🗣️ ملی‌سازی مطالبات نژادپرستانه توسط رسانه‌ها

✍️ معین کاظمی

◀️ یکی از مسائل اساسی در جهان حاضر، بی‌شک مسئله مهاجران، ساماندهی و نوع مواجهه افکار عمومی با آن‌هاست. از سرتیتر خبرها و بیانیه‌های جنجالی احزاب تا مباحث روز آکادمی و اندیشکده‌های جهانی، مسئله‌ی مهاجران است.

◀️ در سالیان اخیر در ایران نیز این مسئله چه در سطح نخبگانی و سطح سیاست‌گذاری و به ویژه در سطح عوام تبدیل به موضوع داغی شده است. اگر در بدو تسلط طالبان بر مسند دوباره قدرت، در اواخر سال 1400 و حتی 1401، نوعی همگرایی و وفاق با شهروندان افغان توسط ایرانیان به‌وجود آمده بود، اکنون اما نگرش افکار عمومی به کلی دچار دگردیسی شده است. در این موضوع افکار عمومی عمدتاً تحت تأثیر رسانه‌ها قرار گرفته‌اند و نوعی نگرش منفی را در شبکه‌های اجتماعی به انحاء مختلف بازتولید می‌کنند.

◀️ این در حالی است که مسئله نگرش ایرانیان به اتباع افغان، چهارمین موضوع برتر سال 1402 بوده است. درحالی که موضوعات برتر دیگر، از ساحت عمومی به فضای مجازی راه یافته است و رویدادمحور بوده‌اند. اما نگرش ایرانیان به اتباع عمدتاً دارای منبع غیرمجازی بوده است.

🔈 شنیدن آلارم افغان‌هراسی
اگرچه نمی‌توان و نبایست مسئله واکنش‌ها به اتباع افغان را با عروج راست افراطی و جریانات نژادپرست بر سر ستیز با مهاجران در غرب یکسان دانست، اما آلارم افغان‌هراسی و چالش‌های آن را باید الآن شنید. افغان‌هراسی که ابتدا در فضای رسانه‌ای شکل گرفته است و شبکه‌های اجتماعی را نیز آغشته به اشکال بیگانه‌هراسی و حتی تولید نفرت کرده است. تا جایی که کارزارهای هشتگی همچون #اخراج_افغانی_مطالبه_ملی در طول سال گذشته از هشتگ‌های پربسامد و ترند بوده است.
این نوع مواجهه حتی در سطح حوزه‌ی عمومی نیز قابل مشاهده است. این نوع بازنمایی رسانه‌ای را با رجوع به اندیشمند شهیر مطالعات فرهنگی یعنی استوارت هال، می‌توان ایجاد هراس اخلاقی علیه مهاجران توسط رسانه‌ها یاد کرد.

🔈 تعمیق بحران با همراهی حاکمیت
درحقیقت علاوه بر لزوم رواداری و مقابله با نژادپرستی، از حیث سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی نیز این موضوع دارای اهمیت است. شاید در کوتاه مدت عدم سیاست‌گذاری مناسب و حتی همراهی با این کمپین‌ها توسط اهالی قدرت مثل کارزار انتخابات، بتواند بخشی از بحران‌های متمادی کشور را سرپوش بگذارد و حتی همدلی بخشی از افکار عمومی را نصیب حاکمیت سازد. اما در بلند مدت به تعمیق این بحران و ایجاد معضلات فراوان برای حاکمیت و جامعه در سطح داخلی و حتی بین‌المللی منجر خواهد شد. بحرانی که حتی سبب واکنش‌های تنش‌زا و خشونت‌آمیز از سوی اتباع مطرود، نیز خواهد شد.

🔈 ضرورت واقع‌نگری
بایستی تأکید کرد که همه‌ی نگرانی و خشونت نمادین افکار عمومی به خاطر بیگانه‌هراسی نیست و بخش قابل توجهی از این نگرانی‌ها کاملاً قابل ادراک است. چراکه معضلات اقتصادی ایران همچون کاهش خدمات عمومی و بیکاری فزاینده از یک سوی، سطح نازل توسعه‌یافتگی فرهنگی در بخشی از اتباع همچون پدرسالاری شدید، ازدیاد باروری و نوع حضور در اماکن عمومی با ارزش‌های فرهنگی غالب جامعه ایران تضاد دارد. همچنین وجود پرشمار اتباع غیرمجاز نوعی نگرانی‌های منطقی را دامن زده است و بسیاری از مسائل این چنینی.

🔈 خلأ قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری
بی‌شک جامعه ایران همچون دهه‌های گذشته پتانسیل مدارا و مهمان‌نوازی از اتباع را به شرط رفع برخی نگرانی‌ها دارد. در نهایت باید اشاره کرد که خلأ قانونی و عدم سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی مناسب در این زمینه به شدت محسوس است و در صورت عدم توجه به آن یک بحران امنیتی جدی در سطح کلان دولت ملت ایران را تهدید خواهد کرد.

@dataak_thinktank

#سوشال_لیسنینگ #اتباع_افغان #مهاجران_افغان

⛔️ واکنش‎ منفی کاربران شبکه‌های اجتماعی به وزرای پیشنهادی

✍️ دکتر رسول محسن‌زاده - متخصص علوم اجتماعی محاسباتی

◀️ فهرست متنوع سیاسی
پس از روزها انتظار، رئیس جمهور منتخب در ابتدای هفته گذشته، لیست وزرای پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی را اعلام کرد. نگاهی به اسامی و گرایش سیاسی وزرای پیشنهادی نشان می‎دهد که لیست منتخب دکتر پزشکیان، ترکیبی از افراد گروه‎های سیاسی مختلف است و به اغلب طیف‎های سیاسی، سهم داده شده است. رصد داده‎های موجود در فضای مجازی نشان می‎دهد که این پراکندگی و تنوع نه تنها با حمایت گروه‎های مختلف و خصوصاً حامیان دکتر پزشکیان همراه نشده که به انتقادهای فراوانی نیز منجر شده است.

◀️ حمایت نسبی جریان اصولگرا و انقلابی
واکنش 44 درصد از کاربران اصولگرا به نامزدهای معرفی‎شده توسط رئیس جمهور مورد حمایت اصلاح‎طلبان مثبت بوده است. با توجه به وابستگی سیاسی پزشکیان به جریان اصلاحات، این واکنش را می‎توان غیرمنتظره قلمداد کرد. با این همه، برخی از این کاربران با تکیه بر مواردی مانند فراجناحی بودن کابینه حمایت خود را از کابینه منتخب اعلام کرده‎اند. تحلیل داده‎های موجود در فضای مجازی نشان می‎دهد که با وجود معرفی کابینه وفاق، اصولگرایان همچنان نسبت به برخی موارد مانند معرفی وزاری بهداشت، کار و خارجه معترض هستند و واکنش مثبتی به آنها نشان نداده‎اند.

◀️ بروز احساس ناامیدی و فریب‏خوردگی در کاربران اصلاح‏طلب

واکنش کاربران اصلاح‎طلب به طور کلی منفی قلمداد می‎شود. 23 درصد از محتوای تولیدی از سوی کاربران اصلاح‎طلب منفی است که این محور نیز مبتنی بر ضرورت در پیش گرفتن صبر و فرصت دادن به پزشکیان است. واکنش کلی این کاربران اصلاح‌طلب حاوی انگاره‎های ناامیدی و فریب‎خوردگی است. آنها با برجسته کردن برخی وزرای پیشنهادی که دارای سوابق نظامی و امنیتی هستند، مسعود پزشکیان را فاقد استقلال رای و تعلق حزبی خطاب کرده‎اند. با این همه برخی از کاربران با توجه به شرایط حاکم و ترکیب مجلس شورای اسلامی، معتقدند که باید به تیم پزشکیان و هیئت وزرا فرصت داد. این محتوا خصوصاً پس از توئیت پزشکیان و اظهارات سیدمحمد خاتمی افزایش یافته است

◀️ ابراز خرسندی کاربران معارض
واکنش کاربران معاند نیز اغلب حاوی پیام تمسخر و زخم زبان است. این کاربران با اشاره به شور و شوق جریان اصلاحات در انتخابات اخیر، کاربران حامی پزشکیان را متهم به سادگی و حماقت کرده و بر مرزبندی خود با آنها تاکید کرده‎اند.

◀️ جمع‎بندی
براساس بررسی داده‌های به دست آمده از سامانه دیتاک، حدود 86 درصد از کاربران فضای مجازی نگرش مثبتی به کلیت کابینه پیشنهادی نداشته‎اند. در واقع با وجود توجه دکتر پزشکیان به گروه‎های مختلف قدرت و اعطای سهم به اغلب آنها، همچنان واکنش طیف‎های مختلف به کابینه او منفی است. این وضعیت به خوبی نشان می‎دهد که در فضای سیاسی قطبیدۀ ایران، چگونه حاکمیت و قدرت نه به مثابه یک مسئولیت که به مثابه یک امتیاز تعریف شده و گروه‎های مختلف از طریق اعمال فشار رسانه‎ایی سعی در تحمیل نیروهای خود بر دولت جدید دارند.

@dataak_thinktank

#کابینه #دولت_چهاردهم #پزشکیان