ભાગવત રહસ્ય-૧૧૮
બીજા સાથે અસૂયા (ઈર્ષા) કરનારને શાંતિ મળતી નથી. ત્રણે દેવીઓ ગભરાય છે. ત્યાં જઈએ અને અનસૂયા શાપ આપે તો ? નારદજી કહે છે-તમે ભલે મત્સર કરો-પણ અનસૂયા તમને સદભાવથી જોશે. તમારા પ્રત્યે સદભાવ રાખશે.
દેવીઓ આશ્રમમાં આવી છે. અનેક પ્રકારની પ્રતિજ્ઞાઓ દેવો પાસે અનસૂયાએ કરાવી છે. “આજથી પ્રતિજ્ઞા કરો –કે કોઈ પતિવ્રતા સ્ત્રીને ત્રાસ નહિ આપીએ. જગતની કોઈ પતિવ્રતા સ્ત્રીને નહિ પજવીએ.”
અત્રિ ઋષિ તેવામાં પધારે છે, પૂછે છે કે -આ ત્રણ બાળકો કોણ છે? અનસૂયા કહે કે-આ ત્રણ મારા છોકરાઓ છે,અને ત્રણ વહુઓ છે.અત્રિ કહે છે-દેવી આવું ના બોલો.આ ત્રણ તો મહાદેવો છે.તે પછી જળ છાંટ્યું.ત્રણે દેવો પ્રગટ થયા.ત્રણે દેવોએ કહ્યું-તમારે આંગણે બાળક થઈને રમતા હતા તેવું સુખ કાયમ તમને આપશું.
આ ત્રણે દેવો નું તેજ ભેગું થવાથી ગુરુ દત્તાત્રેય પ્રગટ થયા છે.
ગુરુ દત્તાત્રેય માર્ગદર્શન આપનાર છે. તેથી તેમનો જન્મ માર્ગશીર્ષ માસમાં થયો છે.
પહેલાં અધ્યાયમાં કર્દમ-દેવહુતિની કન્યાઓના વંશનું વર્ણન કર્યું.
દક્ષ પ્રજાપતિ અને પ્રસુતિને ત્યાં સોળ કન્યાઓ થઇ છે.
તેમાંથી તેર –ધર્મ ને-એક-અગ્નિને-એક-પિતૃગણ ને અને સોળમી –સતી-એ-શંકર ને આપી છે.
ધર્મની તેર પત્નીઓ બતાવી છે. તેનાં નામો છે-શ્રદ્ધા,દયા,મૈત્રી,શાંતિ,તુષ્ટિ,પુષ્ટિ,ક્રિયા,ઉન્નતિ,બુદ્ધિ,મેઘા,લજ્જા,તિતિક્ષા અને મૂર્તિ.
આ તેર સદગુણોને જીવનમાં ઉતારે તો ધર્મ સફળ થાય છે. આ તેર ગુણો સાથે લગ્ન કરશો તો પ્રભુ મળશે.
ધર્મની પહેલી પત્ની શ્રદ્ધા છે.ધર્મની પ્રત્યેક ક્રિયા દૃઢ શ્રદ્ધાથી કરજો.ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા રાખો.
જીવ માત્ર પ્રત્યે મૈત્રી રાખો.
શ્રીધર સ્વામી કહે છે-સર્વ પ્રત્યે મૈત્રી કરવી શક્ય નથી.સર્વ સાથે મૈત્રી ના થાય તો વાંધો નહિ,પણ કોઈની સાથે વેર ના કરો.વેર ના કરે તે મૈત્રી કર્યા જેવું છે.
ધર્મ ની તેરમી પત્ની છે-મૂર્તિ. અને તેના ત્યાં નર-નારાયણ નું પ્રગટ્ય થયું છે.
મૂર્તિને માતા અને ધર્મને પિતા માને –એના ત્યાં નારાયણનો જન્મ થાય છે.
દક્ષપ્રજાપતિ નાની કન્યા –સતી-નું લગ્ન શિવજી જોડે થયું. તેમણે ઘેર સંતતિ થઇ નહોતી.
દક્ષપ્રજાપતિએ શિવજીનું અપમાન કર્યું,એટલે સતીએ પોતાનું શરીર દક્ષના યજ્ઞમાં બાળી દીધું.
(પાર્વતી એ સતીનો બીજો જન્મ છે).
ભગવાન શંકર મહાન છે.સચરાચર જગતના ગુરુ છે. જ્ઞાનેશ્વરીમાં કહ્યું છે-જગતમાં જેટલા સંપ્રદાય છે-તેના આદિગુરૂ શંકર છે.સર્વ-મંત્ર-ના આચાર્ય શિવજી હોવાથી, શિવજીને ગુરુ માની મંત્ર-દીક્ષા લેવી.
વિદુરજી પ્રશ્ન કરે છે-સર્વથી શ્રેષ્ઠ એવા શિવજી સાથે દક્ષપ્રજાપતિ એ વેર કર્યું તે –આશ્ચર્ય છે. આ કથા અમને સંભળાવો.મૈત્રેયજી બોલ્યા-પ્રાચીન કાળમાં પ્રયાગરાજમાં મોટું બ્રહ્મસત્ર થયું છે. સભામાં શિવજી અધ્યક્ષસ્થાને છે.દેવોએ આગ્રહ કર્યો –એટલે અગ્ર સ્થાને બેઠા છે. તે વખતે દક્ષપ્રજાપતિ ત્યાં આવ્યા છે.બીજા દેવોએ ઉભા થઇ માન આપ્યું પણ શિવજી ધ્યાનમાં લીન હતા-અને કોણ આવ્યું-કોણ ગયું તેની તેમને ખબર નહોતી. બધાએ માન આપ્યું પણ શિવજીએ માન ના આપ્યું-તેથી દક્ષને ખોટું લાગ્યું.
દક્ષને ક્રોધ આવ્યો અને ક્રોધમાં તે શિવજીની નિંદા કરવા લાગ્યો.
શ્રીધર સ્વામીએ-આ નિંદાના વચનો માંથી પણ શિવની સ્તુતિરૂપ અર્થ કાઢ્યો છે.
ભાગવત પર ત્રીસ –પાંત્રીસ ટીકા મળે છે.તે સૌમાં પ્રાચીન-ઉત્તમ ટીકા શ્રીધર સ્વામીની છે. માધવરાયને તે બહુ ગમી છે અને પોતે તેના પર સહી કરી છે. બધું માન્ય કર્યું છે.
બીજી ટીકામાં કોઈએ સંપ્રદાયનો દુરાગ્રહ રાખ્યો છે.તો કોઈએ અર્થની ખેંચતાણ કરી છે. પણ શ્રીધરસ્વામીએ કોઈ સંપ્રદાયનો દુરાગ્રહ રાખ્યો નથી.તેઓ નૃસિંહ ભગવાનના ભક્ત હતા.
દસમ સ્કંધમાં –શ્રીકૃષ્ણની શિશુપાલે નિંદા કરી છે.તેનો પણ શ્રીધર સ્વામીએ સ્તુતિપરક અર્થ કર્યો છે.
શિવજીની નિંદા ભાગવત જેવા શ્રેષ્ઠ ગ્રંથમાં શોભે નહિ. એટલે શ્રીધર સ્વામીએ અર્થ ફેરવ્યો છે.
ડોંગરેજી બાપા
બીજા સાથે અસૂયા (ઈર્ષા) કરનારને શાંતિ મળતી નથી. ત્રણે દેવીઓ ગભરાય છે. ત્યાં જઈએ અને અનસૂયા શાપ આપે તો ? નારદજી કહે છે-તમે ભલે મત્સર કરો-પણ અનસૂયા તમને સદભાવથી જોશે. તમારા પ્રત્યે સદભાવ રાખશે.
દેવીઓ આશ્રમમાં આવી છે. અનેક પ્રકારની પ્રતિજ્ઞાઓ દેવો પાસે અનસૂયાએ કરાવી છે. “આજથી પ્રતિજ્ઞા કરો –કે કોઈ પતિવ્રતા સ્ત્રીને ત્રાસ નહિ આપીએ. જગતની કોઈ પતિવ્રતા સ્ત્રીને નહિ પજવીએ.”
અત્રિ ઋષિ તેવામાં પધારે છે, પૂછે છે કે -આ ત્રણ બાળકો કોણ છે? અનસૂયા કહે કે-આ ત્રણ મારા છોકરાઓ છે,અને ત્રણ વહુઓ છે.અત્રિ કહે છે-દેવી આવું ના બોલો.આ ત્રણ તો મહાદેવો છે.તે પછી જળ છાંટ્યું.ત્રણે દેવો પ્રગટ થયા.ત્રણે દેવોએ કહ્યું-તમારે આંગણે બાળક થઈને રમતા હતા તેવું સુખ કાયમ તમને આપશું.
આ ત્રણે દેવો નું તેજ ભેગું થવાથી ગુરુ દત્તાત્રેય પ્રગટ થયા છે.
ગુરુ દત્તાત્રેય માર્ગદર્શન આપનાર છે. તેથી તેમનો જન્મ માર્ગશીર્ષ માસમાં થયો છે.
પહેલાં અધ્યાયમાં કર્દમ-દેવહુતિની કન્યાઓના વંશનું વર્ણન કર્યું.
દક્ષ પ્રજાપતિ અને પ્રસુતિને ત્યાં સોળ કન્યાઓ થઇ છે.
તેમાંથી તેર –ધર્મ ને-એક-અગ્નિને-એક-પિતૃગણ ને અને સોળમી –સતી-એ-શંકર ને આપી છે.
ધર્મની તેર પત્નીઓ બતાવી છે. તેનાં નામો છે-શ્રદ્ધા,દયા,મૈત્રી,શાંતિ,તુષ્ટિ,પુષ્ટિ,ક્રિયા,ઉન્નતિ,બુદ્ધિ,મેઘા,લજ્જા,તિતિક્ષા અને મૂર્તિ.
આ તેર સદગુણોને જીવનમાં ઉતારે તો ધર્મ સફળ થાય છે. આ તેર ગુણો સાથે લગ્ન કરશો તો પ્રભુ મળશે.
ધર્મની પહેલી પત્ની શ્રદ્ધા છે.ધર્મની પ્રત્યેક ક્રિયા દૃઢ શ્રદ્ધાથી કરજો.ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા રાખો.
જીવ માત્ર પ્રત્યે મૈત્રી રાખો.
શ્રીધર સ્વામી કહે છે-સર્વ પ્રત્યે મૈત્રી કરવી શક્ય નથી.સર્વ સાથે મૈત્રી ના થાય તો વાંધો નહિ,પણ કોઈની સાથે વેર ના કરો.વેર ના કરે તે મૈત્રી કર્યા જેવું છે.
ધર્મ ની તેરમી પત્ની છે-મૂર્તિ. અને તેના ત્યાં નર-નારાયણ નું પ્રગટ્ય થયું છે.
મૂર્તિને માતા અને ધર્મને પિતા માને –એના ત્યાં નારાયણનો જન્મ થાય છે.
દક્ષપ્રજાપતિ નાની કન્યા –સતી-નું લગ્ન શિવજી જોડે થયું. તેમણે ઘેર સંતતિ થઇ નહોતી.
દક્ષપ્રજાપતિએ શિવજીનું અપમાન કર્યું,એટલે સતીએ પોતાનું શરીર દક્ષના યજ્ઞમાં બાળી દીધું.
(પાર્વતી એ સતીનો બીજો જન્મ છે).
ભગવાન શંકર મહાન છે.સચરાચર જગતના ગુરુ છે. જ્ઞાનેશ્વરીમાં કહ્યું છે-જગતમાં જેટલા સંપ્રદાય છે-તેના આદિગુરૂ શંકર છે.સર્વ-મંત્ર-ના આચાર્ય શિવજી હોવાથી, શિવજીને ગુરુ માની મંત્ર-દીક્ષા લેવી.
વિદુરજી પ્રશ્ન કરે છે-સર્વથી શ્રેષ્ઠ એવા શિવજી સાથે દક્ષપ્રજાપતિ એ વેર કર્યું તે –આશ્ચર્ય છે. આ કથા અમને સંભળાવો.મૈત્રેયજી બોલ્યા-પ્રાચીન કાળમાં પ્રયાગરાજમાં મોટું બ્રહ્મસત્ર થયું છે. સભામાં શિવજી અધ્યક્ષસ્થાને છે.દેવોએ આગ્રહ કર્યો –એટલે અગ્ર સ્થાને બેઠા છે. તે વખતે દક્ષપ્રજાપતિ ત્યાં આવ્યા છે.બીજા દેવોએ ઉભા થઇ માન આપ્યું પણ શિવજી ધ્યાનમાં લીન હતા-અને કોણ આવ્યું-કોણ ગયું તેની તેમને ખબર નહોતી. બધાએ માન આપ્યું પણ શિવજીએ માન ના આપ્યું-તેથી દક્ષને ખોટું લાગ્યું.
દક્ષને ક્રોધ આવ્યો અને ક્રોધમાં તે શિવજીની નિંદા કરવા લાગ્યો.
શ્રીધર સ્વામીએ-આ નિંદાના વચનો માંથી પણ શિવની સ્તુતિરૂપ અર્થ કાઢ્યો છે.
ભાગવત પર ત્રીસ –પાંત્રીસ ટીકા મળે છે.તે સૌમાં પ્રાચીન-ઉત્તમ ટીકા શ્રીધર સ્વામીની છે. માધવરાયને તે બહુ ગમી છે અને પોતે તેના પર સહી કરી છે. બધું માન્ય કર્યું છે.
બીજી ટીકામાં કોઈએ સંપ્રદાયનો દુરાગ્રહ રાખ્યો છે.તો કોઈએ અર્થની ખેંચતાણ કરી છે. પણ શ્રીધરસ્વામીએ કોઈ સંપ્રદાયનો દુરાગ્રહ રાખ્યો નથી.તેઓ નૃસિંહ ભગવાનના ભક્ત હતા.
દસમ સ્કંધમાં –શ્રીકૃષ્ણની શિશુપાલે નિંદા કરી છે.તેનો પણ શ્રીધર સ્વામીએ સ્તુતિપરક અર્થ કર્યો છે.
શિવજીની નિંદા ભાગવત જેવા શ્રેષ્ઠ ગ્રંથમાં શોભે નહિ. એટલે શ્રીધર સ્વામીએ અર્થ ફેરવ્યો છે.
ડોંગરેજી બાપા
दक्ष प्रजापति व प्रसूति को १६ कन्या हुई जिसमें से १३ को धर्म को दिया वह १३
श्रद्धा,दया,मैत्री,शांति,तुष्टि,पुष्टि,क्रिया,उन्नति,बुद्धि,मेधा, लज्जा, तितिक्षा, एवं मूर्ति।
अर्थात यह १३ सद्गुण अगर जीवन में उतरे तो धर्म सफल होता है, यह १३ गुणों के साथ विवाह करने से प्रभुप्रीति एवं प्रभुप्राप्ति होती है।
श्रीमन्नारायण 💐
श्रद्धा,दया,मैत्री,शांति,तुष्टि,पुष्टि,क्रिया,उन्नति,बुद्धि,मेधा, लज्जा, तितिक्षा, एवं मूर्ति।
अर्थात यह १३ सद्गुण अगर जीवन में उतरे तो धर्म सफल होता है, यह १३ गुणों के साथ विवाह करने से प्रभुप्रीति एवं प्रभुप्राप्ति होती है।
श्रीमन्नारायण 💐
ભાગવત રહસ્ય-૧૧૯
દક્ષપ્રજાપતિ નિંદામાં બોલ્યા છે-શિવ સ્મશાનમાં રહેનાર છે.
પરંતુ તે તો સ્તુતિરૂપ છે.આખું જગત (સંસાર)એ સ્મશાન છે. કાશી એ મહાન સ્મશાન છે. શરીર એ પણ સ્મશાન છે.ઘર એ પણ સ્મશાન છે.
મનુષ્યને બાળવાનું સ્મશાન ગામ બહાર હોય પણ કીડી-મંકોડાનું સ્મશાન આપણા ઘરમાં જ હોય છે.સ્મશાન એટલે આખું જગત-એટલે-કે- શિવજી જગતની સર્વ ચીજોમાં વિરાજેલા છે. તેથી તે વ્યાપક બ્રહ્મરૂપ છે.
જગતના અણુ-પરમાણુમાં શિવતત્વ ભર્યું છે.ભગવાન શંકર વાણીના પિતા છે.તે વાણી શિવજીની નિંદા કરે નહિ.દક્ષે નિંદામાં કહ્યું-એમની આંખો વાનર જેવી છે. એનો સવળો અર્થ કાઢ્યો છે.
વાનર જેવા ચંચળ જીવ પર જેની કૃપાદૃષ્ટિ છે-એવા મર્કટલોચન. (જીવ વાનર જેવો ચંચળ છે)
આ જીવનો એવો સ્વભાવ છે,કે જેનું ખાય તેની જ નિંદા કરે.
શિવજીને થોડું આપો તો પણ ઘણું માને છે. બીલીપત્ર અને લોટો ભરી ગંગાજળ લઈને –હર હર મહાદેવ-બોલતાં અભિષેક કરો-તો પણ શિવજી પ્રસન્ન થાય છે. રાજભોગ તો કદી કરતા જ નથી.
ભગવાન શંકર આશુતોષ છે, વિશ્વનાથ છે. તેમના ભક્તગણમાં આખું વિશ્વ આવે છે.
રામજી અને શ્રીકૃષ્ણના દરબારમાં સર્વેને પ્રવેશ નથી.પણ-શિવજીના દરબારમાં સર્વને પ્રવેશ મળે છે. ઋષિઓ,દેવો,દાનવો,રાક્ષસો,ભૂત-પિશાચ –સર્વ શિવ પાસે આવે છે.
શિવજી બધાને અપનાવે છે. જગત જેનો ત્યાગ કરે તેને શિવ અપનાવે છે. શિવ-સ્વરૂપ મંગળમય છે.
જગત શુભ અને અશુભ બંનેનું મિશ્રણ છે. આ બંનેના સ્વામી શિવજી છે.જીવમાત્ર પર તેમની કૃપા દૃષ્ટિ છે.
મથુરામાં ભૂતનાથ મહાદેવ છે.ત્યાં -દિવસે બ્રાહ્મણો પૂજા કરે છે-અને રાતે ભૂતો પૂજા સેવા કરે છે.
શિવજીનો દરબાર બધા માટે ખુલ્લો ના હોત તો –બિચારા ભૂત-પિશાચ –જાત ક્યાં ?
રામજીના દરબાર ના દરવાજે હનુમાનજી ગદા લઈને ઉભા છે. “રામ દુવારે તુમ રખવારે, હોત ન આજ્ઞા બીનું પેસારે” રામજીના દરબાર માં પ્રવેશવા માગતા ને હનુમાનજી પૂછે છે-કે-રામજીની મર્યાદાનું પાલન કર્યું છે ?
એ પ્રમાણે વર્તન ના કર્યું હોય તો હનુમાનજી ગદા મારીને પાછા કાઢે છે.
રાતે બાર વાગે રામજી કે દ્વારકાનાથ ના દર્શન કરવા જાઓ તો તે દર્શન આપશે ? પણ શિવજીના દર્શન ગમે ત્યારે થઇ શકે. બધા દેવોના દરવાજા બંધ થાય છે,પણ શંકર ભગવાનનો દરવાજો બંધ થતો નથી.
જ્યાં માયાનું આવરણ છે-ત્યાં દરવાજો બંધ રાખવો પડે છે. શિવજી શુદ્ધ બ્રહ્મનું સ્વરૂપ છે. શિવજી કોઈ દિવસ શયન કરતા નથી.શિવજી કહે છે-કે- તને વખત મળે ત્યારે આવ. હું ધ્યાન કરતો બેઠો છું. શંકર ભગવાન ઉદાર છે. જેણે અપેક્ષા બહુ ઓછી હોય છે-તે ઉદાર થઇ શકે છે. શિવજીને કોઈ વસ્તુની જરૂર નથી, એટલે તે બધું આપી દે છે.કનૈયો કહે છે- મારે તો બધાની જરૂર છે. શ્રીકૃષ્ણ વિચાર કરીને આપે છે. માગનારમાં અક્કલ ઓછી હોય છે,એટલે તેનું કલ્યાણ છે –કે નહિ-તે વિચારીને આપે છે.
કુબેર ભંડારી (જગતને દ્રવ્ય આપનારનો ભંડાર જેની પાસે છે તે) રોજ શિવજીનું પૂજન કરવા આવે.
એક વખત કુબેર ભંડારી શિવજીને પૂછે છે-કે –હું તમારી શી સેવા કરું ?
શિવજી કહે છે-બીજાની સેવા લે તે વૈષ્ણવ નહિ. સેવા આપે તે વૈષ્ણવ. મારા જેમ નારાયણ નારાયણ કર.
પણ પાર્વતીજીને ઈચ્છા થઇ. વિચારતાં હતાં કે –આ ઝાડ નીચે રહીએ છીએ-તેના કરતાં એક બંગલો હોય તો સારું.માતાજીએ કુબેર ભંડારી ને કહ્યું-મારા માટે એક સોનાનો બંગલો બાંધજે. જેથી કુબેરે સોનાનો મહેલ બનાવી આપ્યો છે.
માતાજીએ શિવજી ને કહ્યું-કે આ બંગલો બહુ સુંદર થયો છે-ચાલો આપણે તેમાં રહેવા જઈએ.
વાસ્તુ પૂજા કર્યા સિવાય તો રહેવા જવાય નહિ-તેથી રાવણને વાસ્તુ પૂજા કરવા બોલાવ્યો છે.(રાવણ બ્રાહ્મણ હતો) રાવણ થયો ગોર અને શિવજી થયા યજમાન.વાસ્તુ-પૂજા કરાવી એટલે દક્ષિણા તો આપવી પડે,
શિવજીએ કહ્યું-જે માગવું હોય તે માગ.રાવણ કહે છે-હવે તમારો સોનાનો મહેલ મને આપી દો.
પાર્વતીજી કહે છે-કે- હું જાણતી હતી કે-આ કાંઇ રહેવા દેશે નહિ.
માગવું એ મરવા જેવું છે-અને માંગનારને ના પાડવી –એ પણ મરવા જેવું છે.
શિવજીએ સોનાની લંકા દાનમાં આપી દીધી છે. શિવજી જેવો કોઈ ઉદાર નથી અને રાવણ જેવો કોઈ મૂર્ખ નથી.રાવણ ને સોના ની લંકા મળી એટલે બુદ્ધિ બગડી છે. રાવણ ફરીથી કહે છે-મહારાજ બંગલો તો સુંદર આપ્યો-હવે આ પાર્વતીને આપી દો. શિવજી કહે છે-તને જરૂર હોય તો તું લઇ જા.
રાવણ માતાજીને ખભે બેસાડી ને લઇ જાય છે.પાર્વતીજી શ્રીકૃષ્ણનું સ્મરણ કરે છે. મારો કનૈયો ભોળો છે, પણ કપટી જોડે કપટી છે.શ્રીકૃષ્ણ ગોવાળ થઇ રસ્તામાં આવ્યા છે.રાવણને પૂછે છે-આ કોને લઇ જાય છે? રાવણ કહે છે-શંકર ભગવાને મને સોનાની લંકા આપી અને સાથે આ પાર્વતી પણ આપી છે.
શ્રી કૃષ્ણ કહે છે-તું કેવો ભોળો છે? પાર્વતી આપતા હશે ?અસલ પાર્વતી તો તે પાતાળમાં સંતાડી રાખે છે. આ પાર્વતી નથી.અસલ પાર્વતીના અંગમાંથી કમળની સુગંધ નીકળે છે. આના શરીરમાંથી એવી સુગંધ ક્યાં નીકળે છે ? રાવણ શંકામાં પડ્યો. માતાજી આ સાંભળતાં હતાં-તેમણે શરીરમાંથી સુર્ગંધ કાઢી. રાવણ પાર્વતીને ત્યાં મૂકીને ચાલ્યો ગયો.પ્રભુ એ ત્યાં માતાજી ની સ્થાપના કરી.-તે દ્વૈપાયિની દેવી.
દક્ષપ્રજાપતિ નિંદામાં બોલ્યા છે-શિવ સ્મશાનમાં રહેનાર છે.
પરંતુ તે તો સ્તુતિરૂપ છે.આખું જગત (સંસાર)એ સ્મશાન છે. કાશી એ મહાન સ્મશાન છે. શરીર એ પણ સ્મશાન છે.ઘર એ પણ સ્મશાન છે.
મનુષ્યને બાળવાનું સ્મશાન ગામ બહાર હોય પણ કીડી-મંકોડાનું સ્મશાન આપણા ઘરમાં જ હોય છે.સ્મશાન એટલે આખું જગત-એટલે-કે- શિવજી જગતની સર્વ ચીજોમાં વિરાજેલા છે. તેથી તે વ્યાપક બ્રહ્મરૂપ છે.
જગતના અણુ-પરમાણુમાં શિવતત્વ ભર્યું છે.ભગવાન શંકર વાણીના પિતા છે.તે વાણી શિવજીની નિંદા કરે નહિ.દક્ષે નિંદામાં કહ્યું-એમની આંખો વાનર જેવી છે. એનો સવળો અર્થ કાઢ્યો છે.
વાનર જેવા ચંચળ જીવ પર જેની કૃપાદૃષ્ટિ છે-એવા મર્કટલોચન. (જીવ વાનર જેવો ચંચળ છે)
આ જીવનો એવો સ્વભાવ છે,કે જેનું ખાય તેની જ નિંદા કરે.
શિવજીને થોડું આપો તો પણ ઘણું માને છે. બીલીપત્ર અને લોટો ભરી ગંગાજળ લઈને –હર હર મહાદેવ-બોલતાં અભિષેક કરો-તો પણ શિવજી પ્રસન્ન થાય છે. રાજભોગ તો કદી કરતા જ નથી.
ભગવાન શંકર આશુતોષ છે, વિશ્વનાથ છે. તેમના ભક્તગણમાં આખું વિશ્વ આવે છે.
રામજી અને શ્રીકૃષ્ણના દરબારમાં સર્વેને પ્રવેશ નથી.પણ-શિવજીના દરબારમાં સર્વને પ્રવેશ મળે છે. ઋષિઓ,દેવો,દાનવો,રાક્ષસો,ભૂત-પિશાચ –સર્વ શિવ પાસે આવે છે.
શિવજી બધાને અપનાવે છે. જગત જેનો ત્યાગ કરે તેને શિવ અપનાવે છે. શિવ-સ્વરૂપ મંગળમય છે.
જગત શુભ અને અશુભ બંનેનું મિશ્રણ છે. આ બંનેના સ્વામી શિવજી છે.જીવમાત્ર પર તેમની કૃપા દૃષ્ટિ છે.
મથુરામાં ભૂતનાથ મહાદેવ છે.ત્યાં -દિવસે બ્રાહ્મણો પૂજા કરે છે-અને રાતે ભૂતો પૂજા સેવા કરે છે.
શિવજીનો દરબાર બધા માટે ખુલ્લો ના હોત તો –બિચારા ભૂત-પિશાચ –જાત ક્યાં ?
રામજીના દરબાર ના દરવાજે હનુમાનજી ગદા લઈને ઉભા છે. “રામ દુવારે તુમ રખવારે, હોત ન આજ્ઞા બીનું પેસારે” રામજીના દરબાર માં પ્રવેશવા માગતા ને હનુમાનજી પૂછે છે-કે-રામજીની મર્યાદાનું પાલન કર્યું છે ?
એ પ્રમાણે વર્તન ના કર્યું હોય તો હનુમાનજી ગદા મારીને પાછા કાઢે છે.
રાતે બાર વાગે રામજી કે દ્વારકાનાથ ના દર્શન કરવા જાઓ તો તે દર્શન આપશે ? પણ શિવજીના દર્શન ગમે ત્યારે થઇ શકે. બધા દેવોના દરવાજા બંધ થાય છે,પણ શંકર ભગવાનનો દરવાજો બંધ થતો નથી.
જ્યાં માયાનું આવરણ છે-ત્યાં દરવાજો બંધ રાખવો પડે છે. શિવજી શુદ્ધ બ્રહ્મનું સ્વરૂપ છે. શિવજી કોઈ દિવસ શયન કરતા નથી.શિવજી કહે છે-કે- તને વખત મળે ત્યારે આવ. હું ધ્યાન કરતો બેઠો છું. શંકર ભગવાન ઉદાર છે. જેણે અપેક્ષા બહુ ઓછી હોય છે-તે ઉદાર થઇ શકે છે. શિવજીને કોઈ વસ્તુની જરૂર નથી, એટલે તે બધું આપી દે છે.કનૈયો કહે છે- મારે તો બધાની જરૂર છે. શ્રીકૃષ્ણ વિચાર કરીને આપે છે. માગનારમાં અક્કલ ઓછી હોય છે,એટલે તેનું કલ્યાણ છે –કે નહિ-તે વિચારીને આપે છે.
કુબેર ભંડારી (જગતને દ્રવ્ય આપનારનો ભંડાર જેની પાસે છે તે) રોજ શિવજીનું પૂજન કરવા આવે.
એક વખત કુબેર ભંડારી શિવજીને પૂછે છે-કે –હું તમારી શી સેવા કરું ?
શિવજી કહે છે-બીજાની સેવા લે તે વૈષ્ણવ નહિ. સેવા આપે તે વૈષ્ણવ. મારા જેમ નારાયણ નારાયણ કર.
પણ પાર્વતીજીને ઈચ્છા થઇ. વિચારતાં હતાં કે –આ ઝાડ નીચે રહીએ છીએ-તેના કરતાં એક બંગલો હોય તો સારું.માતાજીએ કુબેર ભંડારી ને કહ્યું-મારા માટે એક સોનાનો બંગલો બાંધજે. જેથી કુબેરે સોનાનો મહેલ બનાવી આપ્યો છે.
માતાજીએ શિવજી ને કહ્યું-કે આ બંગલો બહુ સુંદર થયો છે-ચાલો આપણે તેમાં રહેવા જઈએ.
વાસ્તુ પૂજા કર્યા સિવાય તો રહેવા જવાય નહિ-તેથી રાવણને વાસ્તુ પૂજા કરવા બોલાવ્યો છે.(રાવણ બ્રાહ્મણ હતો) રાવણ થયો ગોર અને શિવજી થયા યજમાન.વાસ્તુ-પૂજા કરાવી એટલે દક્ષિણા તો આપવી પડે,
શિવજીએ કહ્યું-જે માગવું હોય તે માગ.રાવણ કહે છે-હવે તમારો સોનાનો મહેલ મને આપી દો.
પાર્વતીજી કહે છે-કે- હું જાણતી હતી કે-આ કાંઇ રહેવા દેશે નહિ.
માગવું એ મરવા જેવું છે-અને માંગનારને ના પાડવી –એ પણ મરવા જેવું છે.
શિવજીએ સોનાની લંકા દાનમાં આપી દીધી છે. શિવજી જેવો કોઈ ઉદાર નથી અને રાવણ જેવો કોઈ મૂર્ખ નથી.રાવણ ને સોના ની લંકા મળી એટલે બુદ્ધિ બગડી છે. રાવણ ફરીથી કહે છે-મહારાજ બંગલો તો સુંદર આપ્યો-હવે આ પાર્વતીને આપી દો. શિવજી કહે છે-તને જરૂર હોય તો તું લઇ જા.
રાવણ માતાજીને ખભે બેસાડી ને લઇ જાય છે.પાર્વતીજી શ્રીકૃષ્ણનું સ્મરણ કરે છે. મારો કનૈયો ભોળો છે, પણ કપટી જોડે કપટી છે.શ્રીકૃષ્ણ ગોવાળ થઇ રસ્તામાં આવ્યા છે.રાવણને પૂછે છે-આ કોને લઇ જાય છે? રાવણ કહે છે-શંકર ભગવાને મને સોનાની લંકા આપી અને સાથે આ પાર્વતી પણ આપી છે.
શ્રી કૃષ્ણ કહે છે-તું કેવો ભોળો છે? પાર્વતી આપતા હશે ?અસલ પાર્વતી તો તે પાતાળમાં સંતાડી રાખે છે. આ પાર્વતી નથી.અસલ પાર્વતીના અંગમાંથી કમળની સુગંધ નીકળે છે. આના શરીરમાંથી એવી સુગંધ ક્યાં નીકળે છે ? રાવણ શંકામાં પડ્યો. માતાજી આ સાંભળતાં હતાં-તેમણે શરીરમાંથી સુર્ગંધ કાઢી. રાવણ પાર્વતીને ત્યાં મૂકીને ચાલ્યો ગયો.પ્રભુ એ ત્યાં માતાજી ની સ્થાપના કરી.-તે દ્વૈપાયિની દેવી.
ભાગવતના દશમ સ્કંધમાં આવે છે-કે-બળદેવજી આ દ્વૈપાયિની દેવીની પૂજા કરવા ગયા છે.
ડોંગરેજી બાપા
ડોંગરેજી બાપા
*यह मास में १०००० लोगो को मूल परम्परा से जोडने का लक्ष्य है, कृपया यह लिंक अपने सभी मित्र परिवारिक हिंदू सभी ग्रुप में शेयर करें।*
*આ મહિનામાં 10000 લોકોને મૂળ પરંપરા સાથે જોડવાનું લક્ષ્ય છે, કૃપા કરીને આ લિંક તમારા બધા મિત્રો કુટુંબ હિન્દુ જૂથોમાં શેર કરો.*
Pls spread link
https://www.instagram.com/shrivaidikbrahmanah
*આ મહિનામાં 10000 લોકોને મૂળ પરંપરા સાથે જોડવાનું લક્ષ્ય છે, કૃપા કરીને આ લિંક તમારા બધા મિત્રો કુટુંબ હિન્દુ જૂથોમાં શેર કરો.*
Pls spread link
https://www.instagram.com/shrivaidikbrahmanah
*विचार कैसे संचार बनता है।*
श्रीवैदिक ब्राह्मण ग्रुप गुजरात दो व्यक्तियों(हिरेन त्रिवेदी व हर्ष जोशी) के विचार से संचार की यात्रा है। जो आज आप सब इस समूह से जुड़े है वो गुजरात में डिजिटल सोशल मीडिया पर *ऑथेंन्टिक सत्य सनातन धर्मप्रचार* का सबसे बड़ा उभरता प्रकल्प है। अर्थात यह कहां जाए सोशल मीडिया के माध्यम से धर्म क्रांति है।
आज श्रीवैदिक ब्राह्मण ग्रुप केवल व्हाट्सएप पर ५० ग्रुप के साथ १०००० लोग जुड़े है।
इनके अलावा ७००० लोग नीचे दिए गए लिंक टेलीग्राम से जुड़े है
धर्मसम्राट श्री करपात्री जी महाराज
चैनल : https://www.tgoop.com/kapatriji
शंकराचार्य श्री निश्चलानंद सरस्वती जी
चैनल : https://www.tgoop.com/purimath
शंकराचार्य श्री स्वरूपानंद सरस्वती जी
चैनल : https://www.tgoop.com/dwarkapith
दंडी स्वामिश्री अविमुक्तेश्वरानंद सरस्वती जी
चैनल : https://www.tgoop.com/swamishreeh1008
श्रीमद आद्य शंकराचार्य परम्परा के दिव्य संदेश
चैनल : https://www.tgoop.com/HarShankar
पूज्य डोंगरेजी महाराज(ગુજરાતી)
चैनल : https://www.tgoop.com/dongrejimaharaj
सनातन आर्टिकल विडियोज़
चैनल : https://www.tgoop.com/vaidikdharma
*वैदिक धर्मानुशासनम् (श्री वैदिक ब्राह्मण फेसबुक पेज)* २२५० संख्या
https://www.facebook.com/vaidikdharma44
*श्री वैदिक ब्राह्मण फेसबुक ग्रुप* २७०० संख्या
https://www.facebook.com/groups/871447099730921
एडमिन श्री क्षेत्रज्ञ से १२५०
https://www.facebook.com/rudraprashna/
कुटुंब एप पर १२५०
https://kutumb.app/shri-vedic-brahman-samuha?ref=W7S3E
इंस्टाग्राम चैनल हाल ही में शुरू किया जिनके 800 फॉलोवर्स
https://www.instagram.com/shrivaidikbrahmanah
इन सब मिलकर श्रीवैदिक ब्राह्मण सनातन सेवा हेतु पूर्ण निष्ठा से समर्पित होकर बिना कोई बड़े निवेश,पीठबल या समर्थन के २५००० लोगो ने नेटवर्क सफलता पूर्वक चला रहा है।
इस सनातन धर्म महायज्ञ से जुड़ने के लिए एडमिन टीम आप सब लोगो का सादर अभिवादन करती है एवं कोटि कोटि धन्यवाद देती है। भविष्य में भी आप लोग हमारा इसी तरह समर्थन करते रहें आपके आशीर्वाद हम पर बने रहे और आप हमारे कार्यो को आगे बढ़ाने के लिए हमारी मदद करते रहे यहीं विनंती के साथ।
हर हर शंकर जय जय शंकर 💐
हर हर महादेव। 💐
- क्षेत्रज्ञ
(श्री वैदिक ब्राह्मण ग्रुप,गुजरात)
श्रीवैदिक ब्राह्मण ग्रुप गुजरात दो व्यक्तियों(हिरेन त्रिवेदी व हर्ष जोशी) के विचार से संचार की यात्रा है। जो आज आप सब इस समूह से जुड़े है वो गुजरात में डिजिटल सोशल मीडिया पर *ऑथेंन्टिक सत्य सनातन धर्मप्रचार* का सबसे बड़ा उभरता प्रकल्प है। अर्थात यह कहां जाए सोशल मीडिया के माध्यम से धर्म क्रांति है।
आज श्रीवैदिक ब्राह्मण ग्रुप केवल व्हाट्सएप पर ५० ग्रुप के साथ १०००० लोग जुड़े है।
इनके अलावा ७००० लोग नीचे दिए गए लिंक टेलीग्राम से जुड़े है
धर्मसम्राट श्री करपात्री जी महाराज
चैनल : https://www.tgoop.com/kapatriji
शंकराचार्य श्री निश्चलानंद सरस्वती जी
चैनल : https://www.tgoop.com/purimath
शंकराचार्य श्री स्वरूपानंद सरस्वती जी
चैनल : https://www.tgoop.com/dwarkapith
दंडी स्वामिश्री अविमुक्तेश्वरानंद सरस्वती जी
चैनल : https://www.tgoop.com/swamishreeh1008
श्रीमद आद्य शंकराचार्य परम्परा के दिव्य संदेश
चैनल : https://www.tgoop.com/HarShankar
पूज्य डोंगरेजी महाराज(ગુજરાતી)
चैनल : https://www.tgoop.com/dongrejimaharaj
सनातन आर्टिकल विडियोज़
चैनल : https://www.tgoop.com/vaidikdharma
*वैदिक धर्मानुशासनम् (श्री वैदिक ब्राह्मण फेसबुक पेज)* २२५० संख्या
https://www.facebook.com/vaidikdharma44
*श्री वैदिक ब्राह्मण फेसबुक ग्रुप* २७०० संख्या
https://www.facebook.com/groups/871447099730921
एडमिन श्री क्षेत्रज्ञ से १२५०
https://www.facebook.com/rudraprashna/
कुटुंब एप पर १२५०
https://kutumb.app/shri-vedic-brahman-samuha?ref=W7S3E
इंस्टाग्राम चैनल हाल ही में शुरू किया जिनके 800 फॉलोवर्स
https://www.instagram.com/shrivaidikbrahmanah
इन सब मिलकर श्रीवैदिक ब्राह्मण सनातन सेवा हेतु पूर्ण निष्ठा से समर्पित होकर बिना कोई बड़े निवेश,पीठबल या समर्थन के २५००० लोगो ने नेटवर्क सफलता पूर्वक चला रहा है।
इस सनातन धर्म महायज्ञ से जुड़ने के लिए एडमिन टीम आप सब लोगो का सादर अभिवादन करती है एवं कोटि कोटि धन्यवाद देती है। भविष्य में भी आप लोग हमारा इसी तरह समर्थन करते रहें आपके आशीर्वाद हम पर बने रहे और आप हमारे कार्यो को आगे बढ़ाने के लिए हमारी मदद करते रहे यहीं विनंती के साथ।
हर हर शंकर जय जय शंकर 💐
हर हर महादेव। 💐
- क्षेत्रज्ञ
(श्री वैदिक ब्राह्मण ग्रुप,गुजरात)
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૦
જગતમાં શિવજી જેવો કોઈ ઉદાર થયો નથી. અને થવાનો નથી.
એક વખત એક ચોર શિવમંદિરમાં ચોરી કરવા આવ્યો. શિવાલયમાં હોય શું ? આમ તેમ નજર કરતાં –ઉપર નજર કરી તો તાંબાની જળાધારી દેખાણી.તેણે વિચાર્યું કે –આ લઇ જાઉં.તેના પચીસ –પચાસ આવશે. જળાધારી બહુ ઉંચી હતી, એટલે જળાધારી ઉતારવા શિવલિંગ પર પગ મુક્યો- પગ મૂકતાં જ શિવજી પ્રગટ થાય. ચોર ગભરાણો. મને મારશે કે શું ?
ત્યાં શિવજીએ કહ્યું-માગ-માગ. ચોર કહે છે-મેં એવું તે શું પુણ્ય કર્યું છે કે આપ પ્રસન્ન થયા છો?
શિવજી કહે છે-કોઈ મને ફૂલ ચઢાવે-કોઈ જળ ચઢાવે પણ તે તો આખી તારી જાત ને –મારા ખભે બેસાડી દીધી.........શિવજી આવા ઉદાર છે.
દક્ષ શિવજીની નિંદા કરે છે-શિવ સ્વૈરચારી છે,તથા ગુણહીન છે.
તેનો સવળો અર્થ એ છે-પ્રકૃતિના કોઈ પણ ગુણ (સત્વ-રજસ-તમસ)-શિવજીમાં નહિ હોવાથી –તે નિર્ગુણ બ્રહ્મ છે.શાસ્ત્રની પ્રવૃત્તિ અને વિધિ-નિષેધની પ્રવૃત્તિ –અજ્ઞાની જીવ માટે છે. શિવજી માટે નથી.
દક્ષ પ્રજાપતિ બોલ્યા છે-આજથી કોઈ યજ્ઞમાં બીજા દેવો સાથે શિવજીને આહુતિ (યજ્ઞ ભાગ) આપવામાં આવશે નહિ.તેનો સવળો અર્થ એ છે-કે-સર્વ દેવોની સાથે નહિ, પણ શિવજી સર્વ દેવોમાં શ્રેષ્ઠ હોવાથી – અન્ય દેવો પહેલાં શિવજીને આહુતિ આપવામાં આવશે. પછી અન્ય દેવોને આહુતિ આપ્યા-બાદ વધે તે બધું પણ શિવજીને અર્પણ કરવામાં આવશે.યજ્ઞમાં જે વધે તેના માલિક શિવજી છે.
શિવપુરાણમાં કથા છે.શિવ-પાર્વતીનું લગ્ન થતું હતું. લગ્નમાં ત્રણ પેઢીનું વર્ણન કરવામાં આવે છે.
શિવજીને પૂછ્યું-તમારા પિતાનું નામ બતાવો. શિવજી વિચારમાં પડી ગયા. મારો પિતા કોણ ?
રુદ્રનો જન્મ છે-મહારુદ્રનો જન્મ નથી. રુદ્ર –એ-ભગવાનનો તામસ અવતાર છે.
નારદજીએ શિવજી ને કહ્યું-બોલો ને તમારા પિતા બ્રહ્મા છે. શિવજીએ કહ્યું-બ્રહ્મા. પછી પૂછવામાં આવ્યું કે –દાદા કોણ ? તો જવાબ આપ્યો-વિષ્ણુ દાદા. પરદાદા કોણ ? હવે કોનું નામ દેવું ?
શિવજી બોલ્યા હું જ સર્વનો પરદાદો છું. શિવજી એ “મહા”દેવ છે.
સૂતજી વર્ણન કરે છે-દક્ષ પ્રજાપતિએ બહુ નિંદા કરી પણ શિવજી શાંતિ થી સાંભળે છે. નિંદા થઇ પણ શિવજી સહન કરી શક્યા-કારણકે શિવજીના માથા ઉપર ((જ્ઞાન રૂપી) ગંગા છે.
શ્રીકૃષ્ણના ચરણમાં જ્ઞાન-ગંગા છે. એટલે શિશુપાળની નિંદા સહન કરે છે.
પ્રતિકાર કરવાની શક્તિ હોય –છતાં સહન કરે એને જ ધન્ય છે-એ જ મહાપુરુષ છે.
કલહ વધારે તે વૈષ્ણવ નહિ. એટલે શિવજી સભામાં એક શબ્દ પણ બોલ્યા નથી.
પણ સભામાં નંદિકેશ્વર વિરાજેલા હતા-તેમનાથી આ સહન થયું નહિ. તેમણે દક્ષને ત્રણ શાપ આપ્યા છે.
જે મુખથી તે નિંદા કરી છે-તે માથું તૂટી પડશે-તને બકરાનું માથું ચોટાડવામાં આવશે-તને કોઈ દિવસ બ્રહ્મવિદ્યા પ્રાપ્ત થશે નહિ.શિવકૃપાથી બ્રહ્મવિદ્યા મળે છે-શિવકૃપાથી કૃષ્ણભક્તિ મળે છે-શિવકૃપાથી મુક્તિ મળે છે.શિવજીને લાગ્યું કે –નંદિકેશ્વર બીજા દેવોને શાપ આપે તે પહેલાં ત્યાંથી નીકળી જઈ-કૈલાસ આવ્યા છે.ઘેર આવ્યા પછી-યજ્ઞના અણબનાવની કથા-સતીને કહી નથી. બધું પચાવી ગયા છે.
વિચાર કરો-કોઈ સાધારણ મનુષ્ય હોય અને સસરાએ (દક્ષ-એ શિવજી ના સસરા છે) ગાળો આપી હોય-તો ઘેર આવી –સસરાની છોકરી ની ખબર લઇ નાખશે-તારા બાપે આમ કહ્યું- તારા બાપે તેમ કહ્યું.
ભૂતકાળનો વિચાર કરે તેને ભૂત વળગ્યું છે-તેમ માનજો.
દક્ષે વિચાર્યું-કોઈ દેવ યજ્ઞ કરતા નથી-તો હું મારે ઘેર યજ્ઞ કરીશ. શિવજી સિવાય બધા દેવોને આમંત્રણ આપીશ.હું નારાયણની પૂજા કરું છું-તેમાં બધું આવી ગયું.
તે પછી કનખલ ક્ષેત્રમાં યજ્ઞ નો આરંભ કર્યો છે. દક્ષ પ્રજાપતિએ દુરાગ્રહ રાખ્યો –કુભાવ રાખ્યો –તેથી તેના વંશમાં –કોઈ રડનાર પણ રહ્યો નહિ. દક્ષે શિવપૂજન કર્યું નહિ તેથી ભગવાન વિષ્ણુ પણ ત્યાં પધાર્યા નથી.
ભગવાન પોતાનો કોઈ અપરાધ કરે તો સહન કરે છે-પણ પોતાના ભક્તનો અપરાધ સહન કરતા નથી.
શિવજી શ્રીકૃષ્ણનું ધ્યાન કરે છે, તેથી શ્રીકૃષ્ણ પણ સતત શિવજીનું ધ્યાન કરે છે.
બ્રાહ્મણોએ દક્ષને કહ્યું-કે તારો યજ્ઞ સફળ થશે નહિ.છતાં દક્ષે માન્યું નહિ. દક્ષના કુલગુરુ દધિચી ઋષિ પણ ત્યાંથી ઉઠી ગયા છે.દક્ષે એ પછી ભૃગુઋષિને આચાર્યપદે બેસાડી યજ્ઞનો આરંભ કર્યો છે. ભૃગુઋષિએ યજ્ઞ કરાવ્યો-તો તેમની પણ દુર્દશા થઇ છે.વીરભદ્રે તેમની દાઢી ખેંચી નાખી છે.તેમને બોક્ડાની દાઢી ચોટાડવામાં આવી છે.દક્ષના યજ્ઞમાં બ્રહ્મા પણ ગયા નથી.થોડા વિઘ્નસંતોષી બ્રાહ્મણો ત્યાં ગયા છે. ઘણાને સળગતું જોવાની મજા આવે છે.
કેટલાંક દેવો પણ કલહ જોવાની મજા આવશે એ બહાને વિમાનમાં બેસીને –જવા નીકળ્યા છે. સતીએ વિમાનો જતાં જોયાં-એમણે દેવકન્યાઓને પૂછ્યું. એક દેવ કન્યાએ જવાબ આપ્યો-તમારા પિતાને ત્યાં યજ્ઞ માં જઈએ છીએ-તમને ખબર નથી ? શું તમને આમંત્રણ નથી ? દક્ષે દ્વેષબુદ્ધિથી શિવજીને આમંત્રણ આપેલું નહિ.સતીને શિવજી અને દક્ષ ના અણબનાવની ખબર નથી. તેમને પિતાને ત્યાં જવાની ઉતાવળ થઇ છે.
પરમ પૂજ્ય ડોંગરેજી મહારાજ
જગતમાં શિવજી જેવો કોઈ ઉદાર થયો નથી. અને થવાનો નથી.
એક વખત એક ચોર શિવમંદિરમાં ચોરી કરવા આવ્યો. શિવાલયમાં હોય શું ? આમ તેમ નજર કરતાં –ઉપર નજર કરી તો તાંબાની જળાધારી દેખાણી.તેણે વિચાર્યું કે –આ લઇ જાઉં.તેના પચીસ –પચાસ આવશે. જળાધારી બહુ ઉંચી હતી, એટલે જળાધારી ઉતારવા શિવલિંગ પર પગ મુક્યો- પગ મૂકતાં જ શિવજી પ્રગટ થાય. ચોર ગભરાણો. મને મારશે કે શું ?
ત્યાં શિવજીએ કહ્યું-માગ-માગ. ચોર કહે છે-મેં એવું તે શું પુણ્ય કર્યું છે કે આપ પ્રસન્ન થયા છો?
શિવજી કહે છે-કોઈ મને ફૂલ ચઢાવે-કોઈ જળ ચઢાવે પણ તે તો આખી તારી જાત ને –મારા ખભે બેસાડી દીધી.........શિવજી આવા ઉદાર છે.
દક્ષ શિવજીની નિંદા કરે છે-શિવ સ્વૈરચારી છે,તથા ગુણહીન છે.
તેનો સવળો અર્થ એ છે-પ્રકૃતિના કોઈ પણ ગુણ (સત્વ-રજસ-તમસ)-શિવજીમાં નહિ હોવાથી –તે નિર્ગુણ બ્રહ્મ છે.શાસ્ત્રની પ્રવૃત્તિ અને વિધિ-નિષેધની પ્રવૃત્તિ –અજ્ઞાની જીવ માટે છે. શિવજી માટે નથી.
દક્ષ પ્રજાપતિ બોલ્યા છે-આજથી કોઈ યજ્ઞમાં બીજા દેવો સાથે શિવજીને આહુતિ (યજ્ઞ ભાગ) આપવામાં આવશે નહિ.તેનો સવળો અર્થ એ છે-કે-સર્વ દેવોની સાથે નહિ, પણ શિવજી સર્વ દેવોમાં શ્રેષ્ઠ હોવાથી – અન્ય દેવો પહેલાં શિવજીને આહુતિ આપવામાં આવશે. પછી અન્ય દેવોને આહુતિ આપ્યા-બાદ વધે તે બધું પણ શિવજીને અર્પણ કરવામાં આવશે.યજ્ઞમાં જે વધે તેના માલિક શિવજી છે.
શિવપુરાણમાં કથા છે.શિવ-પાર્વતીનું લગ્ન થતું હતું. લગ્નમાં ત્રણ પેઢીનું વર્ણન કરવામાં આવે છે.
શિવજીને પૂછ્યું-તમારા પિતાનું નામ બતાવો. શિવજી વિચારમાં પડી ગયા. મારો પિતા કોણ ?
રુદ્રનો જન્મ છે-મહારુદ્રનો જન્મ નથી. રુદ્ર –એ-ભગવાનનો તામસ અવતાર છે.
નારદજીએ શિવજી ને કહ્યું-બોલો ને તમારા પિતા બ્રહ્મા છે. શિવજીએ કહ્યું-બ્રહ્મા. પછી પૂછવામાં આવ્યું કે –દાદા કોણ ? તો જવાબ આપ્યો-વિષ્ણુ દાદા. પરદાદા કોણ ? હવે કોનું નામ દેવું ?
શિવજી બોલ્યા હું જ સર્વનો પરદાદો છું. શિવજી એ “મહા”દેવ છે.
સૂતજી વર્ણન કરે છે-દક્ષ પ્રજાપતિએ બહુ નિંદા કરી પણ શિવજી શાંતિ થી સાંભળે છે. નિંદા થઇ પણ શિવજી સહન કરી શક્યા-કારણકે શિવજીના માથા ઉપર ((જ્ઞાન રૂપી) ગંગા છે.
શ્રીકૃષ્ણના ચરણમાં જ્ઞાન-ગંગા છે. એટલે શિશુપાળની નિંદા સહન કરે છે.
પ્રતિકાર કરવાની શક્તિ હોય –છતાં સહન કરે એને જ ધન્ય છે-એ જ મહાપુરુષ છે.
કલહ વધારે તે વૈષ્ણવ નહિ. એટલે શિવજી સભામાં એક શબ્દ પણ બોલ્યા નથી.
પણ સભામાં નંદિકેશ્વર વિરાજેલા હતા-તેમનાથી આ સહન થયું નહિ. તેમણે દક્ષને ત્રણ શાપ આપ્યા છે.
જે મુખથી તે નિંદા કરી છે-તે માથું તૂટી પડશે-તને બકરાનું માથું ચોટાડવામાં આવશે-તને કોઈ દિવસ બ્રહ્મવિદ્યા પ્રાપ્ત થશે નહિ.શિવકૃપાથી બ્રહ્મવિદ્યા મળે છે-શિવકૃપાથી કૃષ્ણભક્તિ મળે છે-શિવકૃપાથી મુક્તિ મળે છે.શિવજીને લાગ્યું કે –નંદિકેશ્વર બીજા દેવોને શાપ આપે તે પહેલાં ત્યાંથી નીકળી જઈ-કૈલાસ આવ્યા છે.ઘેર આવ્યા પછી-યજ્ઞના અણબનાવની કથા-સતીને કહી નથી. બધું પચાવી ગયા છે.
વિચાર કરો-કોઈ સાધારણ મનુષ્ય હોય અને સસરાએ (દક્ષ-એ શિવજી ના સસરા છે) ગાળો આપી હોય-તો ઘેર આવી –સસરાની છોકરી ની ખબર લઇ નાખશે-તારા બાપે આમ કહ્યું- તારા બાપે તેમ કહ્યું.
ભૂતકાળનો વિચાર કરે તેને ભૂત વળગ્યું છે-તેમ માનજો.
દક્ષે વિચાર્યું-કોઈ દેવ યજ્ઞ કરતા નથી-તો હું મારે ઘેર યજ્ઞ કરીશ. શિવજી સિવાય બધા દેવોને આમંત્રણ આપીશ.હું નારાયણની પૂજા કરું છું-તેમાં બધું આવી ગયું.
તે પછી કનખલ ક્ષેત્રમાં યજ્ઞ નો આરંભ કર્યો છે. દક્ષ પ્રજાપતિએ દુરાગ્રહ રાખ્યો –કુભાવ રાખ્યો –તેથી તેના વંશમાં –કોઈ રડનાર પણ રહ્યો નહિ. દક્ષે શિવપૂજન કર્યું નહિ તેથી ભગવાન વિષ્ણુ પણ ત્યાં પધાર્યા નથી.
ભગવાન પોતાનો કોઈ અપરાધ કરે તો સહન કરે છે-પણ પોતાના ભક્તનો અપરાધ સહન કરતા નથી.
શિવજી શ્રીકૃષ્ણનું ધ્યાન કરે છે, તેથી શ્રીકૃષ્ણ પણ સતત શિવજીનું ધ્યાન કરે છે.
બ્રાહ્મણોએ દક્ષને કહ્યું-કે તારો યજ્ઞ સફળ થશે નહિ.છતાં દક્ષે માન્યું નહિ. દક્ષના કુલગુરુ દધિચી ઋષિ પણ ત્યાંથી ઉઠી ગયા છે.દક્ષે એ પછી ભૃગુઋષિને આચાર્યપદે બેસાડી યજ્ઞનો આરંભ કર્યો છે. ભૃગુઋષિએ યજ્ઞ કરાવ્યો-તો તેમની પણ દુર્દશા થઇ છે.વીરભદ્રે તેમની દાઢી ખેંચી નાખી છે.તેમને બોક્ડાની દાઢી ચોટાડવામાં આવી છે.દક્ષના યજ્ઞમાં બ્રહ્મા પણ ગયા નથી.થોડા વિઘ્નસંતોષી બ્રાહ્મણો ત્યાં ગયા છે. ઘણાને સળગતું જોવાની મજા આવે છે.
કેટલાંક દેવો પણ કલહ જોવાની મજા આવશે એ બહાને વિમાનમાં બેસીને –જવા નીકળ્યા છે. સતીએ વિમાનો જતાં જોયાં-એમણે દેવકન્યાઓને પૂછ્યું. એક દેવ કન્યાએ જવાબ આપ્યો-તમારા પિતાને ત્યાં યજ્ઞ માં જઈએ છીએ-તમને ખબર નથી ? શું તમને આમંત્રણ નથી ? દક્ષે દ્વેષબુદ્ધિથી શિવજીને આમંત્રણ આપેલું નહિ.સતીને શિવજી અને દક્ષ ના અણબનાવની ખબર નથી. તેમને પિતાને ત્યાં જવાની ઉતાવળ થઇ છે.
પરમ પૂજ્ય ડોંગરેજી મહારાજ
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૧
શિવજી સમાધિમાંથી જાગ્યા-પૂછે છે-દેવી,આજે બહુ આનદમાં છો.!! સતી કહે છે-તમારા સસરાજી મોટો યજ્ઞ કરે છે.શિવજી-કહે-છે-દેવી,આ સંસાર છે.કોઈના ઘેર લગ્ન તો કોઈના ત્યાં છેલ્લા વરઘોડાની તૈયારી થાય છે, રડારડ થાય છે.સંસારમાં સુખ નથી. સુખરૂપ એક પરમાત્મા છે.તારા અને મારા પિતા નારાયણ છે.
સતી વિચારે છે-જયારે જયારે હું-કોઈ વાત કરુછુ,ત્યારે શિવજી વૈરાગ્યની જ વાતો કરે છે. મને પિયર માં જવાની ઉતાવળ છે-અને આ તો વૈરાગ્યનો ઉપદેશ આપે છે.
સતીએ કહ્યું-મહારાજ,તમે કેવા નિષ્ઠુર છો.તમને કોઈ સગાંસંબંધીઓને મળવાની ઈચ્છા થતી નથી.
શિવજી કહે-છે-દેવી, હું બધાને મનથી મળું છું. કોઈને શરીરથી મળતો નથી. કોઈને મળવાની મને ઈચ્છા પણ નથી.સતી બોલ્યાં-તમે તત્વનિષ્ઠ –બ્રહ્મરૂપ છો.પણ નાથ, મને ત્યાં જવાની બહુ ઈચ્છા છે.તમે પણ આવો.તમારું સન્માન થશે.શિવજી કહે-મને કોઈ સન્માનની ઈચ્છા નથી.
સતી-કહે-તમને બધું જ્ઞાન છે-પણ તમને વ્યવહારનું જ્ઞાન બરાબર નથી. આપણે કોઈને ત્યાં નહિ જઈએ તો આપણે ત્યાં કોઈ નહિ આવે.શિવજી કહે-તો તો બહુ સારું-કોઈ નહિ આવે તો બેઠા બેઠા રામ-રામ કરશું.
પછી શિવજી અણબનાવની બધી વાત કરે છે. છતાં સતી હઠ પકડી બેઠાં છે. પિતૃસ્નેહ અને પતિનિષ્ઠા વચ્ચે ખેંચતાણ ચાલે છે.સતી કહે છે-આપે મારા પિતાને માન કેમ ના આપ્યું ? શિવજી કહે-મેં મનથી તારા પિતાને માન આપેલું. હું કોઈનું અપમાન કરતો નથી.
સતી કહે-આ વેદાંતની ભાષા છે.મનના વંદનની મારા પિતાને કેવી રીતે ખબર પડે ? તમે એ વાત હવે ભૂલી જાવ.શિવજી કહે છે-દેવી,હું ભૂલી ગયો છું પણ તારા પિતા હજુ ભૂલ્યા નથી.
શિવજી સમજાવે છે-જ્યાં મને માન નથી ત્યાં જવાથી તમારું પણ અપમાન થશે. તમે માનિની છો, અપમાન સહન નહિ કરી શકો.તમે ત્યાં ન જશો,અનર્થ થશે.
સતીજીએ માન્યું નહિ.વિચારે છે-કે-હું યજ્ઞમાં નહિ જાઉં તો પતિ અને પિતા વચ્ચે નું વેર વધશે,સર્વને વેરની જાણ થશે.હું ત્યાં જઈ પિતાજીને કહીશ કે હું તો વગર આમંત્રણે આવી છું પણ મારા પતિ વગર આમંત્રણે નહિ આવે. માટે ભાઈને લેવા મોકલો.પિતા અને પતિની વેરની શાંતિ કરીશ. આજે પતિની આજ્ઞા નથી તો પણ પિયરમાં જઈશ.સતી એ ઘરનો ઉંબરો ઓળંગ્યો છે.
શિવજી એ જોયું-કે હવે જાય છે-તો પછી આવશે નહિ.ભલે જાય પણ એકલાં જાય તે ઠીક નથી. શિવગણોને આજ્ઞા કરી છે-કે-તમે પણ સાથે જાવ. સતી નંદિકેશ્વર પર સવાર થયાં છે. શિવજીએ સતીની સાડી વગેરે પોટલામાં બાંધ્યું. અને આપ્યું.હવે પછી આવવાની નથી તો,તેની કોઈ પણ યાદ કૃષ્ણ ભજનમાં વિક્ષેપ કરશે.
સતી યજ્ઞ મંડપમાં આવે છે.શિવજીનાં અર્ધાંગિની-આદ્યશક્તિ જગદંબાને સર્વ ઋષિઓ માન આપે છે.
સતી પિતાને વંદન કરે છે, દક્ષ મુખ ફેરવી લે છે. સતી ફરીથી પ્રણામ કરે છે. સતીને જોતાં દક્ષને ક્રોધ થયો છે.
અત્રે શા માટે આવી હશે ? દક્ષ-દક્ષ નથી અદક્ષ છે.
શ્રીધર સ્વામી એ લખ્યું છે-દક્ષ ,ક્રિયાદક્ષ નહિ પણ ક્રિયાઅદક્ષ-મૂર્ખ હતો.
સતી વિચારે છે-પિતા મારી સામે પણ જોતા નથી, હું ઘેર જઈશ. સભામાંડપમાં ફરે છે-જોયું તો ઈશાન
દિશામાં શિવજીનું આસન ખાલી હતું.સર્વ દેવને ભાગ આપવામાં આવ્યો હતો પણ શિવજીને નહિ. પિતાએ પોતાનું અપમાન કર્યું તે સતી સહન કરી ગયાં-પણ પતિનું અપમાન તેમનાથી સહન થતું નથી.
અતિદુઃખ થયું છે. જગદંબાને ક્રોધ આવ્યો છે,માથે બાંધેલ વેણી છૂટી ગઈ છે.
દેવો ગભરાયા અને માતાજી ને વંદન કરે છે,માતા ક્રોધ કરો નહિ.
સતી કહે છે-તમે ગભરાશો નહિ, આ શરીરથી મેં પાપ કર્યું છે,શિવજીની આજ્ઞા નું ઉલ્લંઘનકર્યું છે. હવે આ શરીરને હું બાળી દઈશ.સભામાં જગદંબાએ ૧૩ શ્લોકનું ભાષણ કર્યું છે.
અરે-તારા જેવો વિષયી –શિવતત્વને શું જાણે ? જે શરીરને આત્મા ગણે છે –તે શિવતત્વને શું જાણે ? મોટા મોટા દેવો –શંકરના ચરણનો આશ્રય લે છે, શિવકૃપા વગર બ્રહ્મજ્ઞાન થતું નથી, શિવકૃપા વગર કૃષ્ણ ભક્તિ મળતી નથી.પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિથી પર થઇ સ્વ-સ્વરૂપમાં લીન રહેનારા શિવજી પરબ્રહ્મ પરમાત્મા છે.
મને દુઃખ થાય છે-શિવનિંદા કરનારા દક્ષની હું કન્યા છું. મને કોઈ દક્ષપુત્રી કહેશે તો મને દુઃખ થશે.
સતી ઉત્તર દિશા તરફ મુખ રાખી બેઠા છે. માતાજીએ શરીર માં અગ્નિ-તત્વની સ્થાપના કરી છે.અંદરથી ક્રોધાગ્નિ બહાર આવ્યો છે. શરીર બળી ને ભસ્મ થયું છે. (આદ્યશક્તિ(મૂળ શક્તિ)નો નાશ ના થાય-સતી ગુપ્ત રીતે શિવમાં મળી ગયાં છે) માતાજીનું અપમાન થયું છે-હવે દક્ષનું કલ્યાણ નથી.
નારદજી કૈલાસમાં આવી શંકરને કહે છે-તમે વિધુર થયા, આપ આ લોકોને શિક્ષા કરો.
શિવજી કહે-મારે કોઈને સજા કરવી નથી.
ગંગાજી માથે રાખે તેને ક્રોધ કેવી રીતે આવે ? બહુ સરળ થઈએ તો જગતમાં લોકો દુર્બળ માને છે.
નારદજી એ જયારે કહ્યું-કે-તમારાં ગણોને પણ માર પડ્યો છે-ત્યારે શિવજીને થોડો ક્રોધ થયો.
જટા પછાડી-જટામાંથી વીરભદ્ર પ્રગટ થયો છે.
વીરભદ્રને શંકરે કહ્યું-કે- દક્ષ પ્રજાપતિના યજ્ઞનો યજમાન સહિત તું વિનાશ કર.
પરમ પૂજ્ય ડોંગરેજી બાપા
શિવજી સમાધિમાંથી જાગ્યા-પૂછે છે-દેવી,આજે બહુ આનદમાં છો.!! સતી કહે છે-તમારા સસરાજી મોટો યજ્ઞ કરે છે.શિવજી-કહે-છે-દેવી,આ સંસાર છે.કોઈના ઘેર લગ્ન તો કોઈના ત્યાં છેલ્લા વરઘોડાની તૈયારી થાય છે, રડારડ થાય છે.સંસારમાં સુખ નથી. સુખરૂપ એક પરમાત્મા છે.તારા અને મારા પિતા નારાયણ છે.
સતી વિચારે છે-જયારે જયારે હું-કોઈ વાત કરુછુ,ત્યારે શિવજી વૈરાગ્યની જ વાતો કરે છે. મને પિયર માં જવાની ઉતાવળ છે-અને આ તો વૈરાગ્યનો ઉપદેશ આપે છે.
સતીએ કહ્યું-મહારાજ,તમે કેવા નિષ્ઠુર છો.તમને કોઈ સગાંસંબંધીઓને મળવાની ઈચ્છા થતી નથી.
શિવજી કહે-છે-દેવી, હું બધાને મનથી મળું છું. કોઈને શરીરથી મળતો નથી. કોઈને મળવાની મને ઈચ્છા પણ નથી.સતી બોલ્યાં-તમે તત્વનિષ્ઠ –બ્રહ્મરૂપ છો.પણ નાથ, મને ત્યાં જવાની બહુ ઈચ્છા છે.તમે પણ આવો.તમારું સન્માન થશે.શિવજી કહે-મને કોઈ સન્માનની ઈચ્છા નથી.
સતી-કહે-તમને બધું જ્ઞાન છે-પણ તમને વ્યવહારનું જ્ઞાન બરાબર નથી. આપણે કોઈને ત્યાં નહિ જઈએ તો આપણે ત્યાં કોઈ નહિ આવે.શિવજી કહે-તો તો બહુ સારું-કોઈ નહિ આવે તો બેઠા બેઠા રામ-રામ કરશું.
પછી શિવજી અણબનાવની બધી વાત કરે છે. છતાં સતી હઠ પકડી બેઠાં છે. પિતૃસ્નેહ અને પતિનિષ્ઠા વચ્ચે ખેંચતાણ ચાલે છે.સતી કહે છે-આપે મારા પિતાને માન કેમ ના આપ્યું ? શિવજી કહે-મેં મનથી તારા પિતાને માન આપેલું. હું કોઈનું અપમાન કરતો નથી.
સતી કહે-આ વેદાંતની ભાષા છે.મનના વંદનની મારા પિતાને કેવી રીતે ખબર પડે ? તમે એ વાત હવે ભૂલી જાવ.શિવજી કહે છે-દેવી,હું ભૂલી ગયો છું પણ તારા પિતા હજુ ભૂલ્યા નથી.
શિવજી સમજાવે છે-જ્યાં મને માન નથી ત્યાં જવાથી તમારું પણ અપમાન થશે. તમે માનિની છો, અપમાન સહન નહિ કરી શકો.તમે ત્યાં ન જશો,અનર્થ થશે.
સતીજીએ માન્યું નહિ.વિચારે છે-કે-હું યજ્ઞમાં નહિ જાઉં તો પતિ અને પિતા વચ્ચે નું વેર વધશે,સર્વને વેરની જાણ થશે.હું ત્યાં જઈ પિતાજીને કહીશ કે હું તો વગર આમંત્રણે આવી છું પણ મારા પતિ વગર આમંત્રણે નહિ આવે. માટે ભાઈને લેવા મોકલો.પિતા અને પતિની વેરની શાંતિ કરીશ. આજે પતિની આજ્ઞા નથી તો પણ પિયરમાં જઈશ.સતી એ ઘરનો ઉંબરો ઓળંગ્યો છે.
શિવજી એ જોયું-કે હવે જાય છે-તો પછી આવશે નહિ.ભલે જાય પણ એકલાં જાય તે ઠીક નથી. શિવગણોને આજ્ઞા કરી છે-કે-તમે પણ સાથે જાવ. સતી નંદિકેશ્વર પર સવાર થયાં છે. શિવજીએ સતીની સાડી વગેરે પોટલામાં બાંધ્યું. અને આપ્યું.હવે પછી આવવાની નથી તો,તેની કોઈ પણ યાદ કૃષ્ણ ભજનમાં વિક્ષેપ કરશે.
સતી યજ્ઞ મંડપમાં આવે છે.શિવજીનાં અર્ધાંગિની-આદ્યશક્તિ જગદંબાને સર્વ ઋષિઓ માન આપે છે.
સતી પિતાને વંદન કરે છે, દક્ષ મુખ ફેરવી લે છે. સતી ફરીથી પ્રણામ કરે છે. સતીને જોતાં દક્ષને ક્રોધ થયો છે.
અત્રે શા માટે આવી હશે ? દક્ષ-દક્ષ નથી અદક્ષ છે.
શ્રીધર સ્વામી એ લખ્યું છે-દક્ષ ,ક્રિયાદક્ષ નહિ પણ ક્રિયાઅદક્ષ-મૂર્ખ હતો.
સતી વિચારે છે-પિતા મારી સામે પણ જોતા નથી, હું ઘેર જઈશ. સભામાંડપમાં ફરે છે-જોયું તો ઈશાન
દિશામાં શિવજીનું આસન ખાલી હતું.સર્વ દેવને ભાગ આપવામાં આવ્યો હતો પણ શિવજીને નહિ. પિતાએ પોતાનું અપમાન કર્યું તે સતી સહન કરી ગયાં-પણ પતિનું અપમાન તેમનાથી સહન થતું નથી.
અતિદુઃખ થયું છે. જગદંબાને ક્રોધ આવ્યો છે,માથે બાંધેલ વેણી છૂટી ગઈ છે.
દેવો ગભરાયા અને માતાજી ને વંદન કરે છે,માતા ક્રોધ કરો નહિ.
સતી કહે છે-તમે ગભરાશો નહિ, આ શરીરથી મેં પાપ કર્યું છે,શિવજીની આજ્ઞા નું ઉલ્લંઘનકર્યું છે. હવે આ શરીરને હું બાળી દઈશ.સભામાં જગદંબાએ ૧૩ શ્લોકનું ભાષણ કર્યું છે.
અરે-તારા જેવો વિષયી –શિવતત્વને શું જાણે ? જે શરીરને આત્મા ગણે છે –તે શિવતત્વને શું જાણે ? મોટા મોટા દેવો –શંકરના ચરણનો આશ્રય લે છે, શિવકૃપા વગર બ્રહ્મજ્ઞાન થતું નથી, શિવકૃપા વગર કૃષ્ણ ભક્તિ મળતી નથી.પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિથી પર થઇ સ્વ-સ્વરૂપમાં લીન રહેનારા શિવજી પરબ્રહ્મ પરમાત્મા છે.
મને દુઃખ થાય છે-શિવનિંદા કરનારા દક્ષની હું કન્યા છું. મને કોઈ દક્ષપુત્રી કહેશે તો મને દુઃખ થશે.
સતી ઉત્તર દિશા તરફ મુખ રાખી બેઠા છે. માતાજીએ શરીર માં અગ્નિ-તત્વની સ્થાપના કરી છે.અંદરથી ક્રોધાગ્નિ બહાર આવ્યો છે. શરીર બળી ને ભસ્મ થયું છે. (આદ્યશક્તિ(મૂળ શક્તિ)નો નાશ ના થાય-સતી ગુપ્ત રીતે શિવમાં મળી ગયાં છે) માતાજીનું અપમાન થયું છે-હવે દક્ષનું કલ્યાણ નથી.
નારદજી કૈલાસમાં આવી શંકરને કહે છે-તમે વિધુર થયા, આપ આ લોકોને શિક્ષા કરો.
શિવજી કહે-મારે કોઈને સજા કરવી નથી.
ગંગાજી માથે રાખે તેને ક્રોધ કેવી રીતે આવે ? બહુ સરળ થઈએ તો જગતમાં લોકો દુર્બળ માને છે.
નારદજી એ જયારે કહ્યું-કે-તમારાં ગણોને પણ માર પડ્યો છે-ત્યારે શિવજીને થોડો ક્રોધ થયો.
જટા પછાડી-જટામાંથી વીરભદ્ર પ્રગટ થયો છે.
વીરભદ્રને શંકરે કહ્યું-કે- દક્ષ પ્રજાપતિના યજ્ઞનો યજમાન સહિત તું વિનાશ કર.
પરમ પૂજ્ય ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૨
વીરભદ્ર દક્ષના યજ્ઞ સ્થાને આવ્યો છે. મોટો સંહાર કર્યો છે. દક્ષને પકડી –દક્ષનું મસ્તક કાપી-તેનાથી યજ્ઞની પૂર્ણાહુતિ કરી છે.દેવોને સજા કરી છે. દેવો ગભરાયા-બ્રહ્માજીને શરણે ગયા.બ્રહ્માજીએ ઠપકો આપ્યો-જે યજ્ઞમાં શિવજીની પૂજા નહોતી ત્યાં તમે ગયા જ કેમ ? જાઓ શિવજીની ક્ષમા માગો. દેવો કહે છે-એકલા જવાની હિંમત થતી નથી-આપ અમારી સાથે ચાલો.બધા સાથે કૈલાસમાં આવે છે.
બ્રહ્માજી કહે છે- યજ્ઞને ઉત્પન્ન કરનાર આપ છો અને વિધ્વંશ કરનાર પણ આપ છો.કૃપા કરો.
દક્ષનો યજ્ઞ પરિપૂર્ણ થાય તેવું કંઈક કરો.તમે પણ ત્યાં પધારો.
શિવજી ભોળા છે.શિવજીને માન પણ નહિ અને અપમાન પણ નહિ. જવા ઉભા થયા છે.
યજ્ઞમંડપમાં રુધિરની નદીઓ જોઈ વીરભદ્રને ઠપકો આપે છે.”મેં તને શાંતિથી કામ લેવાનું કહ્યું હતું”
વીરભદ્ર ક્ષમા માગે છે. દક્ષના ધડ પર બોક્ડાનું માથું બેસાડવામાં આવે છે.
બોકડાને -અજ-પણ કહે છે. અજ –નો બીજો અર્થ થાય છે-પરબ્રહ્મ.દક્ષના ધડ પર -અજ-નું મુખ મુકવામાં આવ્યું. એટલે કે દક્ષને બ્રહ્મદૃષ્ટિ પ્રાપ્ત થઇ. અજમસ્તક એટલે બ્રહ્મદૃષ્ટિ.
દક્ષ પ્રજાપતિ જાગ્યો.શિવસ્તુતિ કરીને શિવજીનું પૂજન કર્યું છે.(કનખલ તીર્થમાં દક્ષેશ્વર મહાદેવનું મંદિર છે.)
દક્ષે કહ્યું- મારી પુત્રીના દર્શન કરાવો. શિવજીએ માતાજીને પૂછ્યું-બહાર આવવું છે ?
જગદંબા માતાજીએ ના પાડી.તેઓ હિમાલયમાં –પાર્વતી-રૂપે પ્રગટ થયા છે.
શિવ પૂજન કર્યું એટલે શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન પણ ત્યાં પ્રગટ થાય છે.
હરિ-અને હરમાં દક્ષે જે –ભેદ રાખેલો તે હવે દૂર થયો છે.
ભાગવતનો સિદ્ધાંત છે કે હરિ-હરમાં ભેદ રાખનારનું કલ્યાણ થતું નથી.
હરિ(કૃષ્ણ) અને હર(શિવજી) –બંને એક જ છે.
કેટલાંક વૈષ્ણવોને શિવજીની પૂજા કરતા સંકોચ થાય છે.અરે...વૈષ્ણવોના ગુરુ તો –શિવજી છે.
ભાગવતમાં એક ઠેકાણે નહિ-અનેક ઠેકાણે વર્ણન આવે છે-કે-ભગવાન શંકર જગત-ગુરુ છે.
જગતમાં જેટલા ધર્મ-સંપ્રદાય છે,તેના આદિ-પ્રવર્તક તો શિવજી છે.શિવજીની પૂજાથી શું શ્રીકૃષ્ણ નારાજ થતા હશે ? તેઓએ તો કહ્યું છે-શિવ અને મારામાં જે ભેદ રાખે છે-તે નરક્ગામી બને છે.
એકનાથ મહારાજે ભાવાર્થ રામાયણમાં –હરિ-હર નો અભેદ બતાવ્યો છે.
શિવજી અને વિષ્ણુ –પરસ્પર પ્રેમ રાખે છે-પણ તેમના ભક્તો પરસ્પર પ્રેમ રાખતા નથી.
હરિ-હર માં ભેદ રાખી ભક્તિ બગાડશો નહિ.શિવ કૃપા વગર-સિદ્ધિ-બ્રહ્મવિદ્યા મળતી નથી.
આ જીવને કામ બાંધી રાખે છે –તેથી જીવને પશુ કહે છે.આ જીવના પતિ-પશુપતિનાથ છે.
જીવ માત્રને શિવને મળવાની ઈચ્છા થાય છે. શિવ જે જીવ ને અપનાવે તે કૃતાર્થ થાય છે.
અનન્ય ભક્તિનો અર્થ એવો નથી-કે-એક જ દેવ ને માનો અને બીજા દેવને ના માનો.
અનન્ય ભક્તિનો અર્થ છે-કે-અનેકમાં એક જ દેવને નિહાળો. પ્રભુ સર્વવ્યાપક છે. સર્વમાં એક ઈશ્વરનાં દર્શન કરો.તમારા ઈષ્ટદેવની સેવા કરો અને બીજા દેવોને વંદન કરો. પોતાના –એક-ઇષ્ટદેવમાં પરિપૂર્ણ ભાવ રાખવોઅને બીજા દેવોને –પોતાના ઇષ્ટદેવના અંશ માની વંદન કરવા.
કેટલાંક વૈષ્ણવ કહે છે-અમે શિવજીની પૂજા કરીએ તો-અમને અન્યાશ્રયનો દોષ લાગે.
પણ આ ભૂલ છે.વૈષ્ણવ થઈને શિવજીમાં કુભાવ રાખે તેનું કલ્યાણ થતું નથી.અરે...કોઈ જીવમાં કુભાવ રાખવાથી કલ્યાણ થતું નથી તો પછી શિવજીમાં કુભાવ રાખવાથી ક્યાંથી કલ્યાણ થાય ?
દક્ષ પ્રજાપતિએ યજ્ઞ કર્યો પણ તેમાં ભેદ બુદ્ધિ રાખી,કુભાવ રાખ્યો,તેથી તેના યજ્ઞમાં વિઘ્ન આવ્યું.
દક્ષની કથા એટલા માટે આપવામાં આવી છે-કે-ભક્તિ શુદ્ધ રાખજો. ભક્તિમાં રાગ-દ્વેષ ના આવે તેની કાળજી રાખજો.ભક્તિ મનને બગાડવા માટે નથી, ભક્તિ મનને પવિત્ર રાખવા માટે છે.
આ દક્ષ-ચરિત્રનું તાત્પર્ય છે કે –સર્વમાં સમભાવ રાખો. હરિ-હરમાં ભેદ નથી.
પરમપુજ્ય ડોંગરેજી બાપા
વીરભદ્ર દક્ષના યજ્ઞ સ્થાને આવ્યો છે. મોટો સંહાર કર્યો છે. દક્ષને પકડી –દક્ષનું મસ્તક કાપી-તેનાથી યજ્ઞની પૂર્ણાહુતિ કરી છે.દેવોને સજા કરી છે. દેવો ગભરાયા-બ્રહ્માજીને શરણે ગયા.બ્રહ્માજીએ ઠપકો આપ્યો-જે યજ્ઞમાં શિવજીની પૂજા નહોતી ત્યાં તમે ગયા જ કેમ ? જાઓ શિવજીની ક્ષમા માગો. દેવો કહે છે-એકલા જવાની હિંમત થતી નથી-આપ અમારી સાથે ચાલો.બધા સાથે કૈલાસમાં આવે છે.
બ્રહ્માજી કહે છે- યજ્ઞને ઉત્પન્ન કરનાર આપ છો અને વિધ્વંશ કરનાર પણ આપ છો.કૃપા કરો.
દક્ષનો યજ્ઞ પરિપૂર્ણ થાય તેવું કંઈક કરો.તમે પણ ત્યાં પધારો.
શિવજી ભોળા છે.શિવજીને માન પણ નહિ અને અપમાન પણ નહિ. જવા ઉભા થયા છે.
યજ્ઞમંડપમાં રુધિરની નદીઓ જોઈ વીરભદ્રને ઠપકો આપે છે.”મેં તને શાંતિથી કામ લેવાનું કહ્યું હતું”
વીરભદ્ર ક્ષમા માગે છે. દક્ષના ધડ પર બોક્ડાનું માથું બેસાડવામાં આવે છે.
બોકડાને -અજ-પણ કહે છે. અજ –નો બીજો અર્થ થાય છે-પરબ્રહ્મ.દક્ષના ધડ પર -અજ-નું મુખ મુકવામાં આવ્યું. એટલે કે દક્ષને બ્રહ્મદૃષ્ટિ પ્રાપ્ત થઇ. અજમસ્તક એટલે બ્રહ્મદૃષ્ટિ.
દક્ષ પ્રજાપતિ જાગ્યો.શિવસ્તુતિ કરીને શિવજીનું પૂજન કર્યું છે.(કનખલ તીર્થમાં દક્ષેશ્વર મહાદેવનું મંદિર છે.)
દક્ષે કહ્યું- મારી પુત્રીના દર્શન કરાવો. શિવજીએ માતાજીને પૂછ્યું-બહાર આવવું છે ?
જગદંબા માતાજીએ ના પાડી.તેઓ હિમાલયમાં –પાર્વતી-રૂપે પ્રગટ થયા છે.
શિવ પૂજન કર્યું એટલે શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન પણ ત્યાં પ્રગટ થાય છે.
હરિ-અને હરમાં દક્ષે જે –ભેદ રાખેલો તે હવે દૂર થયો છે.
ભાગવતનો સિદ્ધાંત છે કે હરિ-હરમાં ભેદ રાખનારનું કલ્યાણ થતું નથી.
હરિ(કૃષ્ણ) અને હર(શિવજી) –બંને એક જ છે.
કેટલાંક વૈષ્ણવોને શિવજીની પૂજા કરતા સંકોચ થાય છે.અરે...વૈષ્ણવોના ગુરુ તો –શિવજી છે.
ભાગવતમાં એક ઠેકાણે નહિ-અનેક ઠેકાણે વર્ણન આવે છે-કે-ભગવાન શંકર જગત-ગુરુ છે.
જગતમાં જેટલા ધર્મ-સંપ્રદાય છે,તેના આદિ-પ્રવર્તક તો શિવજી છે.શિવજીની પૂજાથી શું શ્રીકૃષ્ણ નારાજ થતા હશે ? તેઓએ તો કહ્યું છે-શિવ અને મારામાં જે ભેદ રાખે છે-તે નરક્ગામી બને છે.
એકનાથ મહારાજે ભાવાર્થ રામાયણમાં –હરિ-હર નો અભેદ બતાવ્યો છે.
શિવજી અને વિષ્ણુ –પરસ્પર પ્રેમ રાખે છે-પણ તેમના ભક્તો પરસ્પર પ્રેમ રાખતા નથી.
હરિ-હર માં ભેદ રાખી ભક્તિ બગાડશો નહિ.શિવ કૃપા વગર-સિદ્ધિ-બ્રહ્મવિદ્યા મળતી નથી.
આ જીવને કામ બાંધી રાખે છે –તેથી જીવને પશુ કહે છે.આ જીવના પતિ-પશુપતિનાથ છે.
જીવ માત્રને શિવને મળવાની ઈચ્છા થાય છે. શિવ જે જીવ ને અપનાવે તે કૃતાર્થ થાય છે.
અનન્ય ભક્તિનો અર્થ એવો નથી-કે-એક જ દેવ ને માનો અને બીજા દેવને ના માનો.
અનન્ય ભક્તિનો અર્થ છે-કે-અનેકમાં એક જ દેવને નિહાળો. પ્રભુ સર્વવ્યાપક છે. સર્વમાં એક ઈશ્વરનાં દર્શન કરો.તમારા ઈષ્ટદેવની સેવા કરો અને બીજા દેવોને વંદન કરો. પોતાના –એક-ઇષ્ટદેવમાં પરિપૂર્ણ ભાવ રાખવોઅને બીજા દેવોને –પોતાના ઇષ્ટદેવના અંશ માની વંદન કરવા.
કેટલાંક વૈષ્ણવ કહે છે-અમે શિવજીની પૂજા કરીએ તો-અમને અન્યાશ્રયનો દોષ લાગે.
પણ આ ભૂલ છે.વૈષ્ણવ થઈને શિવજીમાં કુભાવ રાખે તેનું કલ્યાણ થતું નથી.અરે...કોઈ જીવમાં કુભાવ રાખવાથી કલ્યાણ થતું નથી તો પછી શિવજીમાં કુભાવ રાખવાથી ક્યાંથી કલ્યાણ થાય ?
દક્ષ પ્રજાપતિએ યજ્ઞ કર્યો પણ તેમાં ભેદ બુદ્ધિ રાખી,કુભાવ રાખ્યો,તેથી તેના યજ્ઞમાં વિઘ્ન આવ્યું.
દક્ષની કથા એટલા માટે આપવામાં આવી છે-કે-ભક્તિ શુદ્ધ રાખજો. ભક્તિમાં રાગ-દ્વેષ ના આવે તેની કાળજી રાખજો.ભક્તિ મનને બગાડવા માટે નથી, ભક્તિ મનને પવિત્ર રાખવા માટે છે.
આ દક્ષ-ચરિત્રનું તાત્પર્ય છે કે –સર્વમાં સમભાવ રાખો. હરિ-હરમાં ભેદ નથી.
પરમપુજ્ય ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૩
આ શરીર પાંચ તત્વોનું બનેલું છે. એક એક તત્વના એક એક દેવ છે.(બહુ ઊંડાણ પૂર્વક નીચેની વાત સમજવાનો પ્રયત્ન કોઈ કરે તો ઘણો બધો પ્રકાશ પડી શકે!! )
(૧) પૃથ્વી તત્વ- ના દેવ ગણેશ છે. ગણપતિ વિઘ્ન હર્તા-વિઘ્નનો નાશ કરનાર છે.
(૨) જળ તત્વ- ના દેવ શિવ છે. શિવજીની કૃપાથી જ્ઞાન મળે છે.
(૩) તેજ તત્વ - ના દેવ સૂર્ય છે. સૂર્ય નીરોગી બનાવે છે.આરોગ્ય આપે છે.તે પૃથ્વી પર પ્રત્યક્ષ –દેવ- છે.
(૪) વાયુ તત્વ- ના દેવી માતાજી છે. માતાજીની ઉપાસના –બુદ્ધિ-શક્તિ અને ધન આપે છે.
(૫) આકાશ તત્વ-ના દેવ વિષ્ણુ છે. વિષ્ણુની ઉપાસના પ્રેમ આપે છે-(પરમાત્મા પ્રેમમય છે)
શિવજીની પૂજાથી જ્ઞાન મળશે,સૂર્યની પૂજાથી સારું આરોગ્ય મળશે, માતાજીની પૂજાથી સંપત્તિ –બુદ્ધિ મળશે,આ બધું મળશે પણ જો શ્રીકૃષ્ણની સેવા ન કરો તે નહિ ચાલે. શ્રીકૃષ્ણ પ્રેમનું દાન કરે છે. પ્રેમ વગર બધું નકામું છે.શિવજી એ સદગુરુ છે. શરીર પર ભસ્મ લગાવી ને તે ઉપદેશ આપે છે-કે-આ શરીર એ એક મુઠી ભસ્મ છે.માટે તેને શણગારવાનું છોડી દો. તેને લાડ કરવાનું છોડી દો. શરીરને સાદું રાખો.
માનવ જીવન તપ કરવા માટે છે. તપ ના કરે તેનું પતન થાય છે.માનવ જીવનનું લક્ષ્ય ભોગ નથી પણ ઈશ્વરભજન છે. જીવન -દરેકમાં સદભાવ-સમભાવ સિદ્ધ કરવા માટે છે.
અને જયારે સમભાવ સિદ્ધ થાય ત્યારે –દરેક જડ-ચેતનમાં ઈશ્વરની ભાવના જાગે છે.
માનવ જીવન એ તપ કરવા માટે છે. પણ જયારે શ્રીકૃષ્ણ કૃપા થાય ત્યારેજ તપ કરવાની ઈચ્છા થાય છે.
તપના અનેક પ્રકાર છે. પરંતુ ગીતામાં શ્રીકૃષ્ણે તપની (મનના તપની) સુંદર વ્યાખ્યા આપી છે.
આ તપ કરવામાં જરાય શરીરનું કષ્ટ નથી. ગીતામાં અધ્યાય-૧૭-શ્લોક-૧૬ –માં કૃષ્ણ કહે છે-કે-
ભાવસંશુદ્ધિરિત્યેતત્તપો માનસમુચ્યતે .....ભાવસંશુદ્ધિ એ મોટું તપ છે.
ભાવ શુદ્ધિ (અંતઃકરણની પવિત્રતા) મુખ્ય છે.
સર્વમાં સદભાવ (ઈશ્વરભાવ) રાખવો –એ મહાન તપ છે. સર્વને મનથી વંદન કરવાં.તેથી મન શાંત રહેશે.
માળામાં અનેક જાતના ફૂલ હોય છે પણ ધાગો એક જ હોય છે.આકારો જુદા જુદા પણ સર્વમાં એક જ ઈશ્વર તત્વ રહેલું છે. આકારનું મહત્વ નથી. આકારમાં રહેલા પરમાત્મ-તત્વનું મહત્વ છે.
ગાય ધોળી હોય-કાળી હોય કે લાલ હોય પણ તેનું દૂધ ધોળું જ હોય છે.
ગમે તેટલું સુંદર શરીર હોય પણ જ્યાં સુધી આત્મા હોય ત્યાં સુધી તેની કિંમત છે-આત્મા નીકળી ગયા પછી તે શરીરને કોઈ –ગાદી એ બેસાડતું નથી.
આ આત્મા નથી-સ્ત્રી-કે નથી પુરુષ. એ-તો પરમાત્મા નો અંશ છે.
માટે જ બધાને સમભાવ-ભગવદભાવ- થી જોવાથી મન શાંત અને નિર્વિકાર રહે છે.
દક્ષના યજ્ઞની કથા નો ઉદ્દેશ –હરિ હરનો અભેદ બતાવવાનો છે.
તે પછી-સતીનો જન્મ –હિમાલયમાં મેનાને ત્યાં થયો છે. નામ પડ્યું છે પાર્વતી. પાર્વતી શિવજીને મેળવવા તપશ્ચર્યા કરે છે.દેવોના આગ્રહ થી શિવજી લગ્ન કરવા તૈયાર થયા છે. પાર્વતીની તપશ્ચર્યા –નિષ્ફળ ના જાય –એટલે –શિવજી –પાર્વતી જોડે લગ્ન કરવાની હા પાડી છે. શિવ-પાર્વતીનું લગ્ન ગોઠવાણું.
શિવજી જાન લઈને નીકળ્યા છે. ભૂત પિશાચ પણ જાનમાં જોડાણા છે.
બીજી બાજુ નારદજી મેના પાસે પહોચી ગયા. પૂછે છે –તમે પાર્વતીના લગ્ન નું નક્કી કર્યું પણ વરને તમે જોયો છે ? જોશો પછી ખબર પડશે. નારદજીએ ગમ્મત કરી છે. મેના ઝરુખે ચઢી જાન ને અને શિવજીને જુએ છે.અને ગભરાણા છે.કહે છે-આવા વર જોડે મારે મારી દીકરી પરણાવવી નથી. હઠ લીધી છે.
લાંબી કથા ટૂંક માં કહીએ તો-પછી દેવો ના આગ્રહથી શિવજીએ સુંદર શણગાર ધારણ કર્યો અને તેમનું લગ્ન –ત્રિયુગી નારાયણ-નામના સ્થળે થયું. કેદારનાથ જતાં રસ્તામાં આ સ્થળ આવે છે.
પછી -સ્કંધ -૪ના અધ્યાય-૮ના પહેલાં પાંચ શ્લોકમાં અધર્મના વંશજો બતાવ્યા છે.
આ અગત્યના શ્લોકો છે-કારણકે-તે –કહે છે-કે-પુણ્ય ના કરો તો કાંઇ નહિ પણ પાપ તો ન જ કરો.
અધર્મ-ની પત્ની મૃષાદેવી. મિથ્યા ભાષણ કરવા ની ટેવ તે મૃષાદેવી.તેમાંથી થયો –દંભ- નો જન્મ.
દંભ-નો પુત્ર-લોભ. લોભનો પુત્ર-ક્રોધ. ક્રોધની નિપજ તે કર્કશ વાણી.
મહાભારત અને રામાયણના કરુણ પ્રસંગોનું મૂળ કર્કશ વાણીમાં છે.
દુર્યોધનને –આંધળાનો પુત્ર આંધળો કહ્યો અને મહાભારતનો આરંભ થયો. સીતાજીએ લક્ષ્મણને કર્કશ વાણી માં ઠપકો આપ્યો.લક્ષ્મણને મારીચ પાછળ જવું પડ્યું. તેમની ગેરહાજરીમાં રાવણ સીતાજીને ઉઠાવી ગયો અને રામાયણ શરુ થયું.કર્કશ વાણીમાંથી થયો કળિ. કલહનું રૂપ તે કળિ.
દુર્ગુણોથી પર થઇ-ઇન્દ્રિયોને હરિરસમાં તરબોળ કરવાનો,–ભાગવતનો આશય છે.
પૂજ્ય ડોંગરેજી બાપા
આ શરીર પાંચ તત્વોનું બનેલું છે. એક એક તત્વના એક એક દેવ છે.(બહુ ઊંડાણ પૂર્વક નીચેની વાત સમજવાનો પ્રયત્ન કોઈ કરે તો ઘણો બધો પ્રકાશ પડી શકે!! )
(૧) પૃથ્વી તત્વ- ના દેવ ગણેશ છે. ગણપતિ વિઘ્ન હર્તા-વિઘ્નનો નાશ કરનાર છે.
(૨) જળ તત્વ- ના દેવ શિવ છે. શિવજીની કૃપાથી જ્ઞાન મળે છે.
(૩) તેજ તત્વ - ના દેવ સૂર્ય છે. સૂર્ય નીરોગી બનાવે છે.આરોગ્ય આપે છે.તે પૃથ્વી પર પ્રત્યક્ષ –દેવ- છે.
(૪) વાયુ તત્વ- ના દેવી માતાજી છે. માતાજીની ઉપાસના –બુદ્ધિ-શક્તિ અને ધન આપે છે.
(૫) આકાશ તત્વ-ના દેવ વિષ્ણુ છે. વિષ્ણુની ઉપાસના પ્રેમ આપે છે-(પરમાત્મા પ્રેમમય છે)
શિવજીની પૂજાથી જ્ઞાન મળશે,સૂર્યની પૂજાથી સારું આરોગ્ય મળશે, માતાજીની પૂજાથી સંપત્તિ –બુદ્ધિ મળશે,આ બધું મળશે પણ જો શ્રીકૃષ્ણની સેવા ન કરો તે નહિ ચાલે. શ્રીકૃષ્ણ પ્રેમનું દાન કરે છે. પ્રેમ વગર બધું નકામું છે.શિવજી એ સદગુરુ છે. શરીર પર ભસ્મ લગાવી ને તે ઉપદેશ આપે છે-કે-આ શરીર એ એક મુઠી ભસ્મ છે.માટે તેને શણગારવાનું છોડી દો. તેને લાડ કરવાનું છોડી દો. શરીરને સાદું રાખો.
માનવ જીવન તપ કરવા માટે છે. તપ ના કરે તેનું પતન થાય છે.માનવ જીવનનું લક્ષ્ય ભોગ નથી પણ ઈશ્વરભજન છે. જીવન -દરેકમાં સદભાવ-સમભાવ સિદ્ધ કરવા માટે છે.
અને જયારે સમભાવ સિદ્ધ થાય ત્યારે –દરેક જડ-ચેતનમાં ઈશ્વરની ભાવના જાગે છે.
માનવ જીવન એ તપ કરવા માટે છે. પણ જયારે શ્રીકૃષ્ણ કૃપા થાય ત્યારેજ તપ કરવાની ઈચ્છા થાય છે.
તપના અનેક પ્રકાર છે. પરંતુ ગીતામાં શ્રીકૃષ્ણે તપની (મનના તપની) સુંદર વ્યાખ્યા આપી છે.
આ તપ કરવામાં જરાય શરીરનું કષ્ટ નથી. ગીતામાં અધ્યાય-૧૭-શ્લોક-૧૬ –માં કૃષ્ણ કહે છે-કે-
ભાવસંશુદ્ધિરિત્યેતત્તપો માનસમુચ્યતે .....ભાવસંશુદ્ધિ એ મોટું તપ છે.
ભાવ શુદ્ધિ (અંતઃકરણની પવિત્રતા) મુખ્ય છે.
સર્વમાં સદભાવ (ઈશ્વરભાવ) રાખવો –એ મહાન તપ છે. સર્વને મનથી વંદન કરવાં.તેથી મન શાંત રહેશે.
માળામાં અનેક જાતના ફૂલ હોય છે પણ ધાગો એક જ હોય છે.આકારો જુદા જુદા પણ સર્વમાં એક જ ઈશ્વર તત્વ રહેલું છે. આકારનું મહત્વ નથી. આકારમાં રહેલા પરમાત્મ-તત્વનું મહત્વ છે.
ગાય ધોળી હોય-કાળી હોય કે લાલ હોય પણ તેનું દૂધ ધોળું જ હોય છે.
ગમે તેટલું સુંદર શરીર હોય પણ જ્યાં સુધી આત્મા હોય ત્યાં સુધી તેની કિંમત છે-આત્મા નીકળી ગયા પછી તે શરીરને કોઈ –ગાદી એ બેસાડતું નથી.
આ આત્મા નથી-સ્ત્રી-કે નથી પુરુષ. એ-તો પરમાત્મા નો અંશ છે.
માટે જ બધાને સમભાવ-ભગવદભાવ- થી જોવાથી મન શાંત અને નિર્વિકાર રહે છે.
દક્ષના યજ્ઞની કથા નો ઉદ્દેશ –હરિ હરનો અભેદ બતાવવાનો છે.
તે પછી-સતીનો જન્મ –હિમાલયમાં મેનાને ત્યાં થયો છે. નામ પડ્યું છે પાર્વતી. પાર્વતી શિવજીને મેળવવા તપશ્ચર્યા કરે છે.દેવોના આગ્રહ થી શિવજી લગ્ન કરવા તૈયાર થયા છે. પાર્વતીની તપશ્ચર્યા –નિષ્ફળ ના જાય –એટલે –શિવજી –પાર્વતી જોડે લગ્ન કરવાની હા પાડી છે. શિવ-પાર્વતીનું લગ્ન ગોઠવાણું.
શિવજી જાન લઈને નીકળ્યા છે. ભૂત પિશાચ પણ જાનમાં જોડાણા છે.
બીજી બાજુ નારદજી મેના પાસે પહોચી ગયા. પૂછે છે –તમે પાર્વતીના લગ્ન નું નક્કી કર્યું પણ વરને તમે જોયો છે ? જોશો પછી ખબર પડશે. નારદજીએ ગમ્મત કરી છે. મેના ઝરુખે ચઢી જાન ને અને શિવજીને જુએ છે.અને ગભરાણા છે.કહે છે-આવા વર જોડે મારે મારી દીકરી પરણાવવી નથી. હઠ લીધી છે.
લાંબી કથા ટૂંક માં કહીએ તો-પછી દેવો ના આગ્રહથી શિવજીએ સુંદર શણગાર ધારણ કર્યો અને તેમનું લગ્ન –ત્રિયુગી નારાયણ-નામના સ્થળે થયું. કેદારનાથ જતાં રસ્તામાં આ સ્થળ આવે છે.
પછી -સ્કંધ -૪ના અધ્યાય-૮ના પહેલાં પાંચ શ્લોકમાં અધર્મના વંશજો બતાવ્યા છે.
આ અગત્યના શ્લોકો છે-કારણકે-તે –કહે છે-કે-પુણ્ય ના કરો તો કાંઇ નહિ પણ પાપ તો ન જ કરો.
અધર્મ-ની પત્ની મૃષાદેવી. મિથ્યા ભાષણ કરવા ની ટેવ તે મૃષાદેવી.તેમાંથી થયો –દંભ- નો જન્મ.
દંભ-નો પુત્ર-લોભ. લોભનો પુત્ર-ક્રોધ. ક્રોધની નિપજ તે કર્કશ વાણી.
મહાભારત અને રામાયણના કરુણ પ્રસંગોનું મૂળ કર્કશ વાણીમાં છે.
દુર્યોધનને –આંધળાનો પુત્ર આંધળો કહ્યો અને મહાભારતનો આરંભ થયો. સીતાજીએ લક્ષ્મણને કર્કશ વાણી માં ઠપકો આપ્યો.લક્ષ્મણને મારીચ પાછળ જવું પડ્યું. તેમની ગેરહાજરીમાં રાવણ સીતાજીને ઉઠાવી ગયો અને રામાયણ શરુ થયું.કર્કશ વાણીમાંથી થયો કળિ. કલહનું રૂપ તે કળિ.
દુર્ગુણોથી પર થઇ-ઇન્દ્રિયોને હરિરસમાં તરબોળ કરવાનો,–ભાગવતનો આશય છે.
પૂજ્ય ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૪
ધર્મ -પ્રકરણ પછી હવે -અર્થ -પ્રકરણ ચાલુ થાય છે.
શાંતિ-એ સંયમથી,સદાચારથી,સારા સંસ્કાર(ધર્મ)થી મળે છે.સંપત્તિ (અર્થ) થી નહિ.સંપત્તિથી વિકારવાસના વધે છે.એટલે –ધર્મ પ્રકરણ પહેલાં અને અર્થ પ્રકરણ પછી છે.આમાં ઉત્તાનપાદ અને ધ્રુવના ચરિત્ર નું વર્ણન છે.
મૈત્રેયજી કહે છે-મનુ-શતરૂપાની ત્રણ કન્યાઓના વંશનું વર્ણન કર્યું. તેમના બે પુત્રો –ઉત્તાનપાદ અને પ્રિયવ્રત હતા.પ્રિયવ્રત રાજાની કથા –પાંચમા સ્કંધમાં આવશે-ઉત્તાનપાદની કથા –આ ચોથા સ્કંધમાં છે.થોડો વિચાર કરો તો ધ્યાનમાં આવશે-કે-જીવ માત્ર ઉત્તાનપાદ છે.મા ના ગર્ભમાં રહેલો જીવ –કે જેના પગ ઉંચા છે અને માથું નીચે છે –તે ઉત્તાનપાદ. જીવ જન્મે છે ત્યારે માથું પહેલું બહાર આવે છે.
ઉત્તાનપાદને બે રાણીઓ હતી.સુરુચિ અને સુનીતિ. રાજાને સુરુચિ પ્યારી લાગે છે અને સુનીતિ અળખામણી લાગે છે.રાજા સુરુચિના સૌન્દર્યમાં આશક્ત છે.રાજાને સુરુચિથી પુત્ર ઉત્તમ અને સુનીતિથી પુત્ર ધ્રુવ થયા છે.
જરા વિચાર કરો-જીવ માત્રને બે રાણીઓ હોય છે. મનુષ્યને પણ સુરુચિ ગમે છે-તે માનીતી રાણી છે. રુચિ એટલે મનગમતી ઈચ્છા.ઇન્દ્રિયો માગે તે –વિષયો ભોગવવાની ઈચ્છા તે સુરુચિ. સુરુચિ એટલે વાસના. મન ને,ઈન્દ્રિયોને ગમે તે મનુષ્ય કરે છે,તે શાસ્ત્રને પૂછતો નથી,ધર્મને કે કોઈ સંતને પૂછતો નથી.મન માગે તે ભોગ ભોગવવા આતુર બને તે સુરુચિનો દાસ.
અને રુચિને આધીન થયો એટલે નીતિ તેને ગમતી નથી. નીતિ અળખામણી લાગે છે.સાધારણ રીતે મનુષ્યને નીતિ ગમતી નથી,સુરુચિ જ ગમે છે. સદાચાર-સંયમથી નીતિમય જીવન ગળવું તેને ગમતું નથી.વાસનાને આધીન થઇ વિલાસી-સ્વેચ્છાચારી જીવન ગાળવું ગમે છે. રુચિ-ઇન્દ્રિયોના દાસ –ભક્તિ કરી શકતા નથી. અને જે રુચિનો દાસ છે ત્યાં ફળ રૂપે ઉત્તમ આવે છે.ઉત્=ઈશ્વર અને તમ=અંધકાર. ઈશ્વરના સ્વરૂપ નું અજ્ઞાન એ જ ઉત્તમ નું સ્વરૂપ છે.જે રુચિના આધીન છે-તે જીવ ઈશ્વરના અજ્ઞાનમાં અથડાય છે.પરમાત્માના દર્શન તેને થતાં નથી.વિલાસીને ઈશ્વરનું જ્ઞાન થતું નથી,વિરક્તને થાય છે.
બીજી રીતે જોઈએ તો-રુચિનું ફળ છે વિષયાનંદ. વિષયો ક્ષણિક જ –ઉત્તમ- સુખ આપે છે. ઇન્દ્રિયો અને વિષયોનો સંયોગ થતાં –જે થોડો સમય સુખનો ભાસ થાય છે-તે વિષયાનંદ.આ સુખ ક્ષણિક છે,અને પરિણામે દુઃખ આપે છે.ઇન્દ્રિયોનું સુખ કેવું છે ? તેના માટે શુકદેવજીએ –કહ્યું છે-સંસારનું(ઇન્દ્રિયોનું) સુખ દરાજ ને ખંજવાળવા જેવું છે.ભોજન બહુ સરસ હશે તો તો ભુખ કરતા વધુ ખવાશે-ઉપરથી બે-ચાર અન્ન પાચનની ગોળીઓ લેવી પડે છે.આવા સમયે રુચિ કહે છે-કે તું ખા અને નીતિ કહે છે તું ખાવાનું બંધ કર.
જેનું જીવન શુદ્ધ છે-પવિત્ર છે-તેને ભજનાનંદ મળે છે. એ આનંદ કાયમ ટકે છે.
જે નીતિને આધીન રહી –પવિત્ર જીવન ગાળે તેને ઈશ્વરનું જ્ઞાન થાય છે-પરમાત્માના દર્શન થાય છે.
સુનીતિના પુત્રનું નામ ધ્રુવ. ધ્રુવ એટલે અવિનાશી. જેનો કદી નાશ થતો નથી તે પદ. બ્રહ્માનંદનો વિનાશ નથી, તેથી તે ધ્રુવ.નીતિને આધીન રહે તેને ધ્રુવ મળે છે.બ્રહ્માનંદ મળે છે.
નિયમ થી ભક્તિ કરે-તેને ધીરે ધીરે આનંદ મળે છે. અને જે આનંદ મળે છે તે પછી ઓછો થતો નથી.
એક ઉદાહરણ છે-પહેલાંના સમયમાં લોકો પગે ચાલીને જાત્રા કરવા જતા,જેથી અતિઆવશ્યક હોય તેટલો જ સામાન જોડે રાખતા.આજકાલ ગાડી-મોટરની વ્યવસ્થા થઇ ગઈ છે-એટલે કેટલાંક જાત્રા એ જાય ત્યારે આખું ઘર ઉઠાવીને સાથે લઇ જાય છે.બે મિત્રો જાત્રાએ નીકળ્યા.એક ને એવી આદત પડી ગયેલી કે-પલંગ વગર ઊંઘ આવે નહિ. આ તો યાત્રા છે-દરેક જગ્યાએ પલંગ મળે નહિ –એટલે પલંગ પણ જોડે લીધો છે.
એક વખત એવું બન્યું કે કોઈ મજુર મળ્યો નહિ. બીજું તો કોણ ઉપાડે ? એટલે ભાઈએ પલંગ માથે લીધો અને તેના ઉપર બીજો સામાન મુક્યો. તડકો ખુબ પડતો હતો,ભાઈ પરસેવે રેબઝેબ હતા,સામેથી એક સજ્જન મળ્યા,તેમનાથી આ ભાઈની દશા ના જોવાણી,તે કહે છે-કે-આ પલંગ વગર જાત્રા કરો ને !! આટલો બધો ત્રાસ શા માટે વેઠો છે ? પેલા ભાઈ એ જવાબ આપ્યો-ભલે બોજ ઉંચકવો પડે –પણ રાત્રે સુવાની મજા આવે છે ને !! રાત્રે મજા પડે છે તેથી માથે ઊંચક્યું છે. રાત્રે શું મજા આવતી હશે તે તો પરમાત્મા જાણે !!
આ બીજાની કથા નથી, આ આપણી પણ કથા છે.જીવાત્મા યાત્રાએ નીકળ્યો છે.ક્ષણિક સુખ માટે આખો દિવસ ગદ્ધા-વૈતરું કરે છે. અતિશય દુઃખ સહન કરીને થોડું સુખ ભોગવે છે.સંસાર સુખ માટે મનુષ્ય જેટલું દુઃખ સહન કરે છે-તેટલું પરમાત્મા માટે સહન કરે તો ,તેને પરમાત્મા ના દર્શન થાય.
વિચાર કરો-છોકરાંને ઉછેરતાં મા-બાપને કેટલું સહન કરવું પડે છે !! તેમ છતાં લગ્ન થાય પછી છોકરાંઓની બુદ્ધિ બગડે છે.કાનમાં મંત્ર આપનાર ગુરુના આગમન પછી બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થાય છે- મબાપનો તિરસ્કાર કરે છે.
વિષયાનંદ ટકતો નથી અને ભજનાનંદનો નાશ થતો નથી.ધ્રુવ અવિનાશી ભજનાનંદનું-બ્રહ્માનંદનું સ્વરૂપ છે.
- ડોંગરેજી બાપા
ધર્મ -પ્રકરણ પછી હવે -અર્થ -પ્રકરણ ચાલુ થાય છે.
શાંતિ-એ સંયમથી,સદાચારથી,સારા સંસ્કાર(ધર્મ)થી મળે છે.સંપત્તિ (અર્થ) થી નહિ.સંપત્તિથી વિકારવાસના વધે છે.એટલે –ધર્મ પ્રકરણ પહેલાં અને અર્થ પ્રકરણ પછી છે.આમાં ઉત્તાનપાદ અને ધ્રુવના ચરિત્ર નું વર્ણન છે.
મૈત્રેયજી કહે છે-મનુ-શતરૂપાની ત્રણ કન્યાઓના વંશનું વર્ણન કર્યું. તેમના બે પુત્રો –ઉત્તાનપાદ અને પ્રિયવ્રત હતા.પ્રિયવ્રત રાજાની કથા –પાંચમા સ્કંધમાં આવશે-ઉત્તાનપાદની કથા –આ ચોથા સ્કંધમાં છે.થોડો વિચાર કરો તો ધ્યાનમાં આવશે-કે-જીવ માત્ર ઉત્તાનપાદ છે.મા ના ગર્ભમાં રહેલો જીવ –કે જેના પગ ઉંચા છે અને માથું નીચે છે –તે ઉત્તાનપાદ. જીવ જન્મે છે ત્યારે માથું પહેલું બહાર આવે છે.
ઉત્તાનપાદને બે રાણીઓ હતી.સુરુચિ અને સુનીતિ. રાજાને સુરુચિ પ્યારી લાગે છે અને સુનીતિ અળખામણી લાગે છે.રાજા સુરુચિના સૌન્દર્યમાં આશક્ત છે.રાજાને સુરુચિથી પુત્ર ઉત્તમ અને સુનીતિથી પુત્ર ધ્રુવ થયા છે.
જરા વિચાર કરો-જીવ માત્રને બે રાણીઓ હોય છે. મનુષ્યને પણ સુરુચિ ગમે છે-તે માનીતી રાણી છે. રુચિ એટલે મનગમતી ઈચ્છા.ઇન્દ્રિયો માગે તે –વિષયો ભોગવવાની ઈચ્છા તે સુરુચિ. સુરુચિ એટલે વાસના. મન ને,ઈન્દ્રિયોને ગમે તે મનુષ્ય કરે છે,તે શાસ્ત્રને પૂછતો નથી,ધર્મને કે કોઈ સંતને પૂછતો નથી.મન માગે તે ભોગ ભોગવવા આતુર બને તે સુરુચિનો દાસ.
અને રુચિને આધીન થયો એટલે નીતિ તેને ગમતી નથી. નીતિ અળખામણી લાગે છે.સાધારણ રીતે મનુષ્યને નીતિ ગમતી નથી,સુરુચિ જ ગમે છે. સદાચાર-સંયમથી નીતિમય જીવન ગળવું તેને ગમતું નથી.વાસનાને આધીન થઇ વિલાસી-સ્વેચ્છાચારી જીવન ગાળવું ગમે છે. રુચિ-ઇન્દ્રિયોના દાસ –ભક્તિ કરી શકતા નથી. અને જે રુચિનો દાસ છે ત્યાં ફળ રૂપે ઉત્તમ આવે છે.ઉત્=ઈશ્વર અને તમ=અંધકાર. ઈશ્વરના સ્વરૂપ નું અજ્ઞાન એ જ ઉત્તમ નું સ્વરૂપ છે.જે રુચિના આધીન છે-તે જીવ ઈશ્વરના અજ્ઞાનમાં અથડાય છે.પરમાત્માના દર્શન તેને થતાં નથી.વિલાસીને ઈશ્વરનું જ્ઞાન થતું નથી,વિરક્તને થાય છે.
બીજી રીતે જોઈએ તો-રુચિનું ફળ છે વિષયાનંદ. વિષયો ક્ષણિક જ –ઉત્તમ- સુખ આપે છે. ઇન્દ્રિયો અને વિષયોનો સંયોગ થતાં –જે થોડો સમય સુખનો ભાસ થાય છે-તે વિષયાનંદ.આ સુખ ક્ષણિક છે,અને પરિણામે દુઃખ આપે છે.ઇન્દ્રિયોનું સુખ કેવું છે ? તેના માટે શુકદેવજીએ –કહ્યું છે-સંસારનું(ઇન્દ્રિયોનું) સુખ દરાજ ને ખંજવાળવા જેવું છે.ભોજન બહુ સરસ હશે તો તો ભુખ કરતા વધુ ખવાશે-ઉપરથી બે-ચાર અન્ન પાચનની ગોળીઓ લેવી પડે છે.આવા સમયે રુચિ કહે છે-કે તું ખા અને નીતિ કહે છે તું ખાવાનું બંધ કર.
જેનું જીવન શુદ્ધ છે-પવિત્ર છે-તેને ભજનાનંદ મળે છે. એ આનંદ કાયમ ટકે છે.
જે નીતિને આધીન રહી –પવિત્ર જીવન ગાળે તેને ઈશ્વરનું જ્ઞાન થાય છે-પરમાત્માના દર્શન થાય છે.
સુનીતિના પુત્રનું નામ ધ્રુવ. ધ્રુવ એટલે અવિનાશી. જેનો કદી નાશ થતો નથી તે પદ. બ્રહ્માનંદનો વિનાશ નથી, તેથી તે ધ્રુવ.નીતિને આધીન રહે તેને ધ્રુવ મળે છે.બ્રહ્માનંદ મળે છે.
નિયમ થી ભક્તિ કરે-તેને ધીરે ધીરે આનંદ મળે છે. અને જે આનંદ મળે છે તે પછી ઓછો થતો નથી.
એક ઉદાહરણ છે-પહેલાંના સમયમાં લોકો પગે ચાલીને જાત્રા કરવા જતા,જેથી અતિઆવશ્યક હોય તેટલો જ સામાન જોડે રાખતા.આજકાલ ગાડી-મોટરની વ્યવસ્થા થઇ ગઈ છે-એટલે કેટલાંક જાત્રા એ જાય ત્યારે આખું ઘર ઉઠાવીને સાથે લઇ જાય છે.બે મિત્રો જાત્રાએ નીકળ્યા.એક ને એવી આદત પડી ગયેલી કે-પલંગ વગર ઊંઘ આવે નહિ. આ તો યાત્રા છે-દરેક જગ્યાએ પલંગ મળે નહિ –એટલે પલંગ પણ જોડે લીધો છે.
એક વખત એવું બન્યું કે કોઈ મજુર મળ્યો નહિ. બીજું તો કોણ ઉપાડે ? એટલે ભાઈએ પલંગ માથે લીધો અને તેના ઉપર બીજો સામાન મુક્યો. તડકો ખુબ પડતો હતો,ભાઈ પરસેવે રેબઝેબ હતા,સામેથી એક સજ્જન મળ્યા,તેમનાથી આ ભાઈની દશા ના જોવાણી,તે કહે છે-કે-આ પલંગ વગર જાત્રા કરો ને !! આટલો બધો ત્રાસ શા માટે વેઠો છે ? પેલા ભાઈ એ જવાબ આપ્યો-ભલે બોજ ઉંચકવો પડે –પણ રાત્રે સુવાની મજા આવે છે ને !! રાત્રે મજા પડે છે તેથી માથે ઊંચક્યું છે. રાત્રે શું મજા આવતી હશે તે તો પરમાત્મા જાણે !!
આ બીજાની કથા નથી, આ આપણી પણ કથા છે.જીવાત્મા યાત્રાએ નીકળ્યો છે.ક્ષણિક સુખ માટે આખો દિવસ ગદ્ધા-વૈતરું કરે છે. અતિશય દુઃખ સહન કરીને થોડું સુખ ભોગવે છે.સંસાર સુખ માટે મનુષ્ય જેટલું દુઃખ સહન કરે છે-તેટલું પરમાત્મા માટે સહન કરે તો ,તેને પરમાત્મા ના દર્શન થાય.
વિચાર કરો-છોકરાંને ઉછેરતાં મા-બાપને કેટલું સહન કરવું પડે છે !! તેમ છતાં લગ્ન થાય પછી છોકરાંઓની બુદ્ધિ બગડે છે.કાનમાં મંત્ર આપનાર ગુરુના આગમન પછી બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થાય છે- મબાપનો તિરસ્કાર કરે છે.
વિષયાનંદ ટકતો નથી અને ભજનાનંદનો નાશ થતો નથી.ધ્રુવ અવિનાશી ભજનાનંદનું-બ્રહ્માનંદનું સ્વરૂપ છે.
- ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૫
રાજા ઉત્તાનપાદે –અણમાનીતી રાણી સુનીતિનો ત્યાગ કર્યો છે.
સુનીતિના પુત્ર-ધ્રુવજી ચાર-પાંચ વર્ષના થયા છે, એક દિવસ મા ને પૂછે છે-મારા પિતાજી ક્યાં છે ? મા નું હૃદય ભરાયું, આજ સુધી છુપાવ્યું –કે તારા પિતાજીએ મારો ત્યાગ કર્યો છે. પણ આજે કહી દે છે-કે-સામે જે રાજમહેલ છે-તેમાં તારા પિતા રહે છે. ધ્રુવ પિતાને મળવા દોડ્યા છે.
ઉત્તાનપાદ રાજા સોનાના સિંહાસન પર બેઠા છે, સુરુચિ શૃંગાર કરીને પાસે બેઠી છે, અને તેનો પુત્ર ઉત્તમ રાજાના ખોળામાં બેઠો છે.રાજા,ઉત્તમને ખોળામાં બેસાડી લાડ કરતા હતા.ધ્રુવે જઈ કહ્યું-પિતાજી મને પણ ખોળામાં લો.પ્રત્યેક –બાળકમાં- જ્યાં સુધી વિકાર-વાસના ના હોય ત્યાં સુધી એ લાલાજીનું સ્વરૂપ છે.
(ઘણાને પોતાના બાળકમાં જ લાલાજી દેખાય અને તેને લાડ કરે,પણ પડોસીનો છોકરો ઘરમાં આવે તો તે તેને ગમતું નથી,તેનામાં તેને લાલાજી દેખાતા નથી. રસ્તા પર ભીખ માગતા નાગા-પુંગા છોકરામાં તેને લાલાજી દેખાતા નથી. આ સાચું નથી-પ્રત્યેક બાળકમાં બાલકૃષ્ણની-લાલાજીની ભાવના થવી જોઈએ)
બાળકને રાજી કરો તો લાલાજી પણ રાજી થશે. બાળકોને રાજી રાખવા લાલાજી પણ માખણની ચોરી કરતા.
મોટા મોટા મહાત્માઓ બાળક સાથે રમતા હતા.બાળકને છેતરશો નહિ, તેનું અપમાન કરશો નહિ.
એક વખત રામદાસ સ્વામી નાનાં બાળકો સાથે રમતા હતા. શિષ્યોએ કહ્યું-તમે આ શું કરો છો ?
રામદાસ સ્વામી કહે છે-જે ઉંમરમાં મોટા થયા છે-તે તો ચોર બની ગયા છે. આ બાળકો સાથે રમવામાં મને આનંદ આવે છે.
પુસ્તક વાંચવાથી જે જ્ઞાન થતું નથી-તે આ બાળક સાથે રમવાથી થાય છે. જે બાળક જેવો છે- તે- ઈશ્વરને ગમે છે.સંતોનું હૃદય બાળક જેવું હોય છે. બાળકને છળકપટ આવડતું નથી, જુઠ્ઠું બોલતા આવડતું નથી.
એક ઉદાહરણ છે-એક ભાઈને ત્યાં લેણદાર ઉઘરાણીએ આવ્યા.લેણદારના ત્રાસમાંથી કેમ છૂટવું ? ઘરમાં ત્રણ વર્ષનો બાબો હતો-તેને કહે છે-કે-જા બહાર જઈ પેલા શેઠને કહે કે-બાપુ ઘરમાં નથી. બાબો કહે –બાપુ તમે તો ઘરમાં છો. ભાઈ કહે છે-કે તું તારે આમ જઈને કહેને-તને હું ચોકલેટ આપીશ. બાળક નિર્દોષ છે-તેને કપટની શું ખબર પડે ? બહાર આવી શેઠને કહ્યું-મારા બાપુ કહે છે-કે તે ઘરમાં નથી,બહાર ગયા છે.મારા બાપુએ કહ્યું-કે આમ કહીશ તો મને તે ચોકલેટ આપશે.
બાળકના મનમાં જેવું હોય તે બોલે છે-અને જેવું બોલે છે તેવું કરે છે. તેના મન,વાણી અને કર્મ એક જ હોય છે.બાળક નિર્દોષ હોય છે-કપટનો બોધ બાળકને આપવો નહિ,સારા સંસ્કાર આપવા. વધુ પડતા લાડ પણ કરવા નહિ.ધ્રુવજીને જોતાં રાજા નું હૃદય પીગળ્યું છે. મનમાં થયું કે આને પણ ખોળામાં બેસાડું. પણ સુરુચિ જોડે બેઠી છે.તેને આ ગમતી વાત નહોતી. સુરુચિની આંખમાં વેર-ઝેર છે.
જયારે જયારે જીવ પાસે ભજનાનંદ આવે છે-ત્યારે- સુરુચિ-વાસના-વિઘ્ન કરે છે.પૂજા કરતાં કરતાં મન રસોડામાં જાય તો સમજજો કે સુરુચિ આવી. જે સુરુચિને આધીન છે-તે કામાધીન છે-વિષયાધીન છે.
સુરુચિએ ધ્રુવને ગોદમાં લેવાની ના પાડી છે. રાજા,રાણીને આધીન હતો. કામાંધ હતો. તેને વિચાર્યું-કે- જો ધ્રુવ ને ગોદમાં લઈશ તો સુરુચિ નારાજ થશે. બીજું ગમે તે થાય પણ રાણી નારાજ ના થવી જોઈએ. પણ રાજાએ એમ ના વિચાર્યું કે-ધ્રુવનું દિલ દુભાશે.
અતિકામીને સ્ત્રીમાં કોઈ દોષ દેખાતો નથી-કહેશે-બિચારી ગોકળગાય જેવી છે--ભલેને તે મારકણી ભેંશ જેવી હોય.અતિશયપણે સ્ત્રીને આધીન રહેવું તે પાપ છે. શાસ્ત્રમાં તો ત્યાં સુધી લખ્યું છે-કે-જે અતિશય પણે સ્ત્રીને આધીન હોય તેવી વ્યક્તિને જોવામાં પણ પાપ છે. આ રાજા હતો પણ રાણીનો ગુલામ હતો. લગભગ દરેકની દશા આવી જ હોય છે.સાહેબ બહાર ભલે અક્કડ ફરતા હોય પણ બબલીની બા પાસે ટાઢા ઘેંસ થઇ જાય છે. કંઈ ચાલતું નથી.સ્ત્રીમાં પ્રેમ કરો- પણ તેનામાં અતિશય આધીન ના બનો. (આધીનતા માત્ર -એક ઈશ્વરની)
ધ્રુવ પ્રેમથી આવ્યો છે-આશા છે-બે હાથ ઉંચા કર્યા છે-પણ રાણીને રાજી રાખવા રાજાએ મોં ફેરવી લીધું છે. ધ્રુવ હજુ ઉભો છે.સુરુચિ બહુ રુઆબમાં બોલી- તું અહીં થી ચાલ્યો જા. તું રાજાની ગોદમાં બેસવા લાયક નથી.ધ્રુવે બે હાથથી વંદન કર્યા –કહે -મા,હું મારા બાપુનો દીકરો નહિ ?
ત્યારે સુરુચિ –ધ્રુવને મહેણું મારે છે.-કે- તારી મા રાણી જ નથી,રાણી તો હું છું,તારી મા તો મારી દાસી છે. દાસીનો દીકરો થઇ રાજાની ગોદમાં બેસવા આવ્યો છે ? જો તારે રાજાની ગોદમાં બેસવું જ હોય તો મારે પેટે જન્મ લે. વનમાં જા તપશ્ચર્યા કર અને ઈશ્વરને પ્રસન્ન કરી મારા પેટે જન્મ માગ.ભગવાનને પ્રસન્ન કર્યા પછી –તારે પેટે જન્મ લેવાની શી જરૂર છે ? પણ મૂર્ખ હતી એટલે આવું બોલે છે.
ધ્રુવને બહુ દુઃખ થયું છે.રડતાં રડતાં ઘેર આવે છે. મા બહુ પૂછે છે પણ કાંઇ બોલતા નથી. એક દાસીએ આવી બધી વાત કરી.માતા સુનીતિ બહુ સંસ્કારી છે-તે બાળકના પર કોઈ ખરાબ સંસ્કાર ના પડે તે માટે તેને દુઃખ ના વેગને દબાવ્યો છે.સુનીતિ વિચારે છે-મારી શોક્યના માટે જો મારા મુખમાંથી ખરાબ બોલ નીકળશે-તો ધ્રુવના મન માં કાયમ ના વેરના સંસ્કાર પડશે.ધ્રુવને હંમેશ માટે સુરુચિ પ્રત્યે વેરનું બીજ રોપાશે.
રાજા ઉત્તાનપાદે –અણમાનીતી રાણી સુનીતિનો ત્યાગ કર્યો છે.
સુનીતિના પુત્ર-ધ્રુવજી ચાર-પાંચ વર્ષના થયા છે, એક દિવસ મા ને પૂછે છે-મારા પિતાજી ક્યાં છે ? મા નું હૃદય ભરાયું, આજ સુધી છુપાવ્યું –કે તારા પિતાજીએ મારો ત્યાગ કર્યો છે. પણ આજે કહી દે છે-કે-સામે જે રાજમહેલ છે-તેમાં તારા પિતા રહે છે. ધ્રુવ પિતાને મળવા દોડ્યા છે.
ઉત્તાનપાદ રાજા સોનાના સિંહાસન પર બેઠા છે, સુરુચિ શૃંગાર કરીને પાસે બેઠી છે, અને તેનો પુત્ર ઉત્તમ રાજાના ખોળામાં બેઠો છે.રાજા,ઉત્તમને ખોળામાં બેસાડી લાડ કરતા હતા.ધ્રુવે જઈ કહ્યું-પિતાજી મને પણ ખોળામાં લો.પ્રત્યેક –બાળકમાં- જ્યાં સુધી વિકાર-વાસના ના હોય ત્યાં સુધી એ લાલાજીનું સ્વરૂપ છે.
(ઘણાને પોતાના બાળકમાં જ લાલાજી દેખાય અને તેને લાડ કરે,પણ પડોસીનો છોકરો ઘરમાં આવે તો તે તેને ગમતું નથી,તેનામાં તેને લાલાજી દેખાતા નથી. રસ્તા પર ભીખ માગતા નાગા-પુંગા છોકરામાં તેને લાલાજી દેખાતા નથી. આ સાચું નથી-પ્રત્યેક બાળકમાં બાલકૃષ્ણની-લાલાજીની ભાવના થવી જોઈએ)
બાળકને રાજી કરો તો લાલાજી પણ રાજી થશે. બાળકોને રાજી રાખવા લાલાજી પણ માખણની ચોરી કરતા.
મોટા મોટા મહાત્માઓ બાળક સાથે રમતા હતા.બાળકને છેતરશો નહિ, તેનું અપમાન કરશો નહિ.
એક વખત રામદાસ સ્વામી નાનાં બાળકો સાથે રમતા હતા. શિષ્યોએ કહ્યું-તમે આ શું કરો છો ?
રામદાસ સ્વામી કહે છે-જે ઉંમરમાં મોટા થયા છે-તે તો ચોર બની ગયા છે. આ બાળકો સાથે રમવામાં મને આનંદ આવે છે.
પુસ્તક વાંચવાથી જે જ્ઞાન થતું નથી-તે આ બાળક સાથે રમવાથી થાય છે. જે બાળક જેવો છે- તે- ઈશ્વરને ગમે છે.સંતોનું હૃદય બાળક જેવું હોય છે. બાળકને છળકપટ આવડતું નથી, જુઠ્ઠું બોલતા આવડતું નથી.
એક ઉદાહરણ છે-એક ભાઈને ત્યાં લેણદાર ઉઘરાણીએ આવ્યા.લેણદારના ત્રાસમાંથી કેમ છૂટવું ? ઘરમાં ત્રણ વર્ષનો બાબો હતો-તેને કહે છે-કે-જા બહાર જઈ પેલા શેઠને કહે કે-બાપુ ઘરમાં નથી. બાબો કહે –બાપુ તમે તો ઘરમાં છો. ભાઈ કહે છે-કે તું તારે આમ જઈને કહેને-તને હું ચોકલેટ આપીશ. બાળક નિર્દોષ છે-તેને કપટની શું ખબર પડે ? બહાર આવી શેઠને કહ્યું-મારા બાપુ કહે છે-કે તે ઘરમાં નથી,બહાર ગયા છે.મારા બાપુએ કહ્યું-કે આમ કહીશ તો મને તે ચોકલેટ આપશે.
બાળકના મનમાં જેવું હોય તે બોલે છે-અને જેવું બોલે છે તેવું કરે છે. તેના મન,વાણી અને કર્મ એક જ હોય છે.બાળક નિર્દોષ હોય છે-કપટનો બોધ બાળકને આપવો નહિ,સારા સંસ્કાર આપવા. વધુ પડતા લાડ પણ કરવા નહિ.ધ્રુવજીને જોતાં રાજા નું હૃદય પીગળ્યું છે. મનમાં થયું કે આને પણ ખોળામાં બેસાડું. પણ સુરુચિ જોડે બેઠી છે.તેને આ ગમતી વાત નહોતી. સુરુચિની આંખમાં વેર-ઝેર છે.
જયારે જયારે જીવ પાસે ભજનાનંદ આવે છે-ત્યારે- સુરુચિ-વાસના-વિઘ્ન કરે છે.પૂજા કરતાં કરતાં મન રસોડામાં જાય તો સમજજો કે સુરુચિ આવી. જે સુરુચિને આધીન છે-તે કામાધીન છે-વિષયાધીન છે.
સુરુચિએ ધ્રુવને ગોદમાં લેવાની ના પાડી છે. રાજા,રાણીને આધીન હતો. કામાંધ હતો. તેને વિચાર્યું-કે- જો ધ્રુવ ને ગોદમાં લઈશ તો સુરુચિ નારાજ થશે. બીજું ગમે તે થાય પણ રાણી નારાજ ના થવી જોઈએ. પણ રાજાએ એમ ના વિચાર્યું કે-ધ્રુવનું દિલ દુભાશે.
અતિકામીને સ્ત્રીમાં કોઈ દોષ દેખાતો નથી-કહેશે-બિચારી ગોકળગાય જેવી છે--ભલેને તે મારકણી ભેંશ જેવી હોય.અતિશયપણે સ્ત્રીને આધીન રહેવું તે પાપ છે. શાસ્ત્રમાં તો ત્યાં સુધી લખ્યું છે-કે-જે અતિશય પણે સ્ત્રીને આધીન હોય તેવી વ્યક્તિને જોવામાં પણ પાપ છે. આ રાજા હતો પણ રાણીનો ગુલામ હતો. લગભગ દરેકની દશા આવી જ હોય છે.સાહેબ બહાર ભલે અક્કડ ફરતા હોય પણ બબલીની બા પાસે ટાઢા ઘેંસ થઇ જાય છે. કંઈ ચાલતું નથી.સ્ત્રીમાં પ્રેમ કરો- પણ તેનામાં અતિશય આધીન ના બનો. (આધીનતા માત્ર -એક ઈશ્વરની)
ધ્રુવ પ્રેમથી આવ્યો છે-આશા છે-બે હાથ ઉંચા કર્યા છે-પણ રાણીને રાજી રાખવા રાજાએ મોં ફેરવી લીધું છે. ધ્રુવ હજુ ઉભો છે.સુરુચિ બહુ રુઆબમાં બોલી- તું અહીં થી ચાલ્યો જા. તું રાજાની ગોદમાં બેસવા લાયક નથી.ધ્રુવે બે હાથથી વંદન કર્યા –કહે -મા,હું મારા બાપુનો દીકરો નહિ ?
ત્યારે સુરુચિ –ધ્રુવને મહેણું મારે છે.-કે- તારી મા રાણી જ નથી,રાણી તો હું છું,તારી મા તો મારી દાસી છે. દાસીનો દીકરો થઇ રાજાની ગોદમાં બેસવા આવ્યો છે ? જો તારે રાજાની ગોદમાં બેસવું જ હોય તો મારે પેટે જન્મ લે. વનમાં જા તપશ્ચર્યા કર અને ઈશ્વરને પ્રસન્ન કરી મારા પેટે જન્મ માગ.ભગવાનને પ્રસન્ન કર્યા પછી –તારે પેટે જન્મ લેવાની શી જરૂર છે ? પણ મૂર્ખ હતી એટલે આવું બોલે છે.
ધ્રુવને બહુ દુઃખ થયું છે.રડતાં રડતાં ઘેર આવે છે. મા બહુ પૂછે છે પણ કાંઇ બોલતા નથી. એક દાસીએ આવી બધી વાત કરી.માતા સુનીતિ બહુ સંસ્કારી છે-તે બાળકના પર કોઈ ખરાબ સંસ્કાર ના પડે તે માટે તેને દુઃખ ના વેગને દબાવ્યો છે.સુનીતિ વિચારે છે-મારી શોક્યના માટે જો મારા મુખમાંથી ખરાબ બોલ નીકળશે-તો ધ્રુવના મન માં કાયમ ના વેરના સંસ્કાર પડશે.ધ્રુવને હંમેશ માટે સુરુચિ પ્રત્યે વેરનું બીજ રોપાશે.
હજાર શિક્ષક ના આપી શકે –એટલા બધા સંસ્કાર એક જાગૃત મા-બાળકને આપી શકે છે. મા એ ગુરુ છે. મા ના અનંત ઉપકાર છે.પુત્ર મોટો જ્ઞાની થાય-સાધુ સન્યાસી થાય તો પિતા તેને વંદન કરે છે-મારો છોકરો મારાથી સવાયો થયો.પણ મા કોઈ દિવસ વંદન કરે નહિ. મા ના ઋણમાંથી કોઈ મુક્ત થઇ શકે નહિ. સન્યાસ લીધા પછી પણ શંકરાચાર્યે માની સેવા કરી છે.સાધુ-સન્યાસીઓ ,જ્ઞાની મહાત્માઓ પણ મા ના ચરણમાં વંદન કરે છે.
ડોંગરેજી બાપા
ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૬
સુનીતિએ દુઃખના વેગને દબાવ્યો છે-ધીરજ ધારણ કરી બોલ્યાં છે-કે-
બેટા,તારી ઓરમાન માએ તને શું ખોટું કહ્યું છે ? તને જે બોધ કર્યો છે તે સારો છે-હું પણ તને એ જ કહું છું-કે-ભીખ માગવી જ હોય તો કોઈ મનુષ્ય પાસે માગવી નહિ, એક ભિખારી પોતે જ બીજા ભિખારીને કઈ રીતે ભીખ આપી શકવાનો ? શ્રીકૃષ્ણ સિવાય આખું જગત ભિખારી છે.(દાતા એક રામ ભિખારી સારી દુનિયા) ભીખ માગવી જ હોય તો ભગવાન પાસે ભીખ માગવી.
મનુષ્ય પાસે માંગશો ઘણું તો આપશે થોડું. અને કોઈ વાર તિરસ્કાર કે અપમાન પણ કરશે. અને આપ્યા પછી જાહેર કર્યા વગર તેને ચેન નહિ પડે. પરમાત્મા ખુબ આપશે પણ કહેશે નહિ કે મેં આપ્યું છે.
સુનીતિ કહે છે-બેટા,તું વનમાં જા,ત્યાં જઈ પરમાત્માનું આરાધન કર, તારા પર ભગવાન કૃપા કરશે, તને પ્રેમથી બોલાવશે,તને ગોદ માં લેશે.તારા સાચા પિતા પરમાત્મા છે.મેં તને નારાયણને સોંપ્યો છે. તેમનો જ તું આશ્રય કર.બેટા, જે ઘરમાં માન ના હોય ત્યાં રહેવું નહિ, તારા પિતા તારી સામે જોવા તૈયાર નથી, ઘરમાં રહીશ તો ઓરમાન મા રોજ મહેણું મારશે. તારું અપમાન કરશે-એટલે તું રડીશ અને મને પણ દુઃખ થશે. પરમાત્માનું શરણ એ જ તારું કલ્યાણ છે.
ધ્રુવજી કહે છે-મા તારું પણ આ ઘરમાં ક્યાં માન છે ? પિતાજીએ અને ઓરમાન માએ તારો પણ તિરસ્કાર કર્યો છે. તને પણ ક્યાં આ ઘરમાં સુખ છે ? આપણે બંને વન માં જઈ ભજન કરીશું.
સુનીતિ કહે છે-ના બેટા,મારાથી તારી સાથે નહિ અવાય-મારો ધર્મ મને ના પડે છે. મારા પિતાએ મારું દાન મારા પતિને કર્યું છે.મારે તેમની આજ્ઞામાં રહેવાનું છે. ભલે તે મારો ત્યાગ કરે-પણ-મારાથી તેમનો ત્યાગ થઇ શકે નહિ. તું સ્વતંત્ર છે, હું પરતંત્ર છું.બેટા, તારે એકલાએ જ વનમાં જવું પડશે. હું તને એકલો વનમાં મોકલતી નથી. મારા આશીર્વાદ તારી સાથે છે. આજથી હું તને નારાયણના ચરણમાં સોંપું છું. મારા નારાયણ તને ગોદમાં લેશે.
ધ્રુવજી કહે છે- મને એકલા વનમાં જતાં બીક લાગે છે. મા કહે છે-તું એકલો નથી નારાયણ તારી સાથે છે.
ધ્રુવજી કહે-મા મને કંઈ આવડતું નથી-મારા જેવા બાળકને ભગવાન મળશે ?
સુનીતિ કહે- હા,બેટા ઈશ્વર માટે આતુર થઇ ઈશ્વરને પોકારે-તેની સમક્ષ ભગવાન જરૂર પ્રગટ થાય છે. તું તપશ્ચર્યા કર.તું જાતે મહેનત કર. ભગવાન તને ગાદી પર બેસાડશે પછી ત્યાંથી કોઈ દિવસ ઉઠવાનો પ્રસંગ નહિ આવે. રસ્તામાં કોઈ સાધુ મહાત્મા-સંત મળે તેને પ્રણામ કરજે.
સુનીતિ એ ધ્રુવને સુંદર ઉપદેશ કર્યો છે. ધ્રુવજી માની ગોદમાંથી ઉભા થઇ, માને સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરી વનમાં જવા તૈયાર થયા છે.માનું હૃદય ભરાયું છે. હૃદયને પથ્થર જેવું કઠણ કર્યું છે. બાળકનાં ઓવારણાં લીધા છે.
“તારું સદા કલ્યાણ થાય-પરમાત્મા સદા એનું મંગલ કરે- નાથ,તમારે આધારે બાળકને વનમાં મોકલું છું. તેને સાચવજો.
મા ની મહાનતા હવે જુઓ.સુનીતિ હવે વિચારે છે-કે-બાળક મને તો વંદન કરે છે-પણ ઓરમાન માને પણ સદભાવથી વંદન કરીને વનમાં જાય તો તેનામાં –સુરુચિ પ્રત્યે અરુચિ-દ્વેષ ભાવ-કુભાવ ના રહે-તો તેનું કલ્યાણ થાય. કુભાવ રાખીને જશે-તો તે તેનું જ ચિંતન કરશે –પરમાત્માનું નહિ.
સુનીતિ કહે છે-કે-બેટા,તારું અપમાન થયું તે પૂર્વજન્મના કોઈ કર્મનું ફળ મને લાગે છે. તું ડાહ્યો દીકરો છે,મને જે રીતે પગે લાગ્યો,તે રીતે તારી ઓરમાન માને પણ પગે લાગીને વનમાં જજે. તું મને પગે ના લાગે તો પણ હું તને આશીર્વાદ આપીશ. પણ ઓરમાન માને પગે લાગીશ તો જ તે આશીર્વાદ આપશે. તેના પણ આશીર્વાદ લઇ,મનમાંથી તેના પ્રત્યે કુભાવ કાઢીને વનમાં જઈશ –તો ભગવાન જલ્દી પ્રસન્ન થશે.
જે સુરુચિએ બાળકનું અપમાન કર્યું છે-તેને સુનીતિ વંદન કરવા –ધ્રુવને મોકલે છે. ધન્ય છે –સુનીતિને.
આવી સુનીતિ જે ઘરમાં હોય –તે ઘરમાં કળિ જાય નહિ. વેરથી વેર વધે છે,પ્રેમથી વેર ઘટે છે.વેરની શાંતિ પ્રેમ થી થાય છે.પાંચ વર્ષનો ધ્રુવ ઓરમાન માને વંદન કરવા જાય છે. તેના મનમાં હવે કુભાવ નથી રહ્યો.
સુરુચિ અક્કડ બની ઠસકથી બેઠી છે. ધ્રુવજી સાષ્ટાંગ વંદન કરે છે.”મા હું વનમાં જાઉં છું-તમારા આશીર્વાદ લેવા આવ્યો છું.” એક ક્ષણ તો સુરુચિનું હૃદય પીગળ્યું-કેવો ડાહ્યો છે !! પણ તરત જ વિચારે છે-વનમાં જશે-તો સારું,રાજ્યમાં ભાગ નહિ માગે.કહે છે-સારું- વનમાં જજે-મારા આશીર્વાદ છે.
પાંચ વર્ષ નો બાળક વંદન કરે છે –છતાં એમ નથી કહેતી-કે વનમાં જવાનો સમય મારો આવ્યો છે.તું શા માટે વનમાં જાય છે ? તેના દિલમાં લાગણી થતી નથી. સ્વભાવને સુધારવો બહુ કઠણ છે.
“કસ્તુરીકો ક્યારો કર્યો, કેસરકી બની ખાજ, પાની દિયા ગુલાબ કા આખીર પ્યાજ કી પ્યાજ”
કસ્તુરી નો ક્યારો કરી,કેસરનું ખાતર નાખી,ગુલાબજળ નાખો,પણ ડુંગળીની ગંધ એની એ જ રહે છે -ગંધ જતી નથી.
ભાગવતની મા બાળકને પ્રભુના માર્ગે વાળે છે.માની જેવી ઈચ્છા હોય તેવા જ ચરિત્રનો દીકરો થાય છે.
આજની માતાઓ બાળકને પૈસા આપી સિનેમા જોવા મોકલે છે-જા, બેટા તારું કલ્યાણ થશે.
સુનીતિએ દુઃખના વેગને દબાવ્યો છે-ધીરજ ધારણ કરી બોલ્યાં છે-કે-
બેટા,તારી ઓરમાન માએ તને શું ખોટું કહ્યું છે ? તને જે બોધ કર્યો છે તે સારો છે-હું પણ તને એ જ કહું છું-કે-ભીખ માગવી જ હોય તો કોઈ મનુષ્ય પાસે માગવી નહિ, એક ભિખારી પોતે જ બીજા ભિખારીને કઈ રીતે ભીખ આપી શકવાનો ? શ્રીકૃષ્ણ સિવાય આખું જગત ભિખારી છે.(દાતા એક રામ ભિખારી સારી દુનિયા) ભીખ માગવી જ હોય તો ભગવાન પાસે ભીખ માગવી.
મનુષ્ય પાસે માંગશો ઘણું તો આપશે થોડું. અને કોઈ વાર તિરસ્કાર કે અપમાન પણ કરશે. અને આપ્યા પછી જાહેર કર્યા વગર તેને ચેન નહિ પડે. પરમાત્મા ખુબ આપશે પણ કહેશે નહિ કે મેં આપ્યું છે.
સુનીતિ કહે છે-બેટા,તું વનમાં જા,ત્યાં જઈ પરમાત્માનું આરાધન કર, તારા પર ભગવાન કૃપા કરશે, તને પ્રેમથી બોલાવશે,તને ગોદ માં લેશે.તારા સાચા પિતા પરમાત્મા છે.મેં તને નારાયણને સોંપ્યો છે. તેમનો જ તું આશ્રય કર.બેટા, જે ઘરમાં માન ના હોય ત્યાં રહેવું નહિ, તારા પિતા તારી સામે જોવા તૈયાર નથી, ઘરમાં રહીશ તો ઓરમાન મા રોજ મહેણું મારશે. તારું અપમાન કરશે-એટલે તું રડીશ અને મને પણ દુઃખ થશે. પરમાત્માનું શરણ એ જ તારું કલ્યાણ છે.
ધ્રુવજી કહે છે-મા તારું પણ આ ઘરમાં ક્યાં માન છે ? પિતાજીએ અને ઓરમાન માએ તારો પણ તિરસ્કાર કર્યો છે. તને પણ ક્યાં આ ઘરમાં સુખ છે ? આપણે બંને વન માં જઈ ભજન કરીશું.
સુનીતિ કહે છે-ના બેટા,મારાથી તારી સાથે નહિ અવાય-મારો ધર્મ મને ના પડે છે. મારા પિતાએ મારું દાન મારા પતિને કર્યું છે.મારે તેમની આજ્ઞામાં રહેવાનું છે. ભલે તે મારો ત્યાગ કરે-પણ-મારાથી તેમનો ત્યાગ થઇ શકે નહિ. તું સ્વતંત્ર છે, હું પરતંત્ર છું.બેટા, તારે એકલાએ જ વનમાં જવું પડશે. હું તને એકલો વનમાં મોકલતી નથી. મારા આશીર્વાદ તારી સાથે છે. આજથી હું તને નારાયણના ચરણમાં સોંપું છું. મારા નારાયણ તને ગોદમાં લેશે.
ધ્રુવજી કહે છે- મને એકલા વનમાં જતાં બીક લાગે છે. મા કહે છે-તું એકલો નથી નારાયણ તારી સાથે છે.
ધ્રુવજી કહે-મા મને કંઈ આવડતું નથી-મારા જેવા બાળકને ભગવાન મળશે ?
સુનીતિ કહે- હા,બેટા ઈશ્વર માટે આતુર થઇ ઈશ્વરને પોકારે-તેની સમક્ષ ભગવાન જરૂર પ્રગટ થાય છે. તું તપશ્ચર્યા કર.તું જાતે મહેનત કર. ભગવાન તને ગાદી પર બેસાડશે પછી ત્યાંથી કોઈ દિવસ ઉઠવાનો પ્રસંગ નહિ આવે. રસ્તામાં કોઈ સાધુ મહાત્મા-સંત મળે તેને પ્રણામ કરજે.
સુનીતિ એ ધ્રુવને સુંદર ઉપદેશ કર્યો છે. ધ્રુવજી માની ગોદમાંથી ઉભા થઇ, માને સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરી વનમાં જવા તૈયાર થયા છે.માનું હૃદય ભરાયું છે. હૃદયને પથ્થર જેવું કઠણ કર્યું છે. બાળકનાં ઓવારણાં લીધા છે.
“તારું સદા કલ્યાણ થાય-પરમાત્મા સદા એનું મંગલ કરે- નાથ,તમારે આધારે બાળકને વનમાં મોકલું છું. તેને સાચવજો.
મા ની મહાનતા હવે જુઓ.સુનીતિ હવે વિચારે છે-કે-બાળક મને તો વંદન કરે છે-પણ ઓરમાન માને પણ સદભાવથી વંદન કરીને વનમાં જાય તો તેનામાં –સુરુચિ પ્રત્યે અરુચિ-દ્વેષ ભાવ-કુભાવ ના રહે-તો તેનું કલ્યાણ થાય. કુભાવ રાખીને જશે-તો તે તેનું જ ચિંતન કરશે –પરમાત્માનું નહિ.
સુનીતિ કહે છે-કે-બેટા,તારું અપમાન થયું તે પૂર્વજન્મના કોઈ કર્મનું ફળ મને લાગે છે. તું ડાહ્યો દીકરો છે,મને જે રીતે પગે લાગ્યો,તે રીતે તારી ઓરમાન માને પણ પગે લાગીને વનમાં જજે. તું મને પગે ના લાગે તો પણ હું તને આશીર્વાદ આપીશ. પણ ઓરમાન માને પગે લાગીશ તો જ તે આશીર્વાદ આપશે. તેના પણ આશીર્વાદ લઇ,મનમાંથી તેના પ્રત્યે કુભાવ કાઢીને વનમાં જઈશ –તો ભગવાન જલ્દી પ્રસન્ન થશે.
જે સુરુચિએ બાળકનું અપમાન કર્યું છે-તેને સુનીતિ વંદન કરવા –ધ્રુવને મોકલે છે. ધન્ય છે –સુનીતિને.
આવી સુનીતિ જે ઘરમાં હોય –તે ઘરમાં કળિ જાય નહિ. વેરથી વેર વધે છે,પ્રેમથી વેર ઘટે છે.વેરની શાંતિ પ્રેમ થી થાય છે.પાંચ વર્ષનો ધ્રુવ ઓરમાન માને વંદન કરવા જાય છે. તેના મનમાં હવે કુભાવ નથી રહ્યો.
સુરુચિ અક્કડ બની ઠસકથી બેઠી છે. ધ્રુવજી સાષ્ટાંગ વંદન કરે છે.”મા હું વનમાં જાઉં છું-તમારા આશીર્વાદ લેવા આવ્યો છું.” એક ક્ષણ તો સુરુચિનું હૃદય પીગળ્યું-કેવો ડાહ્યો છે !! પણ તરત જ વિચારે છે-વનમાં જશે-તો સારું,રાજ્યમાં ભાગ નહિ માગે.કહે છે-સારું- વનમાં જજે-મારા આશીર્વાદ છે.
પાંચ વર્ષ નો બાળક વંદન કરે છે –છતાં એમ નથી કહેતી-કે વનમાં જવાનો સમય મારો આવ્યો છે.તું શા માટે વનમાં જાય છે ? તેના દિલમાં લાગણી થતી નથી. સ્વભાવને સુધારવો બહુ કઠણ છે.
“કસ્તુરીકો ક્યારો કર્યો, કેસરકી બની ખાજ, પાની દિયા ગુલાબ કા આખીર પ્યાજ કી પ્યાજ”
કસ્તુરી નો ક્યારો કરી,કેસરનું ખાતર નાખી,ગુલાબજળ નાખો,પણ ડુંગળીની ગંધ એની એ જ રહે છે -ગંધ જતી નથી.
ભાગવતની મા બાળકને પ્રભુના માર્ગે વાળે છે.માની જેવી ઈચ્છા હોય તેવા જ ચરિત્રનો દીકરો થાય છે.
આજની માતાઓ બાળકને પૈસા આપી સિનેમા જોવા મોકલે છે-જા, બેટા તારું કલ્યાણ થશે.
'દુઃશીલો માતૃદોષેણ,પિતૃદોષેન મૂર્ખતા, કાર્પણ્ય વંશદોષેન, આત્મદોષેન દરિદ્રતા'
માતાના વાંકથી બાળક ખરાબ ચરિત્રનો થાય છે, પિતાના દોષથી મૂર્ખ (બુદ્ધિ વગરનો) થાય છે,વંશના દોષ થી ભીરુ(ડરપોક) થાય છે, અને પોતાના દોષ થી (સ્વદોષ થી) તે દરિદ્ર (ગરીબ) બને છે.
ડોંગરેજી બાપા
માતાના વાંકથી બાળક ખરાબ ચરિત્રનો થાય છે, પિતાના દોષથી મૂર્ખ (બુદ્ધિ વગરનો) થાય છે,વંશના દોષ થી ભીરુ(ડરપોક) થાય છે, અને પોતાના દોષ થી (સ્વદોષ થી) તે દરિદ્ર (ગરીબ) બને છે.
ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૭
બે માતાઓના આશીર્વાદ લઇ –માત્ર-પાંચ વર્ષનો ધ્રુવ વનમાં જાય છે.
જરા વિચાર કરો-પાંચ વર્ષના બાળકના મનની શી સ્થિતિ હશે ?
ધ્રુવ વિચાર કરતા જાય છે-વનમાં તો વાઘ વરુ હશે-કોઈ મને મારશે તો નહિ ને ?પણ ના-ના- હું એકલો નથી, માએ મને કહ્યું છે-કે નારાયણ મારી સાથે છે.
આજ કાલ કેટલાંક ઘર છોડે છે-પણ ઘરમાં ઝગડો થાય એટલે ઘર છોડે છે. બાવા બને છે. આવા બાવાના બે-ય- બગડે છે.ઝગડો કરી-ઘર છોડીને સંત(ગુરુ) ખોળે છે...તેને સંત ક્યાંથી મળે ? સર્વને વંદન કરી-સર્વ માં સદભાવ રાખી ઘર છોડે-તેને સંત મળે.
આ બાજુ વૈકુંઠ લોકમાં નારાયણને ખબર પડી છે. “એક પતિવ્રતા નારીએ –મારા આધારે –પાંચ વર્ષના બાળકને વનમાં મોકલ્યો છે. મારામાં કેટલો વિશ્વાસ છે!! બાળક મને મળવા આતુર છે. તેનો હું વાળ વાંકો નહિ થવા દઉં.” પરમાત્માની આતુરતા થાય તો –પરમાત્મા સામે ચડીને સંત (ગુરુ)ને મોકલે છે.(તેમને ખોળવા પડતા નથી) પ્રભુએ નારદજીને પ્રેરણા કરી છે.બાળક લાયક હોય તો તમે તેને ઉપદેશ કરજો.
નારદજી ધ્રુવના રસ્તા પર પ્રગટ થયા છે.એક હાથમાં માળા,એક હાથમાં તંબુરો અને મુખમાંથી –નારાયણ નારાયણ.ધ્રુવ નારદજીને ઓળખી શકતા નથી,પણ વેષ પરથી લાગ્યું-કે કોઈ સંત –મહાત્મા લાગે છે.
માતાએ સારા સંસ્કાર આપેલા –કે-કોઈ સંત-સાધુ મળે તો સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરવા.
ધ્રુવજી, નારદજીને સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરે છે.
(પ્રકૃતિ અષ્ટધા (આઠ અંગ વળી) છે. તે આઠે પ્રકૃતિસ્વરૂપ પરમાત્મા છે. તે પરમાત્મામાં મળી જવાની ઈચ્છા –બતાવવા-આઠે અંગ સહિત સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરવાનાં હોય છે. સાષ્ટાંગ પ્રણામથી આત્મનિવેદન થાય છે.)
અધિકારી શિષ્યને સદગુરુ રસ્તામાં જ મળે છે. તત્વથી જોઈએ તો સદગુરુ અને ઈશ્વર એક જ છે.તેથી-પરમાત્મા જેમ વ્યાપક છે-તેમ સદગુરુ પણ વ્યાપક છે. સર્વવ્યાપકને 'શોધવાની' જરૂર પડતી નથી. પણ 'ઓળખવાની' જરૂર છે.
ધ્રુવનો વિનય જોતો નારદજીને આનંદ થયો છે,હૃદય પીગળ્યું છે, ધ્રુવને ગોદમાં લઇ માથે હાથ મુક્યો.
ધ્રુવ વિચારે છે-મા ના આશીર્વાદથી જાણે રસ્તામાં મને બીજી મા મળી ગઈ.
નારદજી પૂછે છે કે –બેટા તું ક્યાં જાય છે ? ધ્રુવજી કહે છે-હું વનમાં ભગવાનના દર્શન કરવા જાઉં છું. મારી મા એ કહ્યું છે-કે મારા સાચા પિતા નારાયણ છે-હું મારા સાચા પિતા નારાયણની ગોદમાં બેસવા જાઉં છું. પરમાત્મા માટે મેં ઘર છોડ્યું છે.
ધ્રુવની વાત સાંભળી નારદજી ડોલી ગયા છે-ગદગદ થઇ ગયા છે. પણ પછી થયું-કે બોલે છે તો બહુ સારું
પણ ખરેખર પરમાત્માના દર્શન માટે કેટલો આતુર છે? તે મારે ચકાસવું પડશે.
(સદગુરુ શિષ્યની પરીક્ષા કરી -પછી ઉપદેશ આપે છે)
નારદજી કહે છે-બેટા, તું હજી બાળક છે, આ તારી રમવાની ઉંમર છે, અત્યારથી જપ કરવાની કંઈ જરૂર નથી. તું મોટો થઇ દરેક પ્રકારનાં સુખ ભોગવી –વૃદ્ધાવસ્થામાં વનમાં જજે. તું માને છે કે ભગવાન તને ગોદ માં લેશે-પણ મોટા મોટા ઋષિઓ –વનમાં હજારો વર્ષ તપશ્ચર્યા કરે છે –તેમ છતાં તેઓને પરમાત્માના દર્શન થતાં નથી.
તો,તારા જેવા બાળકને પરમાત્મા કેવી રીતે મળશે ?
માટે તું ઘેર જા, ચાલ ,હું તારી સાથે આવું છું, તારા પિતાની ગોદમાં હું તને બેસાડીશ –અડધું રાજ્ય અપાવીશ.ધ્રુવજીનો નિશ્ચય મક્કમ હતો-કહે છે- મારે હવે ઘેર જવું નથી, જે ઘરમાં મારું માન નથી-તે ઘરમાં મારે રહેવું નથી. મારે પિતાની ગાદી પર બેસવું નથી. ઉચ્છિષ્ટ (આપેલી) સંપત્તિની ઈચ્છા કરવી નથી. મેં નિશ્ચય કર્યો છે-આ જન્મમાં જ મારે નારાયણનાં દર્શન કરવા છે. મારે મારા સાચા પિતા નારાયણની ગોદમાં જ બેસવું છે. ગુરુજી,મને ઉપાય બતાવો.
પાંચ વર્ષનો બાળક,ઘરમાં જરા અપમાન થયું ,તો પરમપિતાની શોધ માં અડગ નિશ્ચય કરીને નીકળ્યો છે.
આજકાલ કેટલાકને ઘરમાં રોજ થપ્પડ પડે છે-છોકરાઓ રોજ અપમાન કરે છે-તે સહીને ઘરમાં બેસી રહે છે.વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ ઘર છોડતા નથી,અરે ઘર ના છોડે તો પણ કાંઇ નહિ –પરમાત્મા પામવાનો નિશ્ચય પણ કરી શકતા નથી.
જેમ,જમીનમાં થાંભલો ઉભો કરવાનો હોય તો-જમીનમાં થાંભલો ખોડીને- પછી તેને હલાવીને જુએ છે-
તેને-હલાવે છે તે થાંભલાને ઉખેડવા માટે નહિ પણ –થાંભલો કેટલો મજબૂત દટાયો છે-તે જોવા –તેને હલાવીને જુએ છે.તેમ,નારદજીએ ધ્રુવ ની પરીક્ષા કરી. ધ્રુવ નો દૃઢ નિશ્ચય અને પરમાત્મા મેળવવાની આતુરતા જોઈ-કહે છે-આજ્ઞા કરે છે-કે-પાસે જ મધુવન છે-તે મધુવનમાં તું જા.
વૃંદાવનમાં આ મધુવન છે. વ્રજ ચોર્યાસીની યાત્રા માટે નીકળીએ –પછી પહેલો મુકામ ત્યાં મધુવનમાં થાય છે.
ભાગવત માં ચાર પાંચ જગ્યાઓ એવી બતાવી છે-કે જ્યાં ઠાકોરજી અખંડ વિરાજે છે.
મધુવનમાં ભગવાન અખંડ વિરાજે છે.
નારદજી કહે છે-મધુવનમાં યમુના કિનારે તું જપ કર. યમુનાજીને શરણે જા.(યમુનાજી સંયોગિકા “શક્તિ” છે)
યમુના મહારાણી-કૃપાદેવીનો અવતાર છે. તારો બ્રહ્મસંબંધ યમુનાજી સિદ્ધ કરી આપશે. તે તારા માટે સિફારસ કરશે.વૃંદાવન- એ પ્રેમભૂમિ-દિવ્યભૂમિ છે. ત્યાં રહી ભજન કરવાથી,મન જલ્દી શુદ્ધ થાય છે, જીવ ઈશ્વરનું મિલન જલ્દી થાય છે.
(શક્તિ energy મળે-શક્તિની કૃપા પ્રથમ મળે-તે પછી તેના વતી જ બ્રહ્મસંબંધ થઇ શકે-પ્રભુ મળી શકે)
બે માતાઓના આશીર્વાદ લઇ –માત્ર-પાંચ વર્ષનો ધ્રુવ વનમાં જાય છે.
જરા વિચાર કરો-પાંચ વર્ષના બાળકના મનની શી સ્થિતિ હશે ?
ધ્રુવ વિચાર કરતા જાય છે-વનમાં તો વાઘ વરુ હશે-કોઈ મને મારશે તો નહિ ને ?પણ ના-ના- હું એકલો નથી, માએ મને કહ્યું છે-કે નારાયણ મારી સાથે છે.
આજ કાલ કેટલાંક ઘર છોડે છે-પણ ઘરમાં ઝગડો થાય એટલે ઘર છોડે છે. બાવા બને છે. આવા બાવાના બે-ય- બગડે છે.ઝગડો કરી-ઘર છોડીને સંત(ગુરુ) ખોળે છે...તેને સંત ક્યાંથી મળે ? સર્વને વંદન કરી-સર્વ માં સદભાવ રાખી ઘર છોડે-તેને સંત મળે.
આ બાજુ વૈકુંઠ લોકમાં નારાયણને ખબર પડી છે. “એક પતિવ્રતા નારીએ –મારા આધારે –પાંચ વર્ષના બાળકને વનમાં મોકલ્યો છે. મારામાં કેટલો વિશ્વાસ છે!! બાળક મને મળવા આતુર છે. તેનો હું વાળ વાંકો નહિ થવા દઉં.” પરમાત્માની આતુરતા થાય તો –પરમાત્મા સામે ચડીને સંત (ગુરુ)ને મોકલે છે.(તેમને ખોળવા પડતા નથી) પ્રભુએ નારદજીને પ્રેરણા કરી છે.બાળક લાયક હોય તો તમે તેને ઉપદેશ કરજો.
નારદજી ધ્રુવના રસ્તા પર પ્રગટ થયા છે.એક હાથમાં માળા,એક હાથમાં તંબુરો અને મુખમાંથી –નારાયણ નારાયણ.ધ્રુવ નારદજીને ઓળખી શકતા નથી,પણ વેષ પરથી લાગ્યું-કે કોઈ સંત –મહાત્મા લાગે છે.
માતાએ સારા સંસ્કાર આપેલા –કે-કોઈ સંત-સાધુ મળે તો સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરવા.
ધ્રુવજી, નારદજીને સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરે છે.
(પ્રકૃતિ અષ્ટધા (આઠ અંગ વળી) છે. તે આઠે પ્રકૃતિસ્વરૂપ પરમાત્મા છે. તે પરમાત્મામાં મળી જવાની ઈચ્છા –બતાવવા-આઠે અંગ સહિત સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરવાનાં હોય છે. સાષ્ટાંગ પ્રણામથી આત્મનિવેદન થાય છે.)
અધિકારી શિષ્યને સદગુરુ રસ્તામાં જ મળે છે. તત્વથી જોઈએ તો સદગુરુ અને ઈશ્વર એક જ છે.તેથી-પરમાત્મા જેમ વ્યાપક છે-તેમ સદગુરુ પણ વ્યાપક છે. સર્વવ્યાપકને 'શોધવાની' જરૂર પડતી નથી. પણ 'ઓળખવાની' જરૂર છે.
ધ્રુવનો વિનય જોતો નારદજીને આનંદ થયો છે,હૃદય પીગળ્યું છે, ધ્રુવને ગોદમાં લઇ માથે હાથ મુક્યો.
ધ્રુવ વિચારે છે-મા ના આશીર્વાદથી જાણે રસ્તામાં મને બીજી મા મળી ગઈ.
નારદજી પૂછે છે કે –બેટા તું ક્યાં જાય છે ? ધ્રુવજી કહે છે-હું વનમાં ભગવાનના દર્શન કરવા જાઉં છું. મારી મા એ કહ્યું છે-કે મારા સાચા પિતા નારાયણ છે-હું મારા સાચા પિતા નારાયણની ગોદમાં બેસવા જાઉં છું. પરમાત્મા માટે મેં ઘર છોડ્યું છે.
ધ્રુવની વાત સાંભળી નારદજી ડોલી ગયા છે-ગદગદ થઇ ગયા છે. પણ પછી થયું-કે બોલે છે તો બહુ સારું
પણ ખરેખર પરમાત્માના દર્શન માટે કેટલો આતુર છે? તે મારે ચકાસવું પડશે.
(સદગુરુ શિષ્યની પરીક્ષા કરી -પછી ઉપદેશ આપે છે)
નારદજી કહે છે-બેટા, તું હજી બાળક છે, આ તારી રમવાની ઉંમર છે, અત્યારથી જપ કરવાની કંઈ જરૂર નથી. તું મોટો થઇ દરેક પ્રકારનાં સુખ ભોગવી –વૃદ્ધાવસ્થામાં વનમાં જજે. તું માને છે કે ભગવાન તને ગોદ માં લેશે-પણ મોટા મોટા ઋષિઓ –વનમાં હજારો વર્ષ તપશ્ચર્યા કરે છે –તેમ છતાં તેઓને પરમાત્માના દર્શન થતાં નથી.
તો,તારા જેવા બાળકને પરમાત્મા કેવી રીતે મળશે ?
માટે તું ઘેર જા, ચાલ ,હું તારી સાથે આવું છું, તારા પિતાની ગોદમાં હું તને બેસાડીશ –અડધું રાજ્ય અપાવીશ.ધ્રુવજીનો નિશ્ચય મક્કમ હતો-કહે છે- મારે હવે ઘેર જવું નથી, જે ઘરમાં મારું માન નથી-તે ઘરમાં મારે રહેવું નથી. મારે પિતાની ગાદી પર બેસવું નથી. ઉચ્છિષ્ટ (આપેલી) સંપત્તિની ઈચ્છા કરવી નથી. મેં નિશ્ચય કર્યો છે-આ જન્મમાં જ મારે નારાયણનાં દર્શન કરવા છે. મારે મારા સાચા પિતા નારાયણની ગોદમાં જ બેસવું છે. ગુરુજી,મને ઉપાય બતાવો.
પાંચ વર્ષનો બાળક,ઘરમાં જરા અપમાન થયું ,તો પરમપિતાની શોધ માં અડગ નિશ્ચય કરીને નીકળ્યો છે.
આજકાલ કેટલાકને ઘરમાં રોજ થપ્પડ પડે છે-છોકરાઓ રોજ અપમાન કરે છે-તે સહીને ઘરમાં બેસી રહે છે.વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ ઘર છોડતા નથી,અરે ઘર ના છોડે તો પણ કાંઇ નહિ –પરમાત્મા પામવાનો નિશ્ચય પણ કરી શકતા નથી.
જેમ,જમીનમાં થાંભલો ઉભો કરવાનો હોય તો-જમીનમાં થાંભલો ખોડીને- પછી તેને હલાવીને જુએ છે-
તેને-હલાવે છે તે થાંભલાને ઉખેડવા માટે નહિ પણ –થાંભલો કેટલો મજબૂત દટાયો છે-તે જોવા –તેને હલાવીને જુએ છે.તેમ,નારદજીએ ધ્રુવ ની પરીક્ષા કરી. ધ્રુવ નો દૃઢ નિશ્ચય અને પરમાત્મા મેળવવાની આતુરતા જોઈ-કહે છે-આજ્ઞા કરે છે-કે-પાસે જ મધુવન છે-તે મધુવનમાં તું જા.
વૃંદાવનમાં આ મધુવન છે. વ્રજ ચોર્યાસીની યાત્રા માટે નીકળીએ –પછી પહેલો મુકામ ત્યાં મધુવનમાં થાય છે.
ભાગવત માં ચાર પાંચ જગ્યાઓ એવી બતાવી છે-કે જ્યાં ઠાકોરજી અખંડ વિરાજે છે.
મધુવનમાં ભગવાન અખંડ વિરાજે છે.
નારદજી કહે છે-મધુવનમાં યમુના કિનારે તું જપ કર. યમુનાજીને શરણે જા.(યમુનાજી સંયોગિકા “શક્તિ” છે)
યમુના મહારાણી-કૃપાદેવીનો અવતાર છે. તારો બ્રહ્મસંબંધ યમુનાજી સિદ્ધ કરી આપશે. તે તારા માટે સિફારસ કરશે.વૃંદાવન- એ પ્રેમભૂમિ-દિવ્યભૂમિ છે. ત્યાં રહી ભજન કરવાથી,મન જલ્દી શુદ્ધ થાય છે, જીવ ઈશ્વરનું મિલન જલ્દી થાય છે.
(શક્તિ energy મળે-શક્તિની કૃપા પ્રથમ મળે-તે પછી તેના વતી જ બ્રહ્મસંબંધ થઇ શકે-પ્રભુ મળી શકે)
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૮
ધ્રુવજી –નારદજીને પૂછે છે-કે-ત્યાં જઈને હું શું કરું ? મને કાંઇ આવડતું નથી. પરમાત્માની આરાધના કેવી રીતે કરવી ? નારદજી કહે છે-સવારે બ્રાહ્મ મુહુર્તમાં (સવારના ૪ વાગે) ઉઠજે. ધ્યાન કરતા પહેલાં ઠાકોરજીની માનસી સેવા કરજે.માનસી સેવાનો અતિ ઉત્તમ સમય સવારના ૪ થી ૫ સુધીનો છે.માનસી સેવામાં ખાલી મનની જ જરૂર છે.(પ્રત્યક્ષ સેવા માં અનેક વસ્તુઓની જરૂર પડે છે.)માનસી સેવા સવારે કોઈનું પણ મુખ જોયા પહેલાં કરવી જોઈએ.
સવારે ઉઠી મનથી ધ્યાન કરવાનું-કે-
--હું ગંગાજીને કિનારે બેઠો છું. મનથી પોતે-ગંગાજીમાં સ્નાન કરવાનું.તે પછી અભિષેક માટે ગંગાજળ લાવવાનું. ગંગાજળ મનથી જ લાવવાનું છે–તો સોના કે ચાંદીના લોટામાં જ કેમ ના લાવવું ?
--ઠાકોરજી(લાલાજી) જાગ્યા હોય –એટલે તેમને ગંગાજળનું આચમન કરાવવું.(ગંગાજળ પીવડાવવું) પછી--માખણ-મિસરી (સાકરવાળું માખણ લાલાને બહુ ભાવે) લાવવા અને ભોગ ધરાવવો.(માખણ મિસરી ખવડાવવા)
--લાલાજીને પછી થોડા ગરમ પાણીથી સ્નાન કરાવવું.
--લાલાજી ને પછી શૃંગાર કરો (સુંદર કપડાં પહેરાવડાવો) અને માથે તિલક કરો.
--તે પછી આરતી ઉતારો.(આર્ત બની ને આરતી ઉતારો)
સેવામાં દાસ્ય-ભાવ મુખ્ય છે.આરતી ઉતારો-ત્યારે હૃદય આર્દ્ર બનવું જોઈએ.
પહેલાં ત્રણ વાર ચરણ પર ,પછી ત્રણ વાર સાથળ,પછી ત્રણ વાર વક્ષ સ્થળ,ત્રણ વાર મુખારવિંદ પર અને પછી સર્વ-અંગોની ઉપર આરતી ઉતારવી. આરતી ઉતારો ત્યારે પ્રભુના દર્શન માટે આર્ત બની આરતી ઉતારો.પરમાત્માનું દર્શન કરતાં કરતા જપ કરવાનો. કદાચ મન છટકી જાય –તો પણ જપની ધારા અખંડિત રાખો.ધીરે ધીરે જપ કરતાં –પાપ ઓછાં થશે-એટલે મન સ્થિર થશે.
શ્રી હરિનું (લાલાજીનું) ધીર મનથી ધ્યાન અને જપ સાથે સાથે થાય તે ઉત્તમ છે.
જપ કરવા બેસો –ત્યારે જે દેવનો જપ કરો-તે દેવની મૂર્તિ ધ્યાનમાંથી ખસે નહિ.
જીભથી તે દેવનો જપ અને મનથી તે દેવનું –સ્મરણ ધ્યાન કરવું જોઈએ.
આંખથી તે દેવના દર્શન કરવાં –કાનથી તે દેવનું શ્રવણ કરવું.(આંખ સ્થિર થાય તો મનને સ્થિર થવું જ પડશે)
આ પ્રમાણે જપ કરવા.
માનસી સેવા માત્ર લાલાજીની જ કરવી તેવો કોઈ આગ્રહ નથી. પરમાત્માના કોઈ પણ સ્વરૂપની માનસી સેવા થઇ શકે છે.નારદજી ધ્રુવને કહે છે-બેટા,હું તને બાર અક્ષરનો એક મહામંત્ર આપું છું-
“ ॐ નમો ભગવતે વાસુદેવાય “આ મંત્ર નો તું સતત જપ કરજે. છ મહિનામાં તને પ્રભુના દર્શન થશે.
મારા તને આશીર્વાદ છે.નારદજી આમ કહીને ત્યાંથી ઉત્તાનપાદ રાજા પાસે જવા નીકળ્યા.
ધ્રુવજી મહાન ભક્ત થવાનો છે-મારા શિષ્યનો પિતા સ્ત્રીમાં ફસાઈ રહે –તે યોગ્ય નથી. તેમ વિચારી રાજાને ઉપદેશ આપવા આવ્યા છે.ધ્રુવજી ના ગયા પછી-રાજા ઉત્તાનપાદને બહુ દુઃખ થયું છે. રાજાને પશ્ચાતાપ થયો છે. રાણી સુનીતિની માફી માગે છે.રાજા પસ્તાય છે. સ્ત્રીને આધીન થઇ ને રાજા દુઃખી બન્યો હતો. તે વખતે નારદજીનું આગમન થાય છે.
રાજા નારદજીને પૂછે છે-કે-આ અપરાધમાંથી હું છુટું અને મારો પુત્ર પાછો આવે તેવો ઉપાય બતાવો.
નારદજી કહે છે-છ માસ સુધી,મૌન રહી,કેવળ દૂધ-ભાતનો આહાર કરી,
“હરે કૃષ્ણ હરે કૃષ્ણ કૃષ્ણ કૃષ્ણ હરે હરે, હરે રામ હરે રામ રામ રામ હરે હરે” ના મંત્રનો જપ કરી –
અનુષ્ઠાન કર.તો તને તારો પુત્ર મળશે. આમ કહી નારદજી વૈકુંઠલોકમાં પધાર્યા.
ઉપર નો મંત્ર-ઉપનિષદનો મંત્ર છે. ઉપનિષદનો અધિકાર સર્વને આપ્યો નથી.તેથી મહાપ્રભુજીએ મંત્રને ઉલ્ટાવ્યો છે.નેઆ મંત્ર પર સર્વનો અધિકાર છે. હરે કૃષ્ણ –પદ –પહેલું અને હરે રામ –પદ –બીજું.
આ મંત્રના જપનો કોઈ વિધિ નથી.નામ જપ સર્વકાળે થઇ શકે છે.
બીજા બધા મંત્રો એવા છે-કે-કોઈ ગુરુ દ્વારા –મંત્ર ગ્રહણ કરવા પડે છે. અને તો જ તેનું ફળ મળે છે.
રાજા ઉત્તાનપાદ મંત્રનો જપ કરે છે. પરમાત્માને પ્રાર્થના કરે છે.ધ્રુવજી વનમાં ગયા એટલે રાજાની બુદ્ધિ સુધરી છે. સુરુચિને પણ પસ્તાવો થયો-કે બધા અનર્થો નું મૂળ હું છું.
ત્યાગમાં એવી શક્તિ છે-કે- આજે સુરુચિનું જીવન પણ સુધર્યું છે
ડોંગરેજી બાપા
ધ્રુવજી –નારદજીને પૂછે છે-કે-ત્યાં જઈને હું શું કરું ? મને કાંઇ આવડતું નથી. પરમાત્માની આરાધના કેવી રીતે કરવી ? નારદજી કહે છે-સવારે બ્રાહ્મ મુહુર્તમાં (સવારના ૪ વાગે) ઉઠજે. ધ્યાન કરતા પહેલાં ઠાકોરજીની માનસી સેવા કરજે.માનસી સેવાનો અતિ ઉત્તમ સમય સવારના ૪ થી ૫ સુધીનો છે.માનસી સેવામાં ખાલી મનની જ જરૂર છે.(પ્રત્યક્ષ સેવા માં અનેક વસ્તુઓની જરૂર પડે છે.)માનસી સેવા સવારે કોઈનું પણ મુખ જોયા પહેલાં કરવી જોઈએ.
સવારે ઉઠી મનથી ધ્યાન કરવાનું-કે-
--હું ગંગાજીને કિનારે બેઠો છું. મનથી પોતે-ગંગાજીમાં સ્નાન કરવાનું.તે પછી અભિષેક માટે ગંગાજળ લાવવાનું. ગંગાજળ મનથી જ લાવવાનું છે–તો સોના કે ચાંદીના લોટામાં જ કેમ ના લાવવું ?
--ઠાકોરજી(લાલાજી) જાગ્યા હોય –એટલે તેમને ગંગાજળનું આચમન કરાવવું.(ગંગાજળ પીવડાવવું) પછી--માખણ-મિસરી (સાકરવાળું માખણ લાલાને બહુ ભાવે) લાવવા અને ભોગ ધરાવવો.(માખણ મિસરી ખવડાવવા)
--લાલાજીને પછી થોડા ગરમ પાણીથી સ્નાન કરાવવું.
--લાલાજી ને પછી શૃંગાર કરો (સુંદર કપડાં પહેરાવડાવો) અને માથે તિલક કરો.
--તે પછી આરતી ઉતારો.(આર્ત બની ને આરતી ઉતારો)
સેવામાં દાસ્ય-ભાવ મુખ્ય છે.આરતી ઉતારો-ત્યારે હૃદય આર્દ્ર બનવું જોઈએ.
પહેલાં ત્રણ વાર ચરણ પર ,પછી ત્રણ વાર સાથળ,પછી ત્રણ વાર વક્ષ સ્થળ,ત્રણ વાર મુખારવિંદ પર અને પછી સર્વ-અંગોની ઉપર આરતી ઉતારવી. આરતી ઉતારો ત્યારે પ્રભુના દર્શન માટે આર્ત બની આરતી ઉતારો.પરમાત્માનું દર્શન કરતાં કરતા જપ કરવાનો. કદાચ મન છટકી જાય –તો પણ જપની ધારા અખંડિત રાખો.ધીરે ધીરે જપ કરતાં –પાપ ઓછાં થશે-એટલે મન સ્થિર થશે.
શ્રી હરિનું (લાલાજીનું) ધીર મનથી ધ્યાન અને જપ સાથે સાથે થાય તે ઉત્તમ છે.
જપ કરવા બેસો –ત્યારે જે દેવનો જપ કરો-તે દેવની મૂર્તિ ધ્યાનમાંથી ખસે નહિ.
જીભથી તે દેવનો જપ અને મનથી તે દેવનું –સ્મરણ ધ્યાન કરવું જોઈએ.
આંખથી તે દેવના દર્શન કરવાં –કાનથી તે દેવનું શ્રવણ કરવું.(આંખ સ્થિર થાય તો મનને સ્થિર થવું જ પડશે)
આ પ્રમાણે જપ કરવા.
માનસી સેવા માત્ર લાલાજીની જ કરવી તેવો કોઈ આગ્રહ નથી. પરમાત્માના કોઈ પણ સ્વરૂપની માનસી સેવા થઇ શકે છે.નારદજી ધ્રુવને કહે છે-બેટા,હું તને બાર અક્ષરનો એક મહામંત્ર આપું છું-
“ ॐ નમો ભગવતે વાસુદેવાય “આ મંત્ર નો તું સતત જપ કરજે. છ મહિનામાં તને પ્રભુના દર્શન થશે.
મારા તને આશીર્વાદ છે.નારદજી આમ કહીને ત્યાંથી ઉત્તાનપાદ રાજા પાસે જવા નીકળ્યા.
ધ્રુવજી મહાન ભક્ત થવાનો છે-મારા શિષ્યનો પિતા સ્ત્રીમાં ફસાઈ રહે –તે યોગ્ય નથી. તેમ વિચારી રાજાને ઉપદેશ આપવા આવ્યા છે.ધ્રુવજી ના ગયા પછી-રાજા ઉત્તાનપાદને બહુ દુઃખ થયું છે. રાજાને પશ્ચાતાપ થયો છે. રાણી સુનીતિની માફી માગે છે.રાજા પસ્તાય છે. સ્ત્રીને આધીન થઇ ને રાજા દુઃખી બન્યો હતો. તે વખતે નારદજીનું આગમન થાય છે.
રાજા નારદજીને પૂછે છે-કે-આ અપરાધમાંથી હું છુટું અને મારો પુત્ર પાછો આવે તેવો ઉપાય બતાવો.
નારદજી કહે છે-છ માસ સુધી,મૌન રહી,કેવળ દૂધ-ભાતનો આહાર કરી,
“હરે કૃષ્ણ હરે કૃષ્ણ કૃષ્ણ કૃષ્ણ હરે હરે, હરે રામ હરે રામ રામ રામ હરે હરે” ના મંત્રનો જપ કરી –
અનુષ્ઠાન કર.તો તને તારો પુત્ર મળશે. આમ કહી નારદજી વૈકુંઠલોકમાં પધાર્યા.
ઉપર નો મંત્ર-ઉપનિષદનો મંત્ર છે. ઉપનિષદનો અધિકાર સર્વને આપ્યો નથી.તેથી મહાપ્રભુજીએ મંત્રને ઉલ્ટાવ્યો છે.નેઆ મંત્ર પર સર્વનો અધિકાર છે. હરે કૃષ્ણ –પદ –પહેલું અને હરે રામ –પદ –બીજું.
આ મંત્રના જપનો કોઈ વિધિ નથી.નામ જપ સર્વકાળે થઇ શકે છે.
બીજા બધા મંત્રો એવા છે-કે-કોઈ ગુરુ દ્વારા –મંત્ર ગ્રહણ કરવા પડે છે. અને તો જ તેનું ફળ મળે છે.
રાજા ઉત્તાનપાદ મંત્રનો જપ કરે છે. પરમાત્માને પ્રાર્થના કરે છે.ધ્રુવજી વનમાં ગયા એટલે રાજાની બુદ્ધિ સુધરી છે. સુરુચિને પણ પસ્તાવો થયો-કે બધા અનર્થો નું મૂળ હું છું.
ત્યાગમાં એવી શક્તિ છે-કે- આજે સુરુચિનું જીવન પણ સુધર્યું છે
ડોંગરેજી બાપા
ભાગવત રહસ્ય-૧૨૯
ધુવજી મધુવનમાં આવ્યા છે. યમુનાજીમાં સ્નાન કરી –પ્રથમ દિવસે ઉપવાસ કર્યો છે. બીજા દિવસથી તપશ્ચર્યાનો પ્રારંભ કર્યો.ધ્રુવ ત્રણ દિવસ એક આસને બેસી નારાયણનું ધ્યાન કરે છે. ધ્યાન સાથે જપ કરે છે. માત્ર ફલાહાર કરે છે.
(અન્નનો આહાર કરવાથી શરીરમાં તમોગુણ વધે છે, ફલાહારથી શરીરમાં સત્વગુણ વધે છે) એક મહિનો આ રીતે તપશ્ચર્યા કરી,
બીજો મહિનો આવ્યો, સંયમ વધાર્યો છે. એક આસને છ દિવસ ધ્યાનમાં બેસે છે.
ત્રીજે મહિને નવ દિવસ એક આસને બેસે છે. હવે ફળ પણ ખાતા નથી માત્ર ઝાડના પાન ખાય છે.
ચોથે મહિને માત્ર જમુનાજીનું જળ જ લઈને-બાર દિવસ એક આસને બેસે છે.
પાંચમા મહિને હવે માત્ર-વાયુ ભક્ષણ કરે છે!! અને પંદર દિવસ એક આસને બેસે છે.
છઠ્ઠો માસ આવ્યો-હવે નિશ્ચય કર્યો કે –ભગવાન ના મળે ત્યાં સુધી મારે આસન પરથી ઉઠવું નથી.
છ માસમાં ધ્રુવજીની તપશ્ચર્યા સફળ થઇ છે. ધ્રુવની તપશ્ચર્યા જોઈ દેવો ભગવાન પાસે આવ્યા છે-પરમાત્માને મનાવે છે-આ ધ્રુવે મહાન તપ કર્યું છે-તેના પર કૃપા કરી તેને જલ્દી દર્શન આપો.
ભગવાન કહે છે-એને હું શું દર્શન આપું ? મારા દર્શન એને સતત થાય છે. ધ્રુવને દર્શન આપવા નહિ પણ તેના દર્શન કરવા હું જવાનો છું. આજે ધ્રુવજીનાં દર્શન કરવાની ભગવાનને ઈચ્છા થઇ છે.(આવું ચોખ્ખું લખ્યું છે)
પંઢરપુરમાં એક દિવસ વિઠ્ઠલનાથ અને રુક્ષ્મણીજી વચ્ચે સંવાદ થયેલો.રૂક્ષ્મણીજી કહે-તમારાં આટઆટલા ભક્તો રોજ તમારાં દર્શન કરવવા આવે છે-તેમ છતાં તમે કોઈને નજર આપતા નથી.
ભગવાન કહે-જે મારે માટે આવે છે-તેને જ હું નજર આપું છું. મંદિરમાં આવી સર્વ પોતાને માટે કંઈકને કંઈક માગે છે.રૂક્ષ્મણીજી કહે-આજે આટલા બધા ભક્તો અહીં આવ્યા છે પણ ઉદાસ કેમ લાગો છો ?
ભગવાને કહ્યું-આ બધા તો સ્વાર્થી લોકો અહીં ભેગા થયા છે.મને જોવા આવ્યા છે. પણ જેના દર્શન કરવાની મને ઈચ્છા છે-તે મારો તુકો (તુકારામ) મને દેખાતો નથી.
તુકારામને તે દિવસ તાવ આવ્યો હતો, પથારીમાં પડ્યા પડ્યા તુકારામ વિચારે છે-મારું પ્રારબ્ધ આડું આવ્યું-તાવ આવ્યો છે-અને મારાથી વિઠ્ઠલનાથનાં દર્શન કરવા નહિ જઈ શકાય-મારા વિઠ્ઠલનાથ મને ઘેર દર્શન આપવા નહિ આવે ? ભગવાન કહે છે-આ બધા મારા માટે આવ્યા નથી-તુકો મારા માટે આવે છે. તે બિમાર છે-અહીં આવી શકે તેમ નથી તો-આપણે તેના ત્યાં જઈશું. લાખો વૈષ્ણવો પંઢરપુરમાં વિઠ્ઠલનાથનાં દર્શને આવ્યા છે-અને વિઠ્ઠલનાથ પધારે છે-તુકારામને ત્યાં.
સાચા વૈષ્ણવો જેમ ઠાકોરજીના દર્શન માટે આતુર હોય છે-તેમ ઠાકોરજી પણ પોતાના લાડીલા ભક્તોના દર્શન માટે આતુર હોય છે.ભગવાન નારાયણ ધ્રુવજી સમક્ષ પ્રગટ થયા છે, ભગવાન સામે ઉભા છે-પણ ધ્રુવજી આંખ ઉઘાડતા નથી.(જે મનુષ્ય બહાર આનંદ શોધવા જાય તે આંખ ઉઘાડી રાખે છે-જેને આનંદ અંદરથી મળે છે-તેને આંખ ઉઘાડવી ગમતી નથી) ભગવાન વિચારે છે-આમ તો બેચાર મહિના ઉભો રહીશ તો પણ તે મારી સામે જોવાનો નથી. તેથી તેમણે –ધ્રુવજીના હૃદયમાં જે તેજોમય સ્વરૂપે તે વિરાજમાન હતા તે અદશ્ય કર્યું. ધ્રુવજી અકળાયા-તે દિવ્ય સ્વરૂપ ક્યાં ગયું ?
તેમણે આંખ ઉઘાડી અને ચતુર્ભુજ નારાયણના સાક્ષાત દર્શન થયા.
ધ્રુવજી દર્શન કરતા નથી-પણ આંખથી ઠાકોરજીને પી જાય છે.પરમાત્માના ચરણમાં વંદન કરે છે.
બોલવાની ઘણી ઈચ્છા છે-પણ ભણેલા નહિ એટલે કેવી રીતે બોલી શકે ? કે સ્તુતિ કરી શકે ?
ભગવાનના હાથમાં જે શંખ હતો –તે વડે તેમણે ધ્રુવના ગાલને સ્પર્શ કર્યો. શંખ એ વેદ તત્વ છે.
પ્રભુએ ધ્રુવની સુષુપ્ત –બુદ્ધિ શક્તિ-ને જાગૃત કરી –સરસ્વતી જાગૃત કરી.
ધ્રુવજી હવે ભગવાનની સ્તુતિ કરે છે.પ્રભો,આપ સર્વ શક્તિ સંપન્ન છો.તમે જ મારા અંતઃકરણમાં પ્રવેશ કરીને તમારા તેજથી, મારી આ સુષુપ્ત વાણીને સજીવ કરો છો.તથા હાથ,પગ,કાન,ત્વચા આદિ અન્ય બીજી ઇન્દ્રિયો-તેમજ પ્રાણોને પણ તમે ચેતના આપો છો.એવા અંતર્યામી આપણે હું પ્રણામ કરું છું.મારી બુદ્ધિમાં પ્રવેશી મારા મન બુદ્ધિને સત્કર્મની પ્રેરણા આપનારા મારા પ્રભુને હું વારંવાર વંદન કરું છું.
ડોંગરેજી બાપા
ધુવજી મધુવનમાં આવ્યા છે. યમુનાજીમાં સ્નાન કરી –પ્રથમ દિવસે ઉપવાસ કર્યો છે. બીજા દિવસથી તપશ્ચર્યાનો પ્રારંભ કર્યો.ધ્રુવ ત્રણ દિવસ એક આસને બેસી નારાયણનું ધ્યાન કરે છે. ધ્યાન સાથે જપ કરે છે. માત્ર ફલાહાર કરે છે.
(અન્નનો આહાર કરવાથી શરીરમાં તમોગુણ વધે છે, ફલાહારથી શરીરમાં સત્વગુણ વધે છે) એક મહિનો આ રીતે તપશ્ચર્યા કરી,
બીજો મહિનો આવ્યો, સંયમ વધાર્યો છે. એક આસને છ દિવસ ધ્યાનમાં બેસે છે.
ત્રીજે મહિને નવ દિવસ એક આસને બેસે છે. હવે ફળ પણ ખાતા નથી માત્ર ઝાડના પાન ખાય છે.
ચોથે મહિને માત્ર જમુનાજીનું જળ જ લઈને-બાર દિવસ એક આસને બેસે છે.
પાંચમા મહિને હવે માત્ર-વાયુ ભક્ષણ કરે છે!! અને પંદર દિવસ એક આસને બેસે છે.
છઠ્ઠો માસ આવ્યો-હવે નિશ્ચય કર્યો કે –ભગવાન ના મળે ત્યાં સુધી મારે આસન પરથી ઉઠવું નથી.
છ માસમાં ધ્રુવજીની તપશ્ચર્યા સફળ થઇ છે. ધ્રુવની તપશ્ચર્યા જોઈ દેવો ભગવાન પાસે આવ્યા છે-પરમાત્માને મનાવે છે-આ ધ્રુવે મહાન તપ કર્યું છે-તેના પર કૃપા કરી તેને જલ્દી દર્શન આપો.
ભગવાન કહે છે-એને હું શું દર્શન આપું ? મારા દર્શન એને સતત થાય છે. ધ્રુવને દર્શન આપવા નહિ પણ તેના દર્શન કરવા હું જવાનો છું. આજે ધ્રુવજીનાં દર્શન કરવાની ભગવાનને ઈચ્છા થઇ છે.(આવું ચોખ્ખું લખ્યું છે)
પંઢરપુરમાં એક દિવસ વિઠ્ઠલનાથ અને રુક્ષ્મણીજી વચ્ચે સંવાદ થયેલો.રૂક્ષ્મણીજી કહે-તમારાં આટઆટલા ભક્તો રોજ તમારાં દર્શન કરવવા આવે છે-તેમ છતાં તમે કોઈને નજર આપતા નથી.
ભગવાન કહે-જે મારે માટે આવે છે-તેને જ હું નજર આપું છું. મંદિરમાં આવી સર્વ પોતાને માટે કંઈકને કંઈક માગે છે.રૂક્ષ્મણીજી કહે-આજે આટલા બધા ભક્તો અહીં આવ્યા છે પણ ઉદાસ કેમ લાગો છો ?
ભગવાને કહ્યું-આ બધા તો સ્વાર્થી લોકો અહીં ભેગા થયા છે.મને જોવા આવ્યા છે. પણ જેના દર્શન કરવાની મને ઈચ્છા છે-તે મારો તુકો (તુકારામ) મને દેખાતો નથી.
તુકારામને તે દિવસ તાવ આવ્યો હતો, પથારીમાં પડ્યા પડ્યા તુકારામ વિચારે છે-મારું પ્રારબ્ધ આડું આવ્યું-તાવ આવ્યો છે-અને મારાથી વિઠ્ઠલનાથનાં દર્શન કરવા નહિ જઈ શકાય-મારા વિઠ્ઠલનાથ મને ઘેર દર્શન આપવા નહિ આવે ? ભગવાન કહે છે-આ બધા મારા માટે આવ્યા નથી-તુકો મારા માટે આવે છે. તે બિમાર છે-અહીં આવી શકે તેમ નથી તો-આપણે તેના ત્યાં જઈશું. લાખો વૈષ્ણવો પંઢરપુરમાં વિઠ્ઠલનાથનાં દર્શને આવ્યા છે-અને વિઠ્ઠલનાથ પધારે છે-તુકારામને ત્યાં.
સાચા વૈષ્ણવો જેમ ઠાકોરજીના દર્શન માટે આતુર હોય છે-તેમ ઠાકોરજી પણ પોતાના લાડીલા ભક્તોના દર્શન માટે આતુર હોય છે.ભગવાન નારાયણ ધ્રુવજી સમક્ષ પ્રગટ થયા છે, ભગવાન સામે ઉભા છે-પણ ધ્રુવજી આંખ ઉઘાડતા નથી.(જે મનુષ્ય બહાર આનંદ શોધવા જાય તે આંખ ઉઘાડી રાખે છે-જેને આનંદ અંદરથી મળે છે-તેને આંખ ઉઘાડવી ગમતી નથી) ભગવાન વિચારે છે-આમ તો બેચાર મહિના ઉભો રહીશ તો પણ તે મારી સામે જોવાનો નથી. તેથી તેમણે –ધ્રુવજીના હૃદયમાં જે તેજોમય સ્વરૂપે તે વિરાજમાન હતા તે અદશ્ય કર્યું. ધ્રુવજી અકળાયા-તે દિવ્ય સ્વરૂપ ક્યાં ગયું ?
તેમણે આંખ ઉઘાડી અને ચતુર્ભુજ નારાયણના સાક્ષાત દર્શન થયા.
ધ્રુવજી દર્શન કરતા નથી-પણ આંખથી ઠાકોરજીને પી જાય છે.પરમાત્માના ચરણમાં વંદન કરે છે.
બોલવાની ઘણી ઈચ્છા છે-પણ ભણેલા નહિ એટલે કેવી રીતે બોલી શકે ? કે સ્તુતિ કરી શકે ?
ભગવાનના હાથમાં જે શંખ હતો –તે વડે તેમણે ધ્રુવના ગાલને સ્પર્શ કર્યો. શંખ એ વેદ તત્વ છે.
પ્રભુએ ધ્રુવની સુષુપ્ત –બુદ્ધિ શક્તિ-ને જાગૃત કરી –સરસ્વતી જાગૃત કરી.
ધ્રુવજી હવે ભગવાનની સ્તુતિ કરે છે.પ્રભો,આપ સર્વ શક્તિ સંપન્ન છો.તમે જ મારા અંતઃકરણમાં પ્રવેશ કરીને તમારા તેજથી, મારી આ સુષુપ્ત વાણીને સજીવ કરો છો.તથા હાથ,પગ,કાન,ત્વચા આદિ અન્ય બીજી ઇન્દ્રિયો-તેમજ પ્રાણોને પણ તમે ચેતના આપો છો.એવા અંતર્યામી આપણે હું પ્રણામ કરું છું.મારી બુદ્ધિમાં પ્રવેશી મારા મન બુદ્ધિને સત્કર્મની પ્રેરણા આપનારા મારા પ્રભુને હું વારંવાર વંદન કરું છું.
ડોંગરેજી બાપા