.
چالش‌های معرفتی وفاق (جامعه‌شناسی معرفتِ مفهوم وفاق مبتنی بر آرای هگل و ابن‌عربی)

📝دکتر میلاد دخانچی | پژوهشگر جامعه‌شناسی؛ مدیر مدرسۀ علوم انسانی جیوگی

در این گفتار بر آنیم تا وفاق را از منظر تلقی هگل از بازشناسی و خوانش تطبیقی آن با آنچه محی‌الدین ابن‌عربی تخاصم و تناکح اسما می‌خواند را به امتحان بگذاریم و نتیجه را در مقابل امکان‌های معرفتی جمهوری اسلامی ایران به روایت روحانیت اصولی شیعی قرار دهیم. در قسمت نخست این پرسش را طرح می‌کنیم که آیا می‌توان با اتکا به مفهوم وفاق بازشناسی یا همان رکاگنیشن را یک قدم فرا از نزاع ارباب و برده بُرد و آن در رویکرد یاری‌گری، دوستی، ولایت و وفاق نیز جست‌وجو کرد. در قدم بعدی خواهیم پرسید آیا می‌توان این خوانش از وفاق را با مفهوم تناکح اسما در سنت عرفان نظری قرینه دید و اگر پاسخ آری است آیا اساساً چنین امکانی، یعنی وفاق، در صحنۀ اجتماعی ایرانی ممکن است؟ اینجا نظام‌های معرفتی هیأت مسلط را جدی ارزیابی می‌کنیم و در رأس آن اندیشۀ اصالت و تشکیک وجود ملاصدرا را به بحث می‌گذاریم و این پرسش را طرح می‌کنیم که آیا اساساً با رویکرد سلسله‌مراتبی تشکیک وجود، امکان تناکح اسما ممکن است؟ آیا آری چگونه؟ و اگر نه، این مهم چه چالش‌های معرفتی و البته عملی پیش پای مفهوم وفاق می‌گذارد؟ اگر به لحاظ معرفتی وفاق غیر ممکن است، آیا می‌توان در صحنه پالیسی اجتماعی وفاق را ممکن کرد؟ یا که نه، این نامگذاری‌ها در واقع مکانیسمی است سیاسی و نه معرفتی برای اصلاح طلبان ایرانی که توسط هسته‌های سخت قدرت بار دیگر بازشناسی شوند؟

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
سویۀ دوگانۀ وفاق و زنان

دکتر لیلا فلاحتی
عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی

وفاق به عنوان یک فرایند برآمده از کنش های اجتماعی، در جوامع پیچیده‌ای همچون ایران با امکان و امتناع‌های فراوانی روبرو است. وفاق فراتر از اشتراک نظر، ریشه در همسازی رویکردها و ارزش‌ها در مسیر ساخت یک هویت جمعی دارد. بنابراین ایجاد وفاق امری تکوینی و مبتنی بر احساس تعلق بین گروه‌های مختلف جامعه بوده و مهمترین موانع آن نیز وجود تبعیض و نابرابری است. زنان به عنوان یکی از گروه‌های مؤثر، نقش مهمی در تقویت انسجام اجتماعی و در عین حال به‌شدت تحت تأثیر جهت‌گیری بُردار وفاق است. نقش زنان در وفاق از دو بعد «وفاق با زنان» و «وفاق از طریق زنان» قابل تحلیل و ارزیابی است. در رویکرد وفاق با زنان، این حاکمیت است که باید به نقد رویه‌ها و فرآیندها و منابعی که در اختیار زنان قرار داده بپردازد. نگاهی به آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در دو بُعد اقتصاد و سیاست، شکاف جنسیتی معناداری در سهم مشارکت زنان در ایران وجود دارد. سهم زنان در مشارکت اقتصادی ۱۳.۵ درصد و در رتبه ۱۴۴ از ۱۴۶ کشور دنیا و در مشارکت سیاسی با سهم ۶.۵ در مجلس، در رتبه ۱۴۳ از ۱۴۶ کشور دنیا است. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۳، نهادهای اجتماعی و شاخص‌های جنسیتی که متمرکز بر نابرابری‌های حقوقی و هنجاری است، ایران در مجموع کشورهای با نابرابری خیلی زیاد قرار دارد. بنابراین در فرآیند رویکرد وفاق با زنان، حکمرانی باید گام‌های جدی و مشهودی در مسیر کاهش نابرابری در مشارکت اقتصادی، مشارکت سیاسی و رویه‌های حقوقی و قضایی بردارد. در رویکرد دوم، نقش زنان به عنوان ظرفیت و منبع ایجاد وفاق مورد توجه قرار می‌گیرند. زنان در سه دهه گذشته یکی از مهمترین گروه‌های بهره‌بردار از آموزش عالی بوده‌اند و امروز این سهم به ۶۵ درصد رسیده و بنابراین ظرفیت مهمی در توسعه اجتماعی کشور هستند. علاوه بر این زنان یکی از مهمترین مشارکت‌کنندگان در عرصه اجتماعات محلی و امور خیر هستند و این بیانگر قابلیت بی‌بدیل آنها در تقویت انسجام اجتماعی بر بستر اجتماعات محلی و سلول‌های خرد جامعه است. نقش تربیتی زنان در جامعه‌پذیری نسل‌های آینده و امکان تقویت روحیه رواداری و تاب‌آوری اجتماعی در فرآیند تربیت فرزندان هم از دیگر ظرفیت‌هایی است که عاملیت آن در اختیار زنان است. بنابراین امکان‌پذیری وفاق در حوزه زنان نیازمند کاربست سیاست‌های عملی و به‌دور از شعارهای رایج در مسیر ترمیم فاصله حکمرانی با زنان و از سوی دیگر تقویت جامعه مدنی برای بسیج ظرفیت‌های زنان در مسیر تقویت انسجام و اعتماد اجتماعی است.
 
کلمات کلیدی: زنان، وفاق اجتماعی، انسجام اجتماعی، حکمرانی، نابرابری جنسیتی.

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
فایل صوتی
نشست یکصدوبیست‌ویکم حکمت نامتناهی

چند روایت از بداهت

بیست و نهم آبان ۱۴۰۳

به میزبانی حلقه حکمت نامتناهی

#حکمت_نامتناهی #بداهت #محمدحسین_قدوسی #باشگاه_اندیشه

@hekmatenamotanahi
@bashgahandishe

.
🎙فایل صوتی نشست
انگاره‌های آخرالزمانی در جنگ جاری خاورمیانه

با ارائهٔ
عمادالدین باقی (نویسنده و پژوهشگر)
احمد زیدآبادی (نویسنده و تحلیلگر سیاسی)
ماشاالله شمس‌الواعظین (روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی)

🧭سه‌شنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۳

به میزبانی گروه جامعه‌شناسی دین انجمن جامعه‌شناسی ایران با همکاری باشگاه اندیشه

#انجمن_جامعه‌شناسی_ایران #خاورمیانه #باشگاه_اندیشه

@bashgahandishe

.
تمهیدی بر مسئله‌ی «تقریر» ایران

📝حامد قدیری
عضو هیأت‌علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

ایران کنونی نحوی از غریبگی با جهانِ کنونی را تجربه می‌کند و درگیر جنگی نامعلوم و گرفتار وضعیتی جنگی است. اما به هنگام غریبگی و گسسته‌شدن از جهان پیرامون، تقریر و توصیفی نیاز است تا دوباره امکان توطن در عالَم را ایجاد کند. بدین‌ترتیب، در ایرانِ غریبه با جهان طرح این پرسش ضروری است که «ایران چیست؟» و پاسخ این پرسشْ تقریری از «ایران» و نسبت آن با جهانِ کنونی است که هم منشأ غریبگی را نشان می‌دهد و هم راه رهایی از آن را.

در این سخن‌رانی، به این خواهیم پرداخت که اولاً پرسش از چیستیِ ایران پرسشی فلسفی است که می‌کوشد در پسِ تطورات و تکثرات و تغییراتِ ایران، امری وحدت‌بخش و قوام‌آ‌ور ارائه کند؛ ثانیاً پاسخِ آن «تقریر»ی است که اگر به لحاظِ فُرمی، مختصات و شرایط خاصی را برآورده کند، نهایتا می‌تواند به یک خودآگاهی مشترک تبدیل شود؛ ثالثاً یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیشِ روی این تقریر همانا توضیح و تشریح نسبت میان «زندگی عادی» و «جنگ» است.

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
پوشهٔ کامل همایش چیستی، امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز

◀️ پنل نخست
◀️ پنل دوم
◀️ پنل سوم
◀️ پنل چهارم
◀️ پنل پنجم
◀️ پنل ششم
◀️ پنل هفتم

چهارشنبه ۳۰ آبان تا یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳

به میزبانی مدرسه مطالعات دیالوگ باشگاه اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
هم‌اکنون می‌توانید از طریق پیج اینستاگرام باشگاه اندیشه به نشانی:

https://www.instagram.com/bashgah.andisheh/live/18068714308640062?igsh=NG81YnY3Ynh5OGZn

ویدئوی کامل پنل نخستِ همایش چیستی، امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز،
با حضور
دکتر سعید معیدفر
دکتر صادق زیباکلام
دکتر علی‌محمد حاضری
دکتر احمد بخارایی
دكتر زهرا نژادبهرام
دکتر حسن امیدوار
را ببینید.

معیدفر: رسیدن به وفاق اجتماعی امری خیالی است

پنل نخست همایش چیستی امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز با همکاری گروه صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران، امروز چهارشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۳، با حضور، سعید معیدفر، صادق زیباکلام، علی‌محمد حاضری، احمد بخارایی، زهرا نژادبهرام و همچنین حسن امیدوار در باشگاه اندیشه برگزار شد.

در این نشست، سعید معیدفر جامعه‌شناس به تحلیل مفاهیم اجتماعی و جامعه‌شناسی از دوران روشنگری تا چالش‌های جامعه مدرن پرداخت و بر اهمیت بررسی "وفاق اجتماعی" در دوران تغییرات اجتماعی و انقلاب‌ها تأکید کرد.

معیدفر در سخنان خود به دوران روشنگری و تأثیرات آن بر تحول جوامع اشاره کرد و گفت: "پس از انقلاب‌های متعدد صنعتی و اجتماعی در اروپا، جوامع غربی به دنبال پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای جبران تلاطم‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از این انقلاب‌ها بودند. این روند باعث شد که مفاهیم جدیدی در جامعه‌شناسی مطرح شود.

معیدفر به تحلیل دو مفهوم جامعه سنتی و جامعه مدرن پرداخت و افزود: "در دوران سنتی، وفاق اجتماعی و همبستگی میان اعضای جامعه بر پایه ارزش‌های مشترک و مذهب بنا شده بود، اما با ورود به دوران مدرن و عصر روشنگری، این پیوندها سست شد."

وی همچنین اشاره کرد که برخی از جامعه‌شناسان فرانسوی با تقسیم‌بندی جامعه به دو نوع سنتی و مدرن، تلاش کردند تا درک جدیدی از انسجام اجتماعی ارائه دهند. به گفته وی، در گذشته تصور می‌شد که جامعه یکپارچه و منسجم بوده، اما در واقع جوامع مختلف از اقوام، محله‌ها و فرهنگ‌های متفاوت تشکیل شده بودند که هر کدام هنجارها و رسوم خاص خود را داشتند.

معیدفر افزود: "مفهوم اجماع و وفاق اجتماعی در دنیای مدرن به شکلی جدید تعریف شد و برخی از جامعه‌شناسان همچون امیل دورکیم تلاش کردند تا از طریق نظریات پارادایم نظم، به ایجاد یک انسجام اجتماعی بر اساس اصول علمی و عقلانیت کمک کنند."

وی همچنین با اشاره به نظریات کارل مارکس گفت: "اما مارکس و دیگران بر این باور بودند که جامعه از دو بخش متناقض تشکیل شده است: گروه‌های حاکم با ارزش‌های خود و گروه‌های تحت سلطه که با ارزش‌های متفاوتی مواجه‌اند. این تقسیم‌بندی‌ها به چالش‌های جدیدی در تعریف وفاق اجتماعی دامن زد."

معیدفر در ادامه به پیچیدگی‌های جوامع مدرن اشاره کرد و بیان کرد: "در جوامع امروزی، با توجه به تخصص‌های فراوان و فردیت‌های روزافزون، بحث از انسجام اجتماعی و اجماع به شدت پیچیده شده است. در دنیای جدید، دیگر نمی‌توان جامعه را به صورت یکپارچه در نظر گرفت، چرا که فردیت و تنوع در ارزش‌ها و هنجارها به شدت افزایش یافته است."

این تحلیل‌ها به بخشی از چالش‌های اساسی جامعه‌شناسی در دنیای مدرن پرداخته و به پرسش‌های اساسی در مورد چگونگی ایجاد وفاق اجتماعی در جوامع متکثر و پیچیده امروز اشاره دارد.

در ادامه سعید معیدفر به تحلیل چالش‌های اجتماعی و سیاسی کشور پرداخت و تأکید کرد که در شرایط فعلی، رسیدن به وفاق ملی و اجماع اجتماعی به‌طور واقعی امکان‌پذیر نیست.

او اظهار داشت: «کسانی که در گذشته نفوذ داشتند و هرکدام راهبردهای خاص خود را دنبال می‌کردند، در نهایت جامعه‌ای را شکل دادند که نظم آن نه بر اساس ارزش‌ها، بلکه بر مبنای ائتلاف‌های مختلف است. این ائتلاف‌ها و اشتباهات ناشی از آن‌ها به تضادهایی در جامعه منجر شده است.»

وی در ادامه افزود: «در جامعه‌ای که به‌لحاظ جمعیتی و فرهنگی به‌شدت متکثر است، رسیدن به وفاق اجتماعی به معنای واقعی کلمه یک امر خیالی است. ما نمی‌توانیم در این شرایط از یک وفاق ملی حرف بزنیم، چرا که تنوع سبک‌های زندگی، باورها و هنجارها به حدی است که ایجاد یک اجماع واقعی میان همه افراد جامعه بسیار دشوار است.»

معیدفر با اشاره به وضعیت کشورهایی مانند ایالات متحده، که پس از سال‌ها کشمکش و جنگ‌های داخلی توانستند به یک اتحاد سیاسی دست یابند، توضیح داد: «در کشورهای بزرگ، قوانین و اصولی وجود دارد که به شهروندان این امکان را می‌دهد که با باورها و سبک زندگی متفاوت در کنار یکدیگر زندگی کنند. اما در ایران، به‌دلیل وضعیت پیچیده و شکننده‌ جامعه، رسیدن به چنین وفاقی نه‌تنها امکان‌پذیر نیست، بلکه ممکن است موجب تضعیف بیشتر نظم اجتماعی شود.»

بخش دوم را اینجا بخوانید.

#گزارش_مشروح #وفاق_ملی #سعید_معیدفر #باشگاه_اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
بخش اول را اینجا بخوانید.

معیدفر: رسیدن به وفاق اجتماعی امری خیالی است

او همچنین بر این نکته تأکید کرد که هرگونه تلاش برای ایجاد وفاق اجتماعی باید به‌گونه‌ای باشد که تمام گروه‌های اجتماعی و سیاسی در کشور نمایندگی داشته باشند و افراد از هر قوم و مذهبی که هستند، بتوانند در فرایندهای اجتماعی و سیاسی مشارکت کنند. معیدفر نتیجه‌گیری کرد که این وضعیت، نیازمند بازنگری در ساختارهای اجتماعی و سیاسی کشور است و اگر قصد داریم به‌جای انسجام، نظم اجتماعی را برقرار کنیم، باید به سمت دنیایی با تنوع و پذیرش تفاوت‌ها حرکت کنیم، نه تلاش برای ایجاد یک وفاق مصنوعی و ناپایدار.این تحلیل، نگرانی‌هایی را در خصوص چالش‌های جاری جامعه ایران در ایجاد وحدت ملی به وجود می‌آورد.

سعید معیدفر در بخش پرسش و پاسخ، پنل نخست همایش چیستی، امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز اظهار کرد: در گذشته مردم به اشتباه فکر می‌کردند که باید به دنبال وحدت و یکپارچگی کامل در جامعه باشند، اما اکنون در دوران جدید، مردم دیگر به دنبال یکسان‌سازی نیستند و به جای آن، به همزیستی و زندگی مشترک توجه دارند. این روند نشان‌دهنده پذیرش تفاوت‌ها و رشد عقلانیت در جامعه است. به گفته وی، در حال حاضر مردم به یکدیگر احترام می‌گذارند و تفاوت‌ها را می‌پذیرند، که این مسأله در گذشته کمتر دیده می‌شد.

سعید معیدفر ادامه داد که در ایران هم این تحولات مشاهده می‌شود؛ مثلاً در موضوع حجاب، افراد با سبک‌های زندگی متفاوت در فضاهای عمومی مانند مترو یا خیابان کنار هم قرار می‌گیرند و به هم احترام می‌گذارند. این رفتارها نشان‌دهنده رشد عقلانیت در جامعه است. وی افزود که این تغییرات به‌تدریج از دوران جنگ ایران و عراق شروع شده و اکنون به مرحله‌ای رسیده که فردیت و عقلانیت در روابط اجتماعی گسترش یافته است.

او تأکید کرد که این فرایند، با وجود برخی مشکلات و چالش‌ها، به‌سمت پذیرش تفاوت‌ها پیش می‌رود. در این مسیر، حتی افرادی که تفاوت‌هایی جدی با یکدیگر دارند، در نهایت به احترام متقابل و همزیستی دست یافته‌اند. اما متأسفانه حاکمیت هنوز این تحولات را به‌طور کامل نپذیرفته است و همچنان بر آرمان‌گرایی و وحدت تأکید دارد، هرچند که در عمل، جامعه در حال تغییر و پذیرش تفاوت‌هاست. معیدفر بر این نکته تأکید می‌کند که در شرایط کنونی، حاکمیت مانع از تعامل آزادانه میان افراد و گروه‌های مختلف جامعه می‌شود و به همین دلیل، عرصه‌های عمومی و مدنی که می‌توانستند بسترهای همکاری و گفت‌وگو را فراهم کنند، مسدود شده‌اند.

وی به تجربه‌های روزمره مردم در فضاهای عمومی مانند مترو اشاره می‌کنند، جایی که مردم در کنار هم قرار می‌گیرند و به نوعی در این موقعیت‌ها رفتارهای محترمانه‌تری از خود نشان می‌دهند. معیدفر این رفتارها را به پتانسیل انسانی جامعه نسبت می‌دهد که به دلیل محدودیت‌های ایجادشده توسط حاکمیت، فرصت بروز نمی‌یابد. وی همچنین اشاره می‌کند که فضای مجازی، به عنوان تنها فضایی که افراد به نوعی می‌توانند خود را ابراز کنند، به یک میدان درگیری و تنش تبدیل شده است، چرا که در فضای واقعی فرصت‌های واقعی برای تعامل و همکاری فراهم نیست.

در نهایت، معیدفر به این نتیجه می‌رسد که اگر جامعه به دنبال شکوفایی واقعی باشد، نیازمند آن است که بسترهای تعامل آزاد و سالم میان افراد فراهم شود. این مسئله نیازمند تغییرات در سیاست‌ها و رویکردهای حاکمیتی است تا افراد بتوانند در کنار یکدیگر زندگی کنند و تجربیات مشترک خود را با احترام متقابل به اشتراک بگذارند.

#گزارش_مشروح #وفاق_ملی #سعید_معیدفر #باشگاه_اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

صادق زیباکلام: وفاق‌ ملی مرسوم در کشور تنها در شرایط بحرانی و غیرعادی مثل جنگ یا انقلاب شکل می‌گیرد

پنل نخست همایش چیستی امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز با همکاری گروه صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران، امروز چهارشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۳، با حضور، سعید معیدفر، صادق زیباکلام، علی‌محمد حاضری، احمد بخارایی زهرا نژادبهرام و همچنین حسن امیدوار در باشگاه اندیشه برگزار شد.

صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی، در این مراسم درباره وضعیت وفاق ملی در ایران اظهار نظر کرد و بیان داشت که به نظر او، "وفاق ملی" در ایران وجود ندارد.

زیباکلام در ادامه گفت: «من معتقدم چیزی به نام وفاق ملی وجود ندارد و این یک اصطلاح است که بیشتر در ادبیات به کار می‌رود. در نظام جمهوری اسلامی ایران، این مفاهیم بیشتر از آنکه به عمل بیاید، به صورت نظری باقی مانده‌اند.»

وی افزود: «در کنگره پزشکان که اخیراً برگزار شد، آقای رئیس‌جمهور از ضرورت وفاق ملی صحبت کردند، ولی من فکر نمی‌کردم که کسی دعوت شود که درباره این موضوع صحبت کند. مقاله‌ای که برای ایشان فرستاده بودم هم به نتیجه نرسید.»

زیباکلام در خصوص آقای پزشکیان که به تازگی درباره وفاق ملی صحبت کرده بود، گفت: «آقای پزشکیان باید بداند که بسیاری از مقامات اجرایی کشور در حال حاضر از جبهه پایداری و سپاه هستند. این مسئله به هیچ وجه به وفاق ملی ربطی ندارد. در دوران ریاست‌جمهوری آقای رئیسی، بسیاری از پست‌ها به این گروه‌ها واگذار شده است و عملاً وفاق ملی برای آنها معنا ندارد.»

زیباکلام با اشاره به شرایط سیاسی و اجتماعی کشور گفت: «آقای پزشکیان باید متوجه شود که در عمل، وفاق ملی هیچ‌گاه تحقق نیافته است. کسانی که خود را به عنوان مدافع وفاق ملی معرفی می‌کنند، در عمل به دنبال منافع خود هستند و از این شعارهای ملی استفاده می‌کنند.»

او سپس به تاریخ معاصر ایران اشاره کرد و گفت: «در تاریخ ایران، سه مقطع وجود دارد که می‌توان به آن‌ها به عنوان نمونه‌هایی از وفاق ملی اشاره کرد: یکی در جریان ملی شدن نفت، دیگری در دوران انقلاب 57 و سوم در دوران جنگ تحمیلی. در این مقاطع، مردم با هم متحد شده و احساس یکپارچگی داشتند.»

زیباکلام در ادامه گفت: «در دوران جنگ، حتی کسانی که انتقاداتی به نظام داشتند، در برابر دشمن مشترک، یکپارچه شدند و این یک نمونه از وفاق ملی بود. اما در شرایط کنونی، به نظر نمی‌رسد که چنین وفاقی در کشور وجود داشته باشد.»

همچنین صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، در اظهاراتی به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص وضعیت کنونی جامعه ایران و مسأله رفاه ملی پرداخت.

وی در ابتدا به دوران جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: «دوران جنگ بود، ارزاقی مانند تخم‌مرغ، کره و پنیر در مساجد محل توزیع می‌شد. هیچ‌کس نمی‌دانست تخم‌مرغ بعدی کی می‌آید، کره بعدی کی می‌آید و پنیر بعدی کی توزیع خواهد شد. من بارها با چشم خودم شاهد بودم که چگونه این کالاها در مساجد پخش می‌شد.»

وی ادامه داد که در آن دوران، شرایط جنگی موجب همبستگی ملی می‌شد، اما معتقد است در شرایط عادی و در جامعه‌ای که افراد و گروه‌ها اهداف متفاوتی دارند، امکان ایجاد رفاه ملی به سادگی وجود ندارد. زیباکلام در این رابطه گفت: «چرا رفاه ملی نمی‌تواند به وجود بیاید؟ چون عزیزان من، جامعه ما سیب‌زمینی نیست که بخواهیم در زمینه‌های مختلف، آن را بزرگ یا کوچک کنیم. همگی انسان‌ها در این جامعه به نوعی مثل سیب‌زمینی هستند، ولی به دلایل مختلف نمی‌توان این جامعه را به رفاه ملی رساند.»

او همچنین به تنوع آرمان‌ها و باورهای موجود در جامعه اشاره کرد و گفت: «درست است که همه ما به پرچم سه‌رنگ ایران، خدا، پیغمبر اسلام و امام زمان (علیه‌السلام) اعتقاد داریم، اما این اعتقادات در برابر دیگر باورها و آرمان‌ها قرار دارد. به عنوان مثال، من نمی‌توانم با آقای نبویان یا آیت‌الله مصباح که خدا رحمتش کند، وفاق ملی داشته باشم. این‌گونه وفاق‌ها تنها در شرایط بحرانی و غیرعادی مثل جنگ یا انقلاب شکل می‌گیرند. زمانی که همه مردم به یک هدف مشترک نیاز داشته باشند.»

وی در ادامه افزود: «اما در شرایط عادی، وقتی که کشور در وضعیت نرمال است و هدف بزرگی برای همه وجود ندارد، افراد به دنبال اهداف و آرمان‌های شخصی خود می‌روند. من به دموکراسی اعتقاد دارم، اما بسیاری از کسانی که آقای پزشکیان با آنها می‌خواهد وحدت ملی برقرار کند، به دموکراسی به معنای واقعی آن اعتقادی ندارند.»

بخش دوم را اینجا و بخش سوم را اینجا بخوانید.

#گزارش_مشروح #وفاق_ملی #صادق_زیباکلام #باشگاه_اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
بخش اول را اینجا و بخش سوم را اینجا بخوانید.

صادق زیباکلام: وفاق‌ ملی مرسوم در کشور تنها در شرایط بحرانی و غیرعادی مثل جنگ یا انقلاب شکل می‌گیرد

زیباکلام سپس به شرایط دموکراتیک اشاره کرد و گفت: «دموکراسی یعنی من بتوانم در مورد حکومت اظهار نظر کنم و نه اینکه به دلیل انتقاد از حکومت، توسط دادستانی احضار شوم. اما بسیاری از این افراد نه تنها به دموکراسی اعتقاد ندارند، بلکه حتی به آزادی‌های فردی نیز توجه نمی‌کنند.»

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به تضادهای موجود در جوامع مختلف بیان کرد: «جامعه ایرانی به‌تنهایی دچار تضادها و مشکلات اقتصادی است. این مشکلات در جوامع دیگر نیز وجود دارد. به عنوان مثال، در آمریکا هم شما نمی‌توانید وفاق ملی کامل ایجاد کنید. برای مثال، در انتخابات اخیر آمریکا، حتی افراد مختلفی که به عنوان رقیب انتخاباتی بودند، قادر به کنار گذاشتن کینه‌ها و همکاری برای آینده این کشور نبودند.»

وی در مورد شرایط اقتصادی ایران گفت: «جامعه ما پر از مشکلات اقتصادی است. یکی از ساده‌ترین تضادها بین کارفرمایان و کارگران است. کارفرمایان به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش سود خود هستند، در حالی که کارگران به دنبال حقوق و مزایای بیشتر هستند. این تضادها در جامعه ما وجود دارد و باعث ایجاد رقابت و تضادهای بیشتر می‌شود.»

زیباکلام در ادامه اشاره کرد که در بسیاری از کشورهای صنعتی، صنایع سودآور مانند صنعت خودروسازی در حال رشد هستند، اما در جمهوری اسلامی ایران این صنایع با مشکلات مالی مواجه‌اند. «در ایران، صنایع اتومبیل‌سازی میلیاردها دلار زیان می‌دهند، در حالی که در کشورهای دیگر مانند ژاپن، کره، آمریکا، انگلستان و فرانسه، صنعت خودروسازی به عنوان یک صنعت سودآور شناخته می‌شود.»

وی در پایان سخنان خود به نکته‌ای اشاره کرد و گفت: «وقتی نگاه شما به حکومت به‌گونه‌ای است که ولی فقیه باید از طرف مردم کشف شود و آن را همچون قله دماوند بزرگترین قله کشور بدانید، دیگر چگونه می‌توان به انتقاد از حکومت پرداخت؟ به نظر من، وقتی که چنین نگاهی به حکومت وجود دارد، انتقاد از آن بسیار دشوار می‌شود.»

زیباکلام در نهایت بیان کرد: «من معتقدم که مفهوم 'وفاق ملی' بیشتر یک واژه ساخته‌شده است که ممکن است به دلیل دشمنی‌های گسترده برخی گروه‌ها با آقای پزشکی و همکارانشان، برای حمله به آن‌ها به‌وجود آمده باشد.»

صادق زیباکلام در بخش پرسش و پاسخ، در بخش پرسش و پاسخ، پنل نخست همایش چیستی، امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز به تحلیل وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران پرداخته و به شرایط متفاوت کشور در دهه‌های گذشته اشاره کرده است. او در ابتدا به چالش‌های پیش‌روی جامعه در برابر جریان‌های راست افراطی اشاره کرده و می‌گوید که نظام با روی کار آمدن برخی افراد مانند احمدی‌نژاد و رئیسی، نه تنها به ثبات نرسید بلکه در بسیاری از موارد وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم بدتر هم شد.

زیباکلام از تجربه شخصی خود در زمان انقلاب ۵۷ می‌گوید و به یاد می‌آورد که چگونه مردم در شرایط سخت برای حمایت از انقلاب به پای صندوق‌های رأی رفتند و حتی در زمان‌هایی که نفت کمیاب بود، از آن برای کمک به خانواده‌ها استفاده می‌شد. اما او در ادامه بیان می‌کند که امروز، شرایط تغییر کرده و مردم دیگر نمی‌توانند مانند گذشته برای مسائل اجتماعی و اقتصادی کشور فداکاری کنند.

او به یاد می‌آورد که در سال ۱۳۹۲، برخی دولت‌ها با توزیع پول نقد سعی در آرام کردن مردم داشتند، اما در نهایت این اقدامات نتوانست مشکلات بنیادی کشور را حل کند. زیباکلام بر این باور است که ممکن است مردم در آینده در شرایط جدیدی قرار بگیرند که دوباره بتوانند وحدت ملی را در برابر مشکلات به وجود بیاورند، اما این امر بستگی به شرایط و تحولات پیش‌رو دارد.

در نهایت، او تأکید می‌کند که باید به عنوان ناظران اجتماعی به وضعیت فعلی جامعه توجه کرده و از تجربیات گذشته برای درک بهتر شرایط استفاده کنیم.

زیباکلام با اشاره به شرایط خاص جامعه ایران در سال ۵۷، تأکید کرد که وضعیت امروز کشور به شدت متفاوت از آن زمان است. وی با اشاره به اجماع گسترده‌ای که در سال ۵۷ حول شخص آیت‌الله خمینی شکل گرفت، خاطرنشان کرد که امروز هیچ شخصیت یا جریان سیاسی داخلی یا خارجی در ایران نمی‌تواند چنین اجماعی را ایجاد کند. او گفت: «در حال حاضر، ایران با بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی روبه‌رو است که بسیار پیچیده‌تر از آنچه در سال ۵۷ بود، به نظر می‌رسد.»

#گزارش_مشروح #وفاق_ملی #صادق_زیباکلام #باشگاه_اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

.
بخش اول را اینجا و بخش دوم را اینجا بخوانید.

صادق زیباکلام: وفاق‌ ملی مرسوم در کشور تنها در شرایط بحرانی و غیرعادی مثل جنگ یا انقلاب شکل می‌گیرد

زیباکلام با اشاره به وضعیت اقتصادی بحرانی و نارضایتی‌های گسترده در جامعه، افزود: «در شرایط امروز، ایران در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار دارد و نارضایتی‌های اجتماعی به شدت افزایش یافته است. این شرایط نه تنها تفاوت‌های زیادی با سال ۵۷ دارد، بلکه به نظر می‌رسد که هیچ راهکار ساده‌ای برای بازگشت به وفاق ملی وجود ندارد.»

صادق زیباکلام در مورد شرایط اجتماعی و سیاسی ایران در سال ۵۷ و مقایسه آن با وضعیت کنونی چنین می‌گوید: "در آن زمان ویژگی‌هایی وجود داشت که امروز ما درک نمی‌کنیم. یکی از این ویژگی‌ها عدم وجود رهبری واحد و متمرکز بود که در شرایط امروز به چشم می‌خورد. به طور مثال، برخی می‌گویند که برای دریافت کمک‌های دولتی نیاز به ۴۵.۵۰۰ تومان داریم، در حالی که بسیاری از کسانی که این درخواست‌ها را دارند، خودشان می‌دانند که مستحق دریافت این کمک‌ها نیستند. این امر باعث شده که من از فضای مجازی و حرف‌های برخی افراد دچار سرخوردگی و ناامیدی شوم.

وی بیان کرد: به عنوان یک روشنفکر، وقتی نگاه می‌کنم به شرایط و سخنان روشنفکرانی چون تقی‌زاده و داور در ۷۰ یا ۸۰ سال پیش، تفاوت‌ها بسیار چشمگیر است. من حتی با خودم فکر می‌کنم که چه شد که ما از آن نقطه پیشرفت به اینجا رسیدیم و کجا داریم می‌رویم. این شرایط باعث ناامیدی من از وضعیت فعلی می‌شود.

وی ادامه داد: در دوران انقلاب، من به شدت اعتقاد داشتم که راهی که پیش گرفتیم درست است. اما بعد از اتفاقات مختلف مانند اشغال سفارت آمریکا، به خودم گفتم که باید بیشتر انتقاد می‌کردم. بسیاری از ما روشنفکران آن زمان، اشتباهاتی داشتیم که امروز باید به آن‌ها پی ببریم. من اعتقاد دارم که انقلاب اسلامی در ابتدا دچار اشتباهات بنیادین شد. بسیاری از کسانی که در آن زمان در انقلاب شرکت کردند، نه از روی آگاهی و بررسی شرایط، بلکه از سر امید به یک تغییر اساسی وارد عرصه شدند. اگر بخواهیم از یک زاویه دیگر نگاه کنیم، باید بپذیریم که جامعه ایران در آن زمان جامعه‌ای عقب‌مانده بود و شاید علت اصلی برخی از اشتباهات، همین عقب‌ماندگی بود. اما در شرایط امروز، به نظر می‌رسد که باید انتقاد جدی‌تری از وضعیت موجود داشته باشیم و از تجربیات گذشته درس بگیریم."

#گزارش_مشروح #وفاق_ملی #صادق_زیباکلام #باشگاه_اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ

زهرا نژادبهرام: دولت می‌تواند با ارتباط مؤثر با نهادهای مدنی و مردم، به ایجاد وفاق کمک کند

پنل نخست همایش چیستی امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز با همکاری گروه صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران، امروز چهارشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۳، با حضور، سعید معیدفر، صادق زیباکلام، علی محمد حاضری، احمد بخارایی زهرا نژادبهرام و همچنین حسن امیدوار در باشگاه اندیشه برگزار شد.

زهرا نژادبهرام عضو پیشین شورای شهر تهران در سخنانی بیان کرد: از زمانی که در کنار دوستان حضور داشتم، از زوایای مختلف به مسأله نگاه کردم و احساس کردم که باید با حضور در این فضا، به مسأله رفاه و همگرایی بپردازم. هدف من این است که بتوانیم همگرایی را بین رسانه‌ها و ایده وفاق ایجاد کنیم؛ یا شاید رسانه به نوعی اجتناب‌ناپذیر باشد و این ترکیب را خود به وجود آورد. من خودم دانشجوی علوم سیاسی و ارتباطات هستم، و به همین دلیل فکر می‌کنم می‌توانم از ظرفیت‌های این رشته‌ها بهره‌برداری کنم.

وی ادامه داد: در شرایط ایده‌آل، وقتی درباره مسائل کشور صحبت می‌کنیم، می‌توانیم نگاه‌هایی مثبت و راه‌حل‌های بهتری پیدا کنیم، اما زمانی که در وضعیت اضطرار هستیم، باید به دنبال راهکارهایی باشیم که ما را از بن‌بست‌های موجود رها کند. متأسفانه، بسیاری از اتفاقات در کشور نتوانسته‌اند ما را از این بن‌بست‌ها خارج کنند و تنها فشارها را بیشتر کرده‌اند. ما هنوز نتوانسته‌ایم یک راه روشن برای آینده‌مان پیدا کنیم. به نظر من، ایده وفاق و همگرایی می‌تواند در این شرایط، به صورت نسبی، موثر باشد.با نگاه نسبی به ایده‌ها، مانند آنچه آقای دکتر حاضری مطرح کردند، می‌توانیم این وفاق را به شکل عملی در جامعه پیاده کنیم. ما نیازی نداریم که یکدیگر را کاملاً بپذیریم، بلکه باید یکدیگر را به رسمیت بشناسیم. این همان چیزی است که رسانه می‌تواند در آن نقشی اساسی ایفا کند. رسانه باید بتواند این باور را ایجاد کند که دیگران نیز وجود دارند و نظرات متفاوت دارند.

وی افزود: این نگاه نسبی به وفاق و به رسمیت شناختن دیگری، دقیقاً همان کاری است که رسانه‌ها می‌توانند انجام دهند. رسانه امروز دیگر فقط یک ابزار انتقال پیام نیست، بلکه خود یک کنشگر است که می‌تواند فضا را برای تعاملات اجتماعی و همگرایی باز کند. در عصر دیجیتال و با توجه به گسترش رسانه‌های اجتماعی، بیش از ۸۰ درصد مردم کشور ما عضو رسانه‌های اجتماعی هستند، حتی با وجود محدودیت‌های فیلترینگ. این نشان می‌دهد که مردم خواهان دیده شدن و به رسمیت شناخته شدن هستند.

نژادبهرام تصریح کرد: در این فضا، رسانه‌ها می‌توانند فرصتی برای ظهور ایده‌ها و نظرات مختلف فراهم کنند. در حقیقت، رسانه به نوعی می‌تواند پل ارتباطی باشد میان قدرت رسمی و قدرت غیررسمی جامعه. اگر رسانه به رسمیت شناختن دیگری را ترویج کند، می‌تواند نقش مهمی در گسترش وفاق اجتماعی ایفا کند.برای تحقق این وفاق، لازم است که ظرفیت‌های رسانه به درستی استفاده شود. در شرایطی که جامعه به شدت نیاز به راهکارهایی برای حل مشکلات دارد، رسانه‌ها می‌توانند پل ارتباطی باشند که ایده‌های مختلف را به هم متصل کنند. به همین دلیل است که آقای پزشکیان باید از ظرفیت رسانه به عنوان ابزاری برای همگرایی و وفاق اجتماعی بهره بگیرد.در نهایت، به نظر من، رسانه نه تنها باید به انعکاس اخبار بپردازد، بلکه باید نقشی فعال در شکل‌دهی به وفاق اجتماعی و بازنمایی دیدگاه‌های مختلف ایفا کند. اگر بتوانیم از رسانه برای ایجاد فضایی از پذیرش و تفاهم استفاده کنیم، می‌توانیم به برون‌رفت از وضعیت فعلی و رسیدن به همگرایی بیشتر در جامعه کمک کنیم.

زهرا نژادبهرام در در بخش پرسش و پاسخ، پنل نخست همایش چیستی، امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز با اشاره به ظرفیت‌های بالای جامعه ایران، گفت: «در کشور ما بیش از ۱۵ میلیون نفر تحصیلکرده وجود دارند و مردم ایران در منطقه خاورمیانه از جمله پیشروترین کاربران شبکه‌های اجتماعی هستند. ارتباط مردم ما با این شبکه‌ها بسیار نزدیک و فعال است، به‌گونه‌ای که از نظر رتبه‌بندی، کشور ما در میان کشورهای توسعه‌یافته قرار دارد. کشوری با این همه ظرفیت، این همه دانش و این رسانه‌های توانمند می‌تواند ابزار بسیار موثری برای پیشبرد اهداف اجتماعی و سیاسی خود داشته باشد.»

وی در ادامه افزود: «اگر دولت آقای پزشکیان بتواند از این ظرفیت‌ها استفاده کند، رسانه‌ها می‌توانند اولین بازو برای ایجاد پل‌هایی باشند که برای همگرایی و وفاق اجتماعی مورد نیاز است. لوازم این کار در درون جامعه موجود است؛ تمام آنچه که برای تحقق این هدف لازم است، در درون کشور و جامعه ما وجود دارد.»

بخش دوم را اینجا بخوانید.

#گزارش_مشروح #وفاق_ملی #زهرا_نژادبهرام #باشگاه_اندیشه

🌐 تلگرام | اینستاگرام | پخش زنده | سایت | مطالعات دیالوگ