مجتبی اعتمادی نیا

جناب آقای دکتر قاسمیان نژاد
با سلام و درود
در باب مطلبی با عنوان «آیا همه عالمان شیعه تناسخ را انکار می‌کنند؟!» که در کانال متبوع شما بازنشر یافته، ذکر نِکات زیر را به‌جهت پرهیز از برخی سوءتفاهم‌ها در باب عنوان و محتوای این فرسته ضروری می‌یابم؛

غلامرضا فیاضی در درسگفتار بیست و چهارم از کتاب علم‌النفس فلسفی تناسخ را صرفاً «انتقال روح از یک بدن مادی به بدن مادی دیگر» می‌داند اما در ادامه مباحث‌شان که به رد ادله عقلی و نقلی در نفی تناسخ می‌پردازند، این‌که بدن دوم همان بدن اول باشد یا نه را چندان مهم تلقی نمی‌کنند و تأکیدشان بر این است که نه‌تنها بازگشت روح به بدنی در این دنیا از حیث عقلی ناممکن نیست بلکه متون دینی ما مسلمانان نمونه‌هایی از این بازگشت‌ها را گزارش داده‌اند؛ نظیر زنده شدن مردگان به دست عیسی(ع) و احیای پرندگان به فرمان ابراهیم(ع) و نیز ماجرای مرگ و احیای دوباره عُزیرِ پیامبر(ع). جالب است که همه این مثال‌ها بازگشت روح به همان بدن نخست است! اما مسئله این است که  اغلب باورمندان به تناسخ مدعی‌اند که تداوم آگاهی انسان (یا به عبارت دقیق‌تر بسیاری از انسان‌ها) پس‌از مرگ از طریق بازگشت به بدنی دیگر غیر از بدن اول و به واسطه سازوکار تولد جسمانی صورت می‌بندد و این چیزی است که غلامرضا فیاضی به استناد نصوص اسلامی معتقد است «تحقق نیافته و نخواهد یافت». این به زعم ایشان همان تناسخی است که جایگزین معاد می‌شود. به عبارت دیگر، ایشان به‌هیچ‌رو مدعای کسانی را که به تناسخ مصطلح باور دارند، قبول ندارد بلکه معتقد است بازگشت روح به بدنی عنصری ناممکن نیست و نمونه‌هایی از آن به گواهی متون مقدس ما مسلمانان اتفاق افتاده اما اینکه حیات انسان پس‌از مرگ از طریق سازوکار تناسخ تداوم یابد را به‌کلی منکر‌اند و عقیده دارند که انکار آن «جزو ضروریات دین اسلام است».
بنابراین اینکه در فرسته‌ مذکور گفته می‌شود که مبتنی بر دلایل فیاضی «محال نیست که تناسخ وجود داشته باشه اما با معاد هم قابل جمع باشه؛ یعنی مثلاً ممکنه که انسان‌ها به دفعات تناسخ پیدا کنند اما درنهایت با معاد به انتها می‌رسه و ادامه‌دار نیست» به‌هیچ‌رو با دیدگاه‌های آقای فیاضی سازگار نیست. زیرا ما اگرچه می‌دانیم که همه باورمندان به تناسخ منکر معاد نیستند و گونه‌هایی از تناسخ‌باوریِ سازگار با معاد وجود دارد اما مسئله این است که غلامرضا فیاضی اولاً همه تناسخیان را منکر معاد تلقی می‌کند و ثانیاً تداوم حیات انسان پس‌از مرگ را از طریق سازوکار تناسخ، مخالف ضروریات دین اسلام می‌داند. بنابراین او علی‌المبنا احتمال مذکور را منکر‌ است.

م. اعتمادی‌نیا
۲۷ خرداد ۱۴۰۳

www.tgoop.com/m_etemadinia/891

2.3K viewsJun 16, 2024 at 12:36

جناب آقای دکتر قاسمیان نژاد
با سلام و درود
در باب مطلبی با عنوان «آیا همه عالمان شیعه تناسخ را انکار می‌کنند؟!» که در کانال متبوع شما بازنشر یافته، ذکر نِکات زیر را به‌جهت پرهیز از برخی سوءتفاهم‌ها در باب عنوان و محتوای این فرسته ضروری می‌یابم؛

غلامرضا فیاضی در درسگفتار بیست و چهارم از کتاب علم‌النفس فلسفی تناسخ را صرفاً «انتقال روح از یک بدن مادی به بدن مادی دیگر» می‌داند اما در ادامه مباحث‌شان که به رد ادله عقلی و نقلی در نفی تناسخ می‌پردازند، این‌که بدن دوم همان بدن اول باشد یا نه را چندان مهم تلقی نمی‌کنند و تأکیدشان بر این است که نه‌تنها بازگشت روح به بدنی در این دنیا از حیث عقلی ناممکن نیست بلکه متون دینی ما مسلمانان نمونه‌هایی از این بازگشت‌ها را گزارش داده‌اند؛ نظیر زنده شدن مردگان به دست عیسی(ع) و احیای پرندگان به فرمان ابراهیم(ع) و نیز ماجرای مرگ و احیای دوباره عُزیرِ پیامبر(ع). جالب است که همه این مثال‌ها بازگشت روح به همان بدن نخست است! اما مسئله این است که  اغلب باورمندان به تناسخ مدعی‌اند که تداوم آگاهی انسان (یا به عبارت دقیق‌تر بسیاری از انسان‌ها) پس‌از مرگ از طریق بازگشت به بدنی دیگر غیر از بدن اول و به واسطه سازوکار تولد جسمانی صورت می‌بندد و این چیزی است که غلامرضا فیاضی به استناد نصوص اسلامی معتقد است «تحقق نیافته و نخواهد یافت». این به زعم ایشان همان تناسخی است که جایگزین معاد می‌شود. به عبارت دیگر، ایشان به‌هیچ‌رو مدعای کسانی را که به تناسخ مصطلح باور دارند، قبول ندارد بلکه معتقد است بازگشت روح به بدنی عنصری ناممکن نیست و نمونه‌هایی از آن به گواهی متون مقدس ما مسلمانان اتفاق افتاده اما اینکه حیات انسان پس‌از مرگ از طریق سازوکار تناسخ تداوم یابد را به‌کلی منکر‌اند و عقیده دارند که انکار آن «جزو ضروریات دین اسلام است».
بنابراین اینکه در فرسته‌ مذکور گفته می‌شود که مبتنی بر دلایل فیاضی «محال نیست که تناسخ وجود داشته باشه اما با معاد هم قابل جمع باشه؛ یعنی مثلاً ممکنه که انسان‌ها به دفعات تناسخ پیدا کنند اما درنهایت با معاد به انتها می‌رسه و ادامه‌دار نیست» به‌هیچ‌رو با دیدگاه‌های آقای فیاضی سازگار نیست. زیرا ما اگرچه می‌دانیم که همه باورمندان به تناسخ منکر معاد نیستند و گونه‌هایی از تناسخ‌باوریِ سازگار با معاد وجود دارد اما مسئله این است که غلامرضا فیاضی اولاً همه تناسخیان را منکر معاد تلقی می‌کند و ثانیاً تداوم حیات انسان پس‌از مرگ را از طریق سازوکار تناسخ، مخالف ضروریات دین اسلام می‌داند. بنابراین او علی‌المبنا احتمال مذکور را منکر‌ است.

م. اعتمادی‌نیا
۲۷ خرداد ۱۴۰۳

BY مجتبی اعتمادی نیا