متناقض‌نمای مشروطه

آرش حیدری ـ اردیبهشت ۱۴۰۳

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست
@simafekr_com

متناقض‌نمای مشروطه

آرش حیدری ـ اردیبهشت ۱۴۰۳

آرش حیدری در این ویدئو، از پارادوکسی سخن می‌گوید که پس از مشروطه برای ایرانیان پدیدار شد و چنین می‌نماید که همچنان پابرجاست: حرکت‌های سیاسی، با مشارکت و پویایی مردم به راه می‌افتند؛ اما پس از استقرار، متخصصانی سر می‌رسند که تداوم نظم جدید را در سایه‌ی پس‌زدن مشارکت عمومی ممکن می‌دانند.
اما اینجا چند سؤال باید طرح شوند: نخست اینکه چرا چنین تناقضی پدید می‌آید؟ دیگر اینکه آیا چنین تناقضی، امکان محوشدن دارد؟ و آیا این مسئله، همانطور دست‌نخورده، بر فراز تحولات تاریخ ایران، ادامه یافته و کیفیت آن تغییر نکرده است؟
شاید از اندیشیدن به پاسخ سؤال آخر، بتوان راهی به پاسخ آن دو پرسش دیگر یافت. اگر جنبش مشروطه و سلطه‌یافتن منورالفکران، به دیکتاتوری و استبداد پهلوی اول و دوم و توسعه‌ی وابسته‌ی آنان منتهی شد، انقلاب اسلامی که ره‌آورد تجربه‌ی درد دوران پهلوی بود، در بحرانی‌ترین شرایط هم کار خود را با انتخابات پیش برد و هیچ‌گاه چنان دیکتاتوری و استبدادی، در آن مجال تداوم نیافت. با وجود این، ایده‌ی جمهوری اسلامی ایران از ابتدا، خود را پایبند به یک جهت‌گیری دینی در تنظیم مناسبات دولت و مردم از خلال تربیت می‌دانست؛ حال آنکه نه تنها نظراً ملتزم به جمهوریت بود بلکه عملاً قدرتش اتکاء بر عموم و اکثر مردم داشت. لذا رابطه‌ی دولت و ملت، از رابطه‌ای بیرونی، بدل به نسبتی در درون مردم شد. از قضا، راز روآوردن ملت به دولت، خواست جهت‌داشتن زندگی است. اینگونه، تناقض میان جنبش مردم و نظم امور، در طرح امام خمینی از سیاست، فرمی برای این رابطه‌ی تنش‌آلود پیش نهاد.
اما کارشناسانه‌شدن امور از کجا برمی‌خیزد؟ این فرمی که از آن سخن گفته شد، نه نقطه‌ی پایانی حرکت جامعه، بلکه جایی است که محتاج نگه‌داشت دائمی است. بنابراین، نگاه کارشناسی، جایی پررنگ می‌شود که این رابطه رو به ضعف دارد؛ چراکه ایستادن در میانه‌ی این تنش، هزینه‌ی بسیاری دارد.

ویدئو برگرفته از جلسه‌ی نقد و بررسی کتاب «تاریخ مفهوم عدالت اجتماعی در دوران مشروطه»، نوشته‌ی سمیه توحیدلو است که توسط خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی، برگزار و منتشر شده است.

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست
@simafekr_com

در تمنای وحدت محال

جواد کاشی ـ اسفند ۱۴۰۲

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست
@simafekr_com

در تمنای وحدت محال

جواد کاشی ـ اسفند ۱۴۰۲

«وحدت سیاسی، فقط به شرط پذیرش ناممکن بودن‌ش عمل می‌کند.» جواد کاشی در این ویدئو به ایده‌ای توجه می‌‌کند که ورای تناقض منطقی‌ش، در حیات واقعی بشر بسیار زنده است: وحدت سیاسی.

وحدت سیاسی امری نیست که ابتدا به آن دست یافت و سپس بر اساس آن طرحی از قانون و ساختار سیاسی را شکل داد. وحدت سیاسی بیشتر امری «خواستنی» است تا «بودنی». پرسشی که پیش روی ملتی که می‌خواهد ملت بماند، وجود دارد این است که به چه میزان و در چه جهتی واقعاً می‌خواهد وحدت سیاسی داشته باشد؟ سوال این نیست که چقدر وحدت سیاسی دارد؟ وقتی خواست جهت داشتن و وحدت داشتن در ضمیر یک ملت، خروش کند، هر چقدر هم که آن ملت در واقعیت دور از وحدت باشد، امید به وحدت اتفاقاً برای همان ملت معنادار است؛ در واقع غیر ممکن بودن وحدت سیاسی است که امید به آن را معنادار می‌کند و تکاپوی انسان برای رسیدن به آن را موجه.

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست...
@simafekr_com

درون کودکی

پسرک و مرغ ماهیخوار- هایائو میازاکی، ۲۰۲۳

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست
@simafekr_com

درون کودکی

پسرک و مرغ ماهیخوار- هایائو میازاکی، ۲۰۲۳

هایائو میازاکی، کارگردان شهیر انیمیشنِ ژاپن در ۸۳ سالگی اثری کامل و بی‌نقص دیگری از خود ارائه داد. فیلمی که هیچ نشانی از کاهلی و سن و سال در آن به چشم نمی‌خورد و همچنان با طراوت منحصر به فردی که در آثار میازاکی هست، جهان خیالیِ کودکانه‌‌اش را می‌سازد.
"پسرک و مرغ ماهیخوار" نشان بهترین فیلم‌های میازاکی را دارد. ویژگی برجسته فیلم‌های میازاکی قصه‌گویی از زاویه‌دید بچه‌هاست. در بسیاری از فیلم‌های او، قصه با یک ماجرای یک بچه شروع می‌شود که در جهان عادی و طبیعی بزرگسالان به سر می‌برد؛ اما فرصت می‌یابد به دنیای بی‌کران موجودات و اتفاقات عجیب و خیالی پا بگذارد. پسرک و مرغ ماهیخوار هم، چنین فیلمی است.

در این صحنه، موهیتو شخصیت اصلی آخرین فیلم میازاکی در خوابی عمیق فرو می‌رود که در آن خواب، مادرش را که در اتش‌سوزی جان باخته، می‌بیند. بعد از همین صحنه‌ها او با مرغ ماهیخواری آشنا می‌شود که موهیتو را به جهان خیالی‌ای می‌برد که در آن هنوز فرصتی برای نجات مادر (یا نامادری) هست.

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست
@simafekr_com

خمینی؛ تنها گزینه

فتحی شقاقی - ۱۹ خرداد ۱۳۶۸
ترجمه: سیدحمیدرضا میررکنی

فیلم کامل

💡سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

خمینی؛ تنها گزینه

فتحی شقاقی - ۱۹ خرداد ۱۳۶۸
ترجمه: سیدحمیدرضا میررکنی

تاریخ هنوز به پایان نرسیده است اما آن چه تا کنون به خود دیده نشانگر این است که دست کم در منطقه‌ی ما هیچ طرحی جز طرحی اسلامی از دولت، راه به سوی استقلال ملی نخواهد برد. تجربه‌ی ناسیونالیسم افراطی عربی و ایرانی و ترکی همه شکست خوردند و به نحو تناقض‌آمیزی در تأسیس و حفظ دولتی مستقل و ملی ناکام ماندند.

از سوی دیگر طرح اسلامی از دولت که ابتدائاً تنها در ایران به تشکیل حکومت رسید، باز به نحو تناقض‌آمیزی گرچه داعیه‌ی جهان‌وطنی دارد اما در تأسیس و حفظ یک دولت ملی و مستقل به خوبی توفیق یافت.

این تجربه‌ی «شکست» طرح‌های ناسیونالیستی برای اهالی شامات و مصر بیشتر معنا دارد. آن‌ها به چشم دیده‌اند که چگونه ارتش اسرائیل در کمتر از ۶ روز تمام صحرای سینا را طی کرد، جولان و کرانه باختری را اشغال و جمال عبدالناصر و حافظ اسد را به تسلیم وادار کرد.

شهید فتحی شقاقی که همراه با دو دانشجوی دیگر در اواخر دهه‌ی ۱۹۸۰ جنبش جهاد اسلامی فلسطین را تأسیس کرد، در این ویدئو چنان از امام خمینی سخن می‌گوید که گویی امام در فلسطین انقلاب کرده است نه در ایران. شقاقی از صرف طرح اسلامی فراتر می‌رود و آن چنانکه در کتاب «امام خمینی، تنها گزینه» توضیح می‌دهد، فقط راه و روش امام را طریقی برای مبارزه با دشمنان جهان اسلام می‌داند.

فتحی شقاقی، دبیر کل وقت جهاد اسلامی فلسطین، در سال ۱۹۹۵ توسط موساد به شهادت رسید و عمر او کفاف نداد تا دلاوری‌های این روزهای همرزمان‌ش در سرایا القدس و کتائب عزالدین قسام را ببیند.

پی‌نوشت: کرمل نام کوهی است در منطقه حیفا.

فیلم بخشی است از سخنرانی شهید فتحی شقاقی در اولین نماز جمعه پس از رحلت امام خمینی که در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۶۸ ایراد شده است.

فیلم کامل

همچنین متن کامل ترجمه‌ی این سخنرانی را می‌توانید در آخرین شماره‌ی مجله‌ی سوره بخوانید.

💡سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

پیشواز عاشقان

علی فریدونی - ۲۶ مرداد ۱۳۶۹

💡 سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

پیشواز عاشقان

علی فریدونی - ۲۶ مرداد ۱۳۶۹

یکی از لحظات به یادماندنی تاریخ ایران، بازگشت آزادگان به خاک کشور است.آن روز، اسرا به هرچه که دوست داشتند رسیدند و بازگشتند اما امام نبود. آزادگان که از تشییع جامانده بودند، حالا با بازگشت به خاک میهن، یاد و نام او را برای خویش تازه کردند.
علی فریدونی عکاس شهیر خبرگزاری ایرنا، کسی بود که تصاویر ماندگاری را از تشییع امام ثبت کرده بود و همو بود که توانست ابراز ارادت آزادگان به امامشان را شکار کند.
عکس‌ها برای علی فریدونی است و بریدهٔ فیلمی که منتشر شده بخشی از مجموعهٔ سپید و سیاه است که به همت گروه تولید سیمافکر منتشر می‌شود. سپید و سیاه شمارهٔ ۷ داستان علی فریدونی است ...

💡 سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

امید نافرجام

غلامحسین ساعدی ـ ۱۹۸۴

💡 سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

امید نافرجام

غلامحسین ساعدی ـ ۱۹۸۴

بیست و هشتم مرداد مبدا اتفاقات و بحران های بسیاری در تاریخ معاصر ایران است. این روز با شکاف میان نیروهای ملی و مذهبی به نمایندگی مصدق و کاشانی به یادآورده می‌شود. اینکه پس از کودتا هیچ چیز به قبل باز نگشت این روز را در نقطۀ مهم و تاریخ‌سازی قرار می‌دهد. در پس این بحران سیاسی فرم‌های جدیدی متولد شدند: شکل جدید پادشاهی محمدرضاشاه، قدرتمندی و یکّه‌تازی ساواک، پایان عمر سیاسی و ناامیدی مطلق چپ‌ها و ملی‌گراها در کنار رشد مبارزهای مسلمانْ شکل جدید نیروهای سیاسی ایران بود. اما پیش از این و در نبود ساواک، گویی نیروی سیاسی مستحکم و اراده‌مندی نیز در صحنۀ سیاسی ایران نیست تا حاکمیت مرکزیْ رقیب جدّی خود را بشناسد.
غلامحسین ساعدی نویسندۀ چپ دهه‌های پیشین ایران در مصاحبه با تاریخ شفاهی هاروارد از همین ماجرا به شکلی دیگر یاد می‌کند. او می‌گوید دستگاه‌های امنیتی پیش از ساواک، مبارزان چپ که نیروی سیاسی مستعد آن دوران محسوب می‌شدند را هم جدّی نمی‌گرفتند. ساعدی در قسمت دوم این ویدیو تصریح می‌کند که نیروهای چپ، مصدق را تحمّل می‌کردند و اعتقادی به نیروی ملّی هم نداشتند. با این حساب جزیره‌های پراکندۀ مبارزه در 28 مرداد نتوانستند نیروهای سیاسی خود را برای تغییری واقعی در بنیاد سیاسی ایران جمع کنند و از پس این شکست بزرگْ آن افسردگی و پژمردگی دهۀ چهل بیرون آمد ...

تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد این مصاحبه را پنجم آوریل ۱۹۸۴ در فرانسه با ساعدی ضبط کرده‌است.

💡 سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

ماجرای مردی که کابوس اسرائیل شد

سیدباقر نبوی ثالث - #ماجرا ۱۸


انتخاب سنوار به عنوان رئیس دفتر سیاسی جنبش حMاس، اتفاقی نابهنگام و همزمان امیدآفرین برای هواداران مق‌اومت است. سنوار چهره مبارز و محبوب و الهام‌بخشی است که تمام زندگی‌اش عجین با مق‌اومت بوده است. رژیم صهیونیستی طی ده ماه گذشته هزارن نفر کودک و پیر و جوان را در غزه به ش‌ه‌ادت رسانده است، اما دستش از رهبران م‌ق‌اومت کوتاه مانده و عملا شکست خورده است. یحیی سنوار به تنهایی از مهمترین نمادهای مق‌اومت است.

هجدهمین قسمت ماجرا، داستان مردی است که کابوس اسرائیل شد. مجموعه روایت ماجرا با اجرای سید باقر نبوی را می‌توانید در شبکه‌های اجتماعی و سایت سیمافکر ببینید.

برای مشاهده‌ی دیگر قسمت‌های مجموعه #ماجرا به این پیام مراجعه کنید.

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست...
@simafekr_com

بر کشتگان نینوا اربعین آمد

سلیم موذن‌زاده

اربعین حسینی تسلیت باد!

💡سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

بر کشتگان نینوا اربعین آمد
آل پیمبر کربلا دل غمین آمد
جانم حسین جان ای جان جانان
من زینبم غملر یوروب ای شه ابرار
زلفم آقاریب گلمیشم قبریوه زوار
هجرینده یاننام حیران دولاننام
بر کشتگان نینوا اربعین آمد
آل پیمبر کربلا دل غمین آمد
جانم حسین جان ای جان جانان
زینب شده زائر بر آن قبر شش گوشه
بر تربت … زند دم به دم بوسه
خاک برادر را برد بر وطن توشه
گوید به چشم پر بکا اربعین آمد
بر کشتگان نینوا اربعین آمد
آل پیمبر کربلا دل غمین آمد
جانم حسین جان ای جان جانان
یک سو نشسته دل غمین حجت داور
یک سو نشسته خون جگر
لیلی ی مشت سر
سوی یگر دارد عزا مادر اصغر
گوید به صد شور و نوا اربعین آمد

💡سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

اربعین؛ راهِ حیات

اصغر طاهرزاده، اربعین ۱۳۹۸

💡سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

اربعین، آنچه این روزها گروه وسیعی از مردم ایران آن را تجربه می‌کنند، دیگر بخشی از زندگی مردم شده است. سفری که در آن انسان‌ها جوری دیگری از زندگی که متصل به حیات ابدی و قدسی است را تجربه می‌کنند. هرکس یک بار به این سفر رفته باشد، کیفیت متفاوت انسانی و عاطفی آن را درک کرده است.
استاد اصغر طاهرزاده وقوع رویدادی به این عظمت را مقارن وجود و ضرورت حیات قدسی برای انسان امروزی در همین زندگی مادی می‌داند. زندگی‌ای که سال‌ها دست ما از آن دور بود و اکنون می‌توانیم به دست‌اش بیاوریم.

فیلم بخشی است از سخنان استاد طاهرزاده در نشستی که مابین راهپیمایی سفر اربعین سال ۱۳۹۸ توسط موسسه‌ی سها برگزار شد.

💡سیمافکر؛ ویدئورسانه فرهنگ و سیاست ایران
@simafekr_com

نوید طوفان

یحیی سنوار - پس از جنگ سیف القدس، ۲۰۲۱

در آخرین قسمت ماجرا به داستان یحیی سنوار، مردی که کابوس اسرائیل شد، پرداختیم.

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست...
@simafekr_com

«هر گاه خدا مقدر کند و ضرورت جنگ حقیقی آشکار شود، دشمن چیزی را از ما خواهد دید که او را آزرده و دل تمام آزادگان جهان را شاد خواهد کرد.»

یحیی سنوار این جمله را سه سال پیش و پس از جنگ سیف القدس گفت اما تحقق وعده‌ی او را کمتر از یک سال پیش در ۱۵ مهر / ۷ اکتبر دیدیم. سال ۲۰۲۱ محله‌ی شیخ جراح در کرانه‌ی باختری کانون اعتراضات ضد اشغالگری در فلسطین شد. خانه‌های چند فلسطینی به حکم دادگاه جعلی اسرائیل از مالکیت آن‌ها خارج شد و رژیم قصد اشغال آن خانه‌ها را کرد. آتش اعتراضات شعله‌ور شد و تا مسجد الاقصی رسید. صهیونیست‌ها هم به نمازگزاران مسجد حمله‌ور شدند و این موجب ورود نظامی مقاومت غزه به نزاع شد. آن زمان مقاومت برای اولین بار از موشک‌های دوربردش رونمایی کرد؛ موشک‌هایی که به دورترین نقاط سرزمین‌های اشغالی می‌رسید. شاید اولین بار هم بود که مقاومت غزه به خاطر اتفاقی در کرانه باختری و نه در غزه اعلان جنگ کرد. به همین دلیل هم بود که نام عملیات را سیف القدس گذاشتند. جنگ ۱۱ روز ادامه پیدا کرد و نهایتاً آتش بس برقرار شد.

در این ویدئو یحیی سنوار می‌گوید آن چیزی که در این معرکه دیدید تنها یک مانور نظامی کوچک بود و جنگ اصلی اساساً امری دیگر است. او می‌گوید که اگر روزی صهیونیست‌ها باز هوس تعرض به مسجد الاقصی کنند، جنگ اصلی راه خواهد افتاد. به نظر می‌رسد صهیونیست‌ها این وعده‌ی سنوار را جدی نگرفتند که طوفان الاقصی نصیب‌شان شد.

چنین حماقت‌هایی در کارنامه اسرائیل کم نیست؛ یک موردش به سال ۲۰۱۱ برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که حدود هزار زندانی فلسطینی در مقابل یک اسیر صهیونیست مبادله شد و خود یحیی سنوار یکی از همین زندانیان بود. در آخرین قسمت ماجرا به داستان سنوار، مردی که کابوس اسرائیل شد، پرداختیم.

حالا که نزدیک ۱۱ ماه از طوفان الاقصی می‌گذرد باید به این بیندیشیم که شاید هنوز هم جنگ حقیقی اصلی شروع نشده است؛ جنگی که قرار است جغرافیای منطقه را به نفع ملت‌های منطقه به قبل و بعد از خود تبدیل کند.

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست...
@simafekr_com

مسئولیت علم

سیدحمیدرضا میررکنی

💡هر فیلم آغاز یک گفتگوست...
@simafekr_com