درس معلم اربود زمزمه محبتی
جمعه به مکتب آوردطفل گریزپارا

در مقام عضوی از تالار وزین «میراث مکتوب» که لطف جناب دکترایرانی شاملم گردیده است، گزارش‌های شوق‌انگیز اقدام ارزشمند همایش «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیت ارضی ایران» و اکنون سپاسگزاری برادر ارجمندم دکتر مجتهدشبستری که افتخار قریب چهل سال خدمت زیرسقف وزارت امورخارجه را داشته‌ام، سبب گردید لب به ستایش از خدمت بزرگ دکتر ایرانی و همت والای ایشان گشوده صدآفرین بگویم. اکنون دو مرکز مطالعات ایرانشناسی در صوفیای بلغارستان و شهر اپسالای سوئد مستقلاً به ثبت رسانده‌ام و بیش از سه همایش و دوره‌های ایرانشناسی در خارج از کشور برگزار کرده‌ام، شناخت از پتانسیل «میراث مکتوب» و مدیریت ارزشمند دکتر ایرانی و همکاران محترمشان، امیدواری‌های بیشتری در انجام باورهای ایران‌دوستی‌ام در ارائه به جهانیان را فراهم آورد. این همایش فقط برگی از خادمینِ ایران‌دوست در تاریخ ۲۰۰ساله وزارت امور خارجه را در راستای حفظ منافع ملی ایران عزیز را ورق زد. در این جهان پُرتلاطم برترین مزیت ایران «حوزه فرهنگی تمدنی» آن با مفاخر بی‌شمارش بوده و هست. بار دیگر از همت والای همهٔ دست‌اندرکاران برگزاری همایش آذربایجان، دیپلماسی و تمامیت ارضی ایران» صمیمانه تشکر نموده سلامتی و سعادت برای ایشان و سربلندی و عزت برای ایران عزیزمان را از درگاه حق تعالی آرزومندم.

بااحترام
 [عبدالله] نوروزی
 [سفیر اسبق ایران در بلغارستان و سوئد]
یازدهم آبانماه ۱۴۰۴

@mirasmaktoob
.

بدان‌که از جمله عدلی که با محترفه می‌باید کرد!

بدان‌که از جمله عدلی که با محترفه می‌باید کرد، یکی آن است که از پیشه‌ها و کسب‌ها که خداوند تعالی مباح گردانیده، ایشان را منع نکنند. مثلاً چنان‌که صابون پختن مباح است هر کسی را که به آن مشغول شود، پس منع کردن مردم از آن، چنان‌که در این روزگار می‌کنند و اگر کسی یافتند که بیرون صابون‌خانه، که در اجارت است صابون او را، ایذای بسیار می‌کنند و از او مال می‌ستانند. این مجموع ظلم و تعدی است و نامشروع، و بسی فقیرگان از این معنی به رنج‌اند. بعضی از جهت طرح آن و بعضی به جهت گران خریدن آن و بعضی به جهت خرخشه به مردم که تو صابون پخته‌ای. پس این حدیث رسول صلى الله عليه وسلم یاد باید کرد که فرمود: «من ولاه الله شيئا من امور المسلمين، فاحتجب دون حاجتهم وخلتهم وفقرهم، احتجب الله دون حاجته وخلته وفقره يوم القيمه». رواه ابوداود والترمذی.
و مثل این معاملت‌ها را بر باید انداخت. چنان‌که هر پیشه که مباح باشد، آن را به اجارت به کسی نباید داد. مثل صابون پختن که گفتیم و ابریشم فرمودی کردن و قصاب‌خانه را به اجارت دادن، چنان‌که کسی دیگر را نگذارند که آن کار کند، حکم همین است. قصابی نیز پیشه است. هرکه خواهد گوسفند حلال بکشد و بفروشد و سر و پوست نیز برای دیوان گرفتن نشاید، که این همه ظلم است و تعدی. و بوریاباف را نیز نشاید که منع کنند از نی درویدن در رودخانه و اجارت دادن نی که در رودخانه است؛ اگر رودخانه باغ و ملک کسی بودی، اجارت آن جایزنخواه است بود. چنان‌که اجارت کَرم و مشجره جایز نیست. پس چگونه جایز باشد اجارت و حال آن‌که آن صحرایی است و مباح است چیزکه در وی است از نی و غیره. و فرقی نیست میان این اجارت و اجارت صحرایی که هیزم است در وی. (قائنی، 1404: 9/208)

مآخذ: قائنی، جلال‌الدین بن محمد. 1404. نصایح شاهرخی. تصحیح و تحقیق غلامرضا امیرخانی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

خاتمه در نصیحت

اقل الفقرا جامع این کتاب، جلال القاننى مولدا و الهروى مسكنا غفرالله له ولوالديه و لاستاذیه، می‌گوید که خواستم تا جهد کنم و از علوم شرعی و عقلی آن‌چه نصیب پادشاهان و سلاطین باشد در راه خداوند تعالی و در صلاح دنیا و عقبی ایشان در کتاب علی‌حده جمع کنم تا بخش ایشان از علوم در کتاب علی‌حده جمع باشد که احوال و احکام غیری نباشد. در آن مدت هفت سال در مدینه هراة کوشش کردم و جدا می‌کردم آن‌چه تعلق به پادشاهان دارد تا این کتاب حاصل آمد، و گمان این فقیر آن است که به نیت نیکو جمع شد؛ و چون سخن واقعه، کسی نیست او را رغبت خواندن و نوشتن و شنیدن آن نیست، کتابی از کتب شرعی از تفسیر و حدیث و فقه و غیر آن تمام پیش سلطان خواندن میسر نمی‌شود از بهر ملالت وی؛ و چون نصیب ایشان متفرق بود، رسانیدن آن به ایشان میسر نبود، مگر به خواندن کتب بسیار از علوم شرعی و خواندن کتب بسیار و شنودن آن ایشان را کمتر میسر شود. پس این فقیر از این اندیشه این کتاب را جمع کرد تا ملوک و سلاطین و پادشاهان اسلام را تنبیهی باشد در کار دین و تذکیری در خطر کار آخرت. و چون ایشان متنبه شوند و خطر کار آخرت بدانند، رعیت ایشان آسوده شوند و خود با رعیت پروای کار حق داشته باشد و سلطان و رعیت هر دو سعادت یابند. والاعمال بالنيات و الله الموفق و المعين. (قائنی، 1404: 352)

مآخذ: قائنی، جلال‌الدین بن محمد. 1404. نصایح شاهرخی. تصحیح و تحقیق غلامرضا امیرخانی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

جمیع معانی این کتاب در یک سخن شیخ ابوالقاسم حکیم سمرقندی رحمة الله درج بود!

جامع این کتاب می‌گوید، اصلح الله تعالی شانه، که چون جمیع معانی این کتاب در یک سخن شیخ ابوالقاسم حکیم سمرقندی رحمة الله درج بود، بر سبیل اجمال ختم کردیم این کتاب را بر آن سخن و آن سخن آن است که یکی از سلاطین از وی طلب نصیحتی کرد، گفت: چنان زی که تا زنده باشی، ثنای تو گویند و چون مرده باشی، دعای تو گویند.
الهی! اگر در نیت این کمینه نقصانی بود در جمع کردن این کتاب، تو به فضل خود و کرم عمیم خود آن نقصان بردار و این جمع را نافع گردان در دل پادشاهان جهان، خصوصاً در دل پادشاه زمان. (قائنی، 1404: 356)

مآخذ: قائنی، جلال‌الدین بن محمد. 1404. نصایح شاهرخی. تصحیح و تحقیق غلامرضا امیرخانی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

شب ایرج افشار در بروجن

https://mirasmaktoob.com/شب-ایرج-افشار-در-بروجن/

دیوان حافظ به خط سلطان‌علی مشهدی

نسخه‌ای نفیس از دیوان اشعار شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، کتابت‌شده به خط نستعلیق سلطان‌علی مشهدی در سال ۸۷۸ هجری قمری، در گنجینه نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود.

https://mirasmaktoob.com/دیوان-حافظ-به-خط-سلطانعلی-مشهدی/

نصرالله پورجوادی: هنوز ایران را جدی نمی‌گیریم

پورجوادی در گفت‌وگویی به برخی پرسش‌های دربارۀ ویژگی‌های اندیشه ایرانشهری و آن‌چه اسلام به روایت ایرانیان خوانده می‌شود، پاسخ داده است.

https://mirasmaktoob.com/نصرالله-پورجوادی-هنوز-ایران-را-جدی-نمی/

اسلام چینی، زاده اسلام ایرانی

نویسندگان «هان‌کتاب» برای بیان مفاهیم اسلامی، از مفاهیم مختلف دائویی، کنفسیوسی و بودایی (تعالیم سه‌گانه) استفاده کردند. بخشی از این کار به‌دلیل ویژگی خاص خط چینی بود، اما بخشی از آن هم به سبب معرفی اسلام برای طبقه نخبگان و دانشوران چین بود.

https://mirasmaktoob.com/اسلام-چینی،-زاده-اسلام-ایرانی/

مردی که میراث شیعه را زنده نگه داشت

سید بن طاووس، فقیه، محدث، عارف و کتاب‌شناس برجسته‌ شیعه در قرن هفتم هجری است؛ دانشمندی که با پرهیز از جاه و مقام، عمر خویش را در خدمت به دانش، دعا و کتاب وقف کرد و آثارش تا امروز از منابع اصلی میراث مکتوب شیعه به‌شمار می‌آیند.

https://mirasmaktoob.com/مردی-که-میراث-شیعه-را-زنده-نگه-داشت/

یادداشت‌های تقدیر از برگزاری همایش «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیّت ارضی ایران»

پس از برگزاری همایش «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیّت ارضی ایران» چند تن از همراهان مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، با نوشتن یادداشت‌هایی از مدیریت مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب برای برگزاری این همایش تقدیر کردند.

https://mirasmaktoob.com/یادداشتهای-تقدیر-از-برگزاری-همایش-آ/

همایش ملّی «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیّت ارضی ایران» و آیین بزرگداشت میرزامحبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو

سخنان جناب آقای دکتر سید عباس عراقچی

دانشگاه تبریز – چهارشنبه 7 آبان 1404

@mirasmaktoob
.

فهرست آثاری از یزد و یزدیان در انتشارات مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب
✍️ حسین مسرّت

کتاب «روزنامۀ مأموریت اسلامبول» منتشر شد

کتاب «روزنامۀ مأموریت اسلامبول» تألیف میرزا محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو، با تصحیح و تحقیق نصرالله صالحی، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.
«روزنامۀ مأموریت اسلامبول» مشتمل بر استاد مکاتبات و صورت مجالس کمیسیون دوم تجدید حدود ایران و عثمانی است که از سوی میرزا محبعلی خان یکانلو در طول سال‌های مأموریت اسلامبول (۱۲۹۷-۱۲۹۱ق) تدوین و تنظیم شده است.
تدوین اسناد به صورت یکجا در این کتاب دغدغه جدی او را نسبت به حفظ و نگهداری استاد سیاسی و دیپلماتیک نشان می‌دهد.
این اثر در واقع ماحصل مکتوب کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی است، همان‌گونه که رسالۀ تحقیقات سرحديه اثر میرزا جعفرخان مشیرالدوله، یادگار مکتوب کمیسیون اول تحديد حدود بود.
کتاب روزنامۀ مأموریت اسلامبول با وجود اهمیت بسیار در دفاع از تمامیت ارضی ایران برای سال‌های زیادی به فراموشی سپرده شده بود تا اینکه در سال‌های اخیر برای نخستین بار از سوی آقای دکتر نصرالله صالحی، استاد برجستۀ تاریخ، شناسایی و تصحیح شد.
اسناد این کتاب گواه روشنی است بر تلاش‌های همه‌جانبۀ میرزا محبعلی‌خان و میرزا محسن‌خان معین‌الملک، سفیر کبیر ایران در استانبول و نیز وزیر خوشنام و روشنفکر امور خارجه، میرزا حسین‌خان مشیرالدوله (سپهسالار اعظم)، در دفاع از حقانیّت ایران در مذاکرات کمیسیون تحديد حدود که با حضور نمایندگان دول واسطه تشکیل شده بود.
دکتر نصرالله صالحی، در مقدمۀ مفصل حدودا ۱۰۰ صفحه‌ای خود ارزش و اهمیت کتاب را از جنبه‌های گوناگون موشکافانه بررسی کرده است.
مورادی همچون آغاز و انجام کمیسیون اول تحدید حدود، تداوم تعرّضات سرحدّی، امضای قرارداد اسطاطسکو، اعتراض به نقد قرارداد، مشیرالدوله و تکاپوی دیپلماتیک، آغاز و انجام کمیسیون دوم تحدید حدود، گزارشی از چهار دور مذاکرات، تکاپوی دیپلماتیک برای حضور مأمورین واسطه، جنگ روس و عثمانی و تعلیق مذاکرات، محتوای لوایح چهارگانه، ارزش لوایح چهارگانه، شیوۀ تصحیح و منابع از جمله عناوین مقدمۀ مصحح است.
پس از متن کتاب، اسناد الحاقی، چهار پیوست (با موضوعات سالشمار وقایع، شخصیت‌های درگیر در مذاکرات کمیسیون دوم تحدید حدود در اسلامبول، معضل پرداخت مقرّری میرزا محبعلی‌خان ناظم‌الملک، و گزیدۀ تصاویر نسخ خطی و شخصیت‌ها) و فهرست نمایه‌ها (مشتمل بر اشخاص، مفاهیم و اصطلاحات، جای‌ها، عشایر، قبایل و طوایف، و کتاب‌ها) آمده است.
تصحیح و انتشار این اثر می‌تواند در شناخت بهتر تاریخ روابط سیاسی و دیپلماسی ایران در دوره قاجار مفید باشد.

دیگر از جمله فسق‌هایی که در منع آن مبالغه بسیار کنند و سیاست قوی، عمل قوم لوط است و در هدایه و شروح آن و غیر آن از کتب فقهی می‌آرد که صحابه اختلاف کرده‌اند در حد کسی که عمل قوم لوط کند. امیرالمؤمنین ابوبكر رضى الله عنه فرموده است که او را بسوزند و امیرالمؤمنین على رضى الله عنه فرموده است که سنگسارش کنند و بعضی گفته‌اند از بلندیش بیفکنند و بعضی گفته‌اند دیواری بر سر وی کوبند و بعضی گفته‌اند در جایگاهی که بوی بد باشد، حبسش کنند تا بمیرد. و چون صحابه این اختلاف کرده‌اند، حاکم اسلام بر هر قول از این که عمل کند، او را مستمسکی خواهد بود و چون پادشاهان البته لشکر می‌کشند و از این بازنمی‌ایستند، باری گو مردم فضول و شریر را به لشکر برید و زناکاران و قماربازان و خماریان و ملحدان و رافضیان و انواع بدمذهبان و فاسقان و فاجران و سودخوارگان و غمّازان و انواع فسادکاران، به لشکر برند تا مسلمانان در یک موضع از شرّ اینها خلاص یابند و در موضع دیگر اگر کشته شوند، فاسقی کشته شود، سهل‌تر باشد که صالحی. والله الموفق والمعین. (قائنی، 1404: 349)

مآخذ: قائنی، جلال‌الدین بن محمد. 1404. نصایح شاهرخی. تصحیح و تحقیق غلامرضا امیرخانی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

هفت خوان‌های پهلوانان در متن‌های حماسی منظوم و منثور و طومارهای نقالی

نشست هفت‌خوان‌های پهلوانان در متن‌های حماسی منظوم و منثور و طومارهای نقالی، به همت گروه ادبیات خانه اندیشمندان علوم انسانی، با سخنرانی علی‌اصغر بشیری برگزار شد.

https://mirasmaktoob.com/هفت-خوانهای-پهلوانان-در-متنهای-حما/

بررسی تطبیقی افسانه‌ها و روایت‌های سغدی

نشست نقد و بررسی کتاب «افسانه‌ها، قصه‌ها و حکایت‌ها در هنر سغدی» از سوی پژوهشکده هنرِ فرهنگستان هنر برگزار می‌شود.

https://mirasmaktoob.com/بررسی-تطبیقی-افسانهها-و-روایتهای-س/

انتشار «من جان؛ جشن‌نامه سیدحسین نصر»

سیدحسین نصر طی هفت دهه، با بیش از ۹۰ عنوان کتاب و ۶۰۰ مقاله، سهم توجه قابل توجهی در غنای میراث فکری اسلامی، از تصوف و فلسفه از یک سو، تا علم و هنر از سوی دیگر ایفا کرده است.

https://mirasmaktoob.com/انتشار-من-جان؛-جشننامه-سیدحسین-نصر/

داستان کیخسرو، از اسطوره تا حماسه

کیخسرو، یکی از شخصیت‌های کلیدی شاهنامه و اوستا است که در متون دوران اسلامی به عنوان فردی معنوی شناسایی می‌شود.

https://mirasmaktoob.com/داستان-کیخسرو،-از-اسطوره-تا-حماسه/

«نصایح شاهرخی» منتشر شد

«نصایح شاهرخی» تألیف جلال بن محمد قائنی، با تصحیح و تحقیق غلامرضا امیرخانی، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.

https://mirasmaktoob.com/نصایح-شاهرخی-منتشر-شد/