نشست‌های پژوهشی موزۀ شیعه (8)
با همکاری انجمن مسلمانان شیعۀ دانشگاه نورث‌وسترن، شهر شیکاگو

🔸نقش‌مایه‌های شیعی بر گورنشبته‌های شهر دربند داغستان
از صفویه تا قاجار


🔹محمد ناصر اسماعیل ابوالخیر
دانشجوی دکتری کتیبه‌های باستانی و کتیبه‌نگاری، دانشگاه فیوم، مصر


🗓تاریخ و محل برگزاری:


شنبه 14 مهرماه ، 1403، ساعت 19 تا 20:30

پخش زنده از تالار مجازی انجمن مسلمانان شیعه دانشگاه نورث‌وسترن در برنامۀ زوم

💻 لینک پخش زنده


موزه شیعه
انجمن مسلمانان شیعه دانشگاه نورث‌وسترن

Shia Museum Seminars #8

With collaboration Northwestern University Shia Muslim Association (SMA)

🔸Shī ’ ī Inscriptions on the Tombs of Darband City in Dagestan
from the Safavid to the Qajar Periods


🔹Muhammad Nasir Ismail Abu El-Khier

PHD Candidate of Archaeological Inscriptions and Epigraphy, Fayoum University, Egypt

🗓 Time and place of the program:

Saturday, 5th of October

10:30 am to 12:00 am CDT
6:30 pm to 8:00 pm EGY
7:00 pm to 8:30 pm IRN

Live broadcast on

💻 https://northwestern.zoom.us/j/947854860

Shia Museum
Northwestern University Shia Muslim Association (SMA)

نام مقدس علی علیه السلام بر آرایه های گچی مدرسه دو درب حرم مطهر رضوی
با تاریخ ۸۴۳ ه.ق.

لازم است از جناب دکتر حمزوی بابت به اشتراک گذاشتن تصاویر تشکر و تقدیر کنیم.

آرایه گچی شبه کلوک بند
بقعه پیربکران
مربوط به لایه سال 712 ه.ق.

بالا: محمد و علی و فاطمه و حسن و
وسط: علی ...
پایین: علی

توجه به ذکر نام حضرت فاطمه سلام الله علیها در کتیبه های پیربکران جالب توجه است.

تصویر یادگاری از مرمت آرایه های گچی پیربکران توسط جناب دکتر حمزوی در سال ۱۳۸۶ است.
سلامت و پاینده باشند

درب چوبی امامزاده حمزه دهدشت یکی از آثار نفیس موزه ملی ایران است. این درب صد سال بعد از شروع غیبت کبرا به فرمان آخرین حکمران آلبویه در منطقه فارس ساخته شده است. ویژگی منحصر به فرد آن منبتکاری دعای حضرت حجت (عج) روی آن است‌
کتیبه این درب گواه عمومیت دعای حضرت حجت در سده اول غیبت کبرا در بین مردم ایران است.

منبع:
تندرو, مهسا, خزایی, محمد, احمدپناه, سید ابوتراب. 1399. پیشینه و شاخصه ها ی بصر ی تزیینات در چوبی امامزاده حمزه دهدشت آل بویه محفوظ در موزه ملی ایران. هنر اسلامی, 17 (40) 107-125

سنگ قبر میریوسف خواجه بهادر ملقّب به غیاث الدین (متوفای 23شعبان846قمری)
بانی مدرسه یوسفیه (مدرسه دو درب)
در حرم مطهر رضوی

تاریخ بنای مدرسه: ۸۴۳ ه.ق.

با تشکر از جناب دکتر یاسر حمزوی

سنگ پایین پا:
/ هذه روضة من ریاض / الرضوان منور بانوار الغفران بآثار معطرة / الریحان من الله الکریم الرحیم المنان / للامیر الاعظم الاعدل الاقدم افتخار الامراء و / الکبرا فی العرب و العجم اعتضاد الملوک و السلاطین / اقتدار الخواقین السابق فی مضمار التفاخر و التبادر/ غیاث الدولة و الدنیا و الدین امیر یوسف خواجه بهادر

خوانش: میثم صادقی

#مقاله

بررسی شعائر شیعی سکه ها در دوران فترت ایلخانان و گورکانیان در فارس و شیراز

جناب سجاد حسام پور


در مورد مذهب رسمی مردم فارس و شیراز در این زمان می دانیم که اکثریت سنی مذهب بوده اند،
عباس زریاب به نقل از عبدی بیک شیرازی؛ مولف تکملة الاخبار، شیراز را در زمره شهرهایی می آورد که پس از مرگ اولجایتو، از قبول تشیع امتناع نکردند

شاید مهم ترین شاهد بر این ادعا، وجود سکه های طلا و نقره با شعار شیعی از ابوسعید ایلخانی ضرب شیراز که با ظرافت حکاک در کنار شهادتین و و بعد از نام خلفا، علی(ع) ولی الله حک کرده است. هرچند فراوانی و کمیت ضرب این سکه، نسبت به سکه های با تراز سنی ابوسعید قابل قیاس نیست، اما همین نمونه، حضور و تأثیر شیعیان در شیراز را نشان می دهد، استفاده از چنین عباراتی مخصوصاً زمانی که به دستور این ایلخان، نام ائمه شیعه از سکه ها حذف شده بود قابل توجه است.

ابوسعید ایلخانی، 720ه.ق شیراز

روی سکه مرکز:
الله، لا اله الا الله، محمد رسول الله، ابوبکر،عمر، عثمان، علی ولی
روی سکه حاشیه داخلی:
فسیکفیکهم الله و هو السمیع العلیم
روی سکه حاشیه خارجی:
ضرب شیراز
پشت سکه مرکز:
ضرب، فی ایام دوله السلطان، الاعظم ابوسعید، خلدالله ملکه
پشت سکه حاشیه داخلی:
نعم النصره الله
پشت سکه حاشیه خارجی:
ضرب، شیراز، فی، سنه، عشر، ین و، سبع، مائه

توضیحات:
شاید مهم ترین شاهد بر قدرت اجتماعی شیعیان در شیراز، وجود سکه های طلا و نقره با شعار "علی ولی الله" در زمان ابوسعید ایلخانی است. در این زمان ضرب سکه های شیعی اولجایتو در سراسر ایران ممنوع شد، ولی در ضرابخانه شیراز با ظرافت حکاک در کنار شهادتین و و بعد از نام خلفا، شهادت "علی ولی الله" حک شده است.


این نمونه، تأثیر شیعیان در شیراز را نشان می‌دهد، استفاده از چنین عباراتی مخصوصاً در زمانی که به دستور این ایلخان، نام ائمه شیعه از سکه‌ها حذف شده بود قابل توجه است.

#ایلخانان
#شیراز
WWW.SHIAMUSEUM.ORG code:103091

روی سکه مرکز:
المتوکل علی الله ابو اسحاق بن محمود شاه
روی سکه حاشیه خارجی:
ضرب شیخ کبیر (شیراز) سنه سبع و اربعین و سبعمائه

پشت سکه مرکز:
لا اله الا الله، محمد رسول الله صلی الله علیه و سلم
پشت سکه حاشیه خارجی:
ابوبکر، عمر، عثمان، علی ولی الله

توضیحات:
امیر جمال‌الدین شاه شیخ ابواسحاق در سالهای 743تا758 قمری در فارس حکومت داشت.
ابن بطوطه جهانگرد مراكشی، درباره ملكه تاشی خاتون مادر ابواسحاق و مزار شاهچراغ چنین نوشته است:
این آرامگاه در نظر شیرازی ها احترام تمام دارد و مردم برای توسل به زیارتش می روند. تاشی خاتون، در جوار این بقعه ی بزرگ، مدرسه و زاویه ای ساخته است كه در آن به اطعام می پردازند و عده ای از قاریان پیوسته بر سر تربت امامزاده، قرآن می خوانند شب های دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه می آید و در آن شب قضات و فقها و سادات شیراز نیز حاضر می شوند. این جمعیت در بقعه جمع می شوند و با آهنگ خوش به قرائت قرآن مشغول می شوند. خوراك و میوه به مردم داده و پس از صرف طعام، واعظ، بالای منبر می رود و این كار بین نماز عصر و شام انجام می گیرد.

#شیراز
#آل_اینجو
SHIAMUSEUM.ORG code:120011

مدفن دختر الغ بیگ و تعدادی از خاندان تیمور گورکانی در ازبکستان است. الغ‌بیگ از پادشاهان فاضل تیموری بود . مادرش گوهرشاد بیگم بانی مسجد گوهرشاد است و پدرش شاهرخ، که برای رشد هنر و معنویت ایرانی تلاش ارزنده ای کرد.

گورنوشته دختر اولغ بیگ واقع در مقبره تیمور در سمرقند است و با صلوات کبیره آراسته شده است. استفاده از صلوات کبیره اگر بدون باور شیعی باشد، جلوه ای از معنویت ایرانی است که با ائمه اطهار علیهم السلام تبلور یافته است.
#ازبکستان
#سمرقند

شهر سبز زادگاه امیرتیمور گورکانی (تیمور لنگ) است. در گذشته شهر سبز مرکز فرهنگی و تجاری ازبکستان بوده. در زمان حکومت امیر تیمور کاخی به نام آق سرای (کاخ سفید ) در این شهر ساخته شد. دروازه اصلی و دیوارهای تاریخی این شهر با نام عالی علی علیه السلام متبرک شده است.

#ازبکستان
#تیموریان
#شهرسبز

روی سکه مرکز:
علی، علی، علی، علی
پشت سکه مرکز:
شاه رخ سلطان قیدو بهادر ضرب بلخ

توضیحات:
امیرزاده‌ قیدو فرزند پیرمحمد ولیعهد تیمور بود. در سال 807هـ تیمور به‌ قصد تصرف‌ چین‌ به‌ اُتْرار رفت‌، اما در آنجا به‌ بیماری‌ سختی‌ دچار شد و در همان‌ سال‌ درگذشت‌. امیران‌ اردو، قاصدی‌ نزد پیرمحمد به‌ کابل‌ فرستادند تا درگذشت‌ تیمور را به‌ او اطلاع‌ دهد. پیرمحمد برای‌ رسیدن‌ به‌ سلطنت‌ دو رقیب‌ داشت‌؛ یکی‌ سلطان‌ حسین‌، فرزند آکه‌ بیگی‌ دختر تیمور، دیگری‌ خلیل‌ سلطان‌، نوة‌ تیمور و پسر میرانشاه‌. در کشاکش رقابت پیرمحمد در 14 رمضان‌ 809 به‌ دست‌ وزیرش‌، پیرعلی‌تاز، که‌ داعیة‌ استقلال‌ داشت‌، به‌ قتل‌ رسید. شاهرخ‌ پس‌ از آگاهی‌ از مرگ‌ برادرزاده‌اش‌، در 810 به‌ بلخ‌ حمله‌ کرد. پیرعلی‌تاز گریخت‌ اما به‌ دست‌ سرداران‌ هزاره‌، کشته‌ شد. شاهرخ‌، بلخ و همة‌ ولایات‌ پیرمحمد را به‌ پسر او، امیرزاده‌ قیدو، واگذار کرد و امیر توکل‌ بَرلاس‌ و امیر شمس‌الدین‌ اوچ‌ قرا را که‌ از ملازمان‌ پیرمحمد بودند، همراه‌ او کرد.

پی نوشت: دانشنامۀ جهان اسلام، مدخل پیرمحمد جهانگیر
#تیموریان
#بلخ
#اقغانستان
#ازبکستان

Shiamuseum.org code:110081

سکه انوشروان خان 746- 757قمری

مرکز روی سکه:
علی
برگرد نام علی علیه السلام: ابوبکر، عمر، عثمان
حاشیه داخل روی سکه:
لا اله الا الله، محمد رسول الله
حاشیه خارجی:
بسم الله الکریم

مرکز:
السلطان
انوشروان خان(ایغوری)
خلدالله ملکه

حاشیه:
ضرب قَرَجن
فی سنه ست (و اربعین) و سبعمئه

توضیحات:
از سکه های مبتکرانه پیش از صفویه که در آذربایجان ابداع شد و در آناتولی هم مورد توجه و الگو برداری قرار گرفت سکه انوشروان خان از ایلخانان دست نشانده آل چوپان است.
نقش سکه انوشروان با جانمایی نام مقدس «علی» در مرکز، رهبری معنوی امیرالمومنین علی علیه السلام را برای مخاطب تداعی می کرد.
بر گرداگرد نام محوری علی علیه السلام نام خلفا چرخیده اند، و بدین ترتیب سکه طراز خلفای راشدین را دارد، ولی جایگاه محوری امیرمومنان علیه السلام بازنمایی می گردد.
این سکه روی مسکوکات بیگ نشین های آناتولی منعکس گردید.

ShiaMuseum.org Code: 103172

#ایلخانان
#تبریز
#انوشروان
#آناتولی
#قفقاز