Яна бир соат юриб, иккинчи кўприкка ҳам етиб келдик. Қоронғида кичик шаршарани суратга олдик, барибир табиий ёруғликка етмас экан. 1700 метр баландликдаги Катта Испай шаршарасини суратга олмасдан йўлда давом этдик. Шаршарагача 8,5 километрлик масофани 2,5 соатда босиб ўтибмиз. Сойнинг тошлар орасидан сизиб чиқадиган жойида таҳорат қилиб, бомдодни ўқиб олдик. Сой шу жойдан бошлаб ўзандан эмас, ер остидан оқиб ўтади. Сойнинг кейинги очиқ жойигача 3 км масофа бор.
Нонушта қилиб, озгина дам олганимиздан сўнг йўлда давом этдик. Аввалига яхши кетаётган сўқмоқ тиканли буталар орасига бурилди. Буталардан эсон-омон ўтиб, тошли йўлакка дуч келдик. Йўлнинг шу қисми сабрни синайдиган жой. Бу ерни тоғчи оғайнилар бекорга “тошли телбаворлик”, “тошли лабиринт” дейишмас экан. Икки километрлик масофа қаттиқ-қаттиқ, қиррадор қиррадор тошлар орасида ўтади. Яхшиям отлар юрган йўл темир тақаларнинг тош билан ишқаланиши оқибатида оқариб қолган, шунга қараб сўқмоқни топиш мумкин. Лекин бу йўл ҳам тошлар аро ўтади. Устида юки билан шу йўлдан юрган отларга ҳам раҳминг келади.
Денгиз сатҳидан 2250 метр баландликда Испайсойнинг очиқ ўзанидан сувларни ғамлаб олдик. Бундан юқорида очиқ сув манбаси йўқ. Яна бир тошйўлакдан ўтиб, ниҳоят нормал сўқмоққа тушиб олдик. Бу ёғига фақат тик кўтариламиз. Узоқдан Деволи сурхнинг қизил қоялари кўринмоқда. Дарвоқе, Деволи сурхнинг маъноси тожикчада “қизил девор”, “қизил қоя” деган маънони билдиради. Бу манзилга яқин қишлоқларда этник тожиклар истиқомат қилгани учун чўққи ва довон номлари ҳам тожикча аталган: Падар, Чодак, Обдор, Пиёзак.
3000 метр баландликка кўтарилганимизда чўққигача икки йўл кўринди. Биринчиси қисқароқ: кулуар орқали кескин қияликдан қояга кўтарилиш; иккинчиси узунроқ: Обдор (Абдар) довони орқали қояни айланиб ўтиш. Дарвоқе, альпинизм луғатидаги “кулуар” сўзи асли французча бўлиб, “ўтиш йўлаги, оралиқ” деган маънони билдиради. Одатда қоялар оралиғидаги қор, шағал ва тошлар тўпланган сойлик, пастликка “кулуар” дейилади. Шу пайтда икки саёҳатчи кулуардан тушиб келаётган экан. Улардан маслаҳат сўрадим. “Кулуар жуда тик. Обдор орқали айланиб чиқиш осонроқ” дейишди.
Рюкзакдаги оғирроқ нарсаларни шу ерда қолдириб, сув ва иссиқ кийимни олиб штурмга отландик. Обдор довонининг айрим қисмларида қор ҳали эримаган. Чуқурроқ жойда кичик музкўл ҳам мавжуд. Довоннинг белидан чапга қайрилиб, қояга чиқа бошладик. Анча тик ва қийин бўлган участка. Шу тоғнинг тепасига чиқиб, орқа томонга ўтиб олсак бас, у ёғи анча осон кечади. Довоннинг у тарафидан Чотқол, Пском ва Угом тизмасининг тоғлари яққол кўриниб турар экан. Тоғнинг қирраси бўйлаб 1 километрча юриб, бир неча алдамчи чўққилардан ўтганимиздан сўнг асл чўққи кўринди.
Соат 13:00 да денгиз сатҳидан 3550 метр баландликда жойлашган Деволи сурх чўққисига чиқдик. Сафарнинг энг ширин жойи шу: қийналиб мақсадга эришасан, чўққига чиқиб, атрофдаги гўзалликни ўз кўзинг билан кўриб, тананг билан ҳис қиласан – чексиз чарчоқлар бир зумда арийди. Кайфиятинг кўтарилади, тоғларнинг маҳобатидан кайф оласан, Яратганга чексиз шукроналар айтасан!
13:40 да тушишни бошладик. Бу сафар Обдор довонини айланиб эмас, кулуардан тушишга қарор қилдик. Кулуар анча паст, тош-шағал бўлиб, тушиш учун тажриба талаб қилинади. 50 дақиқада кулуар орқали қарийб 600 метрга пастладим. Агар довонни айланиб тушганимизда камида 2 соат вақт оларди. Лекин бу йўлни бошқаларга тавсия қилмайман. Яхшиси узоқроқ бўлса ҳам осонроқ йўлдан юрган маъқул.
Пастда тушлик қилиб, ортга қайтдик. Яна ўша “тошли лабиринт”дан ўтдик. Чиқишда бунчалик узунлигини сезмаган эканмиз. Шомдан олдин Испай шаршарасига етиб, съёмка қилдик. Кичик шаршара бўйида шомни ўқиб, йўлга тушдик. Яна чироқларни ёқиб, сой бўйидаги сўқмоқ билан ортга қайтдик. Соат 22:00 да Испай қишлоғидаги сафарни бошлаган жойимизга етиб келдик.
2024 йил 25 август
Тошкент – Испай – Деволи Сурх
Видеоси: https://www.youtube.com/watch?v=QNcBgld2SD0
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
Нонушта қилиб, озгина дам олганимиздан сўнг йўлда давом этдик. Аввалига яхши кетаётган сўқмоқ тиканли буталар орасига бурилди. Буталардан эсон-омон ўтиб, тошли йўлакка дуч келдик. Йўлнинг шу қисми сабрни синайдиган жой. Бу ерни тоғчи оғайнилар бекорга “тошли телбаворлик”, “тошли лабиринт” дейишмас экан. Икки километрлик масофа қаттиқ-қаттиқ, қиррадор қиррадор тошлар орасида ўтади. Яхшиям отлар юрган йўл темир тақаларнинг тош билан ишқаланиши оқибатида оқариб қолган, шунга қараб сўқмоқни топиш мумкин. Лекин бу йўл ҳам тошлар аро ўтади. Устида юки билан шу йўлдан юрган отларга ҳам раҳминг келади.
Денгиз сатҳидан 2250 метр баландликда Испайсойнинг очиқ ўзанидан сувларни ғамлаб олдик. Бундан юқорида очиқ сув манбаси йўқ. Яна бир тошйўлакдан ўтиб, ниҳоят нормал сўқмоққа тушиб олдик. Бу ёғига фақат тик кўтариламиз. Узоқдан Деволи сурхнинг қизил қоялари кўринмоқда. Дарвоқе, Деволи сурхнинг маъноси тожикчада “қизил девор”, “қизил қоя” деган маънони билдиради. Бу манзилга яқин қишлоқларда этник тожиклар истиқомат қилгани учун чўққи ва довон номлари ҳам тожикча аталган: Падар, Чодак, Обдор, Пиёзак.
3000 метр баландликка кўтарилганимизда чўққигача икки йўл кўринди. Биринчиси қисқароқ: кулуар орқали кескин қияликдан қояга кўтарилиш; иккинчиси узунроқ: Обдор (Абдар) довони орқали қояни айланиб ўтиш. Дарвоқе, альпинизм луғатидаги “кулуар” сўзи асли французча бўлиб, “ўтиш йўлаги, оралиқ” деган маънони билдиради. Одатда қоялар оралиғидаги қор, шағал ва тошлар тўпланган сойлик, пастликка “кулуар” дейилади. Шу пайтда икки саёҳатчи кулуардан тушиб келаётган экан. Улардан маслаҳат сўрадим. “Кулуар жуда тик. Обдор орқали айланиб чиқиш осонроқ” дейишди.
Рюкзакдаги оғирроқ нарсаларни шу ерда қолдириб, сув ва иссиқ кийимни олиб штурмга отландик. Обдор довонининг айрим қисмларида қор ҳали эримаган. Чуқурроқ жойда кичик музкўл ҳам мавжуд. Довоннинг белидан чапга қайрилиб, қояга чиқа бошладик. Анча тик ва қийин бўлган участка. Шу тоғнинг тепасига чиқиб, орқа томонга ўтиб олсак бас, у ёғи анча осон кечади. Довоннинг у тарафидан Чотқол, Пском ва Угом тизмасининг тоғлари яққол кўриниб турар экан. Тоғнинг қирраси бўйлаб 1 километрча юриб, бир неча алдамчи чўққилардан ўтганимиздан сўнг асл чўққи кўринди.
Соат 13:00 да денгиз сатҳидан 3550 метр баландликда жойлашган Деволи сурх чўққисига чиқдик. Сафарнинг энг ширин жойи шу: қийналиб мақсадга эришасан, чўққига чиқиб, атрофдаги гўзалликни ўз кўзинг билан кўриб, тананг билан ҳис қиласан – чексиз чарчоқлар бир зумда арийди. Кайфиятинг кўтарилади, тоғларнинг маҳобатидан кайф оласан, Яратганга чексиз шукроналар айтасан!
13:40 да тушишни бошладик. Бу сафар Обдор довонини айланиб эмас, кулуардан тушишга қарор қилдик. Кулуар анча паст, тош-шағал бўлиб, тушиш учун тажриба талаб қилинади. 50 дақиқада кулуар орқали қарийб 600 метрга пастладим. Агар довонни айланиб тушганимизда камида 2 соат вақт оларди. Лекин бу йўлни бошқаларга тавсия қилмайман. Яхшиси узоқроқ бўлса ҳам осонроқ йўлдан юрган маъқул.
Пастда тушлик қилиб, ортга қайтдик. Яна ўша “тошли лабиринт”дан ўтдик. Чиқишда бунчалик узунлигини сезмаган эканмиз. Шомдан олдин Испай шаршарасига етиб, съёмка қилдик. Кичик шаршара бўйида шомни ўқиб, йўлга тушдик. Яна чироқларни ёқиб, сой бўйидаги сўқмоқ билан ортга қайтдик. Соат 22:00 да Испай қишлоғидаги сафарни бошлаган жойимизга етиб келдик.
2024 йил 25 август
Тошкент – Испай – Деволи Сурх
Видеоси: https://www.youtube.com/watch?v=QNcBgld2SD0
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
YouTube
Devoli surx choʻqqisi (3555 metr) | Деволи сурх чўққиси (3555 метр)
Деволи сурх чўққиси (3555 метр) Тошкент вилоятининг Бўстонлиқ туманида, Пском тизмасида жойлашган.
Якшанба куни ўзим учун янги манзилни кашф этдим. Ривоятларда уч қозоқ авлиёси сифатида келган Оқосоқота, Нурекота ва Суренота манзилларининг ўртасида Тошгаза, Иметей ва Оқкўл чўққилари яшириниб туради. Шу бетакрор жойларни кўриш учун саёҳатчи шериклар Ҳамид ака, Аббос, Илдар, Абдурауф билан йўлга чиқдик.
Манзилгача бориш учун Чирчиқ орқали кетиладиган эски асфальт йўлини эмас, Паркентнинг Кумушкон қишлоғидан юриладиган тоғ йўлини танладик – шуниси яқинроқ экан. Лекин йўлтанламас машинаси бўлмаса бу йўлдан юришни тавсия қилмайман: тош, шағал, тупроқ ва қалин чангдан иборат йўл уловингизни қийнаб қўяди, икки учта жойда сойдан ўтилади.
2 соат йўл босиб, Оқсоқотасой дарёсидан ўтиб, яна 8 километрча юриб машинани жойладик. Бомдод вақти бўлган, ҳали қуёш чиққани йўқ, ғира ширада сафарни бошладик. Денгиз сатҳидан 1600 метр баландликда йўлнинг бошланиши бироз қийин кечди. Тоғнинг текисроқ қисмига чиқиб олиш учун қияроқ жойдан кескин кўтарилишга тўғри келди.
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
Манзилгача бориш учун Чирчиқ орқали кетиладиган эски асфальт йўлини эмас, Паркентнинг Кумушкон қишлоғидан юриладиган тоғ йўлини танладик – шуниси яқинроқ экан. Лекин йўлтанламас машинаси бўлмаса бу йўлдан юришни тавсия қилмайман: тош, шағал, тупроқ ва қалин чангдан иборат йўл уловингизни қийнаб қўяди, икки учта жойда сойдан ўтилади.
2 соат йўл босиб, Оқсоқотасой дарёсидан ўтиб, яна 8 километрча юриб машинани жойладик. Бомдод вақти бўлган, ҳали қуёш чиққани йўқ, ғира ширада сафарни бошладик. Денгиз сатҳидан 1600 метр баландликда йўлнинг бошланиши бироз қийин кечди. Тоғнинг текисроқ қисмига чиқиб олиш учун қияроқ жойдан кескин кўтарилишга тўғри келди.
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
2000 метр баландликда йўлимиз арчазор оралаб ўтди. Куз бўлгани учун атрофдаги ўт ўлан ва буталар аллақачон сариқ рангга бурканган, лекин арчаю қарағайларнинг яшиллиги кайфиятингизни кўтаради. Об ҳаво ҳам айни сафарбоп: 13 18 градус. Тоғнинг довонли жойларида шабада, айрим жойларида ёқимли шамол эсади.
Оқкўл чўққисигача фақат бир жойда қияроқ кўтарилиш бор, қолган қисмида кескин кўтарилишлар йўқ, бир маромда бемалол чиқиш мумкин. Соат 10:30 да чўққига кўтарилдик. Денгиз сатҳидан 2886 метр баландликдаги бу чўққи худдики Чотқол тизмалари орасига яширинган жавоҳирдек – чор атрофи Чотқолнинг баланд тоғлари билан ўралган.
Чўққининг этагида узоқдан худди пичоқ билан кесилгандек оқиш вертикал участка кўзга ташланади. Оқтошнинг ости ҳовуз. Ҳозир бу ерда сув қуриган. Баҳор пайтлари юқоридаги қорлар эриб, шу ерга тўпланади ва кичик кўл ҳосил бўлади. Чўққининг номи ҳам ана шу кўлдан олинган: Оқкўл.
Соат 11:00 да кейинги чўққи – Иметей томон йўлга чиқдик. Иметей Оқкўлдан бироз пастда жойлашган, лекин орада кўтарилишлар ҳам учрайди. 2830 метр баландликдаги супада чўпонлар манзилига дуч келдик. Куз келиб, қўйларни олиб тушишган, шекилли, ҳеч бир жон кўринмади. 2800 метрлик яна бир номсиз чўққидан тушганимизда қаршимизда Иметей чўққиси кўринди.
Тоғлар усти бўйлаб ўтган қарийб 3 километрлик йўлни бир ярим соатда босиб ўтдик. 2731 метр баландликдаги Иметей чўққисида тушлик қилдик, қайноққина қаҳва ичдик. Озгина дам олгач, тушишга қарор қилдик. Дарвоқе, чўққининг номи ажойиб: ўзбекча ҳам, қозоқча ҳам, тожикча ҳам эмас. Қандайдир юнонча, лотинча номларни эслатади. Афсус, бирон манбада бу номнинг этимологиясини топа олмадим.
Иметейга келишда Номсиз чўққининг чап тарафи бўйлаб келгандик, қайтишда ўнг тарафидан қулайроқ сўқмоқдан юрдик. Чўпонлар манзилига чиқадиган довондан пастга иниб, Оқкўлга чиқмасдан йўлни кесиб чиқишга қарор қилдик. Аввалига яхши сўқмоқ йўл билан юрдик, кейин эчки ва қўйлар юрган ноқулай сўқмоқлар билан амаллаб келган йўлимизга тушиб олдик.
Йўлда дам олишлар билан тўрт ярим соатда машинагача тушиб келдик. Қайтишда Оқсоқота шаршараси сафаримизга бонус бўлиб қўшилди. 15 метр баландликдан оқиб тушадиган шаршара худди сочнинг икки кокилига ўхшайди. Шаршара суви муздек. Қуёш чиқиб турганида ичига тушиб чиқардим. Оқсоқотасойда ювиниб, янада салқинлаб, Тошкент сари йўлга тушдик.
2024 йил 8 сентябрь
Тошкент – Кумушкон – Оқсоқота – Оқкўл Иметей
Видеоси: https://youtu.be/t52N2Xa3Q2Q
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
Оқкўл чўққисигача фақат бир жойда қияроқ кўтарилиш бор, қолган қисмида кескин кўтарилишлар йўқ, бир маромда бемалол чиқиш мумкин. Соат 10:30 да чўққига кўтарилдик. Денгиз сатҳидан 2886 метр баландликдаги бу чўққи худдики Чотқол тизмалари орасига яширинган жавоҳирдек – чор атрофи Чотқолнинг баланд тоғлари билан ўралган.
Чўққининг этагида узоқдан худди пичоқ билан кесилгандек оқиш вертикал участка кўзга ташланади. Оқтошнинг ости ҳовуз. Ҳозир бу ерда сув қуриган. Баҳор пайтлари юқоридаги қорлар эриб, шу ерга тўпланади ва кичик кўл ҳосил бўлади. Чўққининг номи ҳам ана шу кўлдан олинган: Оқкўл.
Соат 11:00 да кейинги чўққи – Иметей томон йўлга чиқдик. Иметей Оқкўлдан бироз пастда жойлашган, лекин орада кўтарилишлар ҳам учрайди. 2830 метр баландликдаги супада чўпонлар манзилига дуч келдик. Куз келиб, қўйларни олиб тушишган, шекилли, ҳеч бир жон кўринмади. 2800 метрлик яна бир номсиз чўққидан тушганимизда қаршимизда Иметей чўққиси кўринди.
Тоғлар усти бўйлаб ўтган қарийб 3 километрлик йўлни бир ярим соатда босиб ўтдик. 2731 метр баландликдаги Иметей чўққисида тушлик қилдик, қайноққина қаҳва ичдик. Озгина дам олгач, тушишга қарор қилдик. Дарвоқе, чўққининг номи ажойиб: ўзбекча ҳам, қозоқча ҳам, тожикча ҳам эмас. Қандайдир юнонча, лотинча номларни эслатади. Афсус, бирон манбада бу номнинг этимологиясини топа олмадим.
Иметейга келишда Номсиз чўққининг чап тарафи бўйлаб келгандик, қайтишда ўнг тарафидан қулайроқ сўқмоқдан юрдик. Чўпонлар манзилига чиқадиган довондан пастга иниб, Оқкўлга чиқмасдан йўлни кесиб чиқишга қарор қилдик. Аввалига яхши сўқмоқ йўл билан юрдик, кейин эчки ва қўйлар юрган ноқулай сўқмоқлар билан амаллаб келган йўлимизга тушиб олдик.
Йўлда дам олишлар билан тўрт ярим соатда машинагача тушиб келдик. Қайтишда Оқсоқота шаршараси сафаримизга бонус бўлиб қўшилди. 15 метр баландликдан оқиб тушадиган шаршара худди сочнинг икки кокилига ўхшайди. Шаршара суви муздек. Қуёш чиқиб турганида ичига тушиб чиқардим. Оқсоқотасойда ювиниб, янада салқинлаб, Тошкент сари йўлга тушдик.
2024 йил 8 сентябрь
Тошкент – Кумушкон – Оқсоқота – Оқкўл Иметей
Видеоси: https://youtu.be/t52N2Xa3Q2Q
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
YouTube
Oqkoʻl (2886 metr) va Imetey (2731 metr) choʻqqilari | Оқкўл ва Иметей чўққилари
Якшанба куни ўзим учун янги манзилни кашф этдим. Ривоятларда уч қозоқ авлиёси сифатида келган Оқосоқота, Нурекота ва Суренота манзилларининг ўртасида Тошгаза, Иметей ва Оқкўл чўққилари яшириниб туради.
Шанба куни Тошкент вилоятининг Оҳангарон тумани Янгиобод шаҳарчаси атрофидаги тоғларга сафар қилдим. Янгиобод сайёҳлар базасидан бошланган сафар давомида 2335 метр баландликдаги Пионерлар (Пионерский) ва 2502 метр баландликдаги Номсиз чўққига чиқиш насиб эди. Жами 10 км юриш ва 1200 метр кўтарилиш бўлди. Қайтишда Чилтонсой шаршарасига тушдик.
Батафсил видеода: https://www.youtube.com/watch?v=42VKv1m0uKw&ab_channel=DavronbekTojialiyev
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
Батафсил видеода: https://www.youtube.com/watch?v=42VKv1m0uKw&ab_channel=DavronbekTojialiyev
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
YouTube
Yangiobod togʻlari (Pionerskiy, Nomsiz choʻqqi) | Янгиобод (Пионерский, Номсиз чўққи)
Тошкент вилоятининг Оҳангарон тумани Янгиобод шаҳарчаси атрофида жуда гўзал тоғли массив мавжуд. Чотқол тизмасининг баҳрида жойлашган чўққилар ва шаршаралар куз фаслида ҳам ўз гўзаллиги ажралиб туради.
Бўстонлиқ туманининг Қозоғистонга туташ Угом тоғлари ўзининг баланд чўққилари, кўлу шаршаралари билан ажралиб туради. Аввалроқ икки баланд шалола қўшилиб, гўзал манзара ҳосил қилган Обипар шаршарасига бориб, маза қилгандим. Ўшанда Обипардан юқорида янаям гўзал бир нечта шаршаралар мавжудлиги, лекин уларга етиб бориш қийин ва хавфли эканини айтишганди.
Шанба куни Угом тизмасидаги ана шу гўзал шаршараларни ўзимиз учун кашф этиш мақсадида йўлга тушдик. Чорвоқ сув омборининг юқоридан Сижжак, Нанай ва Қорабулоқ қишлоқларидан ўтиб, Полвонакка яқинлашдик. Эрталабда Чорвоқнинг суви тўқ ложувард рангга бурканибди. Пском дарёсининг сув омборга қўшилган жойида балиқчи қушлар, ўрдаклар базм қилмоқда.
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X
Шанба куни Угом тизмасидаги ана шу гўзал шаршараларни ўзимиз учун кашф этиш мақсадида йўлга тушдик. Чорвоқ сув омборининг юқоридан Сижжак, Нанай ва Қорабулоқ қишлоқларидан ўтиб, Полвонакка яқинлашдик. Эрталабда Чорвоқнинг суви тўқ ложувард рангга бурканибди. Пском дарёсининг сув омборга қўшилган жойида балиқчи қушлар, ўрдаклар базм қилмоқда.
Telegram | Instagram | Youtube | Facebook | X