✳️ #اصطلاحات_درست_را_غلط_ننویسیم


شکل #نادرست واژه ها را نشان میدهد⛔️
شکل #صحیح واژه ها را نشان میدهد. ✅

🔅۱- خواب زَن چپه. ⛔️
خواب ظّن چپه :✅
(شک و گمان) چپه. استدلالی برای تردید قائل شدن برای کسانی که   اصالت را به خوابها قائلند ؛

🔅۲-گرگ باران دیده. ⛔️
 گرگ بالان  دیده :✅
(بالان تله ای برای گیرانداختن و صید انواع جانوران بود )بمرور در گوشها با باران جابجا شده...

🔅۳-بعضِ شما نباشه. ⛔️
بِه زِ شما نباشه.✅
نوعی تعارف هست تا در قیاس مخاطب کهتر نشان داده نشود!

🔅۴-کاسه ای زیر نیم کاسه.⛔️
نیم کاسه ای زیر کاسه.✅

🔅۵-پارسال و پیار سال. ⛔️
پارسال و پیرار سال.✅

🔅۶-تخمه ژاپنی⛔️.
تخمه جابانی. ✅
(جابان، دماوند این محصول را تولید میکرد که در زمان های قدیم این محصول به عنوان تخمه جابانی شناخته می شد، که با گذشت زمان به تخمه ژاپنی تغییر یافت. و تصور غلطی که این نوع محصول برای کشور ژاپن می باشد.)

🔅۷- پهباد. ⛔️
پهپاد  ✅
ازپهنه آسمان پائیدن
(شیئ پرنده، هدایت، پذیر، از دور)

🔅۸-آبگوشت و تیلیت. ⛔️
آبگوشت و تِرید.✅

🔅۹-ضرب العجل.⛔️
ضرب الاجل.✅

🔅۱۰-طاق زدن⛔️.
تاخت زدن: (معاوضه) ✅

🔅۱۱-طی و جارو.⛔️
تِی و جارو.✅
(Ti) به علت شباهت تی به T لاتین

🔅۱۲-پارس کردن سگ.⛔️
پاس کردن سگ. ✅
(نگاهبانی، پاسبانی. صدای سگ، یعنی باصدایش دارد مراقبت و حراست می کند )

🔅۱۳-اَرج و قرب.⛔️
اَجْر و قرب. ✅

🔅۱۴-اصطحکاک. ⛔️
اصطکاک.✅

🔅۱۵-فلاکس چای.⛔️
فلاسک چای.✅

🔅۱۶- جد و آباد. ⛔️
جد و آباء.✅

🔅۱۷-ظرص قاطع. ⛔️
ضرس (دندان) قاطع.✅

🔅۱۸-راجبِ.⛔️
راجع به.✅

🔅۱۹-پیش قاضی ومعلق بازی. ⛔️
پیش غازی (بند باز)
    و معلق بازی.✅

🔅۲۰-کج دار و مریض.⛔️
کج دار و مریز . (نریز)✅

#پارسی_را_پاس_بداریم

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

دری وری
#اطلاعات_عمومی

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نکته_های_دستوری
#هر_و_هیچ_! (نوشتاری در باب صفات مبهم)

✳️ چند شب قبل با یکی از دوستان از خیابانی می‌گذشتیم که دیوارنوشتهٔ مغازه‌ای توجهم را جلب کرد:
هر آش و حلیمی، برکت نمیشه.

دو مطلب در مورد این دیوارنوشته حائز اهمیت است:
۱. املای «هلیم» بر «حلیم» ارجح است. («حلیم» از غلط‌های رایج است و شاید قابل تسامح. مثل «خوار و بار» و «ذغال».)
۲. «هر» و «هیچ» اگر چه هر دو صفات مبهم هستند اما طبیعتا به جای هم به کار نمی‌روند.
«هر»، کلیت را شامل می‌شود و از نظر مفهومی، مثبت است اما «هیچ»، نشان‌دهندهٔ نبودن است و مفهومی منفی دارد. (شعار می‌خواهد بگوید: آش و هلیم برکت، هیچ رقیبی ندارد یا در واقع هیچ آش و هلیم‌فروشی‌ای توان رقابت با این مغازه را ندارد؛ اما این مفهوم از نوشتار تصویر، استنباط نمی‌شود.)

شما چه ایرادات املایی_نگارشی در دیوارنوشته‌های سطح شهر دیده‌اید؟

محسن برزوک _ دبیر زبان و ادبیات فارسی

#دستور

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نکته_های_دستوری
#اضافه_دستوری

❇️ نکته ۱:

اضافهٔ تشبیهی همانطور که از نامش پیداست، حداقل از دو واژه تشکیل شده است که بینشان نقش‌نمای اضافه می‌آید: گنجِ معرفت یا گنج عظیم معرفت. (که واژهٔ اول، یک صفت گرفته است)
تشبیه درون‌واژه‌ای زمانی است که در یک واژهٔ مرکب دو طرف تشبیه بیایند و معمولا ابتدا مشبه و بعد مشبه‌به می‌آید.

❇️ نکته ۲:

تشبیه‌های درون‌واژه‌ای کنایه هستند.
همچنین در چنین نمونه‌هایی با صفات و القاب مواجهیم.
معشوق ماهرو
مرد دریادل
انسان سنگدل

حال موصوف حذف شده و صفت مانده. (صفت جانشین اسم - صفت‌های کنایی)

همچنین دقت داشته باشید. در استعاره باید یک طرف تشبیه بیاید و طرف دیگر حذف شود. حال بخواهیم، ماهرو را استعاره در نظر بگیریم:

ماهرو به معشوق تشبیه شده است و معشوق حذف شده؟؟؟
نه. اساس استعاره تشبیه است که در این نمونه‌ها این‌چنین نیست.

❇️ محسن برزوک _ دبیر زبان و ادبیات فارسی

#دستور

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نکته_های_دستوری
#حس_آمیزی

✳️ حس‌آمیزی یکی از آرایه‌های ادبی و زیرمجموعهٔ بدیع معنویه.

❇️ بدیع معنوی (معنایی) یعنی چی؟

یعنی آرایه‌هایی که جزو علم بیان (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) نیست و فقط و فقط با دقیق شدن تو معنی عبارت میشه متوجهشون شد.

تو کتاب آرایه‌های ادبی بچه‌های انسانی قدیم، حس‌آمیزی رو این‌جوری تعریف کرده بود:
«آمیختن دو یا چند حس است در کلام؛ به گونه‌ای که با ایجاد موسیقی معنوی به تأثیر سخن بیفزاید و سبب زیبایی آن شود.»

چندتا نمونه هم آورده بود. مثل:
_ ببین چه می‌گویم.
_خبر تلخی بود.

اما آیا حس‌آمیزی همینه؟ یعنی فقط زمانی که دو تا از حواس پنجگانه و ظاهری کنار هم بیان و مخلوط بشن، حس‌آمیزی داریم؟!

به ترکیبای زیر نگاه کنید:
_ زندگی شیرین
_ عطر مهربانی

توی این ترکیبا چی؟ این‌جا حس‌آمیزی نداریم؟
قطعا داریم.

تعریف دقیق‌تر حس‌آمیزی در کتاب‌های ادبیات نظام جدید اومده.

فارسی (۱) : آمیختن دو یا چند حس
و یا
[آمیختن] یک حس با پدیده‌ای ذهنی (انتزاعی)

علوم و فنون ادبی (۳) : آمیختن دو یا چند حس در کلام ... حس‌آمیزی گاه آمیختگی حواس با امور ذهنی و انتزاعی است.

با توجه به تعاریف بالا، می‌تونیم برای حس‌آمیزی دسته‌بندی داشته باشیم:

۱. حس‌آمیزی از نوعِ حسی _ حسی

_ لیک چنان خیره و خاموش ماند / کز همه شیرین‌سخنی گوش ماند (فارسی دهم)
_ این یکی از استعدادهای گوناگون و در عین حال چشمه‌ای از خوشمزگی‌های رنگارنگ او بود. (فارسی دوازدهم)

۲. حس‌آمیزی از نوعِ حسی _ انتزاعی

ملّت‌ها و قبایل مختلف که بوی پیشرفت اروپا به مشامشان نرسیده بود... (فارسی یازدهم)

پ.ن: در مقاله‌‌هایی تحت عنوان‌های «بررسی و تحلیل حس‌آمیزی در سه دفتر شعر فریدون مشیری» و «بررسی چگونگی تلفیق حواس و حس‌آمیزی در مجموعه‌شعر سایهٔ عمر رهی معیّری» در مورد این تقسیم‌بندی به صورت مبسوط توضیح داده‌ام.

خب امیدوارم که این مطلب واسه‌تون مفید باشه و اگه فکر می‌کنین این نکتهٔ کوچیک برا دوستتون هم مفیده، لطفا براش بفرستید. ممنون از توجّهتون.

❇️ محسن برزوک _ دبیر زبان و ادبیات فارسی

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نکته_های_نگارشی

❇️ مقایسه کاربرد واژگان پارسی در آثار شاعران کلاسیک ایران

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#قیچی

 ✳️ این واژه با نام‌های اصیل فارسی  دوکارد، گاز و ناخن‌پیرای نیز در فرهنگ ها نیز ثبت شده است.

  برای این ابزار _ ساخت و اختراع این ابزار منسوب به لئوناردو داوینچی است_  در زبان فارسی مدِتی نام عربی  آن، مقراض به کار می رفت اما در دورهٔ جدید در ایران با نام ترکی قیچی (در اصل قیچا) به کار رفت. 
           
    برخی ریشهٔ این واژه را قی‌چین یعنی ابزاری که قی شمع را می‌چیند دانسته‌اند.

    در منابع مختلف که مورد بررسی قرار گرفت مطلب و ریشه خاصی ذکر نشده است  در یک منبع هم این واژه را  《قرچی》دانسته اند که با معنی کوتاه کردن در منبعی یافت نشد.

   اما به نظر بنده دو مطلب می تواند با ریشه این واژه مرتبط باشد هر چند که دیدگاه شخصی است و شاید علمی نباشد:

.۱) قیچ در زبان ترکی معادل 《پا》می باشد و احتمالاً به دلیل شباهت از این واژه استفاده شده است.

۲) واژه《قرچ》صوت و آوای بُرش را در ذهن تداعی می کند که با تحوّل واژگانی به قیچی مبدّل شده است.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#پیژامه

✳️ اصل این واژه در زبان فارسی، پای جامه بوده است؛ یعنی جامه یا لباس پا.

 ❇️ پای جامه از زبان فارسی به زبان هندی رفته است؛ چرا که زبان فارسی روزگاری در شبه قاره هندوستان رواج داشته است. پس از آن که انگلستان هندوستان را به استعمار خود درآورد برخی از واژگان از هندی به انگلیسی رفتند. پای جامه از آن واژه هایی است که فرانسویان از زبان انگلیسی گرفتند و به صورت پیژاما (pyjama) تلفظ نمودند. از فرانسه با لفظ پیژامه وارد زبان فارسی شد.
 
 پیژامه: پای + جامه = جامه ی پا

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#چمدان

✳️ چمدان همان «جامه دان» فارسی است که به زبان روسی وارد شده است پس از تغییر درلهجه زبان فارسی دوباره به زبان فارسی وبه صورت «چمدان» برگشته است.

 ❇️ می دانیم که «- دان» در واژۂ جامه دان مانند قنددان، نمکدان، چایدان و... مفهوم جا و مکان کوچک را می رساند.

    پس، جامه دان یعنی یعنی محفظه ای که در آن لباس می گذارند.

◀️ این واژه فارسی در گذر زمان و با داد و ستد زبانی به زبان روسی سفر کرده و پس از تغییر در تلفظ ، دوباره به زبان فارسی آمده است.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#پاسخ

 ✳️ پاسخ در اصل از دو واژه  «پات + سخن» یا «پاد + سخن»  تشکیل شده است.

  ❇️ در لغت نامه های معتبر فارسی، برای واژه «پاد یا پات » معانی مختلفی از جمله :  تخت و اورنگ ، نگهبان و بزرگ ثبت شده است. یکی  از معانی آن به عنوان پیشوند منفی ساز  یا ضد و مخالف می باشد که در برخی کلمات نیز  مانند « پادزهر » که در معنی ضد زهر به کار رفته شده است. پس  واژه « پاسخ » نیز در  معنای جواب سخن یا ضدسخن بوده است  که به مرور زمان حروف «ت» یا «د٫» و «ن» از آن حذف شده است و به گونه ی واژه ای روان تحت عنوان «پاسخ » درآمده است.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#آدینه

✳️ این واژه در ایران باستان  ati-ayanaka بوده است که به معنای حرکت به سویی و جمع شدن درآن نقطه می باشد

(فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی، دکتر محمد حسن دوست، ناشر: فرهنگستان زبان و ادب فارسى، ۱۳۸۳.)

که دقیقا معادل عربی آن «جمعه» می باشد و این دقیقا بیان می سازد که جمع شدن در نقطه ای برای عبادت و در روزی خاص، ریشه ای باستانی دارد.

آدیانکا←آدیانکه←آدیانه←آدینه

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#دشنام

✳️ «دُش» در زبان فارسی به معنای «ضد» و « ازبین برنده» می باشد.

دشنام= ضدّنام. کلمه ای که خوشنامی را ازبین می برد.

نمونه های دیگر برای «دُش»:

دشوار= دش (ضد) + خوار (ضد آسان) = ضد آسان
دشمن= ضدّ من

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#معنا_شناسی_واژه
#نام_چند_پرنده_با_ماخذ_این_نام_ها

#قناري:

اين لغت از نام موطن اين پرنده يعني كاناري[canary] كه نام مجمع الجزائري است در اسپانيا گرفته شده است. canary ريشه لاتيني دارد. مشتق است از canis به معني"سگ".
🐤🐦🐧
❇️ خاستگاه "نام "چند پرنده ديگر:

#طوطي:

از اصل هندي مأخوذ است.

#طاووس:

اصل شرقي و احتمالا هندي دارد به دليل منشأ پراكندگي اين جانور در هندوستان.

#قو:

از تركي وارد فارسي شده است و نام آواست.

پ.ن. نام آوا: صداهاي طبيعي و بي معناي پيرامون ما(صداي موجودات زنده و غير زنده) را گويند.

#زاغ:

پرنده اي از خانواده كلاغ است. از ريشه -zag به معني صدا برآوردن، آواز خواندن.
در نماد شناسي بين زاغ و كلاغ تفاوت چنداني لحاظ نشده است.
در ايران باستان پرنده اي مقبول است. پيك خورشيد و نماد روشناييست.تشرف به آيين مهرپرستي هفت مرتبه دارد كه مرتبه اول آن كلاغ است.
بديمني و شومي كلاغ از تاثير آرا و عقايد أعراب بوده كه صداي أو را خبر از هجران و جدايي و مرگ مي دانند.

❇️ منابع:

فرهنگ ريشه شناختي زبان فارسي دكتر حسن دوست
فرهنگ اشارات دكتر شميسا

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نکته‌_هایی_از_دستور_خط_فارسی
#پسوند_سان_گر_و_گری

✳️ پسوند «-سان» همواره با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله از واژۀ پیش‌از خود نوشته می‌شود، مگر در: همسان، یکسان

پسوندهای «-گر» و «-گری» در واژه‌هایی که نویسۀ پایانی آن‌ها «ها»ی ملفوظ یا «ط» و «ظ» باشد، جدا نوشته می‌شوند: توجیه‌گر، افراط‌گری و نیز در واژه‌هایی که نویسۀ پایانی آن‌ها «ی» باشد، درصورتی‌که دشوارخوان گردد، با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شوند: لاابالی‌گری.

@theapll
@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#منهای_ویرایش
#آشنایی_با_اصطلاح
#گربه‌_شور 😁

گربه‌شور کردن: چیزی را به‌عجله و ناتمام شستن.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

◽️
نگاهی به مسئلۀ دستورخط
نقدی بر ویراست جدید دستورخط فارسی فرهنگستان

نازنین خلیلی‌پور

#دستورخط‌_‌فارسی
#نازنین‌_‌خلیلی‌پور

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

◽️
نگاهی به مسئلۀ دستورخط
نقدی بر ویراست جدید دستورخط فارسی فرهنگستان

نازنین خلیلی‌پور

داشتن دستورخط مصوب، یا بهتر بگویم نظام‌مند، یکی از دستاوردهای فرهنگی هر کشور، و البته تدوین آن یکی از وظایف مهم فرهنگستانِ زبان است. با این ‌حال شاید این موضوع در نظر بعضی‌ها سطحی و کم‌اهمیت باشد یا مسئله‌ای به نظر آید که بحث درباره‌اش بی‌نتیجه‌ باشد، ولی به‌ هر روی گریزی از آن نیست...

و اما اکنون که گروه دستورنویسی فرهنگستان همت کرده و ویراست جدید دستورخط را ارائه کرده، وظیفۀ زبان‌شناسان و ویراستاران است که این ویراست را موشکافانه و تخصصی نقد کنند و محاسن و معایبش را برشمارند. باید بررسی کرد که چرا تاکنون ناشران از این دستورخط پیروی نکرده‌اند و هر کدام شیوۀ خود را پی گرفته‌اند و چه عواملی در این مسئله دخیل بوده است.

@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi

#نکته_های_نگارشی
#کاربرد_نادرست_جناب_برای_بانوان

✳️ واژهٔ «جناب» عنوانی احترام‌آمیز برای مردان است. این واژه را برای زنان به‌کار نبریم.
خانمی می‌گفت: ظاهراً بعضی معلمان این نکته را نمی‌دانند و چند بار همکارانِ خانم را با عبارتِ «جنابِ سرکار خانمِ...» خطاب کرده‌اند.

@ghalamamouz
@molavi_asar_o_afkar
@makhzanenokatenegarshi_virayashi