بر اساس سیمای جمعیتی ایران در سال ۱۴۰۳، کشور در طی دو دههٔ آینده دچار بحران سالمندی خواهد بود. این بحران به‌ویژه با افزایش میانگین سن ازدواج در کشور و تجرد قطعی صدها هزار دهه‌شصتی و دهه‌هفتادی و افزایش نسبت سالمندان به جوانان در کل جمعیت تشدید خواهد شد. این موضوع مسائل اجتماعی و روانی و رفاهی متعددی برای جامعه ایجاد خواهد کرد. برای جلوگیری از این مسائل باید سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود. پژوهش دربارهٔ مسائل و چالش‌های میانسالان کنونی که در سال‌های آینده سالمند می‌شوند نیز برای این سیاست‌گذاری‌ها ضروری است.

@masoudzamanimoghadam

برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز

سال نو را خدمت همهٔ شما عزیزان تبریک می‌گویم و برای‌تان سالی نیکو و پُربرکت آرزومندم.🌱

این ظرف هفت‌سین را نیز خودم درست کرده‌ام ☺️

نوروز ۱۴۰۴

عده‌ای از هم‌وطنان به‌مناسب تحویل سال نو رفته‌اند بر مقبرهٔ حکیم فردوسی و شعارهای ضداسلامی داده‌اند. قطعاً این شعارها از سر شعور نیستند، بلکه نشان‌دهندهٔ نوعی جهل و واکنش مبتذل و ناآگاهانه به شرایط سیاسی‌اند. فردوسی بزرگ که نام‌اش، ابوالقاسم، نیز از کنیهٔ پیامبر (ص) گرفته شده، در شاهنامه به مدح و ستایش اسلام و حضرت محمد (ص) و اصحاب و اهل بیت ایشان پرداخته است و ارادت‌اش به آن‌ها را نشان داده است.

@masoudzamanimoghadam

عید سعید فطر را به همهٔ عزیزان تبریک می‌گویم.

ماه مبارک رمضان با تمام برکات فردی و اجتماعی‌اش به پایان رسید. یکی از ویژگی‌های اجتماعی در خاتمهٔ این مهمانی خدا، زکات فطریه است. فطریه مصداقی از همدلی اجتماعی و حمایت از نیازمندان در جامعه است. در این روزهای دشوار اقتصادی، در پرداخت فطریه کوتاهی نکنیم و با دستگیری از دیگران، میل به دیگردوستی را زنده نگه داریم.

@masoudzamanimoghadam

🔵 معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه لرستان برگزار می‌کند:

🟢 دورهٔ آنلاین خوانش کتاب «قرآن و جامعه»

🎤 درس‌گفتاری از مسعود زمانی مقدم

🔹 ۱۰ جلسه
🔸یکشنبه‌ها، ساعت ۲۰، از ۱۷ فروردین ۱۴۰۴

🔹 فرامرز رفیع‌پور، جامعه‌شناس برجستۀ ایرانی، کتاب قرآن و جامعه: مدل نظام اجتماعی قرآن را با هدف بررسی جامعه‌شناختی متن قرآن نوشته است. این اثر هزارصفحه‌ای در سال ۱۴۰۲ و در ۸۲ سالگی ایشان منتشر شد. او در این کتاب به‌طور گسترده و عمیق تلاش کرده است تا با تفسیر ساختارمند و نظام‌مند آیات قرآن به یک مدل منسجم از نظام اجتماعی در قرآن دست یابد، با این داعیه که این مدل نظام اجتماعی قرآنی می‌تواند برای هدایت انسان و جامعه، به‌ویژه در ایران و برای حل مسائل اجتماعی، به‌کار گرفته شود. در دورهٔ خوانش این کتاب، به بررسی این کتاب پرداخته خواهد شد.

✳️ برای حضور در این دوره و اطلاع از جلسات به گروه تلگرامی زیر بپیوندید:

@Quran_Society

@masoudzamanimoghadam

🟢 میانه‌روی؛ مسیری برای بازگشت به جامعه

✍️ مسعود زمانی مقدم

🔹 منتشرشده در روزنامه فرهیختگان، شمارهٔ ۴۳۷۹، یکشنبه ۱۷ فروردین ۱۴۰۴، صفحات ۱ و ۲

آنچه امروز می‌توان از آن دفاع کرد، میانه‌روی است؛ میانه‌روی در سیاست، در روشنفکری و در هرگونه کنش سیاسی و حتی انتقادی. جامعه ایران با چالش‌ها و موانع متعددی در رابطۀ میان دولت و ملت روبه‌رو است. در چنین شرایطی، هرگونه تندروی مانند ریختن نفت بر آتش بحران‌هاست. در شرایط فعلی، تندروی چیزی جز تخریب جامعه نیست. برای عبور از بحران‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، چاره‌ای جز اتخاذ رویکردی متعادل نداریم. بنابراین، ضروری‌ترین تصمیم برای جامعه ایرانی در وضعیت کنونی، انتخاب راه میانه‌روی است، که لازمۀ آن نیز تقویت مدارای سیاسی-اجتماعی است.

اما میانه‌روی از زمینه و بطن جامعه شکل می‌گیرد و معیار میانه‌روی باید از خود جامعه گرفته شود؛ بازگشت به جامعه، ضرورتی انکارناپذیر است. جامعه واجد ظرفیت‌هایی است که می‌تواند معیاری برای زیست اجتماعی متعادل فراهم کند. ارزش‌ها، باورها، نگرش‌ها و نیازهای اجتماعی گروه‌ها و اقشار گوناگون جامعه به ما نشان می‌دهند که چگونه می‌توان چارچوبی برای میانه‌روی ترسیم کرد. امروزه با تکثر جهان‌بینی‌ها و نگرش‌های مختلف در جامعه مواجه‌ایم. در چنین فضایی، مدارا با این تنوع اجتماعی نه‌تنها راهی برای برون‌رفت از وضعیت کنونی، بلکه کلید ساختن جامعه‌ای پایدار است.

جامعه ایرانی با بحران‌های متعددی مواجه است: دشواری‌های اقتصادی، نابرابری‌های فزاینده، کاهش سطح رفاه عمومی، افزایش بی‌اعتمادی و ناامیدی اجتماعی، و گسترش نارضایتی اجتماعی. در چنین فضایی، دو گرایش افراطی شکل گرفته است؛ عده‌ای که به تغییرات سریع و بنیادین باور پیدا کرده‌اند و گروهی به انفعال و پذیرش وضعیت موجود گرایش یافته‌اند. اما هیچ‌یک از این دو مسیر، راه‌حلی پایدار برای خروج از بحران‌ها عرضه نمی‌کنند. آنچه می‌تواند کشور را از این وضعیت دشوار خارج کند، رویکردی مبتنی بر میانه‌روی و الزامات آن یعنی گفت‌وگو، مدارا و اصلاحات تدریجی است.

👈🏼 ادامه یادداشت در لینک زیر:
https://farhikhtegandaily.com/page/265152/

@masoudzamanimoghadam

🟢 خوانش کتاب «قرآن و جامعه» نوشتهٔ فرامرز رفیع‌پور

🎤 درس‌گفتاری از مسعود زمانی مقدم

🔸 جلسهٔ نخست، ۱۷ فروردین ۱۴۰۴

@masoudzamanimoghadam

🔸انجمن جامعه‌شناسی ایران (دفتر لرستان) برگزار می‌کند:

🔴 ایده‌یابی و مسئله‌پردازی برای پژوهش

🎤 مدرس: دکتر مسعود زمانی مقدم
(جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه)

🔹 ۴ ساعت در ۲ جلسه
🔹 ۱ و ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۹ تا ۲۱
🔹 ظرفیت کارگاه محدود است.

🧑🏻‍🏫 مخاطبان: دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد در رشته‌های علوم اجتماعی، روان‌شناسی، علوم تربیتی، مطالعات فرهنگی، انسان‌شناسی و سایر رشته‌های مرتبط با علوم اجتماعی و رفتاری

💡دربارهٔ کارگاه: یافتن مسئلۀ پژوهشی یکی از مهم‌ترین و دشوارترین مراحل در مسیر نگارش پایان‌نامه/رساله است. بسیاری از دانشجویان با دشواری‌هایی مانند کلی‌نگری، ابهام در تعریف مسئله، یا ناتوانی در یافتن ایده و مسئله پژوهشی مواجه‌اند. این کارگاه با هدف کمک به دانشجویان در جهت تعریف دقیق‌تر، روشن‌تر و منسجم‌تر مسئلۀ پژوهشی، طراحی شده است تا دانشجویان بتوانند پایه‌ای محکم برای پژوهش خود بنا نهند.

👈🏼 برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام به @edusocio پیام بدهید.
@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

🔴 نقدی بر سانتیمانتالیسم روشنفکرانۀ مصطفی مهرآیین

✍️ مسعود زمانی مقدم

🔹 منتشرشده در روزنامه فرهیختگان، شمارهٔ ۴۳۹۰، ۳۰ فروردین ۱۴۰۴، صفحهٔ ۷

مصطفی مهرآیین، در جایگاه یک جامعه‌شناس اساساً فاقد ایده و اندیشه‌ای منسجم و قابل‌توجه است که بخواهد نقد شود. ازاین‌رو، صرفاً می‌توان به ظهور و بروز نمایش‌گونهٔ او در فضای مجازی پرداخت. او با سخنرانی‌ها و نوشته‌های جنجالی‌اش در نگاه اول تصویری از یک روشنفکر فرهیخته ترسیم می‌کند، اما وقتی لایه‌های ظاهری این لفاظی‌ها را کنار می‌زنیم، با خلئی عمیق مواجه می‌شویم که نه‌تنها به فهم جامعهٔ ایران کمکی نمی‌کند، بلکه مانعی در برابر شکل‌گیری یک جامعه‌شناسی اصیل، منسجم و متناسب با واقعیت‌های بومی و زمینه‌مند این سرزمین می‌شود.

سخنرانی‌ها و نوشته‌های او اغلب با اعتمادبه‌نفسی ارائه می‌شوند که البته به‌ندرت با محتوای عمیق و تحلیلی همراه است. با ارجاعات متعدد به نظریه‌پردازان غربی، گویی هدفش نه تبیین مسائل اجتماعی، بلکه تحت‌تأثیر قرار دادن مخاطب با هیاهوی کلامی است. گفته‌های او چیزی فراتر از انفجار احساسات تند و آتشین نیستند؛ عباراتی که پشت نام‌هایی از متفکران برجسته پنهان شده‌اند، این استنادها اغلب سطحی و بدون انطباق با زمینه‌های تاریخی و فرهنگی ایران هستند. او به‌جای ارائه تحلیل‌های عمیق و زمینه‌مند، تنها به‌ردیف کردن اسامی و اصطلاحات بسنده می‌کند. این رویکرد بیش از آنکه روشنگر باشد، اذهان مخاطبان را در نوعی احساسات‌گرایی تسکین‌دهنده سرگردان می‌سازد. مخاطب معمولاً پس از شنیدن و خواندن او، شاید لحظه‌ای احساس کند که به درک تازه‌ای از جامعه رسیده است، اما در عمل صرفاً نوعی بروز خشم و تهییج احساسات را تجربه می‌کند.

به نظر می‌رسد خشم چشمانش را نسبت به دیدن واقعیت بسته است و سوار بر موج خشم و نارضایتی عمومی، خود نیز دچار نوعی سردرگمی فکری شده است. با لحنی و عباراتی تند، به انتقاد از وضعیت موجود می‌پردازد و به‌سرعت توجه مخاطبان را جلب می‌کند. وقتی به حرف‌هایش گوش می‌دهید، لحظه‌ای احساس می‌کنید که قرار است چیزی مهم دستگیرتان شود، اما در پایان، آنچه نصیبتان می‌شود، فقط هیجان زودگذری است که به‌سرعت فرومی‌نشیند. از خود بپرسید؛ بعدازاین همه سخنرانی و ادعا، چه فهمی از جامعه ایران به دست آورده‌اید؟ چه ابزار تحلیلی یا راهکار عملی در اختیارتان گذاشته شده؟ پاسخ اغلب «تقریباً هیچ» است. مهرآیین به‌جای آنکه معلم یا راهنمایی برای فهم پیچیدگی‌های اجتماعی باشد، صرفاً به یک محرک احساسی در فضای رسانه‌ای تبدیل شده که احساسات شما را قلقلک می‌دهد و بعد شما را با دستانی خالی رها می‌کند. بله! اصالت فکری در گفته‌ها و نوشته‌های او مشاهده نمی‌شود.

ایشان در یکی از گفت‌وگوهایش اعلام می‌کند «من و امثال من دنبال ساختن راه دیگری هستیم». ولی چه راهی؟ آیا این «راه دیگر» چیزی جز بیراهه‌ای است که به پراکندگی فکری و ابتذال اندیشه ختم می‌شود؟ ادعاهایش در حد شعارهای پرزرق‌وبرق باقی می‌مانند که عامه مخاطبان را در ابتذال بیشتری فرومی‌برد.

همچنین گویی خود را تنها کسی می‌داند که کتاب‌خوانده و به حقیقت دست یافته است. این خودحق‌پنداری موجب شده احساساتش بر عقلانیتش غلبه کند و به دام نوعی سانتیمانتالیسم روشنفکرانه بیفتد که شاید در نگاه اول جذاب باشد، اما با نگاهی دقیق‌تر پوچی‌اش آشکار است. برخلاف بسیار از جامعه‌شناسان و متفکرانی که در فضای عمومی حضور دارند اما خود را به دست امواج رسانه‌ای نمی‌سپارند، او گویی شیفته دیده‌شدن است و این شیفتگی، او را از مسیر اندیشه و واقع‌بینی منحرف کرده است.

تندروی مهرآیین نه‌تنها به تحلیل مسائل اجتماعی کمکی نمی‌کند، بلکه به ابتذال اندیشه منجر می‌شود. خشم او هرچند ممکن است قابل‌فهم بوده و ریشه در وضعیت اجتماعی داشته باشد، اما به‌جای آنکه به فرصتی برای تحلیل و اندیشه‌ورزی تبدیل شود، به نیروی مخربی بدل شده که هم خودش را کور می‌کند و هم مخاطبانش را. این نوع تندروی‌ها، جامعه‌شناسی را از یک علم روشمند و دقیق به مجموعه‌ای از شعارهای احساسی و تهی تقلیل می‌دهند. جامعه‌شناسی نیازمند نگاهی عقلانی و تجربی است که بتواند واقعیت‌ها را بادقت موشکافی کند، نه انفجارهای احساسی که تنها به تهییج لحظه‌ای می‌انجامند.

👈🏼 ادامه و متن کامل یادداشت را در لینک زیر:
https://farhikhtegandaily.com/page/265775/

@masoudzamanimoghadam

🟢 خوانش کتاب «قرآن و جامعه» نوشتهٔ فرامرز رفیع‌پور

🎤 درس‌گفتاری از مسعود زمانی مقدم

🔸 جلسهٔ دوم، ۳۱ فروردین ۱۴۰۴

▪️فایل جلسه نخست

@masoudzamanimoghadam

سرانجام ترجمۀ کتاب ویریلیو و رسانه منتشر شد و امروز این پنج جلد را از طرف انتشارات دریافت کردم.

🔹 نویسنده: جان آرمیتِج
🔹 مترجم: مسعود زمانی مقدم
🔹 ناشر: انتشارات پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی
🔹 چاپ نخست: ۱۴۰۴، ۲۰۷ صفحه

ترجمۀ این کتاب را به استاد عبدالحسین نیک‌گهر تقدیم می‌کنم، به پاس یک عمر فعالیت و تلاش ارزشمند ایشان در علوم اجتماعی ایران.

پل ویریلیو (۲۰۱۸-۱۹۳۲) فیلسوف، نظریه‌پرداز و منتقد فرانسوی است که تخصص‌اش در نقد و بررسی تکنولوژی هنر و رسانه است. جان آرمیتِج سال‌ها در اندیشه‌های ویریلیو مطالعه و تأمل کرده است و این چهارمین کتابی است که دربارهٔ او نوشته است.

🔴 فهرست کتاب:

▪️سپاسگزاری
▪️مقدمۀ مترجم
▪️مقدمه نویسنده

▪️فصل اول: زیبایی‌شناسی ناپدیدی
▪️فصل دوم: سینما، جنگ، و لجستیک ادراک
▪️فصل سوم: رسانه‌های نوین: بینایی، اینرسی، و تلفن همراه
▪️فصل چهارم: شهر وحشت: حلقۀ تصویر ابزاری تلویزیون و حوادث رسانه‌ای
▪️فصل پنجم: کار منتقد هنر تکنولوژی: موزۀ سوانح

▪️نتیجه‌گیری
▪️راهنما برای مطالعۀ بیشتر
▪️ واژه‌نامه
▪️منابع

@masoudzamanimoghadam

مقدمۀ مترجم بر کتاب ویریلیو و رسانه نوشتۀ جان آرمیتج، انتشارات پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، چاپ نخست: ۱۴۰۴

کتاب ویریلیو و رسانه نوشتۀ جان آرمیتِج به بررسی عالمانۀ اندیشه‌ها و آثار پل ویریلیو، فیلسوف و نظریه‌پرداز فرانسوی، می‌پردازد. این چهارمین کتابی است که آرمیتج دربارۀ ویریلیو نوشته است.

اساساً خوانش و فهم نظریه‌ها و نوشته‌های پسامدرنیست‌ها بسیار دشوار است و ترجمۀ آن‌ها دشوارتر. چنین متونی ضمن پیچیدگی‌های مفهومی و نظری ذاتی‌شان دارای خصلتی میان‌رشته‌ای‌اند و از نظر نگارشی نیز متن‌شان عمدتاً سنگین، مبهم، و مملو از واژه‌سازی‌های فراوان است. خود نویسندۀ این کتاب نیز علاوه بر توضیح ده‌ها مفهوم جدیدی که ویریلیو وضع کرده است، چند اصطلاح خاص خودش را ساخته است. از این‌رو، در ترجمۀ این اثر گریزی از آوردن پانویس‌های متعدد انگلیسی نداشته‌ام. همچنین در ترجمۀ برخی از واژگان یا اصطلاحات، به دلیل کثرت و نوع خاص استفاده از آن‌ها و برای فهم بهتر متن، صورت انگلیسی آن‌ها را به کار گرفته‌ام، برای مثال، واژگان «تکنولوژی»، «اینرسی»، «لجستیک». با وجود این، تا جایی‌که ممکن بوده است از معادل‌های فارسی استفاده کرده‌ام.

در این متن، در موارد زیادی عامدانه از افعال نامعمول استفاده شده است که در ترجمه سعی کرده‌ام این رویه را تغییر ندهم. مگر در برخی از موارد که برخی از این افعال در فارسی به‌هیچ‌وجه معنی را نمی‌رساند. در واقع سبک نوشتاری نویسنده که البته مبتنی بر سبک و اصطلاحات خود ویریلیو است، در ترجمۀ فارسی آن حفظ شده است. همچنین کوشیده‌ام حتی‌الامکان زبان نسبتاً ادبی نویسنده را منتقل کنم و متن را ساده‌سازی نکنم.

افزون بر این، در این کتاب از واژگان گوناگون نسبتاً مترادفی استفاده شده است که بسیار دقت کرده‌ام این واژگان را به جای هم نیاورم، برای مثال واژگان «حادثه»، «سانحه»، «تصادف»، «رویداد»، «رخداد»، و «تصادم»، یا واژگان «دهشت»، «وحشت»، «ترس»، «هراس»، «خوف»، و «ترور»، یا واژگان «کلان‌شهر»، «اَبَرشهر»، «فراشهر»، و «پساشهر».

باری، امیدوارم که خوانندگان فرهیختۀ این کتاب بر خطاهای احتمالی من در ترجمۀ این اثر چشم بپوشند و کتاب را سودمند و آموزنده بیابند. در پایان، از جناب آقای دکتر محمد خندان بابت همکاری و صبوری‌شان بسیار سپاسگزارم.

ترجمۀ این کتاب را به استاد عبدالحسین نیک‌گهر تقدیم می‌کنم، به پاس یک عمر فعالیت و تلاش ارزشمند ایشان در علوم اجتماعی ایران.

مسعود زمانی مقدم
مرداد ۱۴۰۲، خرم‌آباد

https://www.tgoop.com/masoudzamanimoghadam/2091

سه کتاب:

▪️پژوهشی در جامعه‌شناسی مرگ، ۱۳۹۵
▪️مونتسکیو و روسو: پیشگامان جامعه‌شناسی، ۱۳۹۷
▪️ویریلیو و رسانه، ۱۴۰۴

@masoudzamanimoghadam

🟢 خوانش کتاب «قرآن و جامعه» نوشتهٔ فرامرز رفیع‌پور

🎤 درس‌گفتاری از مسعود زمانی مقدم

🔸 جلسهٔ سوم، ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴

▪️فایل جلسه‌های نخست و دوم

@masoudzamanimoghadam

انتشارات پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در سال‌های اخیر کتاب‌های خوبی منتشر کرده است.
https://www.tgoop.com/rcicapubir

🔴 دورهٔ آموزشی آنلاین «سنت علوم اجتماعی آلمان»

🎤 مسعود زمانی مقدم
(دکتری جامعه‌شناسی و مدرس دانشگاه)

🔹 چهارشنبه‌ها، ساعت ۲۱، از ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
🔹 ۳ جلسهٔ ۹۰ دقیقه‌ای
🔹 هزینه: ۱۰۰ هزار تومان

👈🏼 ثبت‌نام از طریق لینک زیر:
https://B2n.ir/j16900

@masoudzamanimoghadam

با عضویت یا تمدید عضویت‌تان در انجمن جامعه‌شناسی ایران، به تقویت این نهاد و رشد جامعه‌شناسی در جامعهٔ ایرانی کمک کنید.

اطلاعیه تمدید عضویّت و پذیرش عضویت جدید انجمن جامعه‌شناسی ایران

🟢 بستری مقدس برای همبستگی ملّی

✍️ مسعود زمانی مقدم

🔹 منتشرشده در روزنامه فرهیختگان، شمارهٔ ۴۴۰۶، ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، صفحات ۱ و ۷

هر ساله میلیون‌ها نفر از سراسر ایران گرد هم می‌آیند تا در حرم امام رضا(ع)، فضایی سرشار از معنویت، تجربه‌ای مشترک در زیارت و عبادت را رقم بزنند. حرم رضوی صرفاً یک زیارتگاه مذهبی نیست؛ این مکان، نمادی ملّی برای ایران است، جایی که هویت دینی و ایرانی در هم تنیده شده و وحدت و همبستگی اجتماعی تبلور می‌یابد. زائران از تمام اقوام ایرانی در این کانون مقدس به هم می‌پیوندند و تفاوت‌های قومی، زبانی و طبقاتی را در سایه هویتی مشترک به حاشیه می‌رانند. از منظر جامعه‌شناختی، این زیارتگاه عظیم نه‌تنها یک مکان دینی، بلکه بستری پویا برای بازتولید سرمایه اجتماعی، تقویت هویت ملّی و کاهش شکاف‌های اجتماعی است.

حرم امام رضا(ع)، فراتر از یک زیارتگاه، مجموعه‌ای عظیم است که شامل مضجع شریف هشتمین امام شیعیان، مسجد گوهرشاد، موزه، کتابخانه، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، بیمارستان‌ها و دیگر امکانات می‌شود. این مجموعه به‌ویژه از دوره صفویه که تشیع به‌عنوان دین رسمی ایران تثبیت شد، به نمادی محوری در هویت شیعی-ایرانی بدل شده است. حرم می‌تواند به‌تعبیر پی‌یر نورا یک «مکان خاطره» باشد؛ فضایی که حافظه تاریخی، دینی و ملّی ایرانیان را بازمی‌نمایاند و خاطره جمعی را تقویت می‌کند.

این همگرایی عظیم، بستری منحصربه‌فرد برای تعاملات اجتماعی فراهم می‌آورد که در آن هویت‌های قومی و محلی در زیر هویت دینی-ملّی کمرنگ می‌شوند. حرم فضایی است که افراد از پیشینه‌های متنوع در آن به‌تعبیر بندیکت اندرسون به یک «جماعت خیالی» می‌پیوندند؛ جماعتی که از طریق نمادها، آیین‌ها و روایت‌های مشترک، حس تعلق به ایران اسلامی را بازتولید می‌کنند.

حرم امام رضا(ع)، با آیین‌های پرشور خود، همچون صحنه‌ای است که افراد از هر قشر و قوم در آن حضور دارند. صدای زیارت‌نامه‌خوانی، نوای نقاره‌ها و عطر گلاب، فضایی خلق می‌کند که زائران در آن، فارغ از تفاوت‌های اجتماعی، در مناسکی مانند نماز جماعت، غبارروبی حرم و جاروکشی صحن‌ها و پذیرایی با غذا و چای مشارکت می‌کنند. این آیین‌ها «آگاهی جمعی» را بیدار می‌کنند؛ حالتی که افراد را از طریق تجارب عاطفی مشترک به یک جامعه اخلاقی بزرگ‌تر متصل می‌سازد. در این فضا، تمایزات اجتماعی محو می‌شوند و حس هم‌سرنوشتی در میان زائران شکل می‌گیرد. در واقع، این آیین‌ها نه‌تنها سرمایه اجتماعی را تقویت می‌کنند، بلکه حرم را به نمادی ملّی برای وحدت و همدلی تبدیل کرده‌اند که فراتر از مذهب، ایرانیان را به هم پیوند می‌دهد.

حرم رضوی، گنجینه‌ای از روایت‌های تاریخی و دینی ایران است. از دوره صفویه تا رویدادهای معاصر مانند نهضت مشروطه، انقلاب اسلامی و تجمعات ملّی، همواره یکی از مراکز مهم تحولات ایران بوده است. معماری باشکوه آن، با کاشی‌کاری‌های رنگارنگ و گنبد طلایی، بازتابی از تمدن ایرانی-اسلامی است که حس غرور ملّی را در زائران بیدار می‌کند. حرم گذشته و حال را به هم پیوند می‌دهد. حضور شاعران، علما و رهبران در این مکان، آن را به نمادی از تداوم فرهنگی و ملّی تبدیل کرده است. زائران با قدم گذاشتن در این فضا، به روایتی مشترک از تاریخ شیعی-ایرانی متصل می‌شوند. این نقش حرم به‌عنوان نمادی ملّی، به‌ویژه در کشوری با گوناگونی قومی و زبانی، به بازتولید حس تعلق به یک کل بزرگ‌تر کمک می‌کند.

سرزمین ایران با تنوع قومی‌اش همواره با چالش انسجام ملّی روبه‌رو بوده است. حرم امام رضا(ع)، به‌عنوان یک فضای بی‌طرف و مقدس، این تفاوت‌ها را در خود حل می‌کند. اینجا، هویت دینی بر هویت‌های قومی و محلی غلبه می‌کند و زائران را به یک هدف مشترک وصل می‌سازد. یک زائر کُرد کنار یک لُر زیارت‌نامه می‌خواند، یک بلوچ با یک عرب نذری تقسیم می‌کند. یک تُرک به یک گیلک چای می‌دهد. این تعاملات، زمینه‌ای برای گفت‌وگوی بین‌فرهنگی فراهم می‌آورد و تنش‌های قومی را کاهش می‌دهد و حرم را به یکی از مهم‌ترین نهادهای وحدت‌بخش ملّی تبدیل می‌کند.

👈🏼 ادامه و متن کامل یادداشت در لینک زیر:
https://farhikhtegandaily.com/page/266605/

@masoudzamanimoghadam

🟢 خوانش کتاب «قرآن و جامعه» نوشتهٔ فرامرز رفیع‌پور

🎤 درس‌گفتاری از مسعود زمانی مقدم

🔸 جلسهٔ چهارم، ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴

▪️فایل جلسه‌های نخست و دوم و سوم

@masoudzamanimoghadam