🧒 چطور در بحران‌ها از روان کودک‌مون مراقبت کنیم؟

اتفاقات سخت مثل جنگ یا حمله، حتی اگر بچه‌ها دقیق ندونن چی شده، می‌تونه براشون ترسناک باشه.

🟠اول

😔 بچه‌ها از اضطراب ما می‌ترسن، نه فقط از اتفاقا.
اولین قدم: آرامش خودمون رو حفظ کنیم.

💬دوم

🗣️ با زبون ساده و مهربون بهشون بگیم:
"من پیشت هستم. مراقبت می‌کنم. همه‌چی درست می‌شه."

📺 سوم

🚫 اخبار، صدای انفجار، تصاویر خشن...
اینا رو از بچه‌ها دور نگه داریم. مغزشون آماده‌ی این حجم از استرس نیست.

⏰ چهارم

🎨📚 خواب، غذا، بازی و قصه رو حفظ کن.
برنامه‌ی روزانه مثل پتو، به بچه‌ات امنیت می‌ده.

🎧 پنجم

✍️ بذار حرف بزنه، نقاشی بکشه، بازی کنه...
اینا راهیه که بچه‌ها ترس‌شون رو تخلیه کنن.

💛 در آخر

ما قوی‌ترین پناه بچه‌هامون هستیم.
تو این روزهای سخت، امن‌ترین نقطه‌ی دنیا باید آغوش ما باشه.


هستی حسینی
روانشناس و رواندرمانگر کودک و نوجوان


#کودک_در_بحران #والدگری_آگاهانه #سلامت_روان_کودک#انتشارات_مهرسا

شنیدن صدای موشک، انفجار یا شرایط اضطراری مثل جنگ برای کودکان (و حتی بزرگ‌ترها) ترسناک و آسیب‌زاست. تو چنین شرایطی، نقش والدین خیلی کلیدی می‌شه چون نحوه برخورد شما با موقعیت، مستقیماً روی احساس امنیت فرزندتون اثر می‌ذاره.

در ادامه، راهکارهایی برای والدین آوردم تا بتونن بهتر از بچه‌ها در این موقعیت‌ها حمایت کنن:

🛑 ۱. اول ایمنی
قبل از هر چیز، مطمئن شو که در مکان امنی هستید (پناهگاه، زیرزمین، اتاق بدون پنجره یا نزدیکترین مکان ایمن طبق دستورالعمل‌های محلی).
اگر باید سریع جابه‌جا بشید، فرزندت رو بغل کن و آرام اما محکم راهنمایی‌اش کن.

🧠 ۲. آرامش تو = آرامش کودک
کودکان از والدین الگو می‌گیرن. اگر تو ترس رو کنترل کنی، اونا هم راحت‌تر می‌تونن کنترل کنن. حتی اگه درونت ترسیده، سعی کن با صدای آروم، حرکات کنترل‌شده و تماس چشمی حس امنیت بدی.

جمله‌هایی مثل:

"ما الان توی جای امنی هستیم."

"این صداها ترسناکن ولی من پیشتم و مواظبتم."

🧸 ۳. بچه‌ها رو سرگرم یا مشغول نگه دار
برای منحرف کردن ذهن بچه‌ها از صداهای بیرونی:

کتاب بخون

بازی‌ ساده ذهنی (مثل حدس بزن، یا بازی‌های گفتاری)

نقاشی یا کاردستی (اگه امکانات هست)

عروسک یا اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش رو بهش بده

💬 ۴. راستگو باش، اما متناسب با سنش
بچه‌ها متوجه تغییر فضا می‌شن. بهتره واقعیت رو با زبان قابل فهم بگی، بدون اینکه ترس رو زیاد کنی.

برای کودک خردسال:

"گاهی آدم‌بزرگا با هم دعوا می‌کنن و صداهایی درمیاد. الان ما توی جای امنی هستیم. اینجا بمونیم تا دوباره آروم بشه."

🤗 ۵. تماس بدنی و محبت فیزیکی
بغل کردن، دست گرفتن، ناز کردن – این‌ها اثر مستقیم روی پایین آوردن اضطراب کودک دارن.

⏳ ۶. بعد از پایان خطر، با کودک حرف بزن
وقتی شرایط کمی بهتر شد:

اجازه بده احساساتش رو بیان کنه ("ترسیدی؟ دلت خواست گریه کنی؟")

با نقاشی یا بازی کمکش کن تا حس‌هاش رو تخلیه کنه

سعی کن روتین (مثل غذا، خواب، داستان قبل خواب) رو حفظ یا بازسازی کنی

⚠️ اگر کودک علائمی مثل:
شب‌ادراری

سکوت شدید یا اضطراب مداوم

چسبیدن بیش‌ازحد به والدین

کابوس‌های مکرر

نشون داد، این‌ها طبیعیه، اما در صورت ادامه باید از روان‌شناس یا مشاور کمک بگیرید.

هستی حسینی
روانشناس و رواندرمانگر کودک و نوجوان

#انتشارات_مهرسا#جنگ#کودک#کودکان

📍در هر سن چه اطلاعتی درباره‌ی جنگ به کودکان بدیم:

چون کودکان در هر سنی درک متفاوتی از «جنگ» دارند. اطلاعاتی که به آن‌ها می‌دیم باید متناسب با سن، سطح درک، و وضعیت روانی‌شون باشه. هدف از توضیح دادن، ایجاد امنیت روانی، صداقت بدون ایجاد ترس بیش‌ازحد و اجازه برای ابراز احساساته.

در ادامه، راهنمای گفت‌وگو با کودکان در سنین مختلف رو برات نوشتم:

👶 ۱. کودکان خردسال (۲ تا ۶ سال)
✅ چی بگیم:
این بچه‌ها هنوز مفهوم جنگ رو درک نمی‌کنن. بیشتر به احساس ناامنی یا تغییر رفتار اطرافیان واکنش نشون می‌دن.

باید با زبان ساده، احساسی و آرامش‌بخش صحبت کرد.

مثال:

«بعضی وقتا بزرگترا با هم دعوا می‌کنن، و ممکنه صدای بلندی بیاد. ما اینجا توی یه جای امن هستیم، و من همیشه کنارتم و ازت مراقبت می‌کنم.»

❌ چی نگیم:
جملات ترسناک یا خبری (مثل "بمباران شده" یا "خیلی‌ها کشته شدن")

توضیحات زیاد

👧👦 ۲. کودکان دبستانی (۷ تا ۱۰ سال)
✅ چی بگیم:
این بچه‌ها کنجکاوترن و ممکنه سوالاتی درباره دلیل جنگ، امنیت، و آینده داشته باشن.

می‌تونیم واقعیت رو بگیم اما با تأکید بر اینکه «ما مراقبیم» و «خیلی‌ها دارن کمک می‌کنن».

مثال:

«گاهی کشورها با هم مشکل پیدا می‌کنن و ممکنه بجای حرف زدن، جنگ کنن. این خوب نیست، ولی آدم‌های زیادی دارن تلاش می‌کنن تا دوباره همه‌چی آروم بشه. ما الان توی جای امنی هستیم و با هم از این روزها رد می‌شیم.»

نکته:
اجازه بده سوال بپرسه

جوابا رو کوتاه، درست و با اطمینان بده

🧑‍🦱 ۳. نوجوانان (۱۱ سال به بالا)
✅ چی بگیم:
نوجوان‌ها درک نسبی از سیاست، عدالت و رسانه دارن. پس بهتره با صداقت، اما بدون وحشت‌پراکنی صحبت بشه.

سعی کن گفت‌وگو دوطرفه باشه، نه فقط توضیح از سمت بزرگ‌تر.

مثال:

«واقعیت اینه که اوضاع پیچیده‌ست. جنگ همیشه دردناک و اشتباهه. اما ما باید بدونیم که توی هر شرایطی می‌تونیم کنار همدیگه، مهربونی و انسانیت رو حفظ کنیم. سوالی داشتی، هر وقت خواستی بپرس.»

نکته:
اگر نوجوانت درگیر شبکه‌های اجتماعی‌ست، باهاش درباره اخبار جعلی و اضطراب ناشی از تصاویر زیاد حرف بزن

🧠 در همه سنین مهمه که:
احساسات کودک رو بپذیری
بذار بگه «می‌ترسم» یا «ناراحتم»، قضاوت نکن.

روال روزانه تا جای ممکن حفظ بشه
غذا، خواب، بازی و قصه حتی وقتی استرس دارن

فضای امن برای حرف زدن بسازی
حتی اگه چیزی نمی‌پرسه، بدونه که می‌تونه هر وقت بخواد بیاد سراغت.

هستی حسینی
روانشناس و رواندرمانگر کودک

⚠️در زمان جنگ یا شرایط پرتنش، کودکان به شدت دچار اضطراب می‌شن حتی اگر خودشون چیزی نگن. آرام‌سازی کودکان باید متناسب با سن، شخصیت، و سطح درک‌شون باشه. در ادامه برات راهکارهایی دسته‌بندی‌شده آوردم که هم ساده و کاربردی هستن، هم با روانشناسی کودک منطبقن:

🧸 کودکان خردسال (۲ تا ۶ سال)
🔹 راهکارها:
تماس بدنی زیاد
بغل کردن، ناز کردن، نشستن کنار کودک بهش حس امنیت می‌ده.

قصه‌گویی یا پخش کتاب صوتی
قصه‌های ساده، تکرارشونده، و پایان خوش، ذهن کودک رو از اضطراب دور می‌کنه.

بازی‌های تکراری و بدنی
مثل توپ بازی، لگو، خمیر بازی – اینا باعث تخلیه تنش و حس کنترل می‌شن.

ساخت "پناهگاه امن" با پتو یا بالش
جایی کوچیک که کودک بدونه اونجا امنه. حتی می‌تونه اسم بذاره براش.

🧘‍♀️ تمرین ساده آرام‌سازی:
نفس خرگوشی بزنیم!

"سه نفس کوچولو از دماغ بگیر، یکی از دهن بده بیرون – مثل خرگوش!"

🧑‍🎓 کودکان دبستانی (۷ تا ۱۰ سال)
🔹 راهکارها:
برنامه‌ریزی قابل پیش‌بینی بساز
حتی تو شرایط سخت، یه جدول کوچیک از "الان چیکار می‌کنیم؟" بهش حس کنترل می‌ده.

نقاشی یا دفتر احساسات
بگو با رنگ‌ها نشون بده که الان چی حس می‌کنه. بعدش باهاش حرف بزن.

باهاش صادق و آرام صحبت کن
نه دروغ بگو، نه ترس زیاد منتقل کن. اطمینان بده که مراقبش هستی.

دعا یا مدیتیشن کودکانه
اگر مذهبی هستید، دعا با هم خوندن خیلی آروم‌کننده‌ست. اگر نه، مدیتیشن تصویری (مثل تصور کردن مکان امن یا رنگ آرام) کمک می‌کنه.

🧘‍♂️ تمرین ساده آرام‌سازی:
دستتو بذار روی دل کوچولوت، حالا نفس عمیق بکش طوری که دستت بالا و پایین بره…
(۵ بار با هم تمرین کنین)

🧑‍🦱 نوجوانان (۱۱ سال به بالا)
🔹 راهکارها:
فرصت صحبت و تخلیه احساسات بده
باهاش مثل یه بزرگ‌تر با احترام صحبت کن. نذار احساساتش توی دلش بمونه.

تشویق به نوشتن یا گفت‌وگو با هم‌سالان
نوشتن افکار در دفتر یا حتی گفت‌وگو در گروه کوچیک خیلی کمک می‌کنه.

محدود کردن اخبار و شبکه‌های اجتماعی
حجم زیاد خبر باعث فرسودگی ذهنی می‌شه. یه ساعت مشخص بذار برای مرور خبرها.

با هم فعالیت کنین
آشپزی، موسیقی، پادکست ساختن، یا ورزش سبک داخل منزل – اینا حس مشارکت و معنا ایجاد می‌کنن.

🧘‍♂️ تمرین آرام‌سازی برای نوجوان:
4-7-8 تنفس:

۴ ثانیه دم بکش

۷ ثانیه نگه دار

۸ ثانیه بازدم
این تمرین اضطراب رو پایین میاره و خواب رو بهتر می‌کنه.

✅ نکات مهم برای همه سنین:
نقش والدین حیاتی‌ست: بچه‌ها به حالت چهره و رفتار تو نگاه می‌کنن. سعی کن فضای آرام (نه الزاما شاد) ایجاد کنی.

از جملات مطمئن‌کننده استفاده کن:

«من همیشه پیشت هستم.»
«ما با هم قوی‌تر می‌شیم.»
«الان امن هستیم.»

امید در دل کودک بکار: پایان خوش قصه‌ها، حرف از آینده، یادآوری مهربونی آدم‌ها

#انتشارات_مهرسا #جنگ#کودکان

بیش‌حسی (Sensory Sensitivity یا حساسیت حسی بالا) در کودکان، یعنی سیستم عصبی اون‌ها به تحریکات محیطی (مثل صدا، نور، بو، لمس و حتی هیجان دیگران) واکنش شدیدتر و سریع‌تری نشون می‌ده. حالا وقتی این کودکان در معرض جنگ یا صدای انفجار، آژیر و تنش عمومی قرار می‌گیرن، تجربه‌شون خیلی شدیدتر از کودکان عادیه.

در ادامه توضیح می‌دم که چه نشانه‌هایی در این کودکان دیده می‌شه، چرا آسیب‌پذیرترن، و چه کارهایی می‌تونی براشون انجام بدی.

💥 چرا کودکان بیش‌حس در زمان جنگ آسیب‌پذیرترند؟
مغزشون نمی‌تونه به راحتی بین صداهای "خطرناک" و "بی‌خطر" تمایز قائل بشه.

تحریک بیش‌ازحد حسی (صدای آژیر، فریاد، لرزش، نور شدید) باعث می‌شه دچار وحشت، فریز شدن، یا انفجار احساسی بشن.

نمی‌تونن خودشون رو به‌راحتی آرام کنن؛ به کمک بیرونی (مثلاً والدین) وابسته‌ن.

🔍 نشانه‌هایی از واکنش کودکان بیش‌حس به جنگ:
گوش گرفتن یا فرار از صدا

گریه‌ی شدید یا بستن گوش و چشم

پناه گرفتن زیر پتو یا میز

جیغ زدن، پرخاش یا سکوت مطلق

مقاومت در برابر لباس، غذا یا تماس بدنی (به دلیل حساسیت لمس)

حساسیت بیش‌ازحد به رفتار والدین: حتی یک اخم یا صدای بلند شما می‌تونه براش مثل انفجار باشه

✅ راهکارها برای والدین:
🛑 ۱. اول ایمنی، بعد آرام‌سازی
مکان امن رو اول مشخص کن، ولی اون فضا باید از لحاظ حسی هم "آرام" باشه:

نور کم

صدای کم

پتو یا بالش نرم برای در آغوش گرفتن

هدفون حذف‌کننده صدا (Noise-canceling) اگه دارید

🧸 ۲. پناهگاه حسی بساز
یه گوشه رو با بالش، عروسک، پتوی سنگین (اگه دارید)، چراغ خواب ملایم آماده کن. اسم بذارید براش مثل "غار امن من". اونجا بشه جایی که خودش می‌ره وقتی صدا زیاده یا می‌ترسه.

🧘‍♀️ ۳. تکنیک‌های آرام‌سازی ساده حسی
برای گوش:
هدفون یا گوش‌گیر نرم

پخش صدای سفید (White Noise) یا موسیقی ملایم

برای لمس:
پتو سنگین یا عروسک وزنه‌دار

نوازش ملایم بازوها یا کف دست

فشار عمیق با آغوش (نه محکم، آرام و امن)

برای بو:
بوی ملایم مورد علاقه‌اش (مثلاً عطر مامان یا رایحه وانیل یا اسطوخودوس)

برای حرکت:
تاب دادن ملایم، بغل آرام در حالت نشسته، راه رفتن آهسته در راهرو

💬 ۴. گفت‌وگوی حسی به جای کلام پیچیده
وقتی وحشت‌زده‌ست، با جملات کوتاه و ریتم‌آرام صحبت کن. مثلاً:

«بیا نفس بکشیم... اینجا امنه... صدا رفت... من اینجام.»

🎨 ۵. استفاده از تخلیه حسی مثبت:
نقاشی، خمیر بازی، ماسه، آب‌بازی (در صورت امکان)


لگو، پازل، یا بازی‌هایی با الگو تکرارشونده

قصه‌گویی با لمس عروسک یا پتوی نرم

❗ مراقب باش:
بیش‌حسی "بهانه‌گیری" نیست. بچه نمی‌تونه کنترلش کنه.

هر فریاد یا انفجار حسی در کودک بیش‌حس باید با مهربانی پاسخ داده شه نه سرزنش.

بیش‌حسی می‌تونه با اوتیسم، اختلال اضطرابی، یا ADHD هم همراه باشه.



هستی حسینی
روانشناس و رواندرمانگر کودک و نوجوان

#انتشارات_مهرسا#جنگ#کودکان#بیش_حسی