ОА-ның 3-секторы: авторитаризм заманындағы құқық қорғауды нығайту
30-31 қазан күндері Астанада Central Asian Think тәуелсіз зерттеу және аналитикалық ұйымдарын біріктіретін үшінші Орталық Азия сарапшылар форумы өтті. Форумды Paperlab зерттеу орталығы CAPS Unlock өңірлік аналитикалық орталығымен бірлесе отырып, Нидерланд Корольдігінің Орталық Азиядағы Елшілігінің қолдауымен ұйымдастырды. Іс-шара аясында Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан елдерінен келген құқық қорғаушылар мен сарапшылар өңірдегі еркіндік кеңістігін кеңейту жолдарын іздеді. Материалымызда сарапшылардың пікірлеріне шолу жасаймыз.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/zhanalyq/ortalyja-aziyanyja-jashjanshja-sektory-avtoritarizm-zamanyndajay-jajajayjatyja-jaorjaaluyn-nyjaaytu/
30-31 қазан күндері Астанада Central Asian Think тәуелсіз зерттеу және аналитикалық ұйымдарын біріктіретін үшінші Орталық Азия сарапшылар форумы өтті. Форумды Paperlab зерттеу орталығы CAPS Unlock өңірлік аналитикалық орталығымен бірлесе отырып, Нидерланд Корольдігінің Орталық Азиядағы Елшілігінің қолдауымен ұйымдастырды. Іс-шара аясында Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан елдерінен келген құқық қорғаушылар мен сарапшылар өңірдегі еркіндік кеңістігін кеңейту жолдарын іздеді. Материалымызда сарапшылардың пікірлеріне шолу жасаймыз.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/zhanalyq/ortalyja-aziyanyja-jashjanshja-sektory-avtoritarizm-zamanyndajay-jajajayjatyja-jaorjaaluyn-nyjaaytu/
Factcheck.kz
ОА-ның 3-секторы: авторитаризм заманындағы құқық қорғауды нығайту
30-31 қазан күндері Астанада Central Asian Think ОА сарапшылар форумы өтті. Материалымызда сарапшылардың пікірлеріне шолу жасаймыз.
“Привет, это ты на фото?” деп басталатын алаяқтық схема қаншалықты қауіпті?
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/alayaqtyq/privet-eto-ty-na-foto-dep-bastalatyn-alayajatyja-shema-jaanshalyjaty-jaaujaptja/
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/alayaqtyq/privet-eto-ty-na-foto-dep-bastalatyn-alayajatyja-shema-jaanshalyjaty-jaaujaptja/
ШҚО 30 қарашада уақытты екі сағат алдыға жылжытуды жоспарлап отыр ма?
Хабарлама нақты мәлімдеме емес, уақытты жылжытуға шақыру сияқты көрінгенімен, әрі мұнда үкім шығару орынсыз болса да, біз оның фактчекерлердің назарын аударуға тұрарлық деп санаймыз, себебі хабарлама адамдарды жаңылыстыруы мүмкін.
Азаматтар уақытты мемлекеттік органдардың ресми шешімінсіз өз бетінше өзгерте алмайтынын айта кету маңызды, ал бұл мәлімдеме ресми емес. Уақытты ауыстыру өңірдегі немесе елдегі барлық басқа процестерде де өзгерістер енгізуді талап етеді — мемлекеттік мекемелердің, көлік жүйесінің жұмыс кестесін өзгерту және т.б. Сағат тілін ғана жылжыту жеткіліксіз — бұл тұрғындардың өздерін шатастырады.
Белгілі нәрсе, бұл мәлімдеме өңірдің барлық азаматтарын шақыруға бағытталған, бірақ тек мессенджерлер арқылы тарату арқылы мұны жүзеге асыру қиынға соғады.
Толығырақ🌐 - https://factcheck.kz/kaz/faktchek/shjao-30-jaarashada-uajaytty-ekja-sajaat-aldyjaa-zhylzhytudy-zhosparlap-otyr-ma/
Хабарлама нақты мәлімдеме емес, уақытты жылжытуға шақыру сияқты көрінгенімен, әрі мұнда үкім шығару орынсыз болса да, біз оның фактчекерлердің назарын аударуға тұрарлық деп санаймыз, себебі хабарлама адамдарды жаңылыстыруы мүмкін.
Азаматтар уақытты мемлекеттік органдардың ресми шешімінсіз өз бетінше өзгерте алмайтынын айта кету маңызды, ал бұл мәлімдеме ресми емес. Уақытты ауыстыру өңірдегі немесе елдегі барлық басқа процестерде де өзгерістер енгізуді талап етеді — мемлекеттік мекемелердің, көлік жүйесінің жұмыс кестесін өзгерту және т.б. Сағат тілін ғана жылжыту жеткіліксіз — бұл тұрғындардың өздерін шатастырады.
Белгілі нәрсе, бұл мәлімдеме өңірдің барлық азаматтарын шақыруға бағытталған, бірақ тек мессенджерлер арқылы тарату арқылы мұны жүзеге асыру қиынға соғады.
Толығырақ🌐 - https://factcheck.kz/kaz/faktchek/shjao-30-jaarashada-uajaytty-ekja-sajaat-aldyjaa-zhylzhytudy-zhosparlap-otyr-ma/
Қызылордадан халық көшіп жатқаны рас па?
Медиада Қызылорда облысындағы тұрғындар саны азайғаны не көшіп жатқаны жөнінде ақпарат жарияланып тұрады. Мысалы, Ratel.kz сайты биыл маусым айында Egemen.kz сайтына сілтеп “Қызылорда облысынан халық қашып жатыр” деген мақала жариялады. Қызығы, Egemen.kz сайты кейін мақалсын өшіріп тастаған. Осыған ұқсас мәндегі мәтін Іnbusiness.kz сайтында да жарияланды.
Үкім: Шындыққа жақын
Ұлттық статистика бюросының дерегіне сенсек, 2023 жылы Қызылорда облысына 23 866 адам келіп, 30 566 адам кеткен. Яғни, кеткен адамдар саны 6 700-ге көп. Бірақ, жалпы тенденцияны көру үшін кейінгі 5 жылдың дерегіне қарадық: расымен 2019 жылдан бері облысқа келген халықтан көрі кеткен адамның саны көп.
Дегенмен медиадағы ақпарат бұрмаланған деуге де негіз бар. Халықтың көші-қоны статистикасына қарамастан, кейінгі 5 жылда облыс халқының саны 794 334 адамнан (2019 жылдың басында) 833 666 адамға өскен (2023 жылы басына).
Толығырақ🌐
Медиада Қызылорда облысындағы тұрғындар саны азайғаны не көшіп жатқаны жөнінде ақпарат жарияланып тұрады. Мысалы, Ratel.kz сайты биыл маусым айында Egemen.kz сайтына сілтеп “Қызылорда облысынан халық қашып жатыр” деген мақала жариялады. Қызығы, Egemen.kz сайты кейін мақалсын өшіріп тастаған. Осыған ұқсас мәндегі мәтін Іnbusiness.kz сайтында да жарияланды.
Үкім: Шындыққа жақын
Ұлттық статистика бюросының дерегіне сенсек, 2023 жылы Қызылорда облысына 23 866 адам келіп, 30 566 адам кеткен. Яғни, кеткен адамдар саны 6 700-ге көп. Бірақ, жалпы тенденцияны көру үшін кейінгі 5 жылдың дерегіне қарадық: расымен 2019 жылдан бері облысқа келген халықтан көрі кеткен адамның саны көп.
Дегенмен медиадағы ақпарат бұрмаланған деуге де негіз бар. Халықтың көші-қоны статистикасына қарамастан, кейінгі 5 жылда облыс халқының саны 794 334 адамнан (2019 жылдың басында) 833 666 адамға өскен (2023 жылы басына).
Толығырақ🌐
Бурдж-Халифа мен Астанадағы LRT құрылысына кеткен қаржы бірдей ме?
Үкім жоқ
Бурдж-Халиифа ғимараты 1,5 млрд долларға, ал Петронас ғимараты 1,6 млрд долларға салынған. Астанадағы LRT -ға 1,6 млрд доллар бөлінген. Алайда, ғимараттардың салыну жылдарындағы доллар бағамы әртүрлі болғандықтан, бағаларын салыстыру қисынсыз. Сондай-ақ, Астанадағы LRT құрылысы әлі аяқталмады. Ғимараттың салынуына әлі ақша бөлінуі мүмкін. Сол үшін бұл мәлімдемеге үкім қоя алмаймыз.
Дубайдағы ғимараттың құрылысы 2004 жылы басталса, Малайзиядағы Петронас 1992 жылы қаржыландыралған. Ал LRT-ға қаржы 2016 жылы бөлінген. Егер 2016 жылғы бағамен салыстырсақ, Петронас 1,2 млрдқа, Бурдж-Халиифа 300 млн долларға артық салынған деп саналады. Ал, қазіргі күнгі доллар бағамымен есептесек, Петронас 3,6 млрд, Бурдж-Халиифа 2,5 млрд, LRT 2 млрд долллар болатын еді.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/basty-bet/burdzh-halifa-men-astanadajay-lrt-jajarylysyna-ketken-jaarzhy-bjardey-me/
Үкім жоқ
Бурдж-Халиифа ғимараты 1,5 млрд долларға, ал Петронас ғимараты 1,6 млрд долларға салынған. Астанадағы LRT -ға 1,6 млрд доллар бөлінген. Алайда, ғимараттардың салыну жылдарындағы доллар бағамы әртүрлі болғандықтан, бағаларын салыстыру қисынсыз. Сондай-ақ, Астанадағы LRT құрылысы әлі аяқталмады. Ғимараттың салынуына әлі ақша бөлінуі мүмкін. Сол үшін бұл мәлімдемеге үкім қоя алмаймыз.
Дубайдағы ғимараттың құрылысы 2004 жылы басталса, Малайзиядағы Петронас 1992 жылы қаржыландыралған. Ал LRT-ға қаржы 2016 жылы бөлінген. Егер 2016 жылғы бағамен салыстырсақ, Петронас 1,2 млрдқа, Бурдж-Халиифа 300 млн долларға артық салынған деп саналады. Ал, қазіргі күнгі доллар бағамымен есептесек, Петронас 3,6 млрд, Бурдж-Халиифа 2,5 млрд, LRT 2 млрд долллар болатын еді.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/basty-bet/burdzh-halifa-men-astanadajay-lrt-jajarylysyna-ketken-jaarzhy-bjardey-me/
Грузияда Еуроодаққа қосылуды шегеруге қарсы митиң жалғасып жатыр
Грузияда парламент сайлауының қрытындысына қарсы наразылық болып жатқанына бес күн болды. Полиция Тбилиси орталығындағы парламент ғимаратының алдына жиналған жұртқа су шашатын арнайы құрал қолданған видеосы тарады. Бұл туралы Азаттық Радиосы “Эхо Кавказа” сайтына сілтеме жасап хабарлады.
Грузия үкіметінің Еуроодаққа қосылу үрдісін тоқтата тұру шешіміне наразы болғандар Тбилисидегі Руставели және Костава даңғылын бөгеді. Қазір Тбилисиден басқа, Батуми, Кутаиси, Поти және басқа да ірі қалаларда митиң болып жатыр. Олар даулы парламент сайлауы қайта өтсін, жаңадан құрылған үкімет қызметтен кетсін деген талап қойды.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/zhanalyq/gruziyada-euroodajajaa-jaosyludy-shegeruge-jaarsy-mitija-zhaljaasyp-zhatyr/
Грузияда парламент сайлауының қрытындысына қарсы наразылық болып жатқанына бес күн болды. Полиция Тбилиси орталығындағы парламент ғимаратының алдына жиналған жұртқа су шашатын арнайы құрал қолданған видеосы тарады. Бұл туралы Азаттық Радиосы “Эхо Кавказа” сайтына сілтеме жасап хабарлады.
Грузия үкіметінің Еуроодаққа қосылу үрдісін тоқтата тұру шешіміне наразы болғандар Тбилисидегі Руставели және Костава даңғылын бөгеді. Қазір Тбилисиден басқа, Батуми, Кутаиси, Поти және басқа да ірі қалаларда митиң болып жатыр. Олар даулы парламент сайлауы қайта өтсін, жаңадан құрылған үкімет қызметтен кетсін деген талап қойды.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/zhanalyq/gruziyada-euroodajajaa-jaosyludy-shegeruge-jaarsy-mitija-zhaljaasyp-zhatyr/
Жабайы жануарлар 73%-ке азайғаны рас па?
Үкім: Шындық✔️
Дүниежүзілік жабайы табиғат қорының (WWF) 2024 жылғы «Тірі планета» есебіне сәйкес, 50 жыл ішінде (1970-2020) жабайы жануарлар популяциясы орта есеппен 73%-ке азайды.
Күрт азаю Латын Америкасы мен Кариб теңізі аймағында (95%), Африкада (76%) және Азия-Тынық мұхиты аймағында (60%), одан кейін Солтүстік Америкада (39%), Еуропада және Орталық Азияда (35%) тіркелді.
Толығырақ🌐
Үкім: Шындық✔️
Дүниежүзілік жабайы табиғат қорының (WWF) 2024 жылғы «Тірі планета» есебіне сәйкес, 50 жыл ішінде (1970-2020) жабайы жануарлар популяциясы орта есеппен 73%-ке азайды.
Күрт азаю Латын Америкасы мен Кариб теңізі аймағында (95%), Африкада (76%) және Азия-Тынық мұхиты аймағында (60%), одан кейін Солтүстік Америкада (39%), Еуропада және Орталық Азияда (35%) тіркелді.
Толығырақ🌐
Қазақстандықтардың орташа жалақысы: Сандар не дейді?
Қазақстанда БАҚ-та орташа айлық жалақы туралы деректер жиі жарияланады. Бұл ақпарат әлеуметтік желілерде қызу талқыланып, кейде тіпті депутаттардың пікіріне негіз болады. Алайда, қазақстандықтардың көбі бұл деректерге сенімсіздікпен қарап, «біз басқа Қазақстанда өмір сүріп жатқан сияқтымыз» деп, орташа жалақының шынымен де шынайы көрсеткіш екеніне күмән келтіреді. Шындығында, ай сайынғы орташа жалақы — ел тұрғындарының табыс деңгейін көрсететін көптеген көрсеткіштің тек бір бөлігі ғана. Бұл көрсеткіш жалпы экономикалық ахуалдың толық бейнесін ұсына алмайды.
Осы мақалада Factcheck.kz редакциясы Қазақстанда жалақыны есептеудің әртүрлі әдісін, соның ішінде жиі қолданылатын тәсілді салыстыру арқылы талдайды.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/economics-kaz/jaazajastandyjatardyja-ortasha-zhalajaysy-sandar-ne-deydja/
Қазақстанда БАҚ-та орташа айлық жалақы туралы деректер жиі жарияланады. Бұл ақпарат әлеуметтік желілерде қызу талқыланып, кейде тіпті депутаттардың пікіріне негіз болады. Алайда, қазақстандықтардың көбі бұл деректерге сенімсіздікпен қарап, «біз басқа Қазақстанда өмір сүріп жатқан сияқтымыз» деп, орташа жалақының шынымен де шынайы көрсеткіш екеніне күмән келтіреді. Шындығында, ай сайынғы орташа жалақы — ел тұрғындарының табыс деңгейін көрсететін көптеген көрсеткіштің тек бір бөлігі ғана. Бұл көрсеткіш жалпы экономикалық ахуалдың толық бейнесін ұсына алмайды.
Осы мақалада Factcheck.kz редакциясы Қазақстанда жалақыны есептеудің әртүрлі әдісін, соның ішінде жиі қолданылатын тәсілді салыстыру арқылы талдайды.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/economics-kaz/jaazajastandyjatardyja-ortasha-zhalajaysy-sandar-ne-deydja/
Factcheck.kz
Средняя зарплата казахстанцев: что говорят цифры
СМИ регулярно публикуют информацию о средней заработной плате в Казахстане, которая затем активно обсуждается в социальных сетях.
Желіде пошта жәшігіне салынған уланған әтір туралы фейк тарай бастады
Мессенжерлерде пошта жәшігіне салып кететін уланған әтір туралы орыс тіліндегі ақпарат тарай бастады. Мәтінде: “әйгілі бренд иіссуларының шағын үлгілерін пошта жәшіктеріне салып кетеді. Жаңа жылдық акция ретінде. Оларды ашпаңыз да, иіскемеңіз де. Бірнеше рет дем тартқан соң арты өлімге әкеледі. Жақындарыңыз бен достарыңызға ескертіңіз“. Мәтінмен қатар сапасы өте нашар сурет де тарап жатыр. Factcheck.kz редакциясы ақпараттың қаншалықты рас екенін тексерді.
Үкім: Фейк🚫
Мұндай ақпаратқа сенімді дереккөз жоқ. Осыған ұқасас хабарламаның алғашқы нұсқасы 2001 жылы пайда болып, содан кейін әлемнің түрлі елінде, түрлі тілде сәл өзгерген нұсқада тарай бастаған. Оның үстіне, бұған дейін жазғанымыздай, техникалық тұрғыда қарастырғанда да уланған иіссулар туралы оқиғалардың өзі күмәнді. Иіскеген кезде өлімге апаратын улардың түрі шектеулі, ал олардың әсерінің анық байқалатыны сонша, оны құқық қорғау органдарының байқамауы мүмкін емес.
Толығырақ🌐
Мессенжерлерде пошта жәшігіне салып кететін уланған әтір туралы орыс тіліндегі ақпарат тарай бастады. Мәтінде: “әйгілі бренд иіссуларының шағын үлгілерін пошта жәшіктеріне салып кетеді. Жаңа жылдық акция ретінде. Оларды ашпаңыз да, иіскемеңіз де. Бірнеше рет дем тартқан соң арты өлімге әкеледі. Жақындарыңыз бен достарыңызға ескертіңіз“. Мәтінмен қатар сапасы өте нашар сурет де тарап жатыр. Factcheck.kz редакциясы ақпараттың қаншалықты рас екенін тексерді.
Үкім: Фейк🚫
Мұндай ақпаратқа сенімді дереккөз жоқ. Осыған ұқасас хабарламаның алғашқы нұсқасы 2001 жылы пайда болып, содан кейін әлемнің түрлі елінде, түрлі тілде сәл өзгерген нұсқада тарай бастаған. Оның үстіне, бұған дейін жазғанымыздай, техникалық тұрғыда қарастырғанда да уланған иіссулар туралы оқиғалардың өзі күмәнді. Иіскеген кезде өлімге апаратын улардың түрі шектеулі, ал олардың әсерінің анық байқалатыны сонша, оны құқық қорғау органдарының байқамауы мүмкін емес.
Толығырақ🌐
Ресейдің миграциялық саясатының қатаңдауы — 2025 жылы қандай заңдар күшіне енеді?
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/zhanalyq/reseydjaja-migratsiyalyja-sayasatynyja-jaatajadauy-2025-zhyly-jaanday-zajadar-kjashjane-enedja/
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/zhanalyq/reseydjaja-migratsiyalyja-sayasatynyja-jaatajadauy-2025-zhyly-jaanday-zajadar-kjashjane-enedja/
Factcheck.kz
Ресейдің миграциялық саясатының қатаңдауы — 2025 жылы қандай заңдар күшіне енеді?
Kloop басылымы Ресейдегі еңбек мигранттары үшін қандай өзгерістер болатынын жазған. Біз әріптестердің материалын назарларыңызға ұсынады.
Шерзат Полаттың әкесін полиция 15 күнге қамады, ал әпкесін елден депортацияламақ
Талғарда кісі қолынан қаза тапқан жасөспірім Шерзат Полаттың әкесі Қаржаубай Нұрымовты полиция 15 күнге әкімшілік қамауға алды. Ал әпкесі Бақыт Реймова елден шығарылатын болды. Бұл туралы Алматы облысы полиция департаменті хабарлады.
“Қоғамдық орында балағат сөздер айтып, құқық қорғау органдарының қызметкерлерін қорлап, сондай-ақ қоғамдық тәртіп пен азаматтардың тыныштығын бұзатын айналасындағыларға құрметсіздік танытатын іс-әрекеттер жасағаны, көлік қозғалысына кедергі жасағаны үшін азамат Қ. Нұрымов 15 тәулікке әкімшілік қамауға алынды”, – делінген хабарламада.
Қаржаубайдың туысы Бақыт Реймова да “митиңге шақырды” деген айыппен 15 күнге қамалды. Өзге ел азаматы болғандықтан ол Қазақстаннан депортацияланады.
Нұрымовтың тағы бір туысы Салтанат Нұрымоваға “ұсақ бұзақылық жасағаны үшін” 20 АЕК мөлшерінде айыппұл салынды. Осы отбасының күйеубаласы Айғазы да қамауға алынды, оған қатысты сот бүгін өтеді.
Бұл жағдай Қаржаубайдың інісі Нұрқанат Ғайыповтың жерлеуінен кейін болып отыр. Желіде Қаржаубай Нұрымовтың әділ тергеу жүргізуді талап еткен видеосы тараған. Отбасының адвокаттары сот шешіміне апелляциялық шағым түсірмек.
Талғарда кісі қолынан қаза тапқан жасөспірім Шерзат Полаттың әкесі Қаржаубай Нұрымовты полиция 15 күнге әкімшілік қамауға алды. Ал әпкесі Бақыт Реймова елден шығарылатын болды. Бұл туралы Алматы облысы полиция департаменті хабарлады.
“Қоғамдық орында балағат сөздер айтып, құқық қорғау органдарының қызметкерлерін қорлап, сондай-ақ қоғамдық тәртіп пен азаматтардың тыныштығын бұзатын айналасындағыларға құрметсіздік танытатын іс-әрекеттер жасағаны, көлік қозғалысына кедергі жасағаны үшін азамат Қ. Нұрымов 15 тәулікке әкімшілік қамауға алынды”, – делінген хабарламада.
Қаржаубайдың туысы Бақыт Реймова да “митиңге шақырды” деген айыппен 15 күнге қамалды. Өзге ел азаматы болғандықтан ол Қазақстаннан депортацияланады.
Нұрымовтың тағы бір туысы Салтанат Нұрымоваға “ұсақ бұзақылық жасағаны үшін” 20 АЕК мөлшерінде айыппұл салынды. Осы отбасының күйеубаласы Айғазы да қамауға алынды, оған қатысты сот бүгін өтеді.
Бұл жағдай Қаржаубайдың інісі Нұрқанат Ғайыповтың жерлеуінен кейін болып отыр. Желіде Қаржаубай Нұрымовтың әділ тергеу жүргізуді талап еткен видеосы тараған. Отбасының адвокаттары сот шешіміне апелляциялық шағым түсірмек.
2024 жылы 54 журналист жұмысы үшін қаза тапқан
2024 жылы әлемде 54 журналисті жұмысы үшін өлтірілген. Ал дағдарыс аймақтарында қаза тапқан БАҚ қызметкерлерінің саны кейінгі бес жылда ең жоғары көрсеткішке жетті. Бұл туралы Deutsche Welle басылымы “Шекарасыз репортер” (RSF) ұйымына сілтеме жасап хабарлады.
Ұйым баяндамасына сәйкес, қазір әлем бойынша 550 журналист қамауда отыр, бұл былтырғы жылмен салыстырғанда жеті процентке көп. Түрмеде отырған БАҚ қызметкерлерінің саны Израиль мен Ресейде артқан.
Журналистер қызметі үшін ең қауіпті аймақ қайтадан Газа секторы болды. Қаза тапқан 54 журналистің үштен бірі Газада өлтірілген. Ал Израиль мен ХАМАС арасындағы соғыс басталғалы бері жалпы 145-тен астам БАҚ қызметкері қаза тапқан. Ал 2022 жылдың ақпанынан бері Украинада кем дегенде 13 журналист қайтыс болды. 2024 жылы Ресейде тағы сегіз журналист қамауға алынды.
Әлем бойынша қамауда отырған журналистердің басым көпшілігі Қытайда (124), Мьянмада (61), Израиль (41) мен Беларусьте (40).
“Шекарасыз репортерлар” неміс филиалының басқарма мүшесі Аня Остерхаус “БАҚ қызметкерлері өлтіріледі, түрмеге жабылады, бірақ көп жағдайда бұл қатігез қылмыстар жазасыз қалады” дейді.
2024 жылы әлемде 54 журналисті жұмысы үшін өлтірілген. Ал дағдарыс аймақтарында қаза тапқан БАҚ қызметкерлерінің саны кейінгі бес жылда ең жоғары көрсеткішке жетті. Бұл туралы Deutsche Welle басылымы “Шекарасыз репортер” (RSF) ұйымына сілтеме жасап хабарлады.
Ұйым баяндамасына сәйкес, қазір әлем бойынша 550 журналист қамауда отыр, бұл былтырғы жылмен салыстырғанда жеті процентке көп. Түрмеде отырған БАҚ қызметкерлерінің саны Израиль мен Ресейде артқан.
Журналистер қызметі үшін ең қауіпті аймақ қайтадан Газа секторы болды. Қаза тапқан 54 журналистің үштен бірі Газада өлтірілген. Ал Израиль мен ХАМАС арасындағы соғыс басталғалы бері жалпы 145-тен астам БАҚ қызметкері қаза тапқан. Ал 2022 жылдың ақпанынан бері Украинада кем дегенде 13 журналист қайтыс болды. 2024 жылы Ресейде тағы сегіз журналист қамауға алынды.
Әлем бойынша қамауда отырған журналистердің басым көпшілігі Қытайда (124), Мьянмада (61), Израиль (41) мен Беларусьте (40).
“Шекарасыз репортерлар” неміс филиалының басқарма мүшесі Аня Остерхаус “БАҚ қызметкерлері өлтіріледі, түрмеге жабылады, бірақ көп жағдайда бұл қатігез қылмыстар жазасыз қалады” дейді.
Жетелеуші иттер қоғамдық орында жүре ала ма?
10 желтоқсанда Алматының метрополитенінде темір жолға құлаған адамның көз жұмғаны хабарланды. Алматы полициясының баспасөз қызметі құлаған 26 жастағы адамның көзінен мүгедектігі болғанын хабарлады. Артынан желіде оның тоқтап тұрған метроның вагондарының арасына құлап кеткен сәті бейнеленген видео тарай бастады. Бұған дейін көзінен мүгедектігі бар тағы бір адамды MOSKVA metropolitan сауда орталығының күзетшілері ғимараттан шығарып жебіргені туралы хабарланған. Бұған себеп — мүгедектігі бар адамның жанында жетелеуші иттің болғаны. Осы оқиғалардан соң, Factcheck.kz редакциясы жетелеуші иттерге қатысты Қазақстанның заң нормаларын талдауды жөн көрді.
Жетелеуші иттер🐶 — мүгедектігі бар адамдарға қызмет ететін арнайы үйретілген иттер. Олар 4-6 айлық үйретуден өтеді. Иесінің бұйрығын орындап, қажетті орынға жеткізеді. Жолда жүргенде иесінің қауіпсіздігін қамтамсыз ету үшін үйретіледі.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/adam-quqyqtary/zheteleushja-itter-jaojaamdyja-orynda-zhjare-ala-ma/
10 желтоқсанда Алматының метрополитенінде темір жолға құлаған адамның көз жұмғаны хабарланды. Алматы полициясының баспасөз қызметі құлаған 26 жастағы адамның көзінен мүгедектігі болғанын хабарлады. Артынан желіде оның тоқтап тұрған метроның вагондарының арасына құлап кеткен сәті бейнеленген видео тарай бастады. Бұған дейін көзінен мүгедектігі бар тағы бір адамды MOSKVA metropolitan сауда орталығының күзетшілері ғимараттан шығарып жебіргені туралы хабарланған. Бұған себеп — мүгедектігі бар адамның жанында жетелеуші иттің болғаны. Осы оқиғалардан соң, Factcheck.kz редакциясы жетелеуші иттерге қатысты Қазақстанның заң нормаларын талдауды жөн көрді.
Жетелеуші иттер🐶 — мүгедектігі бар адамдарға қызмет ететін арнайы үйретілген иттер. Олар 4-6 айлық үйретуден өтеді. Иесінің бұйрығын орындап, қажетті орынға жеткізеді. Жолда жүргенде иесінің қауіпсіздігін қамтамсыз ету үшін үйретіледі.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/adam-quqyqtary/zheteleushja-itter-jaojaamdyja-orynda-zhjare-ala-ma/
Factcheck.kz
Жетелеуші иттер қоғамдық орында жүре ала ма?
Жетелеуші иттер қоғамдық орында жүре ала ма? Жетелеуші ит туралы және оған қатысты заңдарды Factcheck.kz редакциясы анықтап көрді.
Forwarded from Azattyq - Азаттық
Paperlab сарапшысы Анастасия Решетняк өзінің телеграм-арнасында 16 желтоқсан күнгі көңіл-күй хошымен бөліскен
“...Жаңа жыл алдындағы 16 желтоқсан әрдайым қорытынды жасайтын күн болатын. Қорытынды, өкінішке қарай, мәз емес – егер Қаңтардан кейін жақсы жаққа өзгереді деген қандай да бір үміт қалған болса, кейінгі оқиғалар керісінше жағдайды көрсетіп жатыр.
Инфрақұрылым дағдарысы, жемқорлық, мемлекеттік басқару және сот жүйесінің шамасыздығы, бұрмалап, таңдап “еститін” мемлекет (петициялар институтына ғана қарап көріңіз),... тіпті мақтаулы көпвекторлы саясаттың өзі сыр беріп жатыр...
...Таңертең қар басқан Алматыда кетіп бара жатып, ондаған полиция көлігін көрдім – (есесіне бірде-бір қар тазалаушы көлікті көрген жоқпын).
VPN-мен Инстаграмды атқардым – алматылықтар үйде отырсын деп 112 қызметінің азаматтарға тұман, тайғақ, қар көшкіні болатыны жөнінде ескерту хабарлама жіберіп жатқаны жөнінде қалжыңға көзім түсті. Қауіпті, жақтырмайтын, жайсыз – азаматтар. Бізді барлық амалдармен ішкі эмиграцияға жіберіп жатыр – бәріміз негізінен сол жаққа кетіп те жатырмыз” деп жазды әлеуметтанушы.
“...Жаңа жыл алдындағы 16 желтоқсан әрдайым қорытынды жасайтын күн болатын. Қорытынды, өкінішке қарай, мәз емес – егер Қаңтардан кейін жақсы жаққа өзгереді деген қандай да бір үміт қалған болса, кейінгі оқиғалар керісінше жағдайды көрсетіп жатыр.
Инфрақұрылым дағдарысы, жемқорлық, мемлекеттік басқару және сот жүйесінің шамасыздығы, бұрмалап, таңдап “еститін” мемлекет (петициялар институтына ғана қарап көріңіз),... тіпті мақтаулы көпвекторлы саясаттың өзі сыр беріп жатыр...
...Таңертең қар басқан Алматыда кетіп бара жатып, ондаған полиция көлігін көрдім – (есесіне бірде-бір қар тазалаушы көлікті көрген жоқпын).
VPN-мен Инстаграмды атқардым – алматылықтар үйде отырсын деп 112 қызметінің азаматтарға тұман, тайғақ, қар көшкіні болатыны жөнінде ескерту хабарлама жіберіп жатқаны жөнінде қалжыңға көзім түсті. Қауіпті, жақтырмайтын, жайсыз – азаматтар. Бізді барлық амалдармен ішкі эмиграцияға жіберіп жатыр – бәріміз негізінен сол жаққа кетіп те жатырмыз” деп жазды әлеуметтанушы.
Ресейді паналаған Башар Асад пен тағы басқалары
2024 жылғы 8 желтоқсанда сириялық көтерілісшілер Башар Асад режимін құлатты. Елдің ірі қалаларын олар небәрі 11 күнде басып алды. Асад пен оның отбасы Ресейге ұшып кетіп, сол жерден саяси пана алды.
Башар Асад – Владимир Путинмен жақын болған, өз елінде қылмыс жасап, кейін Ресейге қашқан алғашқы саясаткер емес.
Медиажелі оралдың біразына шолу жасап шықты.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/sayasat/reseydja-panalajaan-bashar-asad-pen-tajay-basjaalary/
2024 жылғы 8 желтоқсанда сириялық көтерілісшілер Башар Асад режимін құлатты. Елдің ірі қалаларын олар небәрі 11 күнде басып алды. Асад пен оның отбасы Ресейге ұшып кетіп, сол жерден саяси пана алды.
Башар Асад – Владимир Путинмен жақын болған, өз елінде қылмыс жасап, кейін Ресейге қашқан алғашқы саясаткер емес.
Медиажелі оралдың біразына шолу жасап шықты.
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/sayasat/reseydja-panalajaan-bashar-asad-pen-tajay-basjaalary/
Factcheck.kz
Ресейді паналаған Башар Асад пен тағы басқалары
Башар Асад – Путинмен жақын болған, өз елінде қылмыс жасап, кейін Ресейге қашқан алғашқы саясаткер емес. Сондайлардың біразына шолу жасайық.
Фейк🚫 | Түркиядан 7 млн сириялық қайтып барады
Әлеуметтік желілерде Түркиядан 7 млн сириялықтың көлікпен қайтып жатқаны туралы видео тарап жатыр. Бейнеролик қазақ тіліндегі парақшаларда «7.000.000 млн Сүриялықтар Түркиядан еліне қайта оралып жатыр» деген жазумен жарияланған. Тараған деректерді Factcheck.kz редакциясы тексеріп көрді.
Толығырақ🌐 - https://factcheck.kz/kaz/faktchek/feyk-tjarkiyadan-7-mln-siriyalyja-jaaytyp-barady/
Әлеуметтік желілерде Түркиядан 7 млн сириялықтың көлікпен қайтып жатқаны туралы видео тарап жатыр. Бейнеролик қазақ тіліндегі парақшаларда «7.000.000 млн Сүриялықтар Түркиядан еліне қайта оралып жатыр» деген жазумен жарияланған. Тараған деректерді Factcheck.kz редакциясы тексеріп көрді.
Толығырақ🌐 - https://factcheck.kz/kaz/faktchek/feyk-tjarkiyadan-7-mln-siriyalyja-jaaytyp-barady/
Factcheck.kz
Фейк | Түркиядан 7 млн сириялық қайтып барады
Әлеуметтік желілерде 7 млн Сириялықтың Түркиядан көлікпен қайтып келе жатқан видеосы тарап жатыр. Деректерді Factcheck.kz тексеріп көрді.
2025 жылдағы Украина: бейбіт келіссөздер қандай болуы мүмкін?
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/sayasat/2025-zhyldajay-ukraina-beybjat-keljassjazder-jaanday-boluy-mjamkjan/
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/sayasat/2025-zhyldajay-ukraina-beybjat-keljassjazder-jaanday-boluy-mjamkjan/
Factcheck.kz
Украина в 2025 году: какими могут быть переговоры о мире?
Украина и Россия пытаются обеспечить для себя максимально выгодные позиции на поле боя перед возможными переговорами. Какими они могут быть — анализирует «Заборона».
Балаларды қараусыз қалдыруға тыйым салудың пайдасы бар ма?
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/adam-quqyqtary/balalardy-jaarausyz-jaaldyrujaa-tyyym-saludyja-paydasy-bar-ma/
Толығырақ🌐 — https://factcheck.kz/kaz/adam-quqyqtary/balalardy-jaarausyz-jaaldyrujaa-tyyym-saludyja-paydasy-bar-ma/
Factcheck.kz
Поможет ли запрет на оставление детей без присмотра?
В начале декабря Уполномоченная по правам ребёнка Динара Закиева предложила запретить оставлять детей младше 12 лет без присмотра взрослых.