#معنا_شناسی_واژه
#چگل
.
✳️ چِگِل در ادبیات پارسی:

❇️ «چـِگِل » نام یکی از قبائل ترک تبار خاور دور و از ترکان خَلُّخ (ناحیه‌ای در حدود کاشغر) است.

سابقه این قبیله از قرن هفتم میلادی شناخته شده‌است و در اطراف دریاچه ایسیق‌کول واقع در کشور قرقیزستان کنونی زندگی می‌کردند.

از مردم چِگل بردگان زیباروی را از چگل به ایران می‌آورده‌اند از این رو در نزد شاعران فارسی‌زبان و در ادبیات فارسی به زیبایی و خوش‌اندامی از ایشان یاد شده‌است و واژهٔ چِگِل یا کنایه شمع چِگِل در ادبیات پارسی به زیبا و زیبارویی مانند شده‌است.

🔸حافظ:

صفای خلوت خاطر از آن شمع چِگل جویم،
فروغ چشم و نور دل از آن ماه ختن دارم...

سوختم در چاه صبر از بهر آن شمع چگل،
شاه ترکان فارغ است از حال ما، کو رستمی؟

🔸خواجوی کرمانی گوید:

ای شمع چِگل، دوش در ایوانِ که بودی،
وی سرو روان دی به گلستانِ که بودی...

🔸حکیم صبوری گوید:

ور براندازد نقاب از صورت شمع چِگل،
زهد را غارت نماید هوش را یغما کند...

🔸شاهنامه جنگ بزرگ کیخسرو:

چو افراسیاب ان چهارم پسر  ،
      کمر بسته آمد به پیش پدر

بدو داد ترک چگل صدهزار
    زره دار و با گرزه ی گاوسار

که باشد نگهدار پشت پشنگ،
نپیچد اگر بارد از ابر، سنگ

🔸شاهنامه پادشاهی گشتاسپ:

مکن دلت را بیشتر زین نژند
به داد خدای جهان کن بسند

بدادش بسی پند و بشنید شاه
چو خورشیدگون گشت برشد به گاه

نشست از بر گاه و بنهاد دل
به رزم جهانجوی شاه چگل

از اندیشهٔ دل نیامدش خواب
به رزم و به بزم‌ش گرفته شتاب.....

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#چای

☕️چای در اصل از چین به تمام نقاط جهان راه یافته!

❇️ جالبه که چای از چین به هرجایی که از طریق جاده ابریشم رفته «چای» نامیده شده و به هرجایی که از طریق دریا رفته «تی» نامیده شده است.

💠دلیلش هم اینه که حرف «茶» یا «چا» توی مناطق ساحلی چین «تـِ» یا te تلفظ میشه!

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

✳️ ریشه‌شناسیِ عامیانه (مورچۀ ریشه‌شناس!)

❇️ مور... آن‌گه گفت: یا سلیمان، تو را چرا سلیمان گویند؟ گفت: ندانم، تا تو بگویی. گفت: معنی آن بُوَد که «یا سَلیمُ، آنَ لَکَ أنْ تَتوبَ إلی اللهِ بِقَلبِکَ».

دانی که پدرت را چرا داوود گفتند؟ گفت: تا بگویی. گفت: معنیِ داوود آن است که «داوِ داءَکَ»؛ درمان کن دردِ خویش را.

سورآبادی، قِصصِ قرآنِ مجید، ص ۲۸۴-۲۸۵.

❇️ ریشه‌شناسیِ درست

سلیمان (Solomon) یعنی صلح و آشتی (هم‌ریشه با «مسالمت»).
داوود (David) یعنی محبوب (هم‌ریشه با «وداد» و «مودّت»).

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

✳️ سؤتفاهمی که درباره واژه «فرسته» پیش آمد!

❇️ دبیر کارگروه واژه‌های عمومی گروه ‌واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه «فرسته» از واژه‌هایی است که توسط مردم ساخته شده است، گفت: این واژه در برابر «سوشیال مدیا پست» ساخته شده است نه «اداره پست».

مهدیه برآبادی، پژوهشگر و دبیر کارگروه واژه‌های عمومی گروه ‌واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گفت‌وگو با ایسنا درباره برابرنهاد «فرسته» به‌جای «پُست» گفت: واژه‌هایی که در فضای مجازی استفاده می‌شوند، با توجه به اینکه مردم با آن‌ها سروکار دارند، خیلی سریع وارد زبان عموم مردم می‌شوند. کارگروه واژه‌های عمومی در گروه‌ واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی این بار سراغ واژه‌های رایج در فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها رفته است. از تازه‌ترین مصوبات این کارگروه می‌توانم به معادل «فرسته» در برابر واژه «پست» (Post) با مترادف سوشیال مدیا پست (Social media post) و سوشیال پست (Social post) اشاره کنم.

او افزود: «فرسته» از ستاک حال فعل «فرستادن» به‌اضافه پسوند «ـه» ساخته شده است که معنای «فرستاده شده» دارد؛ یعنی چیزی که آن را می‌فرستیم، چنانکه در «سازه» یعنی آنچه ساخته شده است. پسوند «ـه» پسوندی پرکاربرد در زبان فارسی است و در واژه‌سازی هم کارایی بسیار دارد.

این پژوهشگر سپس درباره انتخاب این معادل توضیح داد: ما در رسانه‌های اجتماعی محتوایی را اعم از متن، عکس و ویدئو برای دیگران می‌فرستیم، بنابراین از فعل فرستادن برای ساخت واژه «فرسته» استفاده شده است. البته «فرسته» را قبل از اینکه فرهنگستان برای «پست رسانه‌های اجتماعی» مصوب کند، خود مردم از آن استفاده می‌کردند. این واژه جزو معادل‌های موجود بود و فرهنگستان با توجه به درستی فرسته از نظر معنا و قواعد ساخت‌ واژه در زبان فارسی در برابر «پست رسانه‌های اجتماعی» آن را برگزیده است.

او یادآور شد: «فرسته» از نظر ریشه واژگانی مشابه «فرشته» است؛ این دو واژه در زبان‌های باستانی از یک ریشه هستند و در «برهان قاطع» فریشتگان و فریشته به معنای فرستاده‌شدگان آمده است.

برآبادی درباره اینکه این واژه را به‌ اشتباه معادل «اداره پست» هم تصور کرده‌اند، گفت: بله، متأسفانه در خبرها و رسانه‌های اجتماعی عکس «اداره پست» را منتشر کرده و نوشته‌اند فرهنگستان برای «اداره پست» واژه «فرسته» را مصوب کرده است و از این به بعد باید بگوییم «اداره فرسته»! این برداشت یکسره اشتباه است. فرهنگستان در برابر «پست در فضای مجازی» و مفهوم «امکانی که در شبکه‌های اجتماعی برای فرستادن یک محتوای وجود دارد»، معادل «فرسته» را تصویب کرده است. همان‌طور که گفته شد، خود مردم پیش‌تر از این واژه استفاده می‌کردند و فرهنگستان آن را نساخته است، بلکه فرهنگستان این را برگزیده و پذیرفته است.

دبیر کارگروه واژه‌های عمومی گروه ‌واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت: شاید برای خیلی‌ها این پرسش مطرح شود که چرا فرهنگستان برای اداره پست، واژه‌ای مصوب نکرده است؟ باید بگویم فرهنگستان برخی از واژه‌های بیگانه را، که مدت زیادی است در زبان فارسی حضور دارند، به عنوان «واژه قرضی» یا «وام‌واژه» پذیرفته و آن‌ها را فارسی‌شده قلمداد کرده است. واژه‌هایی بسیط و کوتاه مانند پست و بانک در فرایند واژه‌سازی زبان فارسی نیز استفاده شده‌اند. در واقع این واژه‌ها با اجزای فارسی ترکیب‌پذیر بوده‌اند.

مثلا از «پست» واژه‌هایی چون «پستچی»، «پستخانه» و در حالت صفتی «تمبر پستی» ساخته شده یا از «بانک» واژه‌هایی چون «بانکدار»، «بانکداری» و «بین‌بانکی» ساخته شده است. فرهنگستان این وام‌واژه‌ها را پذیرفته و فارسی‌شده می‌داند و معادلی برای آن‌ها مصوب نمی‌کند.

برآبادی درباره اینکه آیا برای واژه‌های دیگری که در شبکه‌های مجازی استفاده می‌شود، معادل‌هایی ساخته خواهد شد و آیا از معادل‌هایی که بعضا در زبان مردم استفاده می‌شود (مانند «بازفرست» برای «فوروارد»)، انتخاب خواهد شد، گفت: ان‌شاءالله در آینده این معادل‌ها را اطلاع‌رسانی و معرفی می‌کنیم. در کارگروه واژه‌های عمومی گروه ‌واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی مجموعه واژه‌هایی در حوزه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها پیشنهاد شده و در مسیر طرح و تصویب است. پس از تصویب در شورای واژه‌گزینی، مصوبات مربوط به فضای مجازی را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهیم تا به آگاهی عموم مردم برسد.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

‍ 📗 هزارواژه‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی

یافتن معادل‌های فارسی برای واژه‌های تخصصی یکی از اهداف فرهنگستان و به‌طور خاص گروه واژه‌گزینی در راستای هرچه علمی‌تر کردن زبان فارسی است. «هزارواژه»ها نامی عمومی است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای فرهنگ‌های موضوعی و تخصصی برگزیده‌است و در گروه واژه‌گزینی فرهنگستان برای واژه‌های حوزه‌های مختلف علمی تدوین می‌شود. تحقق این امر به‌لطف ممارست طولانی در کار واژه‌گزینی صورت پذیرفته‌است و این گروه تاکنون موفق شده‌است ده‌هاهزار معادل فارسی در برابر لغات و اصطلاحات بیگانه بیابد یا بسازد. هزارواژه‌های «باستان‌شناسی»، «علوم زمین»، «قطعات و اجزای خودرو» و «روان‌شناسی» از جملهٔ این فرهنگ‌ها هستند که دربردارندۀ واژه‌هایی در حوزه‌های علمی ذکرشده است. در هزارواژه‌ها مدخل‌ها به‌ترتیب الفبای فارسی مرتب شده‌اند و در برابر هر مدخل، که معادل فارسی مصوب فرهنگستان است، معادل انگلیسی آن آمده؛ سپس تعریف کوتاهی برای آن ارائه شده‌است که هدف از آن صرفاً درک بهتر مفهوم معادل فارسی منتخب است. در برابر برخی واژه‌ها که لفظ بیگانۀ آن همچنان کاربرد دارد، علاوه بر معادل فارسی، لفظ بیگانه نیز آمده‌است. ازآنجاکه برخی هزارواژه‌ها شامل واژه‌های تخصصی گروهی از رشته‌های مختلف هر حوزۀ علمی است، برای تفکیک رشته‌ها و سهولت استفادۀ کاربر، در مقابل هر مدخل، رشتۀ کاربردیِ آن مشخص شده‌است. در انتهای کتاب، فهرست واژه‌ها به‌ترتیب الفبای لاتین و نیز فهرستی براساس گروه یا شاخه به‌ترتیب الفبای لاتین آمده‌است. این کتاب‌ها برای علاقه‌مندان به این رشته‌ها در تمام مقاطع و نیز مترجمان و پژوهشگران مفید خواهد بود.

◾️نسخۀ پی‌دی‌اف دوجلدی هزارواژۀ #علوم_انسانی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #هنر را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #زبان‌_شناسی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف سه‌جلدی هزارواژۀ #پزشکی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف سه‌جلدی هزارواژۀ #علوم_مهندسی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف دوجلدی هزارواژۀ #زیست_شناسی را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #شیمی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #گردشگری_و_جهانگردی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #ریاضی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #باستان_شناسی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #روان_شناسی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #علوم_گیاهی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #قطعات_و_اجزای_خودرو را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #فیزیک ۱ و ۲ را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #تغذیه_و_علوم_و_فناوری_غذا را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #مهندسی_بسپار را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #ژن_شناسی_و_زیست_فناوری ۱ را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژۀ #علوم_نظامی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژهٔ #کشاورزی_و_منابع_طبیعی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژهٔ #حمل_و_نقل (جلدهای ۱-۳) را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژهٔ #علوم_زمین (جلدهای ۱-۳) را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژهٔ #حمل_ونقل_درون_شهری_جاده_ای را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژهٔ #ژئوفیزیک ۱ را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.
◾️نسخۀ پی‌دی‌اف هزارواژهٔ #حمل_و_نقل_ریلی را می‌توانید از اینجا یا از وبگاه فرهنگستان دریافت کنید.


(این فهرست به‌روزرسانی می‌شود)

پیوند فهرست هزارواژه‌ها در وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی

#هزارواژه
#واژه_های_مصوب_فرهنگستان
#معرفی_کتاب
#فکر_کردن_از_کتاب_خواندن_هم_مهمتر_است
#گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی

@cheshmocheragh
@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

‌
🔹فرهنگستان را «نقد» کنیم، نه «ریشخند»!

▫️نویسنده: #علیرضا_حیدری
🌐 کانال تلگرام: زین قند پارسی| ‎ @Qande_Parsi

▫️روزنامهٔ خراسان شماره ۲۱۶۸۳
در ماه‌های گذشته فرهنگستان زبان و ادب فارسی چند جایگزین فارسی را به جامعه معرفی کرد که تازه‌ترین آن‌ها، «تصدانه» به‌جای پیکسل، «پادپخش» به ‌جای پادکست، «موج‌پز» به‌جای مایکروویو، «گرایه» به‌جای ترند و «هفتگ» به‌جای تیک بود. چنان‌که گمان می‌رفت، این برساخت‌ها با بازتاب‌هایی همراه با شوخی و گاه طعن‌گونه و حتی توهین‌آمیز در فضای مجازی روبه‌رو شد.

متأسفانه گاه دیده می‌شود که در برنامه‌های رسمی ازجمله در صداوسیما هم شاهد چنین اتفاقات ناسنجیده ـ هرچند ممکن است به شوخی ـ هستیم! تمسخر فرهنگستان، تمسخر زبان فارسی هم هست. زبان فارسی پایه هویتی ماست و مهم‌ترین تکیه‌گاه فرهنگی و تاریخی ما همین زبان است که رسانه‌ها باید با احتیاط با آن روبه‌رو شوند و اگر قرار است نقدی انجام شود (که حتماً هست)، ادیبانه و مؤدبانه باشد. از‌این‌رو، یادآوری چند نکته را ضروری دانستم.

بی‌گمان در همین آغاز باید گفت که بیشتر این بازتاب‌های مجازی و نه حقیقی! رنگ‌وبوی سیاسی دارد؛ به این معنا که شکوه‌های سیاسی گاه در یک موضوع ـ حتی بی‌ربط ـ خودش را نشان می‌دهد. بنابراین، برخی این فرصت را، مغتنم می‌شمارند و به‌نوعی دست به اعتراض سیاسی می‌زنند، اما از نوعی دیگر و با تمسخر نهادی حکومتی، به نام فرهنگستان!

از طرفی، گاهی در جامعه برساخته‌هایی ساختگی و جعلی منتشر می‌شود که بوی تمسخر نیز از آن‌ها به مشام می‌رسد و آن‌ها را به فرهنگستان نسبت می‌دهند، حال آن که این واژه‌ها هیچ ربطی به مصوبه‌های این نهاد ندارد. این که به روند و شیوه برابرسازی واژه‌ها می‌توان انتقادهایی داشت، کاملاً پذیرفته است و مهم‌ترین آن، این است که فرهنگستان در برابرسازی معمولاً دیرهنگام عمل می‌کند و خود این ضعف باعث می‌شود واژه بیگانه جاگیر شود و تغییر آن دشوار باشد.

یکی از تصورات نادرست درباره فرهنگستان این است که گمان می‌رود این نهاد تنها کاری که برعهده دارد، واژه‌گزینی است؛ ازاین‌رو، بودجهٔ سالانهٔ آن را به تعداد واژه‌های مصوب تقسیم می‌کنند و کار این نهاد را به ریشخند می‌گیرند. حال آنکه واژه‌گزینی تنها یکی از کوشش‌های این نهاد است و کارگروه‌های دیگری در این نهاد فعالیت‌های علمی دارند؛ همچون کارگروه‌های فرهنگ‌نویسی، آموزش، زبان و گویش‌ها، دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی در شبه‌قارهٔ هند، دستور خط، زبان و رایانه و انتشارات.

اما نکتهٔ مهم‌تری که بنا دارم در این یادداشت به آن اشاره کنم، این است که این انتقادها و اعتراضات و تمسخرها تازگی ندارد.

در «شرح زندگانی من» عبدا… مستوفی می‌خوانیم که در اعتراض به مصوبات فرهنگستان گفته بود: «آقایان! هرقدر می‌خواهید باد به بیرق لغت «عدلیه» بکنید، مردم «عدلیه» را برای اختصارش ترک نمی‌کنند و «دادگستری» شما، با وجود این که وضع‌شده فرهنگستان هم هست، روی کاغذ خواهد ماند... .»؛ ولی نه‌تنها دادگستری، که خواهان (مدعی) و بازپرس (مستنطق) و دادنامه (ورقه حکمیه) و دادگاه (محکمه) و آیین دادرسی (اصول محاکمات) و خواسته (مدعی به) و… ماند و امروز مردم آن‌ها را به کار می‌برند.

از صادق هدایت یادی کنیم که وقتی واژه‌هایی مانند «پزشک» جایگزین «طبیب» شد و «پایان‌نامه» به‌جای «تز»، در مقالهٔ «فرهنگ فرهنگستان» خود، فرهنگستان را مسخره کرد و به باد طنز گرفت.

به گفتهٔ دکتر عباس اقبال آشتیانی، از نویسندگان بنام کشورمان که اتفاقاً خودش عضو فرهنگستان اول بود، استناد کنیم که می‌گفت چه کسی به‌جای «اونیورسیته» می‌گوید «دانشگاه» یا به‌جای «طلبه» می‌گوید «دانش‌آموز» و «دانشجو».

در کنار این‌ها صد‌ها واژه دیگر هم می‌توان نام برد که در آغاز با مخالفت روبه‌رو شد، اما سرمایه زبان فارسی شد: «اطفائیه» شد: آتش‌نشانی، «آژان» شد: پاسبان، «میزان‌الحراره» شد: دماسنج، «فاکولته» شد: دانشکده، «SMS» شد: پیامک، «سوبسید» شد: یارانه، «ATM» شد: خودپرداز، «دیتا» شد: داده، «ادیت» شد: ویرایش، «لود» شد: بارگذاری و… .

فراموش نکنیم که نباید شکوه زبان فارسی، این میراث تمدنی را پیش چشم نسل روزگارمان سست کنیم؛ پس ریشخند را با انتقاد جابه‌جا نکنیم.

@VajehPardaz ‎
@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#ریشه_شناسی_اصطلاح
#پانویس (Footnote)

✳️ پانویس یا «پاورقی» بخشی از نوشته در نرم‌افزار word است که خارج از بدنۀ اصلی نوشته قرار می‌گیرد و معمولاً شامل توضیحات اضافی درمورد مطالب متن یا ارجاع به منابع است. پانویس در بیشتر موارد پایین صفحه قرار می‌گیرد، به‌طوری‌که شماره‌های پانویس در هر صفحه از عدد یک شروع شده و اعداد در هر صفحه به‌صورت مستقل هستند. گاهی پانویس‌ها در پایان هر فصل یا کل متن درج می‌شوند که در این حالت به آن «پی‌نوشت» گفته می‌شود و شماره‌های پی‌نوشت به‌صورت پیوسته تا پایان فصل یا متن ادامه می‌یابد. در ویرایش، عدد کوچکی که بالای مطلب ارجاعی قرار می‌گیرد، عدد «تُک» نام دارد.

❇️ پانویس‌ها براساس نوع اطلاعات به دو دستۀ اصلی تقسیم می‌شوند:

◀️ 1. پانویس توضیحی:

این نوع پانویس برای توضیحات بیش‌تر، ارائۀ شاهد، یا بیان معادل‌ها و مترادف‌هایی است که نویسنده ضروری دانسته، اما برای حفظ پیوستگی متن اصلی، آن‌ها را به پایین صفحه منتقل کرده است. اگر توضیحات در پایین صفحه آورده شود، باید اطلاعات به‌صورت کامل در همان صفحه ارائه شود و تا حد امکان از انتقال بخشی از پانویس به صفحۀ بعد خودداری گردد.

◀️ 2. پانویس ارجاعی:

این نوع پانویس شامل مشخصات منابعی است که مطالب از آن‌ها نقل شده‌است. در پژوهش‌های علمی، ارجاع به منابع استفاده‌شده بسیار ضروری است؛ زیرا امانت‌داری علمی اقتضا می‌کند که هنگام استفاده از یافته‌ها و مطالب پژوهشی دیگران، به منبع اصلی آن‌ها اشاره شود.

❇️ منبع :

کتاب بهنویسی، تألیف دکتر مهدی ملک‌ثابت، صفحه‌های ۲۱۱-۲۱۲.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#کاربردی


❇️شیوۀ #حرکت‌گذاری در برنامۀ word

* (آ): shift+H

* (ژ): shift+C

* تشدید (اّ): shift+F

* فتحه (اَ): shift+A

* کسره (اِ): shift+D

* ضمه (اُ): shift+s

* تنوین (اً): shift+Q

* تنوین (اٍ): shift+E

* تنوین (اٌ): shift+W

* همزه (ۀ): shift+G

* همزه (أ): shift+N

* همزه (إ): shift+B

* همزه (ؤ): shift+V

* همزه (ء یا ئ): shift+M

🔴این فرسته را ذخیره و با دوستان خود هم‌رسانی کنید.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_اصطلاح
#سوهان_خور

✳️ کنایه از محل تخفیف و جای چونه‌زدن.
وقتی خریدار دنبال تخفیف می‌گرده
فروشنده می‌گه: ده تومن که هیچ سوهان‌خور نداره.

حالا این از کجا اومده؟

افراد متقلب در قدیم پول‌های طلا و نقره رو می‌گرفتن سوهان می‌زدن و خیلی کم خاک طلا یا نقره به دست میاوردن، به اون خاک می‌گفتن سوهان‌خورده!

❇️ فرهنگ لغات عامیانه، محمدعلی جمالزاده.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_اصطلاح
#وعده_سر_خرمن

✳️ ریشه این ضرب المثل به کشاورزان بر می‌گردد؛ زمان خرمن برای کشاورزها زمان مهمی است؛ زیرا در آن روز تمام محصولاتشان آماده می‌شود. به همین دلیل وقتی بخواهند وعده انجام کاری را دهند، همان روز موکول می‌کنند.

از قضا در روز خرمن آنقدر سرشان شلوغ و سرگرم می‌شوند که یادشان می‌رود به وعده های‌شان عمل کنند. اینجاست که می‌گویند وعده سر خرمن به ما داد و عمل نکرد.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

آشنایی با چند غلط پرتکرار املایی 🤨

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#عید

✳️ به اقتضای روز عید سعید مبعث رسول اکرم صلی الله علیه و آله، به بررسی معنا شناسی این واژه در کتاب التحقیق فی کلمات قرآن کریم مصطفوی پرداخته‌ایم.

▪️ریشه لغوی "عید"

▫️ریشه اصلی این کلمه "عاد" است که به معنای "بازگشت به عمل در مرتبه دوم" می‌باشد. یعنی، اقدامی ثانوی پس از مرتبه اول.
▫️ استدلال نویسنده برای این تعریف، تمایز قائل شدن بین "رجع" و "عاد" است. به گفته وی، "رجع" به معنای بازگشت صرف به مکان یا وضعیت قبلی است، در حالی که "عاد" علاوه بر بازگشت، بر انجام دوباره آن عمل نیز دلالت دارد.

▪️ تمایز بین "رجع" و "عاد"

▫️نویسنده برای اثبات مدعای خود، به آیه 28 سوره انعام استناد می‌کند:

«وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ»

(و اگر بازگردانده شوند، قطعا به آنچه از آن نهی شده‌اند، بازمی‌گردند.)

استدلال نویسنده این است که در این آیه، اگر منظور صرفا مفهوم بازگشت بود، از حرف اضافه "إلی" استفاده می‌شد. علاوه بر این، بازگشت به چیزی لزوما به معنای انجام دوباره آن نیست. در حالی که "عاد" به صراحت بر انجام دوباره عمل دلالت دارد.

▪️ مفهوم "عاد" در قرآن

▫️نویسنده برای تبیین بیشتر مفهوم "عاد"، به آیه 51 سوره اسراء اشاره می‌کند:

«فَسَيَقُولُونَ مَنْ يُعِيدُنا قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ»

(پس خواهند گفت: «چه کسی ما را بازمی‌گرداند؟» بگو: «کسی که شما را نخستین بار آفرید.»)

استدلال نویسنده این است که تعبیر "یُعِیدُنا" در این آیه، اشاره به این دارد که خلقت ثانوی، از نظر ذات و روح، عین خلقت اولیه است، هرچند که از نظر ظاهری و خصوصیات جسمی متفاوت باشد.

▪️مشتقات "عاد" و مفهوم آنها

▫️نویسنده در ادامه به مشتقات کلمه "عاد" و مفهوم آنها اشاره می‌کند:

🔹عود: چوب لطیفی که دوباره گیاه آن می‌روید و رشد می‌کند.
🔹عادت: حالتی که باعث تکرار عمل در دفعات بعدی می‌شود.
🔹عائده: منافعی که تکرار شده‌اند.
🔹عید: ایام شادی و سرور مخصوص که تکرار می‌شوند.
🔹عیادت: به خاطر تکرار آن.

▫️استدلال نویسنده این است که همه این مشتقات، به نوعی مفهوم بازگشت و تکرار را در خود دارند.

▪️ "معاد" و قوم عاد

▫️در پایان، نویسنده به کلمات "معاد" و "عاد" اشاره می‌کند و توضیحاتی درباره آنها ارائه می‌دهد:

🔹معاد: اسم مکان، به معنای محلی که در آن امری دوباره انجام می‌شود.
🔹عاد: نام قومی که در قرآن کریم از آنها یاد شده و داستان آنها با حضرت صالح و ارم مرتبط است.

❇️ منبع: کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم نويسنده: حسن مصطفوى ذیل ماده (ع و د)

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#اتیمولوژی_ریشه_شناسی
#کمبوجیه

✳️ واژه‌ی امروزی: کمبوجیه
زبان امروزی: فارسی (نامی تاریخی برای پادشاه هخامنشی، مانند کمبوجیه دوم، پسر کوروش بزرگ).

◀️ املای فارسی: کمبوجیه یا کامبوزیا در برخی متون.

◀️ معنی: نامی خاص برای اشاره به شاهان هخامنشی، به ویژه کمبوجیه دوم (حکومت: ۵۳۰ تا ۵۲۲ پیش از میلاد).

◀️ ریشه‌شناسی:

✅ ۱. زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی):
- املاء: Kambūzī یا Kambūjīk (صورت‌های نزدیک به فارسی میانه).
- منشأ: این نام از فارسی باستان به فارسی میانه رسیده است.

✅ ۲. زبان فارسی باستان (هخامنشی):
(الف) - املاء: 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹 (نوشته شده به خط میخی فارسی باستان: Kambūjiya).
(ب) - معنی: در فارسی باستان، این نام احتمالا ترکیبی از دو بخش است:
(پ) - Kambū + jiya (یا ujiya).
(ت) - Kambū: ممکن است مرتبط با ریشهٔ کَم/کام (خواستن، میل) یا اشاره به یک نام خاص باشد.
(ث) - jiya/ujiya: به معنای «پادشاه»، «حاکم»، یا «فرمانروا» (مشابه پسوند -شاه در فارسی).

- تفسیر: برخی پژوهشگران معتقدند معنای آن نزدیک به «دارای میل پادشاهی» یا «خواستار حکومت» است.

✅ ۳. زبان ایلامی:
- املاء: در متون ایلامی (زبان مردم باستانی جنوب غرب ایران)، این نام به صورت Kanbuziya یا Kambuziya ثبت شده است.
- منشأ: احتمالا نام از زبان ایلامی به فارسی باستان وارد شده، چرا که ایلامی‌ها پیش از هخامنشیان در منطقه حکومت می‌کردند.

✅ ۴. ریشه‌ی هندواروپایی:
- فرضیه: برخی پژوهشگران بخش Kambū را به ریشهٔ هندواروپایی \*kamp- (خم شدن، چرخیدن) مرتبط می‌دانند که می‌تواند به معنای «حفاظت‌کننده» یا «کسی که از خانواده/قومش دفاع می‌کند» باشد.

- پیوند با فرهنگ: این ریشه ممکن است به نقش پادشاه به عنوان «محافظ» مردم اشاره داشته باشد.

◀️ نام کمبوجیه در زبان‌های دیگر:
- یونانی: Καμβύσης (Kambysēs)
- لاتین: Cambyses
- اکدی (بابلی): Kambuziya.
- کمبوجیه دوم مشهورترین فرد با این نام است که مصر را فتح کرد، اما در منابع یونانی (مثل هرودوت) به عنوان پادشاهی مستبد توصیف شده است.

- برخی نظریه‌ها نیز این نام را با قوم کامبوجا (Kamboja)، یکی از اقوام هندوآریایی، مرتبط می‌دانند که در متون سانسکریت و اوستا ذکر شده‌اند.

❇️ منبع : هوش مصنوعی

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#کاغذین_جامه

✳️ کاغذین جامه در شعر فارسی

۱. منظومهٔ علی‌نامه نخستین متن فارسی است که در آن به پوشیدن جامهٔ کاغذین اشاره شده است. در این منظومه در ماجرای اسیر شدن یکی از هواداران حضرت علی در جنگ صفین، فرمانده سپاه معاویه چنین می‌کند:
بفرمود تا جامهٔ کاغذین
بدوزند، آن دشمن داد و دین
بکردند همیدون ز کاغذ کلاه
سیه همچو قطران، آن دل سیاه
در آن پاک‌دین مردِ روشن‌روان
بپوشاندْشْ آن جامه را بد نشان
ببستش اَبَر اُشتری زان سپس
به گردنْش بربست ملعون جرس
از این ابیات می‌توان احتمال داد که «جامهٔ کاغذین» بر کسی پوشاندن، مانند کلاه کاغذی سیاه بر سر کسی گذاشتن، او را بر شتر بستن، از کارهایی بوده است که در صدر اسلام برای «تحقیر و خوار داشتِ مخالفان و مجرمان» انجام می‌گرفته است.

۲. از سخن بعضی از گویندگان دیگر چنین بر می‌آید که گویی در تمرین یا مسابقهٔ تیراندازی، چیزی شبیه به آدمک را با پوشش و جامهٔ کاغذین در جایی قرار می‌داده‌اند و آن را «هدف» خود می‌کرده‌اند، همان چیزی که معنی لغوی هدف و کاغذ (=قرطاس) آن را تأیید می‌کند. ارباب لغت یکی از معانی هدف را «هر چیز بلند و افراشته» و کاغذ را «نشانهٔ تیر، چیزی که بر روی هدف می‌گذارند و به آن تیر می‌زنند» گفته‌اند.
در شعر جمال اصفهانی رابطهٔ هدف و کاغذین جامه مطرح شده است:
بس که در من کشد این چرخْ کمان
کاغذین جامه از او چون هدفم
صائب گوید:
تا شوی در گردن افرازی نمایان چون هدف
با لباس کاغذین از تیرباران سر مپیچ
خاقانی نیز گوید:
حاسدانم چون هدف بین کاغذین جامه که من
تیر شحنه از پی امن شبان آورده‌ام
لازم به ذکر است که تیر شحنه، همانند تیر امان بوده که دارنده آن می‌توانسته همهٔ شب در شهر رفت و آمد کند و از حوادث در امان باشد. در مقابل حاسدان خاقانی مانند هدف، کاغذین جامه هستند. همچنین در کنار این معنی برای دشمنان شاعر، کاغذین جامه بودن معنی «گرفتار محنت و مصیبت بودن» دارد. پس یکی از معانی کاغذین جامه مصیبت و محنت زدگی است.
خود خاقانی در بیت دیگری گفته است:
کاغذین جامه هدف‌وار علی الله زنیم
تا به تیر سحری دست قدر بربندیم
در این بیت علاوه بر ارتباط بین کاغذین جامه و هدف، معنی «لابه و تضرع و پای‌فشاری در عرض نیاز» دارد.

۳. کاغذین جامه = آمادگی مرگ و خود را در بلا افکندن
کمال اسماعیل:
کاغذین باد جامهٔ خصمت
بس که از غم بر او ستم باشد
خاقانی:
از جور یار پیرهن کاغذین کنم
کو کاغذ و سر قلم از من دریغ داشت
عطار:
سزد که پیرهن کاغذین کند عطار
که شد ز نفس بدآموز پیرهن کفنم.
۴. کاغذین جامه و تظلم خواهی:
جمال اصفهانی:
آخر از بهر خدا چند کنم بر در او
هر سحرگاه چو مظلوم ز کاغذ سربال[پیراهن]
کمال اسماعیل:
کاغذین جامه بپوشید و به درگاه آمد
زادهٔ خاطر من تا بدهی داد مرا
برگرفته از مقالهٔ «کاغذین جامه، پیراهن کاغذین از آیین تا کلمه» نوشتهٔ استاد محمود عابدی که در کتاب چون من در این دیار (جشن‌نامهٔ استاد انزابی نژاد به کوشش استاد راشد محصل، دکتر یاحقی و دکتر ساکت) چاپ شده است.

#لغت

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

✳️ مجموعه های کانال های زیر مجموعه ی گروه سیری در آثار و افکار حضرت مولانا

============
ابر گروه سیری در آثار و افکار مولانا و آثار دیگر بزرگان ادب عرفانی در این باره

گروهی در جهت معرفی آثار و افکار حضرت جلال الدین محمدبلخی ( مولانا )

@molavi_asar_o_afkar

===================
نکات ناب تربیتی

کانالی پر از مطالب تربیتی و اخلاقی و مناجات های عاشقانه و عارفانه

@nokatetarbiyati

==================
مخزن نکات نگارشی ؛ ویرایشی و دستوری

کانالی برای بیان نکات نگارشی ؛ ویرایشی و دستوری؛ کانالی برای نیاز امروز افراد جامعه ی ایرانی برای درست نویسی متون فارسی

@makhzanenokatenegarshi_virayashi

==============
فردوس سخن

کانالی برای بیان نکات و مطالب درسی ؛ نمونه سوال امتحانی ؛ نکات درسی مقطع یک و دو دبیرستان و مطالب ادبی و اطلاعات عمومی

@ferdosesokhan

=================
عاشقانه های نزار قبانی

نزار قبانی دیپلمات، شاعر و ناشر سوری بود. نزار قبانی با شعرهای عاشقانه‌اش مشهور است؛ زن و عشق موضوع اصلی شعر اوست

@nezar_asheghaneha

====================
نجواهای عاشقانه ی یک زن ( غاده السمان )

غادة السمان (متولد  ۱۹۴۲ -دمشق) نویسنده و ادیب زن اهل سوریه است. وی یکی از بنیان‌گذاران شعر نو در ادبیات عرب به‌شمار می رود.

@ghadat_asheghaneha

====================

موزيك كانال 
محلي براي عرضه آهنگ هاي پاپ از خوانندگان محبوب كشور و مداحي ها و ويس هاي برگزيده مذهبي ؛ به ما بپيونديد و كانال ما را تبليغ كنيد

@muzic_canal

==================
مثل آباد( داستان ها و ریشه های ضرب المثل های زبان فارسی)

کانالی برای داستان ها و کاربرد ضرب المثل های رایج در زبان فارسی که از گروه ها و کانال های مختلف جمع آوری شده است .

@zarbolmaslhaefarsi

==================
مخزن کتاب های pdf ادبی

مخزنی برای نسخه های الکترونیکی کتب ادبی

@pdf_kotob_e_adabi

==================
مخزن گروه سیری در آثار و افکار مولانا

با عضویت در کانال مخزن گروه سیری در آثار و افکار مولانا؛ از آرشیو مطالب گروه بهره ببرید .

@mazhzan_molana

=================
فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار و دانش

فارسی و نگارش۱و۲و۳ رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش ؛ مباحث درسی ؛ نمونه سوالات امتحانی و جزوه های درسی

@farsionegaresh_fanni

===============
گروه فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار و دانش

فارسی و نگارش۱و۲و۳ رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش ؛ مباحث درسی ؛ نمونه سوالات امتحانی و جزوه های درسی

@farsionegaresh_fanni_gr

=================
مخزن سوالات زبان فارسی و نگارش و فنون ادبی

مخزنی از سوالات به صورت ورد(word) ؛ pdf؛ مجموعه سوالات نهایی ؛ بخش به بخش و آزمون آنلاین ، از دروس زبان فارسی و نگارش و فارسی و نگارش فنی و حرفه ای و کار ودانش و فنون ادبی از همه گروه ها و کانال ها

سری به این کانال بزنید:

@makhzanesoalatedoroseadabi

======================
گروه نوای چکاوک ( شعر و نثر و متون ادبي و نثر آهنگين )

گروهی برای ارسال شعرها و نثرهای زیبای فارسی  و متون های زیبای ادبی و نثرهای آهنگین فارسی
@nava_e_chakavak

===================
حافظ شیرین سخن

حافظ حافظه ماست ، ز هر دری سخن در باره حافظ و غزلیاتش

@hafez_e_shirin_sokhan

====================
ابر گروه مجمع دبیران ادبیات دوره متوسطه اول

گروهی به جهت بررسی و هماهنگی در دروس ادبیات فارسی متوسطه دوره اول

@majmaedabiraneadabiatdoreaval

======================
مخزن گروه دبیران ادبیات متوسطه اول

محلی برای ذخیره مطالب درسی درس های نگارش و ادبیات فارسی متوسطه اول

@makhzan_e_doroseadabiatedoreaval

================
اصلاحِ اشعارِ جعلیِ شاعران

این کانال با هدف معرفی و درحد امکان اصلاح اشعار
جعلی تشکیل شده است

تراوش کی کند از طبع موزون، شعر ناموزون
کسی نشنیده از سنجیدگان حرف نسنجیده

#مخلص‌کاشاشانی

@molavi_asar_o_afkar
@eslah_e_ashaar_e_jaali_e_shaeran

=============

راه ارتباطی اعضای کانال ها با آدمین ها :
Admin :
@mollasadeghi

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
عزیزان همراه
مجموعه این گروه‌ها و کانال‌ها تحت حمایت و هدایت گروه سیری در آثار و افکار مولانا شکل گرفته و اداره می‌شود.
لطفا از برداشت و ارسال هرگونه مطلب و فایلی از این کانال‌ها بدون لینک اختصاصی آن خودداری بفرمایید.