Forwarded from مهرناز شهباز
💢 شب تار «کمرزرین» اصفهان
🖋مهرناز شهباز
تخریب شبانه آثار تاریخی در اصفهان، دیگر نه یک اتفاق نادر بلکه زخمی کهنه است که هر از گاهی از نو سر باز می‌کند و این‌بار نیز آنچه در محوطه تاریخی « کمرزرین» رخ داد، تکرار تلخ همان سناریوی آشنایی است که شواهد تاریخی را قربانی توسعه بی‌برنامه می‌کند.
آنچه در محوطه تاریخی کمرزرین اصفهان طی یک عملیات وسیع با حضور ماشین آلات سنگین برای گودبرداری و همسطح سازی گذر اتفاق افتاد، صرفاً خاکبرداری یک پروژه عمرانی نبود؛ بلکه حذف بخشی از حافظه تاریخی یک شهر کهن بود. لایه‌هایی از دوره سلجوقی که در سکوت شب با بیل مکانیکی از دل خاک بیرون کشیده شدند و بار کامیون‌ها شدند.
سال‌ها پیش حمام تاریخی «خسرو آقا» اصفهان شبانه برای احداث یک خیابان تخریب شد و پس از آن بارها اصفهان شاهد چنین اقدامات شتابزده برای پیشرفت طرح‌های عمرانی و شهری بود؛ عملیات گودبرداری برای ایجاد زیرگذر میدان امام علی (ع) و تخریب لایه‌های باستانی و یا خاکبرداری‌های ۲ سال پیش برای احداث گذر کمرزرین و زیر و رو شدن لایه‌های تاریخی، همه گواهی بر این ادعاست.
گودبرداری شبانه آن هم با ادوات سنگین در محدوده‌ای تاریخی که در مسیر کاوش‌های باستان شناسی قرار دارد و و مقرر است به موزه باز شهری تبدیل شود، آخرین و تازه‌ترین زخمی است که بر تن میراث تاریخی شهر اصفهان وارد شد.
تنها چند هفته پیش، قبل از جنگ اسرائیل و ایران کارشناسان و باستان شناسان میراث فرهنگی با کشف سکه‌های تاریخی مربوط به دوره زندیه و صفویه و همچنین یکسری شواهد معماری بر اثر عملیات برداشت آسفالت گذر کمرزین در مقابل مسجد کمرزرین، پروژه همسطح سازی مسجد با کف گذر را متوقف کردند و ادامه آن را منوط به انجام کاوش‌های لازم و حضور باستان شناسان ناظر اداره کل میراث فرهنگی اصفهان دانستند.
حال این پرسش مطرح می‌شود که چگونه در شهری چون اصفهان با این سابقه تاریخی و تجربه‌های تلخ سال‌های پیشین در تخریب برخی آثار و شواهد تاریخی در پروژه های عمرانی هنوز هم میان نهادهای مسوول، همکاری و هماهنگی لازم برای صیانت از آثار تاریخی برقرار نیست؟ چطور ممکن است ادوات سنگینی چون بیل‌های مکانیکی و حدود ۵۰ کامیون بدون آنکه نهاد متولی محوطه‌های تاریخی بتواند پیش از رخ دادن فعلی مانع آنها شود، وارد قلب یک سایت تاریخی شده و از آن سو هم نهاد مجری عملیات خاکبرداری از چند و چون این ماجرا ابراز بی‌اطلاعی بکند.
مسوولان، پیمانکار مجتمع تجاری زرین را عامل اقدامات مخرب اخیر معرفی کرده‌اند و هیچ یک از نهادهای شهرداری یا سازمان نوسازی بهسازی شهر اصفهان، مسوولیت مستقیم آن را بر عهده نگرفته‌اند که این موضوع به وضوح بیانگر نبود شفافیت نهادی در مدیریت پروژه حساس کاوش و ساماندهی گذر کمرزرین است.
از سوی دیگر نیز به زعم مدیران شهری اصفهان، پروژه‌هایی متعددی در منطقه کمرزرین در حال اجراست که به نظر می‌رسد نظارت کافی بر فعالیت روزانه پیمانکاران به درستی انجام نمی‌شود.
مروری بر تحولات ۲ ساله اخیر در محوطه تاریخی کمرزرین نشان می‌دهد که همین سناریوی تخریب پیش‌تر نیز تکرار شده است: آغاز گودبرداری بدون مجوز، تخریب لایه‌های باستانی، توقف عملیات و آغاز کاوش‌ها. به واقع با وجود توافق سه جانبه میان پژوهشگاه میراث فرهنگی، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان و دانشگاه هنر برای کاوش باستان شناسی گذر کمرزرین در سال ۱۴۰۲ ظاهراً هنوز هیچ ساز و کار اجرایی قوی برای پیشگیری از تخلفات تکراری تعریف نشده است.
جالب است بدانید که از دل یک فصل کاوش در گذر کمرزرین آثاری ارزشمند از دوران پیش از مغول تا دوره متاخر اسلامی از جمله سازه‌های آبی، کوره‌های سفالگری، سنگاب و کف‌فرش‌های سلجوقی کشف شده که اهمیت بی‌چون‌وچرای این محوطه تاریخی را نشان می‌دهد.
بنابراین تکرار اشتباهات تلخ گذشته در تخریب شواهد و آثار تاریخی شهر اصفهان که سبقه آن دستکم در جوار محوطه تاریخی کمرزرین به عملیات گودبرداری و زیر رو رو شدن سفالینه‌های دوران اشکانی تا دوران اسلامی برای ایجاد زیرگذر میدان امام علی (ع) باز می‌گردد، نه تنها جای خالی یک فرآیند منسجم کنترل پروژه‌های شهری در مناطق تاریخی را نشان می‌دهد، بلکه زنگ خطری برای میراث فرهنگی است که همچنان در معرض تخریب‌های شبانه و غیرقانونی قرار دارد.
به واقع آنچه در یک منطقه باستانی در دل شهر اصفهان رخ داد فراتر از عدم هماهنگی بین نهادهای نظارتی و اجرایی، بی‌توجهی به هویت تاریخی این شهر محسوب می‌شود.
📌این گزارش را به طور کامل در لینک زیر بخوانید:
https://irna.ir/xjV3dR
@mehrnaz_shahbaz
🖋مهرناز شهباز
تخریب شبانه آثار تاریخی در اصفهان، دیگر نه یک اتفاق نادر بلکه زخمی کهنه است که هر از گاهی از نو سر باز می‌کند و این‌بار نیز آنچه در محوطه تاریخی « کمرزرین» رخ داد، تکرار تلخ همان سناریوی آشنایی است که شواهد تاریخی را قربانی توسعه بی‌برنامه می‌کند.
آنچه در محوطه تاریخی کمرزرین اصفهان طی یک عملیات وسیع با حضور ماشین آلات سنگین برای گودبرداری و همسطح سازی گذر اتفاق افتاد، صرفاً خاکبرداری یک پروژه عمرانی نبود؛ بلکه حذف بخشی از حافظه تاریخی یک شهر کهن بود. لایه‌هایی از دوره سلجوقی که در سکوت شب با بیل مکانیکی از دل خاک بیرون کشیده شدند و بار کامیون‌ها شدند.
سال‌ها پیش حمام تاریخی «خسرو آقا» اصفهان شبانه برای احداث یک خیابان تخریب شد و پس از آن بارها اصفهان شاهد چنین اقدامات شتابزده برای پیشرفت طرح‌های عمرانی و شهری بود؛ عملیات گودبرداری برای ایجاد زیرگذر میدان امام علی (ع) و تخریب لایه‌های باستانی و یا خاکبرداری‌های ۲ سال پیش برای احداث گذر کمرزرین و زیر و رو شدن لایه‌های تاریخی، همه گواهی بر این ادعاست.
گودبرداری شبانه آن هم با ادوات سنگین در محدوده‌ای تاریخی که در مسیر کاوش‌های باستان شناسی قرار دارد و و مقرر است به موزه باز شهری تبدیل شود، آخرین و تازه‌ترین زخمی است که بر تن میراث تاریخی شهر اصفهان وارد شد.
تنها چند هفته پیش، قبل از جنگ اسرائیل و ایران کارشناسان و باستان شناسان میراث فرهنگی با کشف سکه‌های تاریخی مربوط به دوره زندیه و صفویه و همچنین یکسری شواهد معماری بر اثر عملیات برداشت آسفالت گذر کمرزین در مقابل مسجد کمرزرین، پروژه همسطح سازی مسجد با کف گذر را متوقف کردند و ادامه آن را منوط به انجام کاوش‌های لازم و حضور باستان شناسان ناظر اداره کل میراث فرهنگی اصفهان دانستند.
حال این پرسش مطرح می‌شود که چگونه در شهری چون اصفهان با این سابقه تاریخی و تجربه‌های تلخ سال‌های پیشین در تخریب برخی آثار و شواهد تاریخی در پروژه های عمرانی هنوز هم میان نهادهای مسوول، همکاری و هماهنگی لازم برای صیانت از آثار تاریخی برقرار نیست؟ چطور ممکن است ادوات سنگینی چون بیل‌های مکانیکی و حدود ۵۰ کامیون بدون آنکه نهاد متولی محوطه‌های تاریخی بتواند پیش از رخ دادن فعلی مانع آنها شود، وارد قلب یک سایت تاریخی شده و از آن سو هم نهاد مجری عملیات خاکبرداری از چند و چون این ماجرا ابراز بی‌اطلاعی بکند.
مسوولان، پیمانکار مجتمع تجاری زرین را عامل اقدامات مخرب اخیر معرفی کرده‌اند و هیچ یک از نهادهای شهرداری یا سازمان نوسازی بهسازی شهر اصفهان، مسوولیت مستقیم آن را بر عهده نگرفته‌اند که این موضوع به وضوح بیانگر نبود شفافیت نهادی در مدیریت پروژه حساس کاوش و ساماندهی گذر کمرزرین است.
از سوی دیگر نیز به زعم مدیران شهری اصفهان، پروژه‌هایی متعددی در منطقه کمرزرین در حال اجراست که به نظر می‌رسد نظارت کافی بر فعالیت روزانه پیمانکاران به درستی انجام نمی‌شود.
مروری بر تحولات ۲ ساله اخیر در محوطه تاریخی کمرزرین نشان می‌دهد که همین سناریوی تخریب پیش‌تر نیز تکرار شده است: آغاز گودبرداری بدون مجوز، تخریب لایه‌های باستانی، توقف عملیات و آغاز کاوش‌ها. به واقع با وجود توافق سه جانبه میان پژوهشگاه میراث فرهنگی، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان و دانشگاه هنر برای کاوش باستان شناسی گذر کمرزرین در سال ۱۴۰۲ ظاهراً هنوز هیچ ساز و کار اجرایی قوی برای پیشگیری از تخلفات تکراری تعریف نشده است.
جالب است بدانید که از دل یک فصل کاوش در گذر کمرزرین آثاری ارزشمند از دوران پیش از مغول تا دوره متاخر اسلامی از جمله سازه‌های آبی، کوره‌های سفالگری، سنگاب و کف‌فرش‌های سلجوقی کشف شده که اهمیت بی‌چون‌وچرای این محوطه تاریخی را نشان می‌دهد.
بنابراین تکرار اشتباهات تلخ گذشته در تخریب شواهد و آثار تاریخی شهر اصفهان که سبقه آن دستکم در جوار محوطه تاریخی کمرزرین به عملیات گودبرداری و زیر رو رو شدن سفالینه‌های دوران اشکانی تا دوران اسلامی برای ایجاد زیرگذر میدان امام علی (ع) باز می‌گردد، نه تنها جای خالی یک فرآیند منسجم کنترل پروژه‌های شهری در مناطق تاریخی را نشان می‌دهد، بلکه زنگ خطری برای میراث فرهنگی است که همچنان در معرض تخریب‌های شبانه و غیرقانونی قرار دارد.
به واقع آنچه در یک منطقه باستانی در دل شهر اصفهان رخ داد فراتر از عدم هماهنگی بین نهادهای نظارتی و اجرایی، بی‌توجهی به هویت تاریخی این شهر محسوب می‌شود.
📌این گزارش را به طور کامل در لینک زیر بخوانید:
https://irna.ir/xjV3dR
@mehrnaz_shahbaz
نتیجه فصل دوم حفاری اعلام شد
کشف گور دو جنگاور با شمشیر ، خنجر آهنی در بهشهر
♦️رحمت عباس‌نژاد سِرِستی، سرپرست این کاوش و عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران با اعلام این خبر گفت: فصل دوم کاوش نجات‌بخشی و برنامه تعیین عرصه و حریم محوطه گورستان ولم بهشهر در پیرامون سد گِلوَرد نکا با تشکیل هیأتی ۱۰ نفره متشکل از کارشناسان باستان‌شناسی، انسان‌شناسی، ژئوفیزیک، سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور و سایر علوم مرتبط و با پشتیبانی و نظارت علمی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مازندران در چارچوب قرارداد پژوهشی بسته‌شده میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و دانشگاه مازندران و با حمایت مالی شرکت آب منطقه‌ای مازندران آغاز شده و ادامه خواهد داشت.
♦️این باستان‌شناس اظهارکرد: روستای وِلِم از توابع بخش مرکزی شهرستان بهشهر در بخش هزارجریب در شرق استان مازندران است که در ارتفاع حدود ۸۵۰ متری از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است. منطقه هزارجریب، شرقی‌ترین بخش جبهه شمالی البرز مرکزی است که فرهنگ‌ها و تمدن‌های کوهستانی فراوانی را در دل خود سر به مهر نهاده و چشم‌انتظار پژوهش‌های جامع و دامنه‌دار است.
♦️عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه گورهای مکشوفه در این فصل نیز همانند فصل کاوش پیشین، دارای ساختار دخمه‌ای هستند، افزود: گوردخمه‌ها، اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرو بوده که به سنگ‌چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می‌شود. فضای داخلی دخمه‌ها، مدور بوده و از دو بخش شامل سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل شده‌اند. دو گور مکشوفه در این فصل کاوش مربوط به دو جنگاور هستند که با شمشیر و خنجر آهنی به خاک سپرده شدند. بقایا و شواهدی از سایر ادوات رزم نظیر تیر و کمان نیز از کاوش این گورها کشف شده است. برخی از گورنهاده‌ها از جمله ظروف سفالی و انگشترمهرها و نقش روی آنها، احتمال انتساب گوردخمه‌های مکشوفه به دوره ساسانی را تقویت می‌کنند.
♦️او گفت: مُهره‌هایی از جنس عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیای زینتی مفرغی، آهنی و نقره‌ای نظیر آویز، گوشواره، انگشتری و انگشترمهر و نیز پلاک‌های استخوانی مدور تزیینی و منقوش از دیگر کشفیات این کاوش هستند.
منبع: ایسنا
کشف گور دو جنگاور با شمشیر ، خنجر آهنی در بهشهر
♦️رحمت عباس‌نژاد سِرِستی، سرپرست این کاوش و عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران با اعلام این خبر گفت: فصل دوم کاوش نجات‌بخشی و برنامه تعیین عرصه و حریم محوطه گورستان ولم بهشهر در پیرامون سد گِلوَرد نکا با تشکیل هیأتی ۱۰ نفره متشکل از کارشناسان باستان‌شناسی، انسان‌شناسی، ژئوفیزیک، سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور و سایر علوم مرتبط و با پشتیبانی و نظارت علمی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مازندران در چارچوب قرارداد پژوهشی بسته‌شده میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و دانشگاه مازندران و با حمایت مالی شرکت آب منطقه‌ای مازندران آغاز شده و ادامه خواهد داشت.
♦️این باستان‌شناس اظهارکرد: روستای وِلِم از توابع بخش مرکزی شهرستان بهشهر در بخش هزارجریب در شرق استان مازندران است که در ارتفاع حدود ۸۵۰ متری از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است. منطقه هزارجریب، شرقی‌ترین بخش جبهه شمالی البرز مرکزی است که فرهنگ‌ها و تمدن‌های کوهستانی فراوانی را در دل خود سر به مهر نهاده و چشم‌انتظار پژوهش‌های جامع و دامنه‌دار است.
♦️عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه گورهای مکشوفه در این فصل نیز همانند فصل کاوش پیشین، دارای ساختار دخمه‌ای هستند، افزود: گوردخمه‌ها، اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرو بوده که به سنگ‌چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می‌شود. فضای داخلی دخمه‌ها، مدور بوده و از دو بخش شامل سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل شده‌اند. دو گور مکشوفه در این فصل کاوش مربوط به دو جنگاور هستند که با شمشیر و خنجر آهنی به خاک سپرده شدند. بقایا و شواهدی از سایر ادوات رزم نظیر تیر و کمان نیز از کاوش این گورها کشف شده است. برخی از گورنهاده‌ها از جمله ظروف سفالی و انگشترمهرها و نقش روی آنها، احتمال انتساب گوردخمه‌های مکشوفه به دوره ساسانی را تقویت می‌کنند.
♦️او گفت: مُهره‌هایی از جنس عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیای زینتی مفرغی، آهنی و نقره‌ای نظیر آویز، گوشواره، انگشتری و انگشترمهر و نیز پلاک‌های استخوانی مدور تزیینی و منقوش از دیگر کشفیات این کاوش هستند.
منبع: ایسنا
پس از اعتراض کارشناسان و رسانه اتفاق افتاد
توقف گودبرداری مشکوک در گذر کمر زرین اصفهان
عملیات گودبرداری مشکوک با ادوات سنگین در گذر تاریخی کمر زرین اصفهان که بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صورت گرفته بود، با ورود یگان حفاظت میراث متوقف شد.
در محوطه تاریخی کمرزرین اصفهان تعدادی ادوات سنگین شامل ۳ بیل مکانیکی و بیش از ۲۰ کامیون خاکبرداری مشغول انجام عملیات بوده اند که با ورود یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان از منطقه متواری شدند.
گذرِ تاریخی کمر زرین در یکی از کهن‌ترین نقاط اصفهان و در نزدیک مسجد «جامع عتیق» این شهر قرار دارد و یافته‌های باستان شناسی در این محل از پیش از اسلام تا دوره قاجار قابل ردیابی است.
در همین پیوند فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان به ایرنا گفت: شب گذشته اقداماتی غیر مجاز در منطقه باستانی کمرزرین اصفهان در حال انجام بود که که پس از اطلاع رسانی به گروه‌های اعزامی یگان حفاظت میراث فرهنگی، افراد حاضر در محل قبل از رسیدن ماموران متواری شدند.
سرهنگ علی قربانپور افزود: پرونده قضایی در این خصوص تشکیل شده و در حال ارسال به مراجع قضایی است.
او گفت: ادامه کاوش‌های جدید شهرداری در گذر کمرزرین منوط به صدور مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی است اما هنوز چنین مجوزی صادر نشده است.
ناظر عالی پروژه‌های باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان گفت: پس از کشفیات اخیر در این منطقه، سازمان نوسازی بهسازی شهر اصفهان خواستار همسطح سازی گذر مقابل مسجد کمر زرین شد که این درخواست در شورای فنی میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت.
هادی اللهیاری خاطرنشان کرد: ابتدا لازم بود تا کاوش باستان شناسی در منطقه انجام شود و درخواست مجوز نیز به پژوهشگاه ارسال شده بود اما پیش از صدور مجوز، عملیات گودبرداری در آن ناحیه آغاز شد.
او اضافه کرد: به نظر می‌رسد پیمانکار مربوط به مجتمع تجاری زرین بوده که اقدام به این عملیات کرده بود.
منبع: ایرنا
توقف گودبرداری مشکوک در گذر کمر زرین اصفهان
عملیات گودبرداری مشکوک با ادوات سنگین در گذر تاریخی کمر زرین اصفهان که بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صورت گرفته بود، با ورود یگان حفاظت میراث متوقف شد.
در محوطه تاریخی کمرزرین اصفهان تعدادی ادوات سنگین شامل ۳ بیل مکانیکی و بیش از ۲۰ کامیون خاکبرداری مشغول انجام عملیات بوده اند که با ورود یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان از منطقه متواری شدند.
گذرِ تاریخی کمر زرین در یکی از کهن‌ترین نقاط اصفهان و در نزدیک مسجد «جامع عتیق» این شهر قرار دارد و یافته‌های باستان شناسی در این محل از پیش از اسلام تا دوره قاجار قابل ردیابی است.
در همین پیوند فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان به ایرنا گفت: شب گذشته اقداماتی غیر مجاز در منطقه باستانی کمرزرین اصفهان در حال انجام بود که که پس از اطلاع رسانی به گروه‌های اعزامی یگان حفاظت میراث فرهنگی، افراد حاضر در محل قبل از رسیدن ماموران متواری شدند.
سرهنگ علی قربانپور افزود: پرونده قضایی در این خصوص تشکیل شده و در حال ارسال به مراجع قضایی است.
او گفت: ادامه کاوش‌های جدید شهرداری در گذر کمرزرین منوط به صدور مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی است اما هنوز چنین مجوزی صادر نشده است.
ناظر عالی پروژه‌های باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان گفت: پس از کشفیات اخیر در این منطقه، سازمان نوسازی بهسازی شهر اصفهان خواستار همسطح سازی گذر مقابل مسجد کمر زرین شد که این درخواست در شورای فنی میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت.
هادی اللهیاری خاطرنشان کرد: ابتدا لازم بود تا کاوش باستان شناسی در منطقه انجام شود و درخواست مجوز نیز به پژوهشگاه ارسال شده بود اما پیش از صدور مجوز، عملیات گودبرداری در آن ناحیه آغاز شد.
او اضافه کرد: به نظر می‌رسد پیمانکار مربوط به مجتمع تجاری زرین بوده که اقدام به این عملیات کرده بود.
منبع: ایرنا
