هامِش (علی سلطانی)

فیلم و آماری سیاه، در آخرین روز سال سیاه ۲۰۲۴

دیشب در آخرین ‌روز سال ۲۰۲۴ فیلم تحسین‌برانگیز و میخکوب‌کنندهٔ Incendies (ویران‌شده) را دیدم. فیلمی که خرده‌روایت هولناکی از فاجعه‌‌های جنگ را بازگویی می‌کند. سرزمین جنگ در فیلم عامدانه بی‌نام است، اما نام‌های مناطق و جنس کوهستان‌ها و نیز زن مسیحیِ بازیگر اول فیلم و اطرافیانش، همه‌وهمه آشکارا حاکی از مناطق جنوب لبنان است. بازهٔ زمانی نیز ناگفته به جنگ‌های خونبار پانزده سالهٔ داخلیِ لبنان اشاره دارد که طی آن حدود ۱۲۰ هزار نفر کشته می‌شوند. جنگی که سهم زیادی از علتش به فرقه‌گرایی‌ها و اثر سوء استعمار برمی‌گشت. این فیلم تکان‌دهنده بر اساس نمایشنامهٔ وجدی معدود ساخته شده و در سال ۲۰۱۰ نامزد اسکار بوده است.

فیلم را گذاشتم کنار آماری که همان دیروز دیدم؛ آمار تناژ بمبی که اسرائیل از ۷ اکتبر به بعد بر سر غزه ریخته است. میزان تناژ این بمباران مجموعاً از میزان بمب‌های نازی‌ها بر سر لندن و آمریکا بر هیروشیما و انگلیس بر درسدن آلمان در طی جنگ‌جهانی دوم بیشتر بوده است. سرم سوت و قلبم تیر کشید. تازه این منهای بمباران دوبارهٔ همین لبنان و بیروت است. پیش خود گفتم چه سود از این فیلم‌های محشر و تلنگربرانگیز، چه سود از تکاپوی هنر برای افسارزدن به عصبیت آدمی، چه سود از دلهرهٔ اهل فرهنگ و آسودگیِ سیاستمداران آدم‌کش؟ گفتم چه‌سود که خون‌خواری‌ آدمی نه‌تنها نشده، که با اختلافی فاحش و قدرتی فن‌آورانه‌تر بیشتر هم انسان می‌کد. این وسط تازه رسانه‌ها هم به کمک می‌آیند که کشتن بیش از بیست هزار زن و کودک و مجموعه‌ای از هزاران نوع جنایت را با توجیه مضحکی از جنس سپر انسانیِ طرف مقابل توجیه می‌کنند.

در سال سیاه ۲۰۲۴ این حجم از جنایت جدید در پیش چشم تاریخ و ما رخ داد. و این‌همه تذکر و تنبه و تأمل و تشکل و تفکر هنری و فلسفی و ادبی و... به کار نیامد که جلوی فاجعه‌ای جدید را بگیرد. تاریخ به سرعت می‌گذرد و امسال هم نشانی دیگر می‌شود از قساوت و خون‌ریزی. رک و سرراست بگویم، این تکرار آدمی را سرخورده می‌کند و به فکر فرو می‌برد که خون‌ریزیِ جنگ را نمی‌توان تنها با فرهنگ و تذکر اخلاقی مانع شد. درست است که آدمیانی در گوشه‌گوشهٔ جهان برخاستند و صدای خدا شدند در اعتراض و انزجار؛ اما گویا صرف آگاهی کافی نیست. بگذریم که جهان امروز لبریز از سوءآگاهی به نفع قصابان هم است. آگاهی‌های انسانی را امثال Incendies به زبان هنر بارها بیان‌کرده‌اند؛ اگر می‌خواست به‌تنهایی کاری کند، کرده بود.

#یادداشت
@Hamesh1

www.tgoop.com/hamesh1/1687

1.2K viewsedited  Dec 31, 2024 at 12:50

فیلم و آماری سیاه، در آخرین روز سال سیاه ۲۰۲۴

دیشب در آخرین ‌روز سال ۲۰۲۴ فیلم تحسین‌برانگیز و میخکوب‌کنندهٔ Incendies (ویران‌شده) را دیدم. فیلمی که خرده‌روایت هولناکی از فاجعه‌‌های جنگ را بازگویی می‌کند. سرزمین جنگ در فیلم عامدانه بی‌نام است، اما نام‌های مناطق و جنس کوهستان‌ها و نیز زن مسیحیِ بازیگر اول فیلم و اطرافیانش، همه‌وهمه آشکارا حاکی از مناطق جنوب لبنان است. بازهٔ زمانی نیز ناگفته به جنگ‌های خونبار پانزده سالهٔ داخلیِ لبنان اشاره دارد که طی آن حدود ۱۲۰ هزار نفر کشته می‌شوند. جنگی که سهم زیادی از علتش به فرقه‌گرایی‌ها و اثر سوء استعمار برمی‌گشت. این فیلم تکان‌دهنده بر اساس نمایشنامهٔ وجدی معدود ساخته شده و در سال ۲۰۱۰ نامزد اسکار بوده است.

فیلم را گذاشتم کنار آماری که همان دیروز دیدم؛ آمار تناژ بمبی که اسرائیل از ۷ اکتبر به بعد بر سر غزه ریخته است. میزان تناژ این بمباران مجموعاً از میزان بمب‌های نازی‌ها بر سر لندن و آمریکا بر هیروشیما و انگلیس بر درسدن آلمان در طی جنگ‌جهانی دوم بیشتر بوده است. سرم سوت و قلبم تیر کشید. تازه این منهای بمباران دوبارهٔ همین لبنان و بیروت است. پیش خود گفتم چه سود از این فیلم‌های محشر و تلنگربرانگیز، چه سود از تکاپوی هنر برای افسارزدن به عصبیت آدمی، چه سود از دلهرهٔ اهل فرهنگ و آسودگیِ سیاستمداران آدم‌کش؟ گفتم چه‌سود که خون‌خواری‌ آدمی نه‌تنها نشده، که با اختلافی فاحش و قدرتی فن‌آورانه‌تر بیشتر هم انسان می‌کد. این وسط تازه رسانه‌ها هم به کمک می‌آیند که کشتن بیش از بیست هزار زن و کودک و مجموعه‌ای از هزاران نوع جنایت را با توجیه مضحکی از جنس سپر انسانیِ طرف مقابل توجیه می‌کنند.

در سال سیاه ۲۰۲۴ این حجم از جنایت جدید در پیش چشم تاریخ و ما رخ داد. و این‌همه تذکر و تنبه و تأمل و تشکل و تفکر هنری و فلسفی و ادبی و... به کار نیامد که جلوی فاجعه‌ای جدید را بگیرد. تاریخ به سرعت می‌گذرد و امسال هم نشانی دیگر می‌شود از قساوت و خون‌ریزی. رک و سرراست بگویم، این تکرار آدمی را سرخورده می‌کند و به فکر فرو می‌برد که خون‌ریزیِ جنگ را نمی‌توان تنها با فرهنگ و تذکر اخلاقی مانع شد. درست است که آدمیانی در گوشه‌گوشهٔ جهان برخاستند و صدای خدا شدند در اعتراض و انزجار؛ اما گویا صرف آگاهی کافی نیست. بگذریم که جهان امروز لبریز از سوءآگاهی به نفع قصابان هم است. آگاهی‌های انسانی را امثال Incendies به زبان هنر بارها بیان‌کرده‌اند؛ اگر می‌خواست به‌تنهایی کاری کند، کرده بود.

#یادداشت
@Hamesh1

BY هامِش (علی سلطانی)