Telegram Web
استاد سید محمدمحسن جلالی تهرانی
استاد بنده در دوره کارشناسی
خودشان دانش آموخته کارل راجرز هستند
🦟 اثر زیگارنیک چیست

🖌بلوما زیگارنیک، Bluma Zeigarnik روانشناس بانفوذ دهة 1920، زمانی که دانشجوی کارشناسی ارشد بود و برای اخذ مدرک دکترای روانشناسی در دانشگاه برلین کار می‌کرد؛ پایان‌نامه‌اش را به موضوع حافظه اختصاص داد. یکی از استادانش به تجربه‌ای اشاره کرد که در یک رستوران شاهد آن بود. پیشخدمت‌های رستوران به این شهرت داشتند که هیچ‌وقت سفارش‌ها را یادداشت نمی‌کنند - آن‌ها می‌توانستند سفارش‌های حتی میزهای بزرگ با مهمانان زیاد را کاملاً به خاطر بسپارند. استاد متوجه شد پیشخدمتی که سفارش میز آن‌ها را می‌گرفت سفارش میزهایی را که هنوز به سرآشپز نرسانده بود به یاد می‌آورد، ولی وقتی سفارش را به سرآشپز می‌رساند، دیگر نمی‌توانست جزئیاتش را به خاطر بیاورد. این ظاهراً به این معناست که «کار ناتمام» سفارش‌های تحویل‌نشده در ذهن پیشخدمت واضح‌تر از سفارش‌هایی است که به تازگی تکمیل کرده بود.

🪲زیگارنیک تصمیم گرفت این ایده را در آزمایشگاه بررسی کند. او طی آزمایش روی 164 شرکت‌کننده، از جمله دانش‌آموزان، معلمان و کودکان، آن‌ها را یکی یکی آورد و یک دستور ساده‌ داد: «شما باید این تکلیف را تا حد امکان سریع و صحیح انجام دهید». سپس هر فرد باید حدود بیست کار کوچک را انجام می‌داد - مانند چیدن یک جعبۀ حمل و نقل، حل یک پازل، ساختن یک شکل کوچک گلی، حل یک معادله ریاضی ساده. همانطور که آزمودنی کار می‌کرد، یک دستیار پژوهشی تقریباً نیمی از اوقات انجام تکلیف را به طور نامحسوس قطع می‌کرد - می‌آمد و اصرار می‌کرد که چیدمان میز اشتباه است یا هر بهانة دیگری - به‌طوری که آن‌ها نمی‌توانستند آن تکلیف خاص را در زمان تعیین شده انجام دهند. زمان می‌برد و آزمودنی‌ها مجبور می‌شدند بدون اتمام کار فعلی به کار بعدی بروند.

🔗پس از آن، زیگارنیک از آزمودنی‌ها سؤال‌هایی مانند این می‌پرسید: چه کارهایی کردید؟ از کدام لذت بردید؟ در هر کدام چه چیزی به یاد دارید؟ او متوجه شد که آزمودنی‌ها می‌توانند جزئیات کارهای ناتمام را تا 90 درصد دقیق‌تر از کارهایی به خاطر بیاورند که توانسته بودند به پایان برسانند.[2] ظاهراً میل به «تمام کردن» تکلیف، احساس ناقص یا حل نشده ماندن آن، به ماندگاری بسیار واضح‌تر آن رویداد در حافظه منجر شد. درنتیجه کامل کردن کار باعث محو شدن و فراموش شدن آن می‌شود.

🔎این یافته به قدری قابل توجه و تکرار شدنی بود (مطالعات بعدی آن را تأیید کرد) که به آن «اثر زیگارنیک» می‌گویند.

در گشتالت درمانی موضوع غائله های ناتمام به همین اثر اشاره دارد
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید

1. تقویت اولیه:

🖌 این نوع تربیت شامل دادن شیرینی و پاداش‌های فیزیکی دیگر به کودکان خردسال برای شکل دادن و تنظیم رفتارهای هدف در آن‌ها است.


🖍 برای مثال، اگر کودک شیرینی خاصی را دوست دارد، والدین می‌توانند از این پاداش به‌منزلة انگیزه‌ای برای کودک استفاده کنند تا به شیوه‌ای خاص عمل کند یا رفتار جدیدی را بیاموزد.

2. تقویت اجتماعی:

🖌 کسانی که تقویت اولیه را ارائه می‌دهند، خودشان نیز به یک تقویت‌کننده تبدیل می‌شوند. توجه، تمجید، تشویق و مراقبتی که والدین ارائه می‌دهند اغلب مهم‌تر از هر پاداش فیزیکی است.

🖍 تکرار واژه‌ها و عبارت‌هایی مثل

🖍 «چه کار خوبی کردی» یا «تو چقدر عالی هستی» یا

🖍 «چه تلاش خوبی کردی» برای کارهای کودک نه‌تنها او را تقویت می‌کند،

🖍 بلکه والدین را به یک تقویت‌کننده معتبر و تأثیرگذار در زندگی کودک تبدیل می‌کند.

3. تقویت پیوسته:

در مراحل اولیۀ شکل دادن به رفتارهای جدید یا حفظ رفتارهای فعلی، تقویت باید هم‌زمان با وقوع رفتار موردنظر اعمال شود و در ابتدا، هر بار که رفتار موردنظر رخ می‌دهد، تقویت نیز باید داده شود.

🖍 وقتی کودک هر شب به موقع برای خواب آماده می‌شود، والدین باید با کودک بازی کنند.

🖍 اگر کودک با والدین خود بازی کند، رفتن به رختخواب او تقویت می‌شود. قدرت یک روال خانوادگی را به خود می‌گیرد: طبیعی و منتظره است.

4. تقویت ناپیوسته:

🖌 قوی‌ترین نوع تقویت است؛ یعنی تقویت در فواصل زمانی ارائه می‌شود.

🖍 در تربیت کودک این نوع تقویت برای آموزش صبر، پشتکار و رفتارهای پیچیده‌تر به کار می‌رود.

🖍 کودکانی که تقویت ناپیوسته می‌گیرند برای گرفتن تقویت بیشتر رفتار هدف را تکرار می‌کند.

🖍 بیشتر تقویت‌های ناپیوسته با تعداد پاسخ (نسبت ثابت یا متغیر) یا مدت‌زمان (ثابت یا متغیر) برنامه‌ریزی می‌شود.

🖍 اگر بخواهم فرزندم به‌جای ناراحتی و خشم، یاد بگیرد که با دیگران بازی کند، باید از تقویت پیوسته شروع کنم و هر بار که کودک به مدت 10 تا 15 دقیقه ادامه داد به رفتار هدف توجه می‌کنم.

🖍 اگر کودک به‌جایی رسید که فقط با تقویت پیوسته بازی می‌کند، تقویت را هر چند وقت یک‌بار یا پس از چندبار درگیر شدن با بازی، ارائه می‌کنم.

🖍 در چنین مواقعی، تقویت امکان دارد به این شکل باشد که کودک را در آغوش بگیرید و بگویید:

🖍 «خیلی خوشم اومد چون دیدم تو با دوستت خیلی خوب و با شادی بازی می‌کنی. دیدم هردوی شما خیلی از این کار لذت می‌بردید.»
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید

5. شکل‌دهی:

🖍 فرآیند آموزش یک رفتار پیچیده‌تر به‌وسیلۀ طراحی گام‌های کوچک و تدریجی است که باید به موفقیت‌های پی‌درپی تا نقطة مطلوب بیننجامد.

🖍 شکل‌دهی شامل ارائه تقویت برای هر موفقیت در توالی رفتاری است که کودک انجام می‌دهد.

🖍 معمولاً از این ‌روش در آموزش بچه‌ها استفاده می‌شود و مبنایی برای استفاده از کارت امتیاز برای یادگیری مدیریت پول است.


🖍 کودکان خردسال باید هر هفته یک پول‌توجیبی بگیرند تا به آن عادت کنند. بعداً، والدین باید از آنان بخواهند برای پول خود برنامه (بودجه‌بندی) داشته باشند و پول بیشتری در اختیارشان بگذارند، زیرا کودک می‌تواند هزینه کردن پولش را مسئولانه برنامه‌ریزی و مدیریت کند.

🖍 اگر با مشکلات پیچیدة مدرسه و الزامات آموزشی رودررو شدید، شکل‌دهی، پیشرفت را زمانی آسان‌تر می‌کند که یادگیری پیچیده‌تر به نظر طاقت‌فرسا برسد.

🖍 کمک به کودکان در تقسیم تکالیف پیچیدة مدرسه به فعالیت‌های ساده‌تر و ارج نهادن به تلاش‌ها و دستاوردهای آن‌ها نمونة دیگری از شکل‌دهی است.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


6. خاموشی رفتار:

🖌 رفتارهایی که نادیده گرفته ‌شده یا تقویت نشوند به‌تدریج متوقف یا اصطلاحاً خاموش خواهند شد.
🖌این پدیده بخصوص در مواردی که از تقویت پیوسته استفاده شده باشد، سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

🖍 اگر از روش تقویت ناپیوسته استفاده شده باشد، با توقف تقویت، رفتار مزبور قبل از خاموش شدن، به‌شدت افزایش می‌یابد.

🖍 من اغلب توصیه می‌کنم که والدین هنگام نق و ناله کردن کودک اتاق را ترک کنند.

🖍 ناله کردن اغلب نخستین گام برای بدخلقی است.

🖍 ناله کردن و بدخلقی، به‌وسیله نوع و نحوة حضور مراقبت‌کننده، تقویت یا بازداری می‌شود.

🖍 اگر بمانیم بدرفتاری کودک را تحمل کنیم، او به مرحلة بدخلقی وارد می‌شود و این یعنی ما بدخلقی او را تقویت کرده‌ایم.

🖍 وقتی از موقعیت فاصله می‌گیریم، درواقع مخاطب رفتار بد را برای کوک حذف کرده‌ایم،

🖍 بنابراین حتی اگر در ابتدا کودک کمی بیشتر سروصدا راه بیندازد

🖍 ولی سرانجام و به شرطی که ما برنگشته و رفتار غلط را دوباره تقویت نکنیم، او رفتار را متوقف و آرام خواهد شد.


🖍 به خاطر داشته باشید که اگر والدین کودک را ترک کردند، دیگر نباید برگردند: برگشتن، تقویت ناپیوسته محسوب شده و قوی‌ترین نوع تقویت است..
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


7. تنبیه و مداخله‌های آزارندة دیگر:

🖌 تنبیه به معنای هر محرکی ااست که رفتارهای نامطلوب را سرکوب ‏کند یا کاهش ‌دهد.

🔎 از این نظر، «وقفه» نوعی تنبیه رفتاری است.

🔎 اما می‌دانیم در برخی موارد تنبیه اثربخش است، اما مداخله‌ای است که باید خیلی کم به کار رود.

🐍 مشکل تنبیه و مداخله‌های آزارندة دیگر آن است که می‌تواند رفتارهای مخرب را تقویت کند.

🌟 ما همواره تقویت رفتار مخرب را در خانواده‌هایی می‌بینیم که از روش کتک زدن بچه‌ها استفاده می‌شود .

🌟به‌طورکلی، کودکان همان رفتارهای منفی را بارها و بارها انجام می‌دهند و بارها به خاطر آن‌ها کتک می‌خورند،

✳️ بااین‌حال هیچ بهبودی در برخورد والدین یا بدرفتاری کودک مشاهده نمی‌شود.

🖌 اگر چنین شرایطی پیش آمد، کتک زدن یک محرک منفی است و بدرفتاری را سرکوب یا کاهش نمی‌دهد، بلکه تقویت می‌کند.

🖌 برخی فرآیندهایی مثل قرار‌های سخت (واگذاری تکالیف دشوار) و بازداری از دلخواسته‌ها همچون تنبیه برای رفتارهای نادرست شدید استفاده می‌کنند، اما حتی این مداخله‌های با هدف کنترل، اغلب به كشمكش بیشتر بر سر قدرت و حتی انتقام می‌انجامد.

🖌تمرکز بر قراردادهای رفتاری ، تقویت مثبت، اصل پریماک و کنترل موقعیت به‌جای کنترل کودک، تقریباً همواره ارجح‌تر است.

🐍 تأثیرات منفی کتک زدن پیوسته و/یا شدید به‌خوبی مستند شده و عبارت است از

🐍افزایش رفتارهای آزارنده یا ضداجتماعی (حتی خشونت)،

🐍کاهش ضریب هوشی،

🐍اختلال‌های خلقی و اضطراب در کودکان و نیز و

🐍مصرف مواد در بزرگسالی.

🐍اگرچه کتک زدن کودکان خردسال رعایت می‌شود، ولی به‌شدت با سوءاستفادۀ والدین از کودکان رابطه دارد.

🐍با توجه به اینکه راه‌های بسیار بهتری برای انضباط کودکان هست،

🐍درک اینکه ادامۀ این عمل اصلاً چه فایده‌ای می‌تواند داشته باشد دشوار است.

🐍 این توصیه که والدین یاد بگیرند بچه‌های خردسال را چگونه فقط به‌اندازه‌‌ای بزنند که آنان را به گریه بیندازد، برای والدینی خشمگین و ناامید به یک کتک زدن تمام‌عیار تبدیل می‌شود.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


8. سرمشق‌گیری:

🖌 والدین باید الگوهای معتبری برای فرزندان خود شوند

🖌 سرمشق‌گیری سرنخ‌هایی برای رفتارهای مورد انتظار و مقبول را برای کودکان فراهم می‌کند و قدرت تقویت اجتماعی ناشی از سرمشق را افزایش می‌دهد.

🖌 سرمشق‌گیری اغلب توأم با ایفای نقش به کار می‌رود تا بتوان رفتارهای جدید را با حمایت و بازخورد؛ مشاهده، آزمون و تمرین کرد.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


9. خودمهارگری و خود‌نظارتی:

🖌 قبل از اینکه به والدین برای تغییر کودکان به شیوة اثربخش آموزش داده شود، آنها باید روش‌های شناختی-رفتاری خودمهارگری و خودنظارتی را بیاموزند. رفتارهای آشفته کودکان به برخوردها و احساس‌های آزارنده‌ای در بزرگسالان می‌انجامد و برعکس.

🖌درمانگران شناختی-رفتاری از والدین می‌پرسند: «چه کار می‌کنی و چه احساسی داری؟»

🖌 اگر پاسخ این باشد که: «دیگه دارم منفجر می‌شم»؛

🖌درمانگر می‌پرسد: «خب اختیار خودتو از دست بدی و منفجر بشی و باهاش دعوا کنی یا بزنیش واقعاً کمکی می‌کنه؟ آیا قبلاً نتیجه داده؟»

🖌 اگر والدین گفتند پس باید چه کار کنند، پاسخ آن است که «ابتدا باید خودتان را آرام کنید».

🖌بازتعریف موضع آن‌ها به این صورت که

🖌«من کاری که بچه‌ام می‌کنه رو نمی‌پسندم، ولی منفجرشدن هم کمکی نکرده و نمی‌کنه»

🖌 نخستین گام باید خودمهارگری باشد.

🖌 روش نوشتن برای تحلیل افکار غیرمنطقی و منفی مفید واقع می شود

🖌 این روش را به والدین آموزش می‌دهد تا بتوانند خودنظارتی داشته باشند و آرامش خود را حفظ کنند.

🖌 کمک به والدین برای احساس خودمهارگری و برقراری ارتباط اثربخش تقریباً همواره مستلزم مربیگری آن توسط یک مشاور یا درمانگر است.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


10. ارتباط :

🖌 اصولاً هر چه خانواده‌ها و رفتار‌ها مهارنشدنی‌تر به نظر برسند، توانایی ارتباط مؤثر ضروری‌تر می‌شود.

🖍 ارتباط مؤثر شامل چرخیدن به سمت شخصی که با او صحبت می‌کنید،

🖍 گوش کردن، تصدیق و تأیید صحبت،

🖍 استفاده از زبان احساسی،

🖍 دادن رهنمود و

🖍 درخواست‌های مؤدبانۀ روشن،

🖍 تعیین محدودیت‌ها و

🖍 انتظارات روشن و منطقی و

🖍 صحبت با ضمیر من در رابطه با مسائل شخصی و نیازهای خانواده است.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


11. قرارداد بستن:

🖌 قراردادهایی که برای بازبینی و بازنگری خصومت‌های شدید موجود در خانواده‌ها طراحی می‌شود، برای رفتار به شیوه‌ای خاص، پاداش‌ تعیین می‌کند. قراردادهای رفتارهای خاصی را که برای به دست آوردن پاداش‌های خاص لازم است مشخص می‌کند و معمولاً توسط همة طرفین نوشته و امضا می‌شود.

🖌 شکلی از قرارداد به نام قرارداد وابستگی مشروط به تبادل رفتارهای متقابل اشاره می‌کند که طی آن طرفین توافق می‌کنند که هر چیزی که خود می‌خواهند از دیگری می‌گیرند و هرچه که دیگری خواست به او می‌دهند.

🖌برای مثال، والدین موافقت می‌کنند که اگر کودک به موقع برای شام حاضر شد، غذاهای خاصی را برایش درست کنند که او دوست دارد.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


11. اصل پریماک :

🖍 بر اساس این اصل در مواردی که کودکان انتظارات و خواسته‌ها را برآورده نمی‌کنند، به کار گرفتن اصل پریماک مناسب است.

🖍 به کودک گفته می‌شود اگر می‌خواهد کارهای دلخواه‌ترش را انجام دهد، باید ابتدا فعالیت‌های کمتر لذت‌بخش را تمام کند.

🖍 «شما باید قبل از تماشای تلویزیون تکالیف مدرسه رو تموم کنی.» استفاده از تقویت مثبت برای دستیابی به نتیجه‌ای که ممکن است کودک آن را نمی‌خواهد یا آماده انجامش نیست، در اصل پریماک محوریت دارد.

🖍 قبلاً به بازی‌هایی اشاره کردم که والدین گاهی برای آماده کردن کودک به کاری که کمتر دوست دارد، با او انجام می‌دهند. والدین برای کودکی که به موقع به رختخواب می‌رود کتاب می‌خوانند یا با او بازی می‌کنند.

🖍 درعین‌حال اگر کودک رفتار مورد انتظار را انجام ندهد ممکن است تقویت‌کنندۀ لذت‌بخش را از دست بدهد.
🌱✳️ والدگری برای کودکان دشوار


🖌 اگر روشهای قبلی در تربیت کودک افاقه نکرد پیشنهاد می کنم از این روش ها استفاده کنید


12. تعلیق/وقفه :

🖍 محروم کردن کودک، نوجوان یا بزرگسال از محیطی است که در آن رفتارهای منفی یا نامطلوب رخ می‌دهد و اگر در آن محیط بماند شاید حتی رفتار مزبور تقویت ‌شود.

🖍 زمان محروم شدن از محیط لذت‌بخش باید برای شکستن الگوی رفتاری و توقف هرگونه تقویت آن کافی باشد و به شروعی تازه برای فرد بینجامد. ما اغلب در رابطه با کودکان وقفه را به کار می‌بریم،

🖍 ولی اگر یکی از والدین در میانۀ مراوده‌های تنیدگی‌زا یا بی‌فایدة بزرگسال و کودک، بود استفاده از وقفه برای آرام کردن اوضاع می‌تواند مفید واقع ‌شود. والدین گاهی به دوری از تنیدگی و مشکلات خانواده نیاز دارند.
☝️لطفاً هر رهنمودی را مناسب تشخیص دادید یک پسند (لایک) بزنید.
2025/02/11 04:41:05
Back to Top
HTML Embed Code: