тартиб билан чақирилади (аввал неваралар, кейин чеваралар ва ҳоказо).
• Мерос қолдирувчининг ҳаётлигида ҳомила бўлган ва мерос очилгандан кейин туғилган болалар инобатга олинади.
• 🚫 Вафот этган меросхўрнинг эри (хотини) тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича меросхўрлик ҳуқуқига эга эмас.
💰 Мерос қандай тақсимланади? Тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича меросхўр улуши = унинг вафот этган ота-онасининг улуши ÷ бир хил даражадаги авлодлар сони.
📊 Тақсимлаш мисоли:
Ота (мерос қолдирувчи) → 2 фарзанд + рафиқаси
Бир ўғил отасидан олдин вафот этган → унинг 3 фарзанди бор.
Мерос тақсимланиши:
• 1/3 – мерос қолдирувчининг рафиқаси
• 1/3 – тирик ўғил
• 1/9 – невара 1
• 1/9 – невара 2
• 1/9 – невара 3
#мерос
🤔 Бу нима? Бу – қонун бўйича меросхўр мерос очилгунга қадар вафот этган тақдирда, унга тегишли улуш унинг авлодларига ўтишини назарда тутади.
📋 Масалан: ўғил отасидан олдин вафот этган бўлса → ўғилнинг фарзандлари бабоси меросини тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича мерос қилиб оладилар.
👨👩👦 Кимлар меросхўр бўлиши мумкин? (навбат тартибида)
1️⃣ Тўғридан-тўғри қариндошлик бўйича меросхўрлар: Бола, невара, чевара, эвара ва ҳоказо.
2️⃣ Ён қариндошлик бўйича меросхўрликда тақдим қилиш ҳуқуқига мерос қолдирувчининг туғишган ака-укалари (опа-сингиллари) номидан унинг жиянлари.
3️⃣ Ён қариндошлик бўйича меросхўрлар: мерос қолдирувчининг туғишган амакиси (тоғаси) ёки аммаси (холаси) номидан унинг амакиваччалари (тоғаваччалари) ва аммаваччалари (холаваччалари
🔑 Муҳим жиҳатлар:
• Меросхўрлар тартиб билан чақирилади (аввал неваралар, кейин чеваралар ва ҳоказо).
• Мерос қолдирувчининг ҳаётлигида ҳомила бўлган ва мерос очилгандан кейин туғилган болалар инобатга олинади.
• 🚫 Вафот этган меросхўрнинг эри (хотини) тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича меросхўрлик ҳуқуқига эга эмас.
💰 Мерос қандай тақсимланади? Тақдим қилиш ҳуқуқи бўйича меросхўр улуши = унинг вафот этган ота-онасининг улуши ÷ бир хил даражадаги авлодлар сони.
📊 Тақсимлаш мисоли:
Ота (мерос қолдирувчи) → 2 фарзанд + рафиқаси
Бир ўғил отасидан олдин вафот этган → унинг 3 фарзанди бор.
Мерос тақсимланиши:
• 1/3 – мерос қолдирувчининг рафиқаси
• 1/3 – тирик ўғил
• 1/9 – невара 1
• 1/9 – невара 2
• 1/9 – невара 3
#мерос
📚 Мероснинг ўтиши (трансмиссия): меросни қабул қилиш ҳуқуқининг ўтиши
🤔 Бу нима? Агар меросхўр мерос очилгандан кейин вафот этган ва уни қабул қилмаган бўлса, меросни қабул қилиш ҳуқуқи унинг меросхўрларига ўтади.
🔑 Асосий жиҳатлар:
➖ Васият ва қонун бўйича меросхўрликда қўлланилади.
➖ Мажбурий улуш учун амал қилмайди.
👨👩👦 Кимлар мерос қилиши мумкин?
➖ Васият бўйича: унда кўрсатилган меросхўрлар.
➖ Васиятсиз: қонун бўйича навбат тартибидаги меросхўрлар.
⚖️ Муҳим шартлар:
➖ Меросхўр вафотидан олдин меросни қабул қилмаган бўлиши керак.
➖ Трансмиссия бўйича меросни қабул қилиш ёки ундан воз кечиш асосий меросдан мустақил равишда амалга оширилиши мумкин.
🧮 Улушларни ҳисоблаш мисоли:
Ҳолат:
Ота вафот этган (уй мавжуд).
Ўғил меросни қабул қилмаган ҳолда вафот этган (уй мавжуд).
Отасининг меросхўрлари:
Отасининг отаси
Рафиқа
3 фарзанд (вафот этган ўғилни ўз ичига олган)
Ўғилнинг меросхўрлари:
2 фарзанд
Рафиқа
Она
Отасининг уйдаги улуш тақсимланиши:
Отасининг отаси: 1/5
Отасининг рафиқаси: 1/4 (1/5 + 1/20 ўғилдан)
Тирик фарзандлари: ҳар бирига 1/5
Неваролар (вафот этган ўғилнинг фарзандлари): ҳар бирига 1/20
Вафот этган ўғилнинг рафиқаси: 1/20
Ўғилнинг уйдаги улуш тақсимланиши:
Ҳар бир ўғил меросхўри: 1/4
#мерос
🤔 Бу нима? Агар меросхўр мерос очилгандан кейин вафот этган ва уни қабул қилмаган бўлса, меросни қабул қилиш ҳуқуқи унинг меросхўрларига ўтади.
🔑 Асосий жиҳатлар:
➖ Васият ва қонун бўйича меросхўрликда қўлланилади.
➖ Мажбурий улуш учун амал қилмайди.
👨👩👦 Кимлар мерос қилиши мумкин?
➖ Васият бўйича: унда кўрсатилган меросхўрлар.
➖ Васиятсиз: қонун бўйича навбат тартибидаги меросхўрлар.
⚖️ Муҳим шартлар:
➖ Меросхўр вафотидан олдин меросни қабул қилмаган бўлиши керак.
➖ Трансмиссия бўйича меросни қабул қилиш ёки ундан воз кечиш асосий меросдан мустақил равишда амалга оширилиши мумкин.
🧮 Улушларни ҳисоблаш мисоли:
Ҳолат:
Ота вафот этган (уй мавжуд).
Ўғил меросни қабул қилмаган ҳолда вафот этган (уй мавжуд).
Отасининг меросхўрлари:
Отасининг отаси
Рафиқа
3 фарзанд (вафот этган ўғилни ўз ичига олган)
Ўғилнинг меросхўрлари:
2 фарзанд
Рафиқа
Она
Отасининг уйдаги улуш тақсимланиши:
Отасининг отаси: 1/5
Отасининг рафиқаси: 1/4 (1/5 + 1/20 ўғилдан)
Тирик фарзандлари: ҳар бирига 1/5
Неваролар (вафот этган ўғилнинг фарзандлари): ҳар бирига 1/20
Вафот этган ўғилнинг рафиқаси: 1/20
Ўғилнинг уйдаги улуш тақсимланиши:
Ҳар бир ўғил меросхўри: 1/4
#мерос