ترجمه خواجه نصیر الدین طوسی در کتاب «تاریخ الملک الظاهر» تالیف ابن شدّاد متوفای ۶۸۴ هجری
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
ترجمه احمد بن‌موسی بن طاوس برادر سید ابن طاوس و صاحب کتاب بناء المقالة الفاطمیة در کتاب «تاریخ الملک الظاهر» تألیف ابن شدّاد متوفای ۶۸۴
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
«المنتظم في تاريخ الملوك والأمم» (17/ 151):
«أنبأنا شيخنا أبو بكر بن عبد الباقي، قال: سمعت أبا الغنائم ابن النرسي يقول: ما بالكوفة أحد من أهل السنة والحديث إلا أبيا، وكان يقول: توفي بالكوفة ثلاثمائة وثلاثة عشر رجلا من الصحابة لا يتبيّن قبرُ أحدٍ منهم إلا قبر عليّ عليه السلام، وقال: جاء جعفر بن محمّد، ومحمّد بن عليّ بن الحسين فزارا الموضع من قبر أمير المؤمنين عليّ، ولم يكن إذ ذاك القبر، وما كان إلّا الأرض حتّى جاء محمّد بن زيد الداعي وأظهر القبر.
وقال شيخنا ابن ناصر: ما رأيت مثل أبي الغنائم في ثقته وحفظه، وكان يعرف حديثه بحيث لا يمكن أحدا أن يدخل في حديثه ما ليس منه، وكان من قوام الليل. ومرض ببغداد وانحدر فأدركه أجله بحلّة ابن مزيد يوم السبت سادس عشر شعبان، فحمل إلى الكوفة».
«أنبأنا شيخنا أبو بكر بن عبد الباقي، قال: سمعت أبا الغنائم ابن النرسي يقول: ما بالكوفة أحد من أهل السنة والحديث إلا أبيا، وكان يقول: توفي بالكوفة ثلاثمائة وثلاثة عشر رجلا من الصحابة لا يتبيّن قبرُ أحدٍ منهم إلا قبر عليّ عليه السلام، وقال: جاء جعفر بن محمّد، ومحمّد بن عليّ بن الحسين فزارا الموضع من قبر أمير المؤمنين عليّ، ولم يكن إذ ذاك القبر، وما كان إلّا الأرض حتّى جاء محمّد بن زيد الداعي وأظهر القبر.
وقال شيخنا ابن ناصر: ما رأيت مثل أبي الغنائم في ثقته وحفظه، وكان يعرف حديثه بحيث لا يمكن أحدا أن يدخل في حديثه ما ليس منه، وكان من قوام الليل. ومرض ببغداد وانحدر فأدركه أجله بحلّة ابن مزيد يوم السبت سادس عشر شعبان، فحمل إلى الكوفة».
«أحاديث منصور بن عمار» (ص415):
«حدثنا أبو بكرٍ محمدُ بنُ إبراهيمَ بنِ عليِّ بنِ عاصمٍ: حدثنا مُسددُ بنُ أبي يوسفَ القُلُوسيُّ بحَرَّانَ وبمصرَ: حدثنا أحمدُ بنُ محمدِ بنِ زيدٍ الرِّياحيُّ: حدثنا منصورُ بنُ عمارٍ، عن ابنِ لَهيعةَ، عن أبي قَبيلٍ قالَ: لمَّا قُتلَ الحسينُ بنُ عليٍّ رضي الله عنهما بُعثَ برأسِهِ إلى يزيدَ، فنَزَلوا في أولِ مرحلةٍ، فجَعَلوا يَشرَبونَ ويَتَحَيَّونَ بالرأسِ، فبينَا هم كذلكَ إذْ خَرجَت عَليهم كَفٌّ مِن الحائطِ ومَعها قلمُ حديدٍ كَتبت سَطراً بدمٍ:
أتَرجُو أُمةٌ قَتلَتْ حُسيناً … شَفاعةَ جَدِّه يومَ الحسابِ
فهَربوا وتَركوا الرأسَ».
«حدثنا أبو بكرٍ محمدُ بنُ إبراهيمَ بنِ عليِّ بنِ عاصمٍ: حدثنا مُسددُ بنُ أبي يوسفَ القُلُوسيُّ بحَرَّانَ وبمصرَ: حدثنا أحمدُ بنُ محمدِ بنِ زيدٍ الرِّياحيُّ: حدثنا منصورُ بنُ عمارٍ، عن ابنِ لَهيعةَ، عن أبي قَبيلٍ قالَ: لمَّا قُتلَ الحسينُ بنُ عليٍّ رضي الله عنهما بُعثَ برأسِهِ إلى يزيدَ، فنَزَلوا في أولِ مرحلةٍ، فجَعَلوا يَشرَبونَ ويَتَحَيَّونَ بالرأسِ، فبينَا هم كذلكَ إذْ خَرجَت عَليهم كَفٌّ مِن الحائطِ ومَعها قلمُ حديدٍ كَتبت سَطراً بدمٍ:
أتَرجُو أُمةٌ قَتلَتْ حُسيناً … شَفاعةَ جَدِّه يومَ الحسابِ
فهَربوا وتَركوا الرأسَ».
میراث مکتوب شیعه (سید حسن موسوی بروجردی)
«المنتظم في تاريخ الملوك والأمم» (17/ 151): «أنبأنا شيخنا أبو بكر بن عبد الباقي، قال: سمعت أبا الغنائم ابن النرسي يقول: ما بالكوفة أحد من أهل السنة والحديث إلا أبيا، وكان يقول: توفي بالكوفة ثلاثمائة وثلاثة عشر رجلا من الصحابة لا يتبيّن قبرُ أحدٍ منهم إلا قبر…
این نکته مهم تاریخی تأییدی است بر نظریه عدم ساخت گنبد نجف به دست هارون الرشید که فاضل ارجمند دکتر احمد خامه یار درباره آن نوشته اند؛ اینجا را بخوانید👇
Forwarded from گنجينه
رد روایت ساخت نخستین گنبد مشهد امام علی (ع) به دست هارون الرشید
چکیده: در شماری از متون قدیمی و جدید ادعا شده است که نخستین ساختمان حرم مطهر امام علی (ع)، گنبدی بود که به دستور هارون الرشید خلیفه عباسی روی قبر ایشان ساخته شد. در این مقاله ضمن ارائه پیشینه‌ای از این نگاشته‌ها، ادعای فوق با رویکرد انتقادی بررسی شده است و نشان می‌دهد که چنین روایتی اصالت و اعتبار تاریخی ندارد. افزون بر این از شواهد تاریخی کهن برمی‌آید که نخستین ساختمان حرم علوی، حدود یکصد سال پس از هارون، به دست داعیان علوی زیدی طبرستان ساخته شده است.
✍️ #احمد_خامه_یار
منتشر شده در: فصلنامه فرهنگ زیارت، ش47، تابستان 1400، ص85-93.
لینک متن کامل مقاله:
https://ganjineh.kateban.com/post/5161
#نجف #امام_علی #آستان_علوی #عتبات_عالیات #تاریخ_اسلام
https://www.tgoop.com/ganjineh_channel
چکیده: در شماری از متون قدیمی و جدید ادعا شده است که نخستین ساختمان حرم مطهر امام علی (ع)، گنبدی بود که به دستور هارون الرشید خلیفه عباسی روی قبر ایشان ساخته شد. در این مقاله ضمن ارائه پیشینه‌ای از این نگاشته‌ها، ادعای فوق با رویکرد انتقادی بررسی شده است و نشان می‌دهد که چنین روایتی اصالت و اعتبار تاریخی ندارد. افزون بر این از شواهد تاریخی کهن برمی‌آید که نخستین ساختمان حرم علوی، حدود یکصد سال پس از هارون، به دست داعیان علوی زیدی طبرستان ساخته شده است.
✍️ #احمد_خامه_یار
منتشر شده در: فصلنامه فرهنگ زیارت، ش47، تابستان 1400، ص85-93.
لینک متن کامل مقاله:
https://ganjineh.kateban.com/post/5161
#نجف #امام_علی #آستان_علوی #عتبات_عالیات #تاریخ_اسلام
https://www.tgoop.com/ganjineh_channel
Telegram
گنجينه
یادداشت‌ها و مقالات احمد خامه‌یار
ارتباط با نویسنده: @Khamehyar
ارتباط با نویسنده: @Khamehyar
تمایزهای کتاب «کلمات سید العرب» با «نهج البلاغه» نمونهٔ مطالعات مقایسه‌ای حدیثی
یکی از ابعاد مهمی که باید از نگاه حدیث پژوهان در مسیر اصالت‌سنجی نصوص احادیث مخفی نماید، پژوهش‌های مقایسه‌ایِ مشابهت‌هایِ لفظی و معنایی بین احادیث است. البته این دست پژوهش‌ها امر جدیدی نیست و از دیرباز مورد توجه دانشمندان اسلامی بوده است. برخی نیز تلاش‌های خوبی برای دست‌یابی به چهارچوبی مشخص در این زمینه انجام داده‌اند.
البته باید این را افزود که برخی از این پژوهش‌ها بر پایه پژوهش‌های اهل سنت بنا شده که به طور کل ساختار حدیث آن‌ها و به طبع مبانی علم الحدیثی آن‌ها با ساختار و ماهیت حدیث شیعه کاملا متفاوت و جداست، و گاهی صرفا مشابهت لفظی اصطلاحات علم الحدیثی آن‌ها، پژوهش‌گران شیعه را - برای توحید اصطلاحات - به دام معناییِ اصطلاحات آن‌ها گرفتار می‌کند و مسیر پژوهش‌های خود را به بی‌راهه برند. از این رو به نظرم ما هنوز توفیق دست‌یافتن به یک چهار چوب علمی برای تدوین مبانی این کار را نداشته‌ایم.
به نظر می‌رسد که مطالعات موردیِ مقایسهٔ دو کتاب، توسط دو مؤلف، در یک موضوع واحد، مخصوصا مؤلفین هم عصر، می‌تواند زمینهه‌ای برای پیشبرد این بحث باشد، تا از رهگذر اختلاف مبنایی مؤلفین و منابع در اختیار آن‌ها در یک دانش واحد به نتایج خوبی برای اصالت‌سنجی نصوص حدیثی خود دست یابیم.
با توجه به اتحاد موضوع دو کتاب «نهج البلاغه» اثر سید رضی و کتاب «کلمات سید العرب علی بن أبی طالب - صلوات الله علیه» اثر الأشرف الجعفری و از همه مهم‌تر معاصرت این دو (نیمه دوم قرن ۴ و نیمه اول قرن ۵) و عدم اطلاع هر یک از تألیف دیگری، و بحث دربارۀ امتیازات، اختصاصات، و تمایزهای نصوص مشترک و میزان مشابهت نصوص این دو کتاب می تواند موضوع بسیار خوبی برای مطالعات مقایسه‌ای نصوص باشد که این کمینه این بحث را در دو نشست که در مشهد مقدس و خانه نهج البلاغه در اصفهان برگزار کردم.
در این دو نشست ابتدا در جداولی، آماری از مشترکات و اختصاصات کتاب «کلمات سید العرب» را نسبت به «نهج البلاغه» ارائه دادم. سپس، به بیان اختلافات نصوص مشترک در آن دو پرداختم که در یک تقسیم‌بندی کلی به این شکل ارائه شد: (اختصاصات - مشترکات) و در بحث از مشترکات به مباحثی چون: (عینیت، اختلاف کم، اختلاف زیاد، تقطیع، زیاده و نقصان، تقدیم و تأخیر) پرداختم.
در پایان نیز به یکی از مهم‌ترین گزینه‌های مطرح دربارهٔ این اختلافات در دو کتاب مورد نظر اشاره کردم که موضوع مبانی انتخاب نصوص و منابع نزد این دو دانشمند (الرضی و الجعفری) بود. با توجه به شناخت کاملی که ما در حال حاضر نسبت به کتاب نهج البلاغه و علایق فکری سید رضی در تدوین و تألیف «نهج البلاغه» داریم، به خوبی می‌دانیم که بنای او در جمع‌آوری خطبه‌ها، نامه‌ها و قصار کلمات فقط عباراتی است که در اعلی درجهٔ فصاحت و بلاغت باشد و نیز برای شناساندن این کلمات سعی کرده تا آن کلمات را از منابع ادبی که مورد اتفاق فریقین باشد، انتخاب نماید؛ و از همه مهم‌تر سید رضی تلاش کرده نصوصی را که در آن‌ها اختلاف مذهبی شدید وجود دارد را در این کتاب نیاورد و به تعبیر صحیح کتابی «بین المذاهبی» تالیف کند. ولی باز از این نمی‌توان گذشت که اولا به دلیل ماهیت کلمات حضرت امیر - صلوات الله علیه - و نیز علایق مذهبی خود سید رضی کتاب نهج البلاغه مملو از نصوص امامتی و ولایتی است.
به هر حال همین جا نقطهٔ اختلاف انتخاب‌های «سید رضی» با «الأشرف الجعفری» در نصوص مشترک‌شان پدیدار می‌شود. از آن جا که «الجعفری» نسبتا چنین بنایی را در انتخاب نصوص در کار خود قرار نداشته و از همین رهگذر خود را در بند نقل عبارات کاملا ادبی و بلاغی و با نگاهی بین المذاهبی نکرده و به جای آن تلاش کرده تا از همهٔ منابع حدیثی، تاریخی و ادبی که در اختیار داشته است، استفاده نماید؛ لذا او هر منبعی که کلام و یا خطبه‌ای را کامل‌تر نقل کرده باشد و در گرفتار تقطیع در بستر تفکرات مؤلفین نشده باشد، نقل نموده‌است.
حال با این نگاه در بسیاری از موارد شاید اصالت عبارات کتاب «کلمات» حدیثی‌تر و موافق‌تر با نصوص میراث اصیل حدیثی باشد. در این برنامه سعی کردم شواهدی موردی را نیز ارایه دهم که صد البته تدوین آن نیازمند کاری علمی و پژوهشی است.
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
یکی از ابعاد مهمی که باید از نگاه حدیث پژوهان در مسیر اصالت‌سنجی نصوص احادیث مخفی نماید، پژوهش‌های مقایسه‌ایِ مشابهت‌هایِ لفظی و معنایی بین احادیث است. البته این دست پژوهش‌ها امر جدیدی نیست و از دیرباز مورد توجه دانشمندان اسلامی بوده است. برخی نیز تلاش‌های خوبی برای دست‌یابی به چهارچوبی مشخص در این زمینه انجام داده‌اند.
البته باید این را افزود که برخی از این پژوهش‌ها بر پایه پژوهش‌های اهل سنت بنا شده که به طور کل ساختار حدیث آن‌ها و به طبع مبانی علم الحدیثی آن‌ها با ساختار و ماهیت حدیث شیعه کاملا متفاوت و جداست، و گاهی صرفا مشابهت لفظی اصطلاحات علم الحدیثی آن‌ها، پژوهش‌گران شیعه را - برای توحید اصطلاحات - به دام معناییِ اصطلاحات آن‌ها گرفتار می‌کند و مسیر پژوهش‌های خود را به بی‌راهه برند. از این رو به نظرم ما هنوز توفیق دست‌یافتن به یک چهار چوب علمی برای تدوین مبانی این کار را نداشته‌ایم.
به نظر می‌رسد که مطالعات موردیِ مقایسهٔ دو کتاب، توسط دو مؤلف، در یک موضوع واحد، مخصوصا مؤلفین هم عصر، می‌تواند زمینهه‌ای برای پیشبرد این بحث باشد، تا از رهگذر اختلاف مبنایی مؤلفین و منابع در اختیار آن‌ها در یک دانش واحد به نتایج خوبی برای اصالت‌سنجی نصوص حدیثی خود دست یابیم.
با توجه به اتحاد موضوع دو کتاب «نهج البلاغه» اثر سید رضی و کتاب «کلمات سید العرب علی بن أبی طالب - صلوات الله علیه» اثر الأشرف الجعفری و از همه مهم‌تر معاصرت این دو (نیمه دوم قرن ۴ و نیمه اول قرن ۵) و عدم اطلاع هر یک از تألیف دیگری، و بحث دربارۀ امتیازات، اختصاصات، و تمایزهای نصوص مشترک و میزان مشابهت نصوص این دو کتاب می تواند موضوع بسیار خوبی برای مطالعات مقایسه‌ای نصوص باشد که این کمینه این بحث را در دو نشست که در مشهد مقدس و خانه نهج البلاغه در اصفهان برگزار کردم.
در این دو نشست ابتدا در جداولی، آماری از مشترکات و اختصاصات کتاب «کلمات سید العرب» را نسبت به «نهج البلاغه» ارائه دادم. سپس، به بیان اختلافات نصوص مشترک در آن دو پرداختم که در یک تقسیم‌بندی کلی به این شکل ارائه شد: (اختصاصات - مشترکات) و در بحث از مشترکات به مباحثی چون: (عینیت، اختلاف کم، اختلاف زیاد، تقطیع، زیاده و نقصان، تقدیم و تأخیر) پرداختم.
در پایان نیز به یکی از مهم‌ترین گزینه‌های مطرح دربارهٔ این اختلافات در دو کتاب مورد نظر اشاره کردم که موضوع مبانی انتخاب نصوص و منابع نزد این دو دانشمند (الرضی و الجعفری) بود. با توجه به شناخت کاملی که ما در حال حاضر نسبت به کتاب نهج البلاغه و علایق فکری سید رضی در تدوین و تألیف «نهج البلاغه» داریم، به خوبی می‌دانیم که بنای او در جمع‌آوری خطبه‌ها، نامه‌ها و قصار کلمات فقط عباراتی است که در اعلی درجهٔ فصاحت و بلاغت باشد و نیز برای شناساندن این کلمات سعی کرده تا آن کلمات را از منابع ادبی که مورد اتفاق فریقین باشد، انتخاب نماید؛ و از همه مهم‌تر سید رضی تلاش کرده نصوصی را که در آن‌ها اختلاف مذهبی شدید وجود دارد را در این کتاب نیاورد و به تعبیر صحیح کتابی «بین المذاهبی» تالیف کند. ولی باز از این نمی‌توان گذشت که اولا به دلیل ماهیت کلمات حضرت امیر - صلوات الله علیه - و نیز علایق مذهبی خود سید رضی کتاب نهج البلاغه مملو از نصوص امامتی و ولایتی است.
به هر حال همین جا نقطهٔ اختلاف انتخاب‌های «سید رضی» با «الأشرف الجعفری» در نصوص مشترک‌شان پدیدار می‌شود. از آن جا که «الجعفری» نسبتا چنین بنایی را در انتخاب نصوص در کار خود قرار نداشته و از همین رهگذر خود را در بند نقل عبارات کاملا ادبی و بلاغی و با نگاهی بین المذاهبی نکرده و به جای آن تلاش کرده تا از همهٔ منابع حدیثی، تاریخی و ادبی که در اختیار داشته است، استفاده نماید؛ لذا او هر منبعی که کلام و یا خطبه‌ای را کامل‌تر نقل کرده باشد و در گرفتار تقطیع در بستر تفکرات مؤلفین نشده باشد، نقل نموده‌است.
حال با این نگاه در بسیاری از موارد شاید اصالت عبارات کتاب «کلمات» حدیثی‌تر و موافق‌تر با نصوص میراث اصیل حدیثی باشد. در این برنامه سعی کردم شواهدی موردی را نیز ارایه دهم که صد البته تدوین آن نیازمند کاری علمی و پژوهشی است.
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
Telegram
میراث مکتوب شیعه (سید حسن موسوی بروجردی)
يادداشت های سید حسن موسوی بروجردی در زمینۀ نسخه شناسی، کتاب شناسی و تاریخ شیعه...
ابتدای کانال: www.tgoop.com/h_m_Borujerdi/1
ابتدای کانال: www.tgoop.com/h_m_Borujerdi/1
نشست خانه نهج البلاغه در اصفهان که البته با یک مقدمه تفصیلی درباره تاریخ آشنایی دانشمندان اصفهانی با نهج البلاغه آغاز، و با جزئیات تفاوت‌ها و گرای‌های متن پژوهانهٔ مولف کلمات پایان یافت
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
Audio
صوت جلسه خانه نهج البلاغه در اصفهان.
منزل شخصی مرحوم میرزا علی شیرازی (استاد نهج البلاغه) که استاد مرحوم شهید مطهری در شرح نهج البلاغه بود.
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
منزل شخصی مرحوم میرزا علی شیرازی (استاد نهج البلاغه) که استاد مرحوم شهید مطهری در شرح نهج البلاغه بود.
https://www.tgoop.com/h_m_Borujerdi
Forwarded from کتابخانه علامه مجلسی
واحد پژوهش کتابخانه علامه مجلسی (ره)، مرکز تحقیق و پژوهش میراث مکتوب شیعه برگزار می‌کند:
سلسله نشست‌های میراث مکتوب شیعه (۶):
استاد زریاب خویی و سیره‌نگاری
علی بهرامیان
(پژوهشگر تاریخ صدر اسلام)
مکان: قم - خیابان فاطمی (دورشهر)، جنب مسجد أمیر المؤمنین (علیه السلام)، پلاک ۴۴۳، سالن کتابخانه علامه مجلسی
زمان: پنج‌شنبه ١١ بهمن، از ساعت ١۶:٠٠
شماره تماس: ۰۹۹۱۹۴۴۹۵۵۲
٠٢۵٣٧٧۴۶۶١١
پخش زنده از اینستاگرام: majlesi_lib@
www.tgoop.com/almajlesilib
سلسله نشست‌های میراث مکتوب شیعه (۶):
استاد زریاب خویی و سیره‌نگاری
علی بهرامیان
(پژوهشگر تاریخ صدر اسلام)
مکان: قم - خیابان فاطمی (دورشهر)، جنب مسجد أمیر المؤمنین (علیه السلام)، پلاک ۴۴۳، سالن کتابخانه علامه مجلسی
زمان: پنج‌شنبه ١١ بهمن، از ساعت ١۶:٠٠
شماره تماس: ۰۹۹۱۹۴۴۹۵۵۲
٠٢۵٣٧٧۴۶۶١١
پخش زنده از اینستاگرام: majlesi_lib@
www.tgoop.com/almajlesilib