νοῦς

پس بنیان مابعدالطبیعی نظام اخلاقی جوانمردی و فتوت بر "نفی زندگی مستقر" قرار دارد، نه طبق نظر مشهور «نفی زندگی دنیوی و نظر به آخرت» بلکه بر نفی و خوارداشت «زندگیِ استقرار یافته» در مقابل «زندگی در حال صیرورت و دگرگونی و فروپاشی» که در اخلاق تصوف بزرگداشته میشود، حتی اگر به مرگ منجر شود آن مرگ از بزرگترین ارزشها در نظام اخلاقی جوانمردی است.


آنچه من اخلاق فتیان می‌نامم در مقابل اخلاق مدائن مستقر، شباهت زیادی با اخلاق سالاران و بردگان نزد نیچه دارد اما آنچه ما فتی مینامیم را نیچه بیشتر با تعبیر جان آزاد یاد میکند تا آریستوکرات که لغت نیچه برای اخلاق سالاران است. اما تفاوت در این است که آریستوکرات نیچه فاقد فضیلت سخاوت و قناعت است، لذا اولا فردی دولتمند و صاحب قدرت دنیوی است. اما جوانمرد که گذشتن از مال و گذشتن از جان برایش برترین ارزش است، از سنخی دیگر است که نیچه آن را در تبارشناسی اخلاق ذیل همان آرمان زهد و دنیاگریزی و توسل به جهان ایده‌های جاودان و سرای باقی مانده قرار میدهد. اما جوانمرد اساسا سامانی غیر از صیرورت و دگرگونی نمیشناسد چه در این جهان چه در هر جهانی.(کربن در توضیح واژه جوانمرد به فرانسویان میگوید این معادل مردجوان نیست، بلکه معنای آن نوع خاصی از معنویت است که با رجوع به رسائل فتوت نامه تفسیری ارائه میکند مبتنی بر نوعی زمانمندی خاص. این تعبیر را دقیقا ارسطو در خطابه نخست برای شنوندگان خاصی که نه جوانسال و هیجانی هستند و نه سالمند و خالی از احساس بلکه کسانی را که «پختگان» ترجمه میشود نامیده. که در عین جوانی از پیری بهرمندند. این را ابن سینا برای حی ابن یقظان به کار میبرد و پس از او سهروردی برای عقل سرخ که همزمان هم جوان و سرخ و سفید بود هم کهنسال. و افلاطون این را برای زمانمندی خاص مثل بکار برده در پارمنیدس که "مثال هرچه پیر می‌شود جوانتر می‌شود". یعنی از نوعی زمانمندی خطی و یکسویه گویی برخوردار نیست، بلکه حدوث و قدم با هم در او جمع میشود.)


این معنای لغوی جوانمرد است و دقیقا در اخلاق جوانمردی نیز که بیش از همه باب آخر قابوسنامه در شرح مختصات آن کارامد است و شگفت، مبنای فضایل فتی این است که حیاتی بالاتر از این زندگی در عرض آن نمی‌شناسد ولی این زندگی نیز برای او خصلت زمان فانی شونده و خطی ندارد. اینکه فتیان به بذل جان و مال اقدام میکنند به قصد معامله و کسب مالی و جانی برتر در جهانی دیگر نیست، این صفت عابد و زاهد است به قول ابن سینا. اما جوانمرد فضیلتی از سنخ «فضیلة الاحرار» را و نه فضیلة التجار را ارج مینهد. آنچه نیچه نفی این جهان در عوض جهان باقی مینامد فضیلت تجار است و بالذات ذیل فضایل حضری و شهری و مدنی که چشم به سود دارد. اما جوانمرد تنها زندگی استقرار یافته را نفی میکند نه صرفاً به دلیل نفی ملال، بلکه به دلیل اینکه جوانمرد در مدینه مستقر نمیتواند آنکس که هست باشد و بشود. پس در بهترین حالت به جان مدینه و استقرار آن می افتد به هرگونه بهانه که تاریخ و حوالت تاریخ برایش فراهم کند.

با همین چند نکته مختصر و پراکنده که گفتم مشخص است که هرگز مطلب به این سادگی نیست که تصوف در کار آخرت است و سیاست در کار دنیا. و غیر از تمدن بورژوازی مدرن هیچ تمدنی را در تاریخ نمیتوان یافت که نخست بر مبنای فضایل جوانمردی شکل نگرفته و در مرحله بعد جای خود را به فضایل فقهی و مدنی و غیره نداده باشد.

#جوانمردی
.

www.tgoop.com/nouspoetikos/5136

272 viewsHamed Roshani Rad, edited  Sep 26 at 15:20

پس بنیان مابعدالطبیعی نظام اخلاقی جوانمردی و فتوت بر "نفی زندگی مستقر" قرار دارد، نه طبق نظر مشهور «نفی زندگی دنیوی و نظر به آخرت» بلکه بر نفی و خوارداشت «زندگیِ استقرار یافته» در مقابل «زندگی در حال صیرورت و دگرگونی و فروپاشی» که در اخلاق تصوف بزرگداشته میشود، حتی اگر به مرگ منجر شود آن مرگ از بزرگترین ارزشها در نظام اخلاقی جوانمردی است.


آنچه من اخلاق فتیان می‌نامم در مقابل اخلاق مدائن مستقر، شباهت زیادی با اخلاق سالاران و بردگان نزد نیچه دارد اما آنچه ما فتی مینامیم را نیچه بیشتر با تعبیر جان آزاد یاد میکند تا آریستوکرات که لغت نیچه برای اخلاق سالاران است. اما تفاوت در این است که آریستوکرات نیچه فاقد فضیلت سخاوت و قناعت است، لذا اولا فردی دولتمند و صاحب قدرت دنیوی است. اما جوانمرد که گذشتن از مال و گذشتن از جان برایش برترین ارزش است، از سنخی دیگر است که نیچه آن را در تبارشناسی اخلاق ذیل همان آرمان زهد و دنیاگریزی و توسل به جهان ایده‌های جاودان و سرای باقی مانده قرار میدهد. اما جوانمرد اساسا سامانی غیر از صیرورت و دگرگونی نمیشناسد چه در این جهان چه در هر جهانی.(کربن در توضیح واژه جوانمرد به فرانسویان میگوید این معادل مردجوان نیست، بلکه معنای آن نوع خاصی از معنویت است که با رجوع به رسائل فتوت نامه تفسیری ارائه میکند مبتنی بر نوعی زمانمندی خاص. این تعبیر را دقیقا ارسطو در خطابه نخست برای شنوندگان خاصی که نه جوانسال و هیجانی هستند و نه سالمند و خالی از احساس بلکه کسانی را که «پختگان» ترجمه میشود نامیده. که در عین جوانی از پیری بهرمندند. این را ابن سینا برای حی ابن یقظان به کار میبرد و پس از او سهروردی برای عقل سرخ که همزمان هم جوان و سرخ و سفید بود هم کهنسال. و افلاطون این را برای زمانمندی خاص مثل بکار برده در پارمنیدس که "مثال هرچه پیر می‌شود جوانتر می‌شود". یعنی از نوعی زمانمندی خطی و یکسویه گویی برخوردار نیست، بلکه حدوث و قدم با هم در او جمع میشود.)


این معنای لغوی جوانمرد است و دقیقا در اخلاق جوانمردی نیز که بیش از همه باب آخر قابوسنامه در شرح مختصات آن کارامد است و شگفت، مبنای فضایل فتی این است که حیاتی بالاتر از این زندگی در عرض آن نمی‌شناسد ولی این زندگی نیز برای او خصلت زمان فانی شونده و خطی ندارد. اینکه فتیان به بذل جان و مال اقدام میکنند به قصد معامله و کسب مالی و جانی برتر در جهانی دیگر نیست، این صفت عابد و زاهد است به قول ابن سینا. اما جوانمرد فضیلتی از سنخ «فضیلة الاحرار» را و نه فضیلة التجار را ارج مینهد. آنچه نیچه نفی این جهان در عوض جهان باقی مینامد فضیلت تجار است و بالذات ذیل فضایل حضری و شهری و مدنی که چشم به سود دارد. اما جوانمرد تنها زندگی استقرار یافته را نفی میکند نه صرفاً به دلیل نفی ملال، بلکه به دلیل اینکه جوانمرد در مدینه مستقر نمیتواند آنکس که هست باشد و بشود. پس در بهترین حالت به جان مدینه و استقرار آن می افتد به هرگونه بهانه که تاریخ و حوالت تاریخ برایش فراهم کند.

با همین چند نکته مختصر و پراکنده که گفتم مشخص است که هرگز مطلب به این سادگی نیست که تصوف در کار آخرت است و سیاست در کار دنیا. و غیر از تمدن بورژوازی مدرن هیچ تمدنی را در تاریخ نمیتوان یافت که نخست بر مبنای فضایل جوانمردی شکل نگرفته و در مرحله بعد جای خود را به فضایل فقهی و مدنی و غیره نداده باشد.

#جوانمردی
.

BY νοῦς