دەڵێ : ڕاوی لە گوماندایە كەوا عائیشە رضي اللە عنها كامەیانی وت، بەڵام ئەوەی كە لە گێڕانەوەكانی دیكەدا هاتوە، بەڵگەن لەسەر ئەوەی كەوا سەری كردۆتە سەر سنگی، نەخۆشیەكەشی دووشەمەی پێشوتر دەستی پێكردوە، پێش ئەو دووشەمەی كەوا تێیدا وەفاتی كردوە، پێغەمبەر ﷺ مۆڵەتی لە خێزانەكانی دیكەی وەرگرت، بۆ ئەوەی كە لە ماڵی عائیشە رضي اللە عنها بمێنێتەوە لە نەخۆشیەكەیدا، ئەوانیش مۆڵەتیان پێدا، جا لە نێوان دوو پیاودا دەڕۆیشت و پێیەكانی بە زەویدا دەخشاند، پاشان لەگەڵ توندی نەخۆشیەكەشی دەچوو پێش نوێژی بۆ خەڵكی دەكرد، هەتاكو جارێكیان نەخۆشیەكەی توند بوو، داوای لە خێزانەكانی كرد كەوا حەوت كوندە ئاوی بۆ بێنن و لەكاتی نوێژدا ئاوی بەسەردا بڕێژن، جا كە ئاوایان كرد دەرچوو پێش نوێژی بۆ خەڵكەكە كرد، كۆتا پێشنوێژیكردنی لە ڕۆژی جومعەدا بوو، پاشان ابوبكری لەجێی خۆی دانا بە فەرمانی خۆی، ابوبكر ئیتر پێش نوێژی بۆ خەڵك كرد، لە ڕۆژی جومعەوە تاكو بەیانی ڕۆژی دووشەمەو ئیتر پێغەمبەر ﷺ وەفاتی كرد😔💔

خۆ ئەگەر《مەولود》سونەت بوایە زۆر کەس دەیوت ناچم خۆ واجب نیە لەسەرم،بەس ئەمما کەدەزانی بیدعەیە تاوانە دەچێت.

اللە تعالی جێگیرمان بکات لەسەر دینەکەی لەوانە نەبین بەقسە خۆشەویستی بۆ رسول اللە صل اللە علیە وسلم دەرببڕین بەڵام کردارەکانمان وانەبێت.

گەورەترین موصیبەت بەسەر ئوممەتی ئیسلامدا هاتووە بریتیە لە وەفاتی️ رسول اللّٰه ﷺ کە لە دوازدەی ربیع الأول ـدا بوو،
فیتنە و بەڵایەڪی زۆر گەورەش ئەوەیە لەو ڕۆژەدا ئاهەنگ بگێڕی !

️رسول اللّٰه ﷺ دەفەرمووێ : ئەگەر هەر یەڪێڪ لە ئێوە بەڵایەکی بەسەردا هات، ئەوا بیربڪاتەوە لە بەڵای من -واتا نەمانی من-، چونڪە ئەوە گەورەترین موصیبەتە💔

إبراهيم النخعي دەڵێ:

چاکەکانی بەندە لە ڕۆژی قیامەت دەکێشرێن، جا چاکەکانی سوکتر دەبێت لە خراپەکانی، شتێکی سپی دەهێنرێ وەکو هەور، لەسەر تەرازووەکەی دادەنرێ و تەرازووەکەی قوڕس دەبێت، پێی دەگووترێ دەزانی ئەمە چییە ؟
دەڵێ: نەخێر.
دەگووترێ : ئەمە ئەو چاکەیە کە خەڵکیت فێر کردووە، دوای تۆ کاریان پێی کرد.

الجامع لابن وهب (١٦٠٩).📚

دەڵێ : دەستەكانی خۆی لەسەر باسكەكانی پێغەمبەر ﷺ دانا، وەكو ئەوەی كە بیگرێتە باوەشی، پاشان ئەو وشانەی وت :
ئەوانە وشەگەلی دەربڕینی ئازار و ئێش و مەینەتین بۆ لە دەستدانی پێغەمبەری خوا ﷺ💔😭

ئەنەس رضي اللە عنە لەو فەرمودەیەدا ئەوەمان بۆ باس دەكات كە لەو ڕۆژەدا كە پێغەمبەر ﷺ وەفاتی كردوە، خەڵكی زۆر ناڕەحەت بوون و دڵ و دەرونیان پڕ بوە لە خەم و خەفەت و ڕۆژێكی پڕ ئازار بوە بەسەر خەڵكیەوە، كە ئەوەیا بەسەرهاتوە، ئینجا دێت بەرانبەریەك دەكات لەگەڵ ئەو ڕۆژەی كەوا پێغەمبەری خوا ﷺ تێیدا هات بۆ مەدینە لەگەڵ ئەو ڕۆژەی كە تێیدا وەفاتی كرد.

دەڵێ : كارەساتەكە زۆر گەورە و شۆك هێنەر بوە، گەورەیی ئەو دەنگ و باسە دەگەیەنن كەوا بەچوار دەوری مەدینەدا بڵاوبۆتەوە.
لە كارەساتێكدا بووم كە گەورەترین كارەسات بوە كە زەوی لەبەر چاوانیان تاریك بوە، ئێش و ئازار دڵیانی پڕ كردوە.
دەڵێ : لەدوای ناشتنی پێغەمبەر ﷺ باوەڕیان نەدەكرد لەبەر گەورەیی و ئازاری كارەساتەكە، نەك لەبەر بەدرۆخستنەوە، یان گومان هەبون، یان لاوازی باوەڕ.💔

ئافرەتانی پێشین چۆن بوون ؟!

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عِمْرَانَ أَبِي بَكْرٍ قَالَ: حَدَّثَنِي عَطَاءُ بْنُ أَبِي رَبَاحٍ قَالَ: قَالَ لِي ابْنُ عَبَّاسٍ أَلاَ أُرِيكَ امْرَأَةً مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ قُلْتُ بَلَى. قَالَ هَذِهِ الْمَرْأَةُ السَّوْدَاءُ أَتَتِ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ إِنِّي أُصْرَعُ، وَإِنِّي أَتَكَشَّفُ فَادْعُ اللَّهَ لِي. قَالَ: إِنْ شِئْتِ صَبَرْتِ وَلَكِ الْجَنَّةُ وَإِنْ شِئْتِ دَعَوْتُ اللَّهَ أَنْ يُعَافِيَكِ. فَقَالَتْ أَصْبِرُ. فَقَالَتْ إِنِّي أَتَكَشَّفُ فَادْعُ اللَّهَ أَنْ لاَ أَتَكَشَّفَ، فَدَعَا لَهَا.

تابعي عطاء کوڕی رباح دەفەرمووێ: عبداللە ـی کوڕی عباس رضي️ اللّٰه عنهما پێی فەرمووم: ئایا ئافرەتێکت نیشان بدەم لە ئەهلی بەهەشت، منیش گووتم بەڵێ، فەرمووی ئەم ئافرەتە ڕەش پێستە هاتە لای رسول اللّٰه ﷺ و فەرمووی: من لەهۆش خۆم دەچم توشی (فێ )(صرع) دەبوو کاتێك لە هۆش خۆم دەچم لاشەم بەدیار دەکەوێت دوعام بۆ بکە، رسول اللّٰه ﷺ فەرمووی: ئەگەر بتەوێ ئارام بگرە و بەهەشتت بۆ هەیە وە ئەگەر بتەوێ داوا لە️ اللّٰه دەکەم سەلامەتت بکات فەرمووی: صبر دەگرم، وە گوتی: من لاشەم دیار دەکەوێ داوا لە️ اللّٰه بکە کە لاشەم دیار نەکەوێت، ئەویش دوعای بۆ کرد.

📚«صحیح البخاري:٥٦٥۲/مسلم :۲٥۷٦»

حدثنا سفيان، عن عاصم الأحول، قال: دخلنا على حفصة بنت سيرين وقد ألقت عليها ثيابها، فقلت: أليس الله عز وجل يقول:  ﴿وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ﴾؟ قالت: اقرأ ما بعده: ﴿وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ﴾.

عاصم الاحوال دەڵێت : چومە ژورەوە بۆ ماڵی حفصەی کچی سیرین ئافرەتێکی بەتەمەن بوو بەڵام هێشتان عەباکەی بەسەری دادابوو، پێم ووت ئەی الله نافەرمێت: ﴿وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لا يَرْجُونَ نِكَاحاً فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ﴾ واتە : ئەو ئافرەتانەی کە بەتەمەندا چوون و ئومێدی شوکردنیان نەماوە قەیناکات گەر هەندێک لە پۆشاکەکانیان دابنێن.
ووتی ئەوەی دواتری تەواوکە : ﴿وأن يستعففن خير لهن﴾ بەڵام ئەگەر خۆیان دابپۆشن ئەوا باشترو خێرترە بۆیان..

📚«سنن سعید بن منصور»

سەیرکەن ڕەحمەتی️ اللّٰه ـتان لێبێت چەندین سوود لەم فەرموودە و ٲثر ـە وەربگرە و سەیری ئافرەتانی پێشین و ئافرەتانی سەردەم بکەن بزانن جیاوازیەکەی چیە ؟

۱ ـ ئەوخوشکانەی️ اللّٰه تعالی تاقیکردوونەتەوە بەنەخۆشی قورس صبر بگرن و چاوەڕێی پاداشت بە لای️ اللّٰه .

۲ ـ ئەم ئافرەتە بەڕێزە بکەن پێشەنگ بۆبەدەست هێنانی بەهەشت کەئامادەبوو تا مردن بەوشێوەیە بێت واتا لەناڕەحەتی و ئازاری نەخۆشیەکەی و ئارامبگرێت لەبەرامبەردا بەهەشتی پێبدرێت فریووی نەخوارد بەخۆشی و ڕازاوەییەکانی دونیای کاتی کەبەداخەوە ئێمە هەڵخەڵەتاوین و بەجۆرێک شوێن دونیاو ڕازاوەییەکانی کەوتوین کەبێ ئاگای کردووین لەبەهەشت و خۆشیەکانی وەک ئەوەی کەنامرین و هەرگیز دونیا جێناهێڵین️ اللّٰه چاکمان بکات .

۳ ـ بەراوردی خۆتان بکەن چەند دەستت گرتوە بە عەباو نیقابەکەتەوە یائەوانەی جلیان شەرعی نیەو جەستەیان دەر ئەخەن شەرم بتان گرێت ئافرەتانی پێشین بەعوزریش کەنەخۆشیە خەمی دەرکەوتنی جەستەیان بوو کە ئاگای لەخۆی نامێنێ جا بەوشێوەش نایەوێ جەستەی دەرکەوێت  بەڵام ئافرەتانی ئێستا خۆیان داوای جلی ناشەرعی ئەکەن و خۆیان جەستەی خۆیان بەدیار دەخەن بۆنامەحڕەم ،ئێستا ئەزانن جیاوازیەکە چەندە گەورەیە ؟! ئافرەتانی پێشین نەیان ئەویست جەستەیان دەرکەوێت و خەمیان بوو لەکاتێکا لەژێر دەستی خۆی  دانیەو بەئارەزووی خۆی نیە کەجەستەی دەرکەوێت بەڵکو  قەدەرێکە و️ اللّٰه تاقی کردۆتەوە .

٤ ـ ئافرەتانی پێشین لەکاتی بەتەمەن چونیشدا بەردەوام خۆیان داپۆشیوە وخەمی دەرکەوتنی جەستەیان بوو نەیووت پیربوومە و کەس تەماحم لێناکات ، بەڵکو خۆیان داپۆشیوە بەڵام ئێستا لەوپەڕی گەنجی یەوە سنوری️ اللّٰه ئەبەزێنێ و جلی ناشەرعی لەبەردەکەن بیربکەنەوە ڕەحمەتی️ اللّٰه ـتان لێبێت ئەوان نەخۆشی و بەتەمەن چووبوون بەڵام نەیان وت قەیدی نیەو عوزرمان هەیە ، بەڵام ئەوانەی ئێستا بەجلی سفورو ناشەرعیشەوە جا عوزر بۆخۆی ئەهێنێتەوە .

٥ ـ ئاگاداربن بەهەشتی️ اللّٰه نرخی خۆی هەیە و نادرێت بەهەموو کەسێک ، بەڵکو پێوویستی بەقوربانی دانە و ڕازیبوون و سەبر گرتن لەسەر ئەو بەڵاو موسیبەتانەی کە توشی بەندە ئەبێت لەدونیادا ، ئەبێت لەتاقیکردنەوەکان دەربچی کە ئەوە بەهاو نرخت بەدیار دەخات  ، ئەوەش دوای تەوفیقی️ اللّٰه بۆ بەندەو  بە دەست گرتن بەسنورەکانی اللّٰه و پارێزگاری کردن  لێیان بەدەست دێت نسٲل️ اللّٰه سلامة والعافیة .

دەڵێ : كاتێك پێغەمبەر ﷺ بەدەست ئازار و ناڕەحەتی مردنەوە توشی ناخۆشی و ئازار ببو، فاطیمەی كچی كە لەلای پێغەمبەر ﷺ بوە، وتی : ئەی هاوار بۆ ئەو ئێش و ئازارە زۆرەی، ئەو وتەیە بۆ ناخۆشی و ئازار چەشتن بەكاردێت.
فەرمودەكە لە صەحیحی بوخاریدا بەو جۆرە هاتوە بە ڕەقەم : ٤٤٦٢ ، چ بەڵایەكی گەورەیە توشی بوە، لەوانەیە ئەوەشیاا ڕاستتربێ، چونكە پێغەمبەر ﷺ دواتر دەفەرموێ: چونكە ناخۆشی و ئازار لەسەر خۆشەویستانی خوا نامێنێ و كۆتایی دێت بە مردن.🥀

چ کاتێك ئافرەت هەست بە ئەکات ماڵەکەی زیندانه و خۆیشی زیندانیە لەوماڵە؟!

ئەوکاتەی کە تۆی پیاو هاوسەرەکەت اهمال دەکەی ، ئازاری دەدەی بەجنێو و سوکایەتی ، قسەت ڕەق و تاڵە، پێداویستیە مادی و معنەویەکانی بۆپڕ ناکەیتەوە ،ئیتر ئەو ئافرەتە هەست ئەکات ئەو ماڵە زیندانە بۆئەو بۆیە هەمیشە هەوڵ دەدات خۆی ڕزگار بکات لەوماڵە جا بەبیانوی ئەوەی بڕوا بۆ ماڵی باوک و خزم و دۆستان و کارکردن لەدەرەوە خۆی ڕزگار بکات ماڵەکەی خۆی لێدەبێتە زیندان و پیاوەکەشی دڕندە.
بۆیە پیاوی ئیماندارو موتەقی و ڕوولە️ اللّٰه هەرگیز کەشێکی ئاوا بۆ خێزانەکەی دروست ناکات ماڵەکەی لێ بکاتە زیندان و واهەست بکات هیچ نرخ و بەهایەکی نەبێت ،بەڵکو وا لەخێزانەکەی دەکات ماڵەکەی خۆی وەکو کۆشکێك ببینێت ،وەخۆیشی وەکو شاژنی ماڵەوه ببینێت و چاوەڕێی پاشاکەی ببێت کاتێك دێتەوە ماڵ ، بڕوابکەن زۆرینەی ئەوئافرەتانەی کەلەدەرەوە ئیش دەکەن قوربانی دەستی ئەو بەناو پیاوانەن کەکەشێکی ئارامیان نەبەخشیوە بەو ماڵە تائەو ئافرەتە لەناویا بحەوێتەوە ئەمەش وای کردووه زۆرینەی ئافرەتان لەدەرەوە توشی تەعلیق و ئەزیەت وئازار بن لەکاتی ئیشکردن ،پێیان وایە ڕزگار بونە بەڵام نازانن لەچاڵێکی بچوکی ئاگرەوە ڕۆیشتونەتە ناو چاڵێکی گەورەتر ...

اللّٰه تعالی هیدایەتی هەموو لایەک بدات و بەختەوەری ئارامی بگەڕێنێتەوە نێو خێزانەکان.

لەم فەرمودەیە ئەوە دەردەكەوێ، كەوا پێغەمبەر ﷺ هیچ شتێكی بە میرات لە دوا بەخێنەماوە، جگە لە هەندێك شتی زۆر كەم نەبێ، كە بە پەنجەی دەست دەژمێردرێن و ئەویشی كردۆتە خێر بۆ ئومەتەكەی.

( ابم كثیر ) لە البدایة النهایة : ٢٧٣٩/٥ دەفەرموێ : بێگومان دونیا بە هەموو شتێكی ناویەوە زۆر لەوە كەمتر بوە، كەوا پێغەمبەر ﷺ هەوڵی بۆ بدات، یان لەدوای خۆی بیكات بە میرات، سەلام و درود لە پێغەمبەر ﷺ و هەموو پێغەمبەرانی برای هەتا ڕۆژیی دوایی🌼

وعن ثابت قال : قلتُ لأنس:أعطني عينيك اللتين رأيتَ بهما رسول الله صلی الله علیه وسلم  حتى أقبلهما».

‏ثَابِت رحمە اللە ووتی :
بە ئەنەسی کوڕی مالک ـم وت چاوەکانتم بدەیە ئەو دوو چاوەی کە پێغەمبەرت پێیان دیوە صلى الله عليه وسلم تاوەکو ماچیان بکەم.

الجامع_لأخلاق_الراوي

كە دەڵێ : ئەگەر كەسێك پێغەمبەر ﷺ بەو جۆرە ببینێ لە خەودا كە زانراوە لە سیفەت و ئاكارەكانی، نەك بەجۆری دیكە، ئەوە پێغەمبەری خوای ﷺ بینیوە، چونكە شەیتان بەجۆری تر دێتە خەوی مرۆڤ و ناتوانێ خۆی بێنێتە سەر شێوەی پێغەمبەر ﷺ،
كە دەفەرموێ : مەبەستی ئەوە نیە كە ئەو جەستەیەی بینیوە، كەوا لەنێو گۆڕەكەیدایە، نە ئەو ڕۆحەش كەوا لە بەهەشتدایە، بەڵكو مەبەست ئەوەیە، كەوا لەسەر دیمەن و شێوەی پێغەمبەرەو ﷺ ، پێغەمبەری ﷺ بینیوە، چونكە هەرگیز و هەرگیز شەیتان ناتوانێ خۆی بێنێتە سەر شێوەی پێغەمبەر ﷺ، شەیتان بەشێوەی دیكە دێتە خەوی مرۆڤ و لەوانەشە پێی بڵێین : كە ئەوە پێغەمبەرە ﷺ یان ابوبكرە رضي اللە عنە، یان عمرە رضي اللە عنە یان كەسێ تر، بەڵام درۆ دەكات.

ٳبي ٲمامة رضي الله عنە دەڵێت : رسول الله صلی الله علیە وسلم فەرموویەتی : هاوەڵانی بیدەع سەگی ناو ئاگرن .

[الرد علی المبتدعة ﴿١٢﴾]


السنه_لعبدالله

منصور بن زاذان دەڵێت:
هەواڵم پێدراوە ڪە هەنێ ڪەس دەخرێنە نێو دۆزەخەوە تەنانەت دۆزەخیەڪانیش بێزار ئەبن و ئازاریان پێدەگات لەو بۆنەۍ لێوەی دێت ، پێی ئەوترێت وەیل بۆتۆ ، ئەوە تۆ چی ڪارێڪت ڪردووە وا ئاوهایت ، لەو ناخۆشیەۍ خۆمان تێیداین بەس نەبوو هەتاوەڪو تۆیشی هاتە سەر و تووشی تۆیش بووین لەبەر ئەو بۆگەنیەت ، دەڵێت: من ڪەسێکی زانا بووم بەڵام سوودم لە زانستەڪەم وەرنەگرت.

[ الزھد للٕامام احمد /صـ ۳۰٦رقم الٔاثر۲۲۱۳]

الزهد

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لاَ يَنْفَعُ،

هەتا ماون ئەبێ كۆیلە بن!!

« بە ئاواتـم شەوێڪ بێـت و ئـەوینـم
بـەدی بێت و جەمالـی ئـەو ببینــم»

اللّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّد وَعَلَىٰ آلِ مُحَمَّد🌱❤️‍🩹.