نموداری که دکتر سادات‌‌شریفی در سخنرانی‌شان برای واکاوی اندیشۀ فوکو از آن بهره بردند.

✅ «لغزش قلمی هوشنگ گلشیری»
به قلم مسعود هوشیار

🩸 یکی از ایرادهای قلمی نویسندگان امروزِ زبان فارسی، این است که در جمع یا مفرد آوردن ساخت‌های اضافی و وصفی سردرگم‌اند. در زبان فارسی لازم نیست که مضاف و مضاف‌الیه و صفت و موصوف، ازدیدِ جمع و مفرد بودن باهم هماهنگ باشند.
‌
🩸 بگذارید مثال‌دار پیش برویم تا این لغزش قلمی را برایتان جا بیندازم؛ برای نمونه نمی‌گوییم «دختران قدبلندان»، «کوه‌های پوشیده‌ازبرف‌ها»، «خانه‌های روستایی‌ها»، بلکه می‌گوییم: «دختران قدبلند»، کوه‌های پوشیده‌ازبرف»، «خانۀ روستایی‌ها».
‌
🩸 به ساخت‌واژۀ «گل‌های باغچه‌های پارک» در جملۀ زیر بنگرید:
«گل‌های باغچه‌های پارک را کندند.»
در این جمله لازم نیست که گل را جمع ببندیم:
ویراسته: «گل باغچه‌های پارک را کندند.»
‌
🩸 نمونۀ دیگر:
«این نویسنده پس از ورود به شیراز به کتاب‌خانه‌های دانشگاه‌های دولتی سر زد.»
در این جمله نباید «کتاب‌خانه‌» را جمع می‌بستیم:
ویراسته: «این نویسنده پس از ورود به شیراز به کتاب‌خانۀ دانشگاه‌های دولتی سر زد.»
یا: «این نویسنده پس از ورود به شیراز به کتاب‌خانۀ چند دانشگاه‌ دولتی سر زد.»
‌
🩸 همچنین به ساخت‌واژۀ «شامپوهای کارخانه‌ها» بنگرید:
«به علت ناتوانی مردم در خرید، شامپوهای کارخانه‌های خصوصی را صادر کردند.»
ویراسته: «به علت ناتوانی مردم در خرید، شامپوی کارخانه‌های خصوصی را صادر کردند.»
برای بهتر فهمیدن این خطای زبانی، چند نمونۀ دیگر را می‌آورم:
اسباب‌بازی‌های بچه‌ها »»» اسباب‌بازی بچه‌ها
خمیرداندن‌های گیاهان دارویی »»» خمیردندان گیاهان دارویی
‌
🩸 هوشنگ گلشیری مقاله‌ای دارد با عنوان «زنجیره‌های اوزان در شعر نو». در این مقاله نیز گلشیری در چالۀ این لغزش قلمی افتاده است: چون «اوزان» جمع مکسر بوده، «زنجیره» را نیز جمع بسته است؛ درصورتی‌که باید می‌نوشت: «زنجیرۀ اوزان در شعر نو».
‌
🩸 البته که هوشنگ گلشیری در ادبیات فارسی بلندجایگاه است، ولی باز هم باید بدانیم که هر نویسنده‌ای باید ویراستاری کاربلد کنار دستش باشد، تا لغزش‌های هرچند اندکِ قلمی‌اش را ببیند و بویراید.
‌

مسعود هوشیار
جمعه ۳۰آذر۱۴۰۳

#ویرایش

شبکهٔ متن‌پژوهی
‏https://www.tgoop.com/matnpazhohi

♦️نشانی اینستاگرام👇🏻

‏https://www.instagram.com/invites/contact/?i=8ark11eewyn4&utm_content=tdjq7w‏

فال شب یلدای ۱۴۰۳

من دوست‌دار روی خوش و موی دلکشم