امضای توافق‌نامۀ هم‌کاری میان کتابخانۀ علامۀ مجلسی و مرکز کامپیوتری نور
سرانجام پس از جلسات متعدد و طولانی با مدیران و کارشناسان ارشد مرکز کامپیوتری نور، توافق‌نامه‌ای مبنی بر هم‌کاری در جهت تولید نرم‌افزارهای پژوهشی امضاء شد.
هم‌چنین، توافق شد تا همگی آثار کتابخانۀ علامۀ مجلسی به صورت رایگان در اختیار مرکز کامپیوتری نور قرار گیرد تا از طریق نرم‌افزارهای تولیدی خود مورد استفادۀ پژوهشگران و محققان واقع شود. متعاقبا اخبار تولید نرم‌افزارهای مشترک به زودی گزارش خواهد شد.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
سرانجام پس از جلسات متعدد و طولانی با مدیران و کارشناسان ارشد مرکز کامپیوتری نور، توافق‌نامه‌ای مبنی بر هم‌کاری در جهت تولید نرم‌افزارهای پژوهشی امضاء شد.
هم‌چنین، توافق شد تا همگی آثار کتابخانۀ علامۀ مجلسی به صورت رایگان در اختیار مرکز کامپیوتری نور قرار گیرد تا از طریق نرم‌افزارهای تولیدی خود مورد استفادۀ پژوهشگران و محققان واقع شود. متعاقبا اخبار تولید نرم‌افزارهای مشترک به زودی گزارش خواهد شد.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
عروج ولایت | اعتقاد به معراج
✍️ امیرالمؤمنين در معراج به وصايت و وزارت انتخاب شده‌اند.
تاکید عجیبی بر قضیه معراج شده است!
📚 شیخ صدوق در کتاب صفات الشیعه چندین روایت آورده است.
📃 نظرتون رو برامون کامنت کنید.
🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴
📢 فطرس‌مدیا :: جایی برای دانستن
🌐 @fotrosmediatv
✍️ امیرالمؤمنين در معراج به وصايت و وزارت انتخاب شده‌اند.
تاکید عجیبی بر قضیه معراج شده است!
📚 شیخ صدوق در کتاب صفات الشیعه چندین روایت آورده است.
📃 نظرتون رو برامون کامنت کنید.
🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴
📢 فطرس‌مدیا :: جایی برای دانستن
🌐 @fotrosmediatv
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
✅ بُشْرَى سَارَّةٌ
للعلماء والمحقّقين والباحثين بقرب صدور كتاب:
«تُحْفَةِ الْأَبْرَارِ
فِي مَنَاقِبِ الْأَئِمَّةِ الْأَطْهَارِ
عَلَيْهِمُ السَّلَامُ»
تَألِيفُ:
العَالِمِ المُحَدِّثِ النَّسَّابَةِ
السَّيِّدِ الشَّرِيفِ أَبِي الفَضَائِلِ الحُسَيْنِ بنِ مُسَاعِدٍ الحُسَيْنِيِّ العَيْسَوِيِّ الحَائِرِيِّ
(المَولُودُ ٨٦٨ هـ / وَكَانَ حَيّاً إِلىٰ سَنَةِ ٩١٧ هـ)
عمل عليها لجنة من المحقّقين، بمراجعة وإشراف وتقديمٍ تفصيليٍّ حول الكتاب والمؤلّف؛
بقلم السيد حسن الموسوي البروجردي
طبع في مجلّدين
من منشورات: مكتبة العلّامة المجلسيّ
(مركز التحقيقات والدراسات التراثيّة)
قم المقدّسة ـ إيران.
📣 مع عرض خاصّ لمدّة شهر بتخفيض ٤٠ %
للتواصل معنا:
📞الهاتف:
02537746611
🌐التليغرام:
@majlesilib_admin
www.tgoop.com/almajlesilib
للعلماء والمحقّقين والباحثين بقرب صدور كتاب:
«تُحْفَةِ الْأَبْرَارِ
فِي مَنَاقِبِ الْأَئِمَّةِ الْأَطْهَارِ
عَلَيْهِمُ السَّلَامُ»
تَألِيفُ:
العَالِمِ المُحَدِّثِ النَّسَّابَةِ
السَّيِّدِ الشَّرِيفِ أَبِي الفَضَائِلِ الحُسَيْنِ بنِ مُسَاعِدٍ الحُسَيْنِيِّ العَيْسَوِيِّ الحَائِرِيِّ
(المَولُودُ ٨٦٨ هـ / وَكَانَ حَيّاً إِلىٰ سَنَةِ ٩١٧ هـ)
عمل عليها لجنة من المحقّقين، بمراجعة وإشراف وتقديمٍ تفصيليٍّ حول الكتاب والمؤلّف؛
بقلم السيد حسن الموسوي البروجردي
طبع في مجلّدين
من منشورات: مكتبة العلّامة المجلسيّ
(مركز التحقيقات والدراسات التراثيّة)
قم المقدّسة ـ إيران.
📣 مع عرض خاصّ لمدّة شهر بتخفيض ٤٠ %
للتواصل معنا:
📞الهاتف:
02537746611
🌐التليغرام:
@majlesilib_admin
www.tgoop.com/almajlesilib
اطلاعیۀ جذب پژوهش‌گر.pdf
204.8 KB
باسمه تعالی
آگهی جذب پژوهش‌گر
سلام علیکم
کتابخانۀ علامه مجلسی (ره)؛ مرکز تحقیق و پژوهش میراث مکتوب شیعه، در راستای تحقیق و تصحیح میراث گران‌بهای حدیثی شیعه، به چند نیروی محقق طلبه نیاز دارد.
شرایط:
1) مسلط به ادبیات عرب و مباحث فقه و اصول
2) اتمام پایۀ 10
3) مسلط به نرم‌افزارهای نور و برنامۀ ورد
4) قبولی در مصاحبه
علاقه‌مندان در صورت تمایل می‌توانند جهت درخواست مصاحبه به آیدی تلگرامی زیر پیام دهند.
https://www.tgoop.com/majlesilib_admin
آگهی جذب پژوهش‌گر
سلام علیکم
کتابخانۀ علامه مجلسی (ره)؛ مرکز تحقیق و پژوهش میراث مکتوب شیعه، در راستای تحقیق و تصحیح میراث گران‌بهای حدیثی شیعه، به چند نیروی محقق طلبه نیاز دارد.
شرایط:
1) مسلط به ادبیات عرب و مباحث فقه و اصول
2) اتمام پایۀ 10
3) مسلط به نرم‌افزارهای نور و برنامۀ ورد
4) قبولی در مصاحبه
علاقه‌مندان در صورت تمایل می‌توانند جهت درخواست مصاحبه به آیدی تلگرامی زیر پیام دهند.
https://www.tgoop.com/majlesilib_admin
📣سيصدر كتاب:
«تُحْفَةِ الْأَبْرَارِ
فِي مَنَاقِبِ الْأَئِمَّةِ الْأَطْهَارِ
عَلَيْهِمُ السَّلَامُ»
مجلدان (1 و 2)
تَألِيفُ:
العَالِمِ المُحَدِّثِ النَّسَّابَةِ
السَّيِّدِ الشَّرِيفِ أَبِي الفَضَائِلِ الحُسَيْنِ بنِ مُسَاعِدٍ الحُسَيْنِيِّ العَيْسَوِيِّ الحَائِرِيِّ
(المَولُودُ ٨٦٨ هـ / وَكَانَ حَيّاً إِلىٰ سَنَةِ ٩١٧ هـ)
عمل عليها لجنة من المحقّقين، بمراجعة وإشراف وتقديمٍ تفصيليٍّ حول الكتاب والمؤلّف؛
بقلم السيد حسن الموسوي البروجردي
طبع في مجلّدين
من منشورات: مكتبة العلّامة المجلسيّ
(مركز التحقيقات والدراسات التراثيّة)
قم المقدّسة ـ إيران.
📣 مع عرض خاصّ لمدّة شهر بتخفيض ٤٠ %
للتواصل معنا:
📞الهاتف:
02537746611
🌐التليغرام:
@majlesilib_admin
www.tgoop.com/almajlesilib
«تُحْفَةِ الْأَبْرَارِ
فِي مَنَاقِبِ الْأَئِمَّةِ الْأَطْهَارِ
عَلَيْهِمُ السَّلَامُ»
مجلدان (1 و 2)
تَألِيفُ:
العَالِمِ المُحَدِّثِ النَّسَّابَةِ
السَّيِّدِ الشَّرِيفِ أَبِي الفَضَائِلِ الحُسَيْنِ بنِ مُسَاعِدٍ الحُسَيْنِيِّ العَيْسَوِيِّ الحَائِرِيِّ
(المَولُودُ ٨٦٨ هـ / وَكَانَ حَيّاً إِلىٰ سَنَةِ ٩١٧ هـ)
عمل عليها لجنة من المحقّقين، بمراجعة وإشراف وتقديمٍ تفصيليٍّ حول الكتاب والمؤلّف؛
بقلم السيد حسن الموسوي البروجردي
طبع في مجلّدين
من منشورات: مكتبة العلّامة المجلسيّ
(مركز التحقيقات والدراسات التراثيّة)
قم المقدّسة ـ إيران.
📣 مع عرض خاصّ لمدّة شهر بتخفيض ٤٠ %
للتواصل معنا:
📞الهاتف:
02537746611
🌐التليغرام:
@majlesilib_admin
www.tgoop.com/almajlesilib
تُحفَةُ الأَبْرَارِ فِي مَنَاقِبِ الْأَئِمَّةِ الْأَبْرَارِ (عليهم السلام)
عِزُّ الدِّينِ أَبِي الْفَضَائِلِ حُسَينِ بْنِ مُسَاعِدٍ العَامِلِيِّ الحَائِرِيِّ
(المَولُودُ ٨٦٨ هـ / وَكَانَ حَيّاً إِلىٰ سَنَةِ ٩١٧ هـ)
• سطور عن المؤلّف:
هو السيّد الحسيب النسيب والفقيه والمحدّث النسّابة عزّ الدين أبو الفضائل حسين بن مساعد العاملي الحائری (من مشايخ الشيعة في القرن التاسع ومطلع القرن العاشر الهجري)، كان (رحمه الله) من معاصري تقيّ الدين الکفعمي صاحب الکتب المعروفة في الأدعیه كـ: المصباح والبلد الامین، لا من مشایخه، كما ظنّه البعض، وكان من أجلّة العلماء وأكابر الفضلاء، وكان شاعراً ماهراً أيضاً؛ كما وصفه بعض الأكابر.
• سطور عن الكتاب:
كتاب «تحفة الأبرار» كتاب نفيس مهمّ من ذخائر تراث الشيعة الإماميّة المغمورة، أورد المؤلّف فيه روايات وأحاديث في فضائل ومناقب أهل البيت(عليهم السلام)، استخرجه من الكتب المعتبرة والمعتمدة عند أهل السنّة والجماعة، وذكر قائمة أسماءها في آخر الكتاب.
يحتوي الکتاب على مقدّمة و39 باباً وخاتمة: أمّا المقدّمة في بيان الخطبة واسم الكتاب وسبب تأليفه وأبواب الكتاب، والأبواب في ذكر فضائل ومناقب أمير المؤمنين(عليه السلام) خاصّة والصدّيقة الطاهرة(عليها السلام) وسائر الأئمّة(عليهم السلام) عامّةً، والخاتمة في بيان أسماء الكتب التي استفاد المؤلّف في تأليفه هذا.
• أهمّيّة تصحيح وتحقيق هذا الكتاب:
لا يخفى على الخبير ما لروايات أهل السنّة في فضائل أمير المؤمنين(عليه السلام) وأهل بيته(عليهم السلام)، من أهمّيّة عند الشيعة في تسديد قلوبهم واطمئنانهم بصحّة صدور الروايات النبويّة(صلّى الله عليه وآله) في ذلك، وكذا أمام أهل السنّة عند الاحتجاج عليهم لإثبات فضائل أهل العصمة والطهارة(عليهم السلام) وإمامتهم، ولتقريب قلوبهم وتأليفها للشيعة.
هذا؛ وأخذ هذا الكتاب هذه المهمّة الخطيرة الحسّاسة على عاتقه، فقام مؤلّفه بجهود علميّة مباركة في هذا السبيل الأقوم؛ إذ جمع ورتّب في هذه الساحة أحاديث العامّة بطرقهم ومن أنفس وأعزّ تراثهم المعتبرة عندهم، بعد أن كانت منتشرة مبثوثة فيها.
ومن الحريّ أن يذكر: أنّ هذا الكتاب يعدّ ثاني كتابٍ أُلّف ضمن سلسة مؤلّفات مشايخ الشيعة الإماميّة في هذا الموضوع، وقد ألّف فيه قبله شمس الدين يحيى بن الحسن ابن البطريق (المتوفى سنة 600 هـ) كتاب «العمدة في عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار» وهو أوّل كتاب اعتمد لجمع رواياته على مصادر السنّة فقط، ولم يعرف بينه وبين كتابنا هذا تصنيف آخر نهج هذا النهج الواضح القويم.
ممّا يزيد في أهمّيّة هذا الكتاب أنّ بعض المصادر المعتمدة فيه مفقودة في يومنا هذا، فعليه أنّ هذا الكتاب هو الواسطة الوحيدة للوصول إلى روايات وأسانيد هذه المصادر المفقودة.
ولهذا اهتمّ به أصحاب المجامع الروائيّة والعقديّة العلميّة منذ تأليفه واعتمدوا عليه وجعلوه ضمن مصادرهم ونقلوا منه؛ وقد اعتمد عليه العلّامة المجلسي في موسوعته الحديثيّة كتاب «بحار الأنوار»، وجعله من إحدى مصادر كتابه، كما أنّه من مصادر المحدّث الخبير الشيخ الحرّ العاملي في كتابه إثباة الهداة، وهكذا العالم الورع السيّد هاشم البحراني.
• منهج التحقیق:
مراحل تحقيق الکتاب:
تقديم تفصيليّ في توثيق الكتاب والمؤلّف / مقابلة المخطوطات الستّة للكتاب حتى الوصول إلى أقرب نصّ لأصل المؤلّف / مقابلة النصوص مع مصادرها الأصليّة / استخراج الآيات والروايات من مصادرها الأصليّة وغيرها / تقويم وتقطيع النصوص / المراجعة التحقيقيّة النهائيّة / تنظيم الفهارس الفنّية.
الف) مخطوطات الكتاب:
اعتمدنا في تحقيق هذا الكتاب على ستّ مخطوطات نفيسة لها في مكتبات العالم؛ وهي كما يلي:
الأُولى: مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة، تحت الرقم: 22177.
الثانية: مخطوطة المدرسة الحبيبيّة في مدينة الفردوس ـ إيران، تحت الرقم: 1/78.
الثالثة: مخطوطة مكتبة ممتاز العلماء في الهند.
الرابعة:مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة.
الخامسة: مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة، تحت الرقم: 25827.
السادسة: مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة، تحت الرقم: 30591.
ب) تصحیح النصّ وتقويمه:
بعد جهود مضنية وبحث طويل للحصول على مخطوطات الكتاب لم نعثر على نسخة الأصل بخطّ مؤلّفه، بل عثرنا على ستّ مخطوطة نفيسة منه في مكتبات العالم، فعليه اخترنا منهج تلفيق المخطوطات لتصحيح المتن، فقابلناها ثمّ طابقنا محصول هذه المقابلات مع المخطوطات على مصادر الكتاب أو المصادر القريبة لأحاديثه، فضبطنا ما كانت مطابقة لهذه المصادر، فوصلنا إلى متن صحيح دقيق مضبوط مطابق للمصادر، وأشرنا إلى الاختلافات بين المخطوطات والمصادر في هوامش الكتاب.
www.tgoop.com/almajlesilib
عِزُّ الدِّينِ أَبِي الْفَضَائِلِ حُسَينِ بْنِ مُسَاعِدٍ العَامِلِيِّ الحَائِرِيِّ
(المَولُودُ ٨٦٨ هـ / وَكَانَ حَيّاً إِلىٰ سَنَةِ ٩١٧ هـ)
• سطور عن المؤلّف:
هو السيّد الحسيب النسيب والفقيه والمحدّث النسّابة عزّ الدين أبو الفضائل حسين بن مساعد العاملي الحائری (من مشايخ الشيعة في القرن التاسع ومطلع القرن العاشر الهجري)، كان (رحمه الله) من معاصري تقيّ الدين الکفعمي صاحب الکتب المعروفة في الأدعیه كـ: المصباح والبلد الامین، لا من مشایخه، كما ظنّه البعض، وكان من أجلّة العلماء وأكابر الفضلاء، وكان شاعراً ماهراً أيضاً؛ كما وصفه بعض الأكابر.
• سطور عن الكتاب:
كتاب «تحفة الأبرار» كتاب نفيس مهمّ من ذخائر تراث الشيعة الإماميّة المغمورة، أورد المؤلّف فيه روايات وأحاديث في فضائل ومناقب أهل البيت(عليهم السلام)، استخرجه من الكتب المعتبرة والمعتمدة عند أهل السنّة والجماعة، وذكر قائمة أسماءها في آخر الكتاب.
يحتوي الکتاب على مقدّمة و39 باباً وخاتمة: أمّا المقدّمة في بيان الخطبة واسم الكتاب وسبب تأليفه وأبواب الكتاب، والأبواب في ذكر فضائل ومناقب أمير المؤمنين(عليه السلام) خاصّة والصدّيقة الطاهرة(عليها السلام) وسائر الأئمّة(عليهم السلام) عامّةً، والخاتمة في بيان أسماء الكتب التي استفاد المؤلّف في تأليفه هذا.
• أهمّيّة تصحيح وتحقيق هذا الكتاب:
لا يخفى على الخبير ما لروايات أهل السنّة في فضائل أمير المؤمنين(عليه السلام) وأهل بيته(عليهم السلام)، من أهمّيّة عند الشيعة في تسديد قلوبهم واطمئنانهم بصحّة صدور الروايات النبويّة(صلّى الله عليه وآله) في ذلك، وكذا أمام أهل السنّة عند الاحتجاج عليهم لإثبات فضائل أهل العصمة والطهارة(عليهم السلام) وإمامتهم، ولتقريب قلوبهم وتأليفها للشيعة.
هذا؛ وأخذ هذا الكتاب هذه المهمّة الخطيرة الحسّاسة على عاتقه، فقام مؤلّفه بجهود علميّة مباركة في هذا السبيل الأقوم؛ إذ جمع ورتّب في هذه الساحة أحاديث العامّة بطرقهم ومن أنفس وأعزّ تراثهم المعتبرة عندهم، بعد أن كانت منتشرة مبثوثة فيها.
ومن الحريّ أن يذكر: أنّ هذا الكتاب يعدّ ثاني كتابٍ أُلّف ضمن سلسة مؤلّفات مشايخ الشيعة الإماميّة في هذا الموضوع، وقد ألّف فيه قبله شمس الدين يحيى بن الحسن ابن البطريق (المتوفى سنة 600 هـ) كتاب «العمدة في عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار» وهو أوّل كتاب اعتمد لجمع رواياته على مصادر السنّة فقط، ولم يعرف بينه وبين كتابنا هذا تصنيف آخر نهج هذا النهج الواضح القويم.
ممّا يزيد في أهمّيّة هذا الكتاب أنّ بعض المصادر المعتمدة فيه مفقودة في يومنا هذا، فعليه أنّ هذا الكتاب هو الواسطة الوحيدة للوصول إلى روايات وأسانيد هذه المصادر المفقودة.
ولهذا اهتمّ به أصحاب المجامع الروائيّة والعقديّة العلميّة منذ تأليفه واعتمدوا عليه وجعلوه ضمن مصادرهم ونقلوا منه؛ وقد اعتمد عليه العلّامة المجلسي في موسوعته الحديثيّة كتاب «بحار الأنوار»، وجعله من إحدى مصادر كتابه، كما أنّه من مصادر المحدّث الخبير الشيخ الحرّ العاملي في كتابه إثباة الهداة، وهكذا العالم الورع السيّد هاشم البحراني.
• منهج التحقیق:
مراحل تحقيق الکتاب:
تقديم تفصيليّ في توثيق الكتاب والمؤلّف / مقابلة المخطوطات الستّة للكتاب حتى الوصول إلى أقرب نصّ لأصل المؤلّف / مقابلة النصوص مع مصادرها الأصليّة / استخراج الآيات والروايات من مصادرها الأصليّة وغيرها / تقويم وتقطيع النصوص / المراجعة التحقيقيّة النهائيّة / تنظيم الفهارس الفنّية.
الف) مخطوطات الكتاب:
اعتمدنا في تحقيق هذا الكتاب على ستّ مخطوطات نفيسة لها في مكتبات العالم؛ وهي كما يلي:
الأُولى: مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة، تحت الرقم: 22177.
الثانية: مخطوطة المدرسة الحبيبيّة في مدينة الفردوس ـ إيران، تحت الرقم: 1/78.
الثالثة: مخطوطة مكتبة ممتاز العلماء في الهند.
الرابعة:مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة.
الخامسة: مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة، تحت الرقم: 25827.
السادسة: مخطوطة المكتبة الرضويّة(عليه السلام) في مشهد المقدّسة، تحت الرقم: 30591.
ب) تصحیح النصّ وتقويمه:
بعد جهود مضنية وبحث طويل للحصول على مخطوطات الكتاب لم نعثر على نسخة الأصل بخطّ مؤلّفه، بل عثرنا على ستّ مخطوطة نفيسة منه في مكتبات العالم، فعليه اخترنا منهج تلفيق المخطوطات لتصحيح المتن، فقابلناها ثمّ طابقنا محصول هذه المقابلات مع المخطوطات على مصادر الكتاب أو المصادر القريبة لأحاديثه، فضبطنا ما كانت مطابقة لهذه المصادر، فوصلنا إلى متن صحيح دقيق مضبوط مطابق للمصادر، وأشرنا إلى الاختلافات بين المخطوطات والمصادر في هوامش الكتاب.
www.tgoop.com/almajlesilib
Telegram
کتابخانه علامه مجلسی
مرکز تحقیق و پژوهش میراث مکتوب شیعه
نشانی: قم، خ فاطمی، بعد از مسجد أمیرالمؤمنين (ع)، پلاک ۴۴۳.
تلفن: 37746611_025
تلفکس: 37842616_025
ارتباط با ادمین: @majlesilib_admin
Email: info@almajlesilib.com
instagram.com/majlesi_lib
https://eitaa.com/almajlesilib
نشانی: قم، خ فاطمی، بعد از مسجد أمیرالمؤمنين (ع)، پلاک ۴۴۳.
تلفن: 37746611_025
تلفکس: 37842616_025
ارتباط با ادمین: @majlesilib_admin
Email: info@almajlesilib.com
instagram.com/majlesi_lib
https://eitaa.com/almajlesilib
ج) استخراج المصادر:
كان منهج المؤلّف في كتابنا هذا كأخيه كتاب «العمدة» لابن البطريق؛ هو جمع وترتيب الأحاديث بأسانيدها من كتب الصحاح والمعتبرة عند أهل السنّة، لا من كلّ كتاب معروف عندهم، فعليه نحن خطونا في تخريج المصادر في هامش الكتاب هذه الطريقة ولم نتعدّ عنها، فاستخرجنا أوّلاً مصدر المؤلّف ثمّ استخرجنا الأحاديث عن المصادر المسندة الصحيحة عندهم مع ذكر أسانيدها.
مضافاً على هذا استخرجناها من المصادر المعتبرة عند الشيعة ـ إن كانت موجودة ـ لبيان قبول متون ومعاني هذه الأحاديث عند علمائنا الإماميّة وبيان اطمئنان صدورها عن مقام الوحي’.
د) تعاليق الكتاب:
سعينا في تحقيق الكتاب ـ بعد الوصول إلى نصّ صحيح له ـ إلى توضيح بعض ما أُبهم منه، فعلّقنا عليه بعض التعاليق لهذه المواضع:
1 ـ الكلمات الغامضة التي تحتاج إلى توضيح لغوي.
2 ـ العبارات المشكلة والمتشابهة التي تحتاج إلى توضيح أو شرح.
3 ـ أسامي الرجال الذين ورد فيها تصحيف أو تحريف أو الغير المعروفين منهم.
4 ـ بيان أسامي الكتب والأماكن والوقائع.. وغيرها.
5 ـ كما جهدنا في أوّل كلّ باب من أبوابها لبيان فائدة رواياتها في بحوث الإمامة.
وكتب
السيد حسن الموسويّ البروجردي
ـ كان الله له ـ
www.tgoop.com/almajlesilib
كان منهج المؤلّف في كتابنا هذا كأخيه كتاب «العمدة» لابن البطريق؛ هو جمع وترتيب الأحاديث بأسانيدها من كتب الصحاح والمعتبرة عند أهل السنّة، لا من كلّ كتاب معروف عندهم، فعليه نحن خطونا في تخريج المصادر في هامش الكتاب هذه الطريقة ولم نتعدّ عنها، فاستخرجنا أوّلاً مصدر المؤلّف ثمّ استخرجنا الأحاديث عن المصادر المسندة الصحيحة عندهم مع ذكر أسانيدها.
مضافاً على هذا استخرجناها من المصادر المعتبرة عند الشيعة ـ إن كانت موجودة ـ لبيان قبول متون ومعاني هذه الأحاديث عند علمائنا الإماميّة وبيان اطمئنان صدورها عن مقام الوحي’.
د) تعاليق الكتاب:
سعينا في تحقيق الكتاب ـ بعد الوصول إلى نصّ صحيح له ـ إلى توضيح بعض ما أُبهم منه، فعلّقنا عليه بعض التعاليق لهذه المواضع:
1 ـ الكلمات الغامضة التي تحتاج إلى توضيح لغوي.
2 ـ العبارات المشكلة والمتشابهة التي تحتاج إلى توضيح أو شرح.
3 ـ أسامي الرجال الذين ورد فيها تصحيف أو تحريف أو الغير المعروفين منهم.
4 ـ بيان أسامي الكتب والأماكن والوقائع.. وغيرها.
5 ـ كما جهدنا في أوّل كلّ باب من أبوابها لبيان فائدة رواياتها في بحوث الإمامة.
وكتب
السيد حسن الموسويّ البروجردي
ـ كان الله له ـ
www.tgoop.com/almajlesilib
Telegram
کتابخانه علامه مجلسی
مرکز تحقیق و پژوهش میراث مکتوب شیعه
نشانی: قم، خ فاطمی، بعد از مسجد أمیرالمؤمنين (ع)، پلاک ۴۴۳.
تلفن: 37746611_025
تلفکس: 37842616_025
ارتباط با ادمین: @majlesilib_admin
Email: info@almajlesilib.com
instagram.com/majlesi_lib
https://eitaa.com/almajlesilib
نشانی: قم، خ فاطمی، بعد از مسجد أمیرالمؤمنين (ع)، پلاک ۴۴۳.
تلفن: 37746611_025
تلفکس: 37842616_025
ارتباط با ادمین: @majlesilib_admin
Email: info@almajlesilib.com
instagram.com/majlesi_lib
https://eitaa.com/almajlesilib
صورة شهادة المبايعة على مخطوطة كتاب «حديقة النفوس وحجلة العروس» بين مؤلّفه الشيخ تقيّ الدين الكفعميّ وتلميذه شمس الدين محمّد بن شرف الدين يحيى بن ليث الحسينيّ النجفيّ في مجلس للعلماء في كربلاء، وعليها شهادة حسين بن مساعد، ووالده، وابن أبي جمهور الأحسائيّ، وابن العرندس، وابن عذاقة في سنة 903 هـ
www.tgoop.com/almajlesilib
www.tgoop.com/almajlesilib
صورة تملّك العلّأمة الحسين بن مساعد الحسيني العامليّ الحائريّ وختمه على كتاب «نهاية الوصول إلى علم الأُصول» للعلّامة الحلّيّ، ونقش أسماءَ الأئمّةِ الاثني عشر مع اسم ابن مساعد:
«علـــــيّ، حسن، حسين
علـــــيّ، محمّد، جعفر، موسی
علــــيّ، محمّد، علــــيّ، حسن، محمّد
عبده حسين بن مساعد».
www.tgoop.com/almajlesilib
«علـــــيّ، حسن، حسين
علـــــيّ، محمّد، جعفر، موسی
علــــيّ، محمّد، علــــيّ، حسن، محمّد
عبده حسين بن مساعد».
www.tgoop.com/almajlesilib
قیس بهجت العطار، دکتر حبیب راثی، حب الله نجفی و کمترین
کتابخانه علامه مجلسی
۱۴۰۴ / ۲ / ۱۱
کتابخانه علامه مجلسی
۱۴۰۴ / ۲ / ۱۱
نسخه‌ای نویافته و گران‌بها از «تفسیر علی بن ابراهیم قمی» با حواشی علامه مجلسی
ضرورت تصحیح و تحقیق انتقادی «تفسیر علی بن ابراهیم قمی»:
«تفسیر علی بن ابراهیم قمی» به عنوان یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین مصادر تفسیری ـ روایی امامیه در حوزۀ تفسیر قرآن کریم، از منظر تاریخی، حدیثی و تفسیری، اهمیت بنیادینی دارد. قدمت این اثر و جایگاه آن به عنوان یکی از منابع اوّلیه در نقل روایات تفسیری، ضرورت تصحیح انتقادی و تحقیق دقیق این اثر را بر اساس اصول نسخه‌شناسی و متدولوژی تحقیق متون، دوچندان می‌کند. مؤسّسه «میراث مکتوب شیعه؛ کتابخانه علّامه مجلسی(ره)» در راستای اهداف پژوهشی خود، به‌ویژه ارائۀ تحقیقی جامع از مصادر کتاب «بحار الأنوار»، پروژۀ تصحیح و تحقیق این اثر ارزشمند را در دستور کار قرار داده است. این مؤسّسه از آغاز مراحل تصحیح و تحقیق این کتاب، در پی شناسایی و بهره‌گیری از آخرین یافته‌های نسخه‌شناسی و پژوهش‌های مرتبط، به‌منظور ارتقای کیفیت تحقیق این متن کهن بوده است.
کشف و شناسایی نسخه علامه مجلسی (ره) و حواشی آن:
در فرآیند مقابلۀ نسخ خطّی متعدّد این تفسیر ـ که تحقیق حاضر بر پایۀ پانزده نسخه استوار است ـ توجه پژوهشگران این مؤسّسه به حواشی مندرج در برخی از نسخ این کتاب جلب شد. در انتهای این حواشی، رمز «م ق ر» (مخفّف محمّدباقر، که گاه علّامه مجلسی در پایان تعلیقات، توضیحات و شروح خود بر کتب مختلف به کار می‌برده) به‌صورت پراکنده، امّا در سراسر کتاب مشاهده می‌شد. پس از تحقیق و کاوش‌های گسترده در کتابخانه‌های ایران و عراق، نسخۀ اصلی حاوی تصحیحات و حواشی علّامه مجلسی به خط مبارک ایشان، در مجموعۀ اهدایی مرحوم استاد سیّد محمّد مشکات ـ محفوظ در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران ـ شناسایی و مورد دستیابی قرار گرفت (ر ک: التراث العربی المخطوط، سید احمد حسینی اشکوری، ج ۳، ص ۳۷۵؛ به نقل از: فهرست مجموعه مشکات، ج ۵، ص ۱۲۳۱). این کشف، نقطۀ عطفی در پروژۀ تصحیح «تفسیر قمی» محسوب می‌شود.
روش‌شناسی علامه مجلسی در تعامل با مصادر و اهمیت نسخه حاضر:
پژوهشگران حوزۀ تراث اسلامی و متخصّصان آثار علّامه مجلسی، به‌خوبی واقفند که آن عالم بزرگوار، در راستای تدوین دائرةالمعارف عظیم «بحار الأنوار»، اهتمام ویژه‌ای به گردآوری، حفظ و احیای بسیاری از مصادر حدیثی و تفسیری شیعه داشته که برخی از آن‌ها در معرض فراموشی یا نابودی قرار داشتند. علامه مجلسی این متون را نه‌تنها با نسخ دیگر یا روایات مشابه در سایر جوامع حدیثی مقابله و تصحیح می‌کرد، بلکه حواشی و توضیحات ارزشمندی ـ متناسب با اقتضای متن مورد نظر ـ بر آن‌ها می‌افزود. نسخۀ حاضر از «تفسیر قمی» نیز نمونه‌ای بارز از این عملکرد علمی علامه مجلسی است و از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است که در ادامه، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
۱. مقابله و تصحیح متن:
علّامه مجلسی، متن این نسخه را با حداقل یک نسخۀ دیگر از «تفسیر قمی» مقابله کرده و اختلاف نسخه‌ها را با دقّت در حاشیه به خط خود ثبت کرده‌اند. این امر، نشان‌دهندۀ اهتمام ایشان به ارائۀ متنی پیراسته و نزدیک به اصل (Urtext) و رعایت اصول اوّلیه نقد متنی است. این مقابله‌ها، می‌تواند در بازسازی متن «تفسیر قمی» و شناسایی تحریفات یا تصحیفات احتمالی، راهگشا باشد.
٢. شرح واژگان دشوار:
ایشان، مطابق با روش شناخته‌شده‌اش در سایر آثار، به شرح و توضیح واژگان دشوار و غریب متن پرداخته‌اند. این توضیحات، غالباً با استناد به منابع لغوی معتبر همچون «الصحاح» جوهری (با رمز «ص»)، «النهایة فی غریب الحدیث و الأثر» ابن اثیر (با رمز «النهایة») و «القاموس المحیط» فیروزآبادی (با رمز «ق») صورت گرفته است. این رویکرد، فهم دقیق‌تری از متن را برای خوانندگان فراهم می‌آورد و نشان‌دهندۀ تسلّط علّامه بر علوم ادبی و لغت‌شناسی است.
٣. بهره‌گیری از منابع تفسیری دیگر:
علامه مجلسی، که در «بحار الأنوار» نیز به تفاسیر مهمّی چون «مجمع البیان» طبرسی و «تفسیر الصافی» فیض کاشانی (از امامیه) و «أنوار التنزیل» بیضاوی و «الکشّاف» زمخشری (از اهل سنت) توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند، در حواشی این نسخه نیز برای تبیین و توضیح بیشتر آیات، فراوان از این تفاسیر نقل قول کرده‌اند. در حقیقت، بخش قابل توجهی از حواشی تفسیری این نسخه، منقول از «تفسیر بیضاوی» است که علامه در پایان این منقولات، از رمز «ی» (به‌عنوان نشان اختصاری «بیضاوی») استفاده کرده است.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
ضرورت تصحیح و تحقیق انتقادی «تفسیر علی بن ابراهیم قمی»:
«تفسیر علی بن ابراهیم قمی» به عنوان یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین مصادر تفسیری ـ روایی امامیه در حوزۀ تفسیر قرآن کریم، از منظر تاریخی، حدیثی و تفسیری، اهمیت بنیادینی دارد. قدمت این اثر و جایگاه آن به عنوان یکی از منابع اوّلیه در نقل روایات تفسیری، ضرورت تصحیح انتقادی و تحقیق دقیق این اثر را بر اساس اصول نسخه‌شناسی و متدولوژی تحقیق متون، دوچندان می‌کند. مؤسّسه «میراث مکتوب شیعه؛ کتابخانه علّامه مجلسی(ره)» در راستای اهداف پژوهشی خود، به‌ویژه ارائۀ تحقیقی جامع از مصادر کتاب «بحار الأنوار»، پروژۀ تصحیح و تحقیق این اثر ارزشمند را در دستور کار قرار داده است. این مؤسّسه از آغاز مراحل تصحیح و تحقیق این کتاب، در پی شناسایی و بهره‌گیری از آخرین یافته‌های نسخه‌شناسی و پژوهش‌های مرتبط، به‌منظور ارتقای کیفیت تحقیق این متن کهن بوده است.
کشف و شناسایی نسخه علامه مجلسی (ره) و حواشی آن:
در فرآیند مقابلۀ نسخ خطّی متعدّد این تفسیر ـ که تحقیق حاضر بر پایۀ پانزده نسخه استوار است ـ توجه پژوهشگران این مؤسّسه به حواشی مندرج در برخی از نسخ این کتاب جلب شد. در انتهای این حواشی، رمز «م ق ر» (مخفّف محمّدباقر، که گاه علّامه مجلسی در پایان تعلیقات، توضیحات و شروح خود بر کتب مختلف به کار می‌برده) به‌صورت پراکنده، امّا در سراسر کتاب مشاهده می‌شد. پس از تحقیق و کاوش‌های گسترده در کتابخانه‌های ایران و عراق، نسخۀ اصلی حاوی تصحیحات و حواشی علّامه مجلسی به خط مبارک ایشان، در مجموعۀ اهدایی مرحوم استاد سیّد محمّد مشکات ـ محفوظ در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران ـ شناسایی و مورد دستیابی قرار گرفت (ر ک: التراث العربی المخطوط، سید احمد حسینی اشکوری، ج ۳، ص ۳۷۵؛ به نقل از: فهرست مجموعه مشکات، ج ۵، ص ۱۲۳۱). این کشف، نقطۀ عطفی در پروژۀ تصحیح «تفسیر قمی» محسوب می‌شود.
روش‌شناسی علامه مجلسی در تعامل با مصادر و اهمیت نسخه حاضر:
پژوهشگران حوزۀ تراث اسلامی و متخصّصان آثار علّامه مجلسی، به‌خوبی واقفند که آن عالم بزرگوار، در راستای تدوین دائرةالمعارف عظیم «بحار الأنوار»، اهتمام ویژه‌ای به گردآوری، حفظ و احیای بسیاری از مصادر حدیثی و تفسیری شیعه داشته که برخی از آن‌ها در معرض فراموشی یا نابودی قرار داشتند. علامه مجلسی این متون را نه‌تنها با نسخ دیگر یا روایات مشابه در سایر جوامع حدیثی مقابله و تصحیح می‌کرد، بلکه حواشی و توضیحات ارزشمندی ـ متناسب با اقتضای متن مورد نظر ـ بر آن‌ها می‌افزود. نسخۀ حاضر از «تفسیر قمی» نیز نمونه‌ای بارز از این عملکرد علمی علامه مجلسی است و از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است که در ادامه، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
۱. مقابله و تصحیح متن:
علّامه مجلسی، متن این نسخه را با حداقل یک نسخۀ دیگر از «تفسیر قمی» مقابله کرده و اختلاف نسخه‌ها را با دقّت در حاشیه به خط خود ثبت کرده‌اند. این امر، نشان‌دهندۀ اهتمام ایشان به ارائۀ متنی پیراسته و نزدیک به اصل (Urtext) و رعایت اصول اوّلیه نقد متنی است. این مقابله‌ها، می‌تواند در بازسازی متن «تفسیر قمی» و شناسایی تحریفات یا تصحیفات احتمالی، راهگشا باشد.
٢. شرح واژگان دشوار:
ایشان، مطابق با روش شناخته‌شده‌اش در سایر آثار، به شرح و توضیح واژگان دشوار و غریب متن پرداخته‌اند. این توضیحات، غالباً با استناد به منابع لغوی معتبر همچون «الصحاح» جوهری (با رمز «ص»)، «النهایة فی غریب الحدیث و الأثر» ابن اثیر (با رمز «النهایة») و «القاموس المحیط» فیروزآبادی (با رمز «ق») صورت گرفته است. این رویکرد، فهم دقیق‌تری از متن را برای خوانندگان فراهم می‌آورد و نشان‌دهندۀ تسلّط علّامه بر علوم ادبی و لغت‌شناسی است.
٣. بهره‌گیری از منابع تفسیری دیگر:
علامه مجلسی، که در «بحار الأنوار» نیز به تفاسیر مهمّی چون «مجمع البیان» طبرسی و «تفسیر الصافی» فیض کاشانی (از امامیه) و «أنوار التنزیل» بیضاوی و «الکشّاف» زمخشری (از اهل سنت) توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند، در حواشی این نسخه نیز برای تبیین و توضیح بیشتر آیات، فراوان از این تفاسیر نقل قول کرده‌اند. در حقیقت، بخش قابل توجهی از حواشی تفسیری این نسخه، منقول از «تفسیر بیضاوی» است که علامه در پایان این منقولات، از رمز «ی» (به‌عنوان نشان اختصاری «بیضاوی») استفاده کرده است.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
۴. تعلیقات تحلیلی «فقه المتنی» و «فقه الحدیث»:
این بخش، بی‌شک مهم‌ترین و جذاب‌ترین ویژگی علمی نسخۀ حاضر است. تعمّقات و دقّت‌نظرهای علّامه مجلسی در تحلیل متون، در این نسخه به شکلی دوگانه و بسیار ارزشمند تجلی یافته است. در اینجا، تعلیقات ایشان را می‌توان به دو حوزه کاملاً متمایز تقسیم کرد:
الف) فقه المتن (تحلیل کلام مؤلف):
در این نسخه شاهد حواشی ارزشمندی بر کلام و توضیحات خود علی بن ابراهیم قمی هستیم. این حواشی به تبیین ابهامات، رفع تناقضات ظاهری، یا شرح نکات پیچیده در متن غیرروایی تفسیر می‌پردازد. به‌عبارت دیگر، علامه مجلسی تنها به «فهم حدیث»ِ منقول نپرداخته، بلکه به «فهم کلام مفسّر» نیز اهتمام ورزیده است. این دسته از تعلیقات که عمدتاً بدیع و نویافته‌اند، نشان‌دهندۀ خوانش دقیق و نقّادانه مجلسی از کل ساختار کتاب و کلام مؤلف است، نه فقط روایات آن. این خود دریچه‌ای نو به روش نقد متون توسط علامه می‌گشاید.
ب) فقه الحدیث (تحلیل روایات منقول):
این بخش، که تخصّص اصلی و شهرت علامه مجلسی در آن است، در این نسخه تجلی کاملی دارد. ایشان روایات تفسیری منقول در کتاب را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده‌اند: از تحلیل مفاهیم و مضامین بلند حدیث (شرح المتن) گرفته تا حل تعارض آن با سایر روایات و گاه اشاراتی به وضعیت سندی. بسیاری از این توضیحات، هسته اولیه مطالبی است که بعدها به‌صورت گسترده‌تر در آثار سترگی چون «بحار الأنوار» و «مرآة العقول» تدوین شده‌اند. با این حال، نکات فراوانی نیز در این حواشی وجود دارد که در آن آثار نیامده و برای اولین بار عرضه می‌شود.
۵. بررسی کاتب و اصالت نسخه:
متن اصلی این نسخه به خط کاتبی ناشناس است که متأسفانه در ترقیمه یا انجامه نسخه، به نام خود یا نسخه اساس (نسخه الأم) که از روی آن استنساخ کرده، اشاره‌ای نکرده است. با این حال، بررسی‌های دقیق کتاب‌شناختی و مقایسه‌ای نشان می‌دهد که این نسخه با نسخه دیگری از «تفسیر قمی» به خط مرحوم ملا محمد علم‌الهدی (فرزند ملا محسن فیض کاشانی) ـ محفوظ در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی (ره) به شماره ۸۶۷۲، که در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته ـ از یک تیره و خانواده (هم‌خانواده) است. این هم‌خانوادگی می‌تواند نشانگر استنساخ هر دو نسخه از یک نسخه الأم مشترک، یا استنساخ یکی از روی دیگری باشد. تعیین دقیق این نسبت نیازمند تحقیقات نسخه‌شناختی بیشتر و بررسی‌های استماتولوژیک (Stemma Codicum) است. به‌رغم ابهام در هویت کاتب متن اصلی، تمامی حواشی، تعلیقات و تصحیحات موجود در این نسخه، بدون هیچ تردیدی، به خط مبارک و کاملاً شناخته‌شده علامه مجلسی (ره) است و اصالت آن‌ها محرز می‌باشد. این امر ارزش و اعتبار نسخه را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
یافته‌های تکمیلی:
نکته قابل توجه دیگر آنکه، اخیراً دوست عزیز فاضلمان جناب آقای احمد علی مجید (ابوجعفر) الحلی، از نسخه‌شناسان و فهرست‌نگاران عراق، بخشی از نسخه‌ای از «تفسیر قمی» را در نجف اشرف شناسایی کرده‌اند که همین حواشی علامه مجلسی در آن توسط یکی از کاتبان استنساخ شده است. این یافته می‌تواند در تکمیل و مقابله حواشی علامه، بررسی دقت استنساخ این حواشی و نیز شناخت سیر انتقال و رواج این تعلیقات در نسخه‌های بعدی، بسیار راهگشا باشد و به غنای تحقیق حاضر بیفزاید.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
این بخش، بی‌شک مهم‌ترین و جذاب‌ترین ویژگی علمی نسخۀ حاضر است. تعمّقات و دقّت‌نظرهای علّامه مجلسی در تحلیل متون، در این نسخه به شکلی دوگانه و بسیار ارزشمند تجلی یافته است. در اینجا، تعلیقات ایشان را می‌توان به دو حوزه کاملاً متمایز تقسیم کرد:
الف) فقه المتن (تحلیل کلام مؤلف):
در این نسخه شاهد حواشی ارزشمندی بر کلام و توضیحات خود علی بن ابراهیم قمی هستیم. این حواشی به تبیین ابهامات، رفع تناقضات ظاهری، یا شرح نکات پیچیده در متن غیرروایی تفسیر می‌پردازد. به‌عبارت دیگر، علامه مجلسی تنها به «فهم حدیث»ِ منقول نپرداخته، بلکه به «فهم کلام مفسّر» نیز اهتمام ورزیده است. این دسته از تعلیقات که عمدتاً بدیع و نویافته‌اند، نشان‌دهندۀ خوانش دقیق و نقّادانه مجلسی از کل ساختار کتاب و کلام مؤلف است، نه فقط روایات آن. این خود دریچه‌ای نو به روش نقد متون توسط علامه می‌گشاید.
ب) فقه الحدیث (تحلیل روایات منقول):
این بخش، که تخصّص اصلی و شهرت علامه مجلسی در آن است، در این نسخه تجلی کاملی دارد. ایشان روایات تفسیری منقول در کتاب را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده‌اند: از تحلیل مفاهیم و مضامین بلند حدیث (شرح المتن) گرفته تا حل تعارض آن با سایر روایات و گاه اشاراتی به وضعیت سندی. بسیاری از این توضیحات، هسته اولیه مطالبی است که بعدها به‌صورت گسترده‌تر در آثار سترگی چون «بحار الأنوار» و «مرآة العقول» تدوین شده‌اند. با این حال، نکات فراوانی نیز در این حواشی وجود دارد که در آن آثار نیامده و برای اولین بار عرضه می‌شود.
۵. بررسی کاتب و اصالت نسخه:
متن اصلی این نسخه به خط کاتبی ناشناس است که متأسفانه در ترقیمه یا انجامه نسخه، به نام خود یا نسخه اساس (نسخه الأم) که از روی آن استنساخ کرده، اشاره‌ای نکرده است. با این حال، بررسی‌های دقیق کتاب‌شناختی و مقایسه‌ای نشان می‌دهد که این نسخه با نسخه دیگری از «تفسیر قمی» به خط مرحوم ملا محمد علم‌الهدی (فرزند ملا محسن فیض کاشانی) ـ محفوظ در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی (ره) به شماره ۸۶۷۲، که در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته ـ از یک تیره و خانواده (هم‌خانواده) است. این هم‌خانوادگی می‌تواند نشانگر استنساخ هر دو نسخه از یک نسخه الأم مشترک، یا استنساخ یکی از روی دیگری باشد. تعیین دقیق این نسبت نیازمند تحقیقات نسخه‌شناختی بیشتر و بررسی‌های استماتولوژیک (Stemma Codicum) است. به‌رغم ابهام در هویت کاتب متن اصلی، تمامی حواشی، تعلیقات و تصحیحات موجود در این نسخه، بدون هیچ تردیدی، به خط مبارک و کاملاً شناخته‌شده علامه مجلسی (ره) است و اصالت آن‌ها محرز می‌باشد. این امر ارزش و اعتبار نسخه را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
یافته‌های تکمیلی:
نکته قابل توجه دیگر آنکه، اخیراً دوست عزیز فاضلمان جناب آقای احمد علی مجید (ابوجعفر) الحلی، از نسخه‌شناسان و فهرست‌نگاران عراق، بخشی از نسخه‌ای از «تفسیر قمی» را در نجف اشرف شناسایی کرده‌اند که همین حواشی علامه مجلسی در آن توسط یکی از کاتبان استنساخ شده است. این یافته می‌تواند در تکمیل و مقابله حواشی علامه، بررسی دقت استنساخ این حواشی و نیز شناخت سیر انتقال و رواج این تعلیقات در نسخه‌های بعدی، بسیار راهگشا باشد و به غنای تحقیق حاضر بیفزاید.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
نسخهٔ خطی بسیار نفیس از «تفسیر علی‌ابن ابراهیم قمّی»
محفوظ در کتابخانهٔ دانشگاه تهران
این نسخه تماما توسط علامه مجلسی(ره) مقابله و تصحیح شده و از ابتدا تا انتها دارای حاشیه‌های توضیحی و تفسیری به خط مبارک ایشان است.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
محفوظ در کتابخانهٔ دانشگاه تهران
این نسخه تماما توسط علامه مجلسی(ره) مقابله و تصحیح شده و از ابتدا تا انتها دارای حاشیه‌های توضیحی و تفسیری به خط مبارک ایشان است.
https://www.tgoop.com/almajlesilib
دعای امام سجاد (علیه السلام) در حق مرزبانان
۱) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِينَ بِعِزَّتِكَ ، وَ أَيِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِكَ ، وَ أَسْبِغْ عَطَايَاهُمْ مِنْ جِدَتِكَ
خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و به عزّتت مرزهای مسلمانان را محکم و استوار ساز و به نیرویت نگهبانان مرزها را توانایی بخش و عطایای آنان را به توانگری‌ات کامل و سرشار کن.
۲) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ كَثِّرْ عِدَّتَهُمْ ، وَ اشْحَذْ أَسْلِحَتَهُمْ، وَ احْرُسْ حَوْزَتَهُمْ ، وَ امْنَعْ حَوْمَتَهُمْ ، وَ أَلِّفْ جَمْعَهُمْ ، وَ دَبِّرْ أَمْرَهُمْ ، وَ وَاتِرْ بَيْنَ مِيَرِهِمْ ، وَ تَوَحَّدْ بِكِفَايَةِ مُؤَنِهِمْ ، وَ اعْضُدْهُمْ بِالنَّصْرِ ، وَ أَعِنْهُمْ بِالصَّبْرِ، وَ الْطُفْ لَهُمْ فِي الْمَكْرِ.
خدایا بر محمّد و آلش درود فرست و تعدادشان را بیافزا و سلاحشان را تیز و برّا کن و اطراف و جوانبشان را محکم و نفوذناپذیر ساز و جمعشان را به هم پیوند ده و کارشان را رو به راه کن و آذوقه آنان را پی‌درپی برسان و سختی‌هایشان را به تنهایی کارساز باش و به یاری خود نیرومند ساز و به شکیبایی مددشان ده و آنان را در چاره‌جویی، دقت نظر عنایت کن.
۱) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِينَ بِعِزَّتِكَ ، وَ أَيِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِكَ ، وَ أَسْبِغْ عَطَايَاهُمْ مِنْ جِدَتِكَ
خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و به عزّتت مرزهای مسلمانان را محکم و استوار ساز و به نیرویت نگهبانان مرزها را توانایی بخش و عطایای آنان را به توانگری‌ات کامل و سرشار کن.
۲) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ كَثِّرْ عِدَّتَهُمْ ، وَ اشْحَذْ أَسْلِحَتَهُمْ، وَ احْرُسْ حَوْزَتَهُمْ ، وَ امْنَعْ حَوْمَتَهُمْ ، وَ أَلِّفْ جَمْعَهُمْ ، وَ دَبِّرْ أَمْرَهُمْ ، وَ وَاتِرْ بَيْنَ مِيَرِهِمْ ، وَ تَوَحَّدْ بِكِفَايَةِ مُؤَنِهِمْ ، وَ اعْضُدْهُمْ بِالنَّصْرِ ، وَ أَعِنْهُمْ بِالصَّبْرِ، وَ الْطُفْ لَهُمْ فِي الْمَكْرِ.
خدایا بر محمّد و آلش درود فرست و تعدادشان را بیافزا و سلاحشان را تیز و برّا کن و اطراف و جوانبشان را محکم و نفوذناپذیر ساز و جمعشان را به هم پیوند ده و کارشان را رو به راه کن و آذوقه آنان را پی‌درپی برسان و سختی‌هایشان را به تنهایی کارساز باش و به یاری خود نیرومند ساز و به شکیبایی مددشان ده و آنان را در چاره‌جویی، دقت نظر عنایت کن.