Telegram Web
Спадчына
7 чэрвеня 2020 года памёр беларускі мастак Уладзімір Басалыга, чый цыкл «Помнікі дойлідства Беларусі» з узнёслымі аблокамі бачыў дакладна кожны. #асобы
У 1977 годзе Уладзімір Басалыга пачаў серыю аўталітаграфій «Помнікі дойлідства Беларусі», на якую яго натхніў пісьменнік Уладзімір Караткевіч.

У 1980 годзе на Басалыгу напісалі данос у КДБ, абвінаваціўшы ў тым, што ён крытыкаваў расійскага палкаводца Аляксандра Суворава, які здушыў паўстанне Тадэвуша Касцюшкі. Пасля гэтага ён быў звольнены з пасады галоўнага мастака Мастацкага фонду БССР за «няправільнае разуменне шляхоў развіцця беларускага выяўленчага мастацтва» і 9 гадоў быў без працы.

Але вызвалены ад працоўнай мітусні мастак змог за гэты час скончыць задуманы цыкл. Але і яго лёс быў няпростым.

«І калі рыхтавалася выстаўка «Мы будуем камунізм», я прынёс на яе свае творы «Мірскі замак», «Касцёл у Ішкальдзі», «Царква ў Малым Мажэйкаве». Было шмат спрэчак, была апаска, што творы здымуць з выстаўкі, бо, маўляў, дзе ж логіка — касцёл, царква і камунізм. Тады я на ленце напісаў вытрымку з закона аб ахове помнікаў і павесіў яе над сваімі работамі. Гэта іх і выратавала», - успамінаў мастак.

У выніку мы атрымалі выдатны твор мастацтва, які шмат разоў тыражаваўся на паштоўках, плакатах, у кнігах і школьных падручніках.

Даносчыкі хацелі знішчыць мастака-іншадумца, а па выніку дапамаглі яму рэалізаваць сябе. Іх імён не памятае ніхто, а літаграфіі Басалыгі ўпрыгожвалі сцены кабінета гісторыі ў маёй школе. Ужо тады ўражвала гэтая манументальнасць, геаметрычная дакладнасць і адначасова ўзнёсласць помнікаў у выкананні Басалыгі, як ведаць, ці не былі яны яшчэ адной цаглінкай у тым, каб я пайшоў па шляху архітэктара.

#асобы
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
Па Твітары разляцелася відэа, дзе дзяўчына плача ад таго, што не разумее, чаму такая базавая патрэба як жытло не забяпечваецца ад нараджэння. Уся зарплата ідзе на аплату арэнды і ежы, не жыццё, а выжыванне.

Пытанне пра жыллё насамрэч цікавае. 2 пакаёвая кватэра ў Каменнай Горцы каштуе каля $120 000. Нават калі я буду аддаваць амаль увесь своё заробак (што немагчыма), то змагу проста купіць, не ўлазячы ў кабальныя адносіны з банкамі, толькі праз дзесяцігоддзе. Але мой заробак у разы большы за сярэдні. Гэта значыць, што іншыя могуць сабе дазволіць жыллё толькі праз 30-40 гадоў, а нехта - ніколі?

Атрымліваецца, што жытло гэта проста самая дарагая рэч у свеце. Але чаму? Я трымаю ў руцэ тэлефон, які каштуе $700. Гэта не танна, але пад'ёмна. І галоўнае - я разумею, што трымаю ў руцэ высокага ўзроўню тэхналогію, над якой працавалі тысячы людзей, чые часткі і матэрыялы чорт ведае які шлях прайшлі для таго, каб патрапіць да мяне. Тэлефон можа такое, што маім бацькам бы падалося магіяй.

А што ўмее мая кватэра? Падаваць святло і ваду. УСЁ. $120 000, рылі?

Можа быць праектаванне дарагое? Праектаванне - лічаныя працэнты, ніколі не вышэй за 3% ад агульнага кошту (кошту, не выніковай цаны!). Дагэтуль ёсць прывязкі тыпавых праектаў. То бок праекціроўшчыкам заплацілі адзін раз, а пасля 50 разоў выкарысталі. Зразумела, прывязаць таксама праца, але ў разы прасцейшая за праектаванне з нуля.

Дарагое будаўніцтва? Я не ведаю колькі атрымліваюць будаўнікі, але няма такой працы, якая б не магла быць аўтаматызаваная. Па BIM-мадэлі прамысловыя робаты могуць і фундамент заліць, і сценку выкласці, і вугалок прыварыць. Але нават без іх панэлькі гэта ж літаральна вялікі канструктар, у якім большая частка працы ўжо зроблена машынамі на заводзе.

Мая кватэра-студыя гэта літаральна 4 жалезабетонныя сцяны і 2 перакрыцці, а яшчэ дзве ўнутраныя перагародкі (добра калі з цэглы). Гэта тупа камень і арматура. Які сабекошт гэтых матэрыялаў без пасярэднікаў, колькі працэнтаў ад $120 000?

Можа быць кавалкі зямлі дарагія ў горадзе? Можа быць. Але ж дамы ў Каменцы не 5-павярховыя і не зялёныя, гэта 15-павярховыя мурашнікі на 6 пад'ездаў, дзе больш за 360 кватэр, а замест двара паркоўка. Колькі б не каштаваў участак пад дом, для кожнай кватэры гэта ўсяго пару тысяч долараў.

Можа быць мы проста жабракі? Можа быць. Але на нашыя падаткі пабудаваныя тысячы і тысячы кіламетраў дарог, пуцей, мастоў, пуцеправодаў і тунэляў метро. Апошнія куды больш складаныя збудаванні, чым тыпавы мурашнік. Усе дарогі і камунікацыі ў новым жылам раёне пракладзены не забудоўшчыкам, а горадам, за грошы тых, хто там не жыве. Але ад гэтага кошт жылля не падае. Нашых грошай хапае на інфраструктуру цэлай краіны, але не хапае на ўласнае жытло. Дзіўна!

Пры гэтым новыя дамы ўвогуле не маюць аніякай архітэктуры, проста скрыні з вокнамі, размяшчэнне якіх на фасадзе абумоўлена выключна планіроўкай кватэр. І ўсё роўна, каб жыць у гэтай скрыні, трэба быць валютным мільянерам.

Уявіце, што вы можаце дазволіць сабе за пару гадоў, адкладаючы ўсяго 10% з заробку, купіць еўрадвушку. Вы б не кідаліся на самы ўбогі варыянт, а пачалі б шукаць кватэру з лепшым размяшчэннем, планіроўкай, архітэктурай, прасці госпадзі, вугляродным следам. Так, самыя цікавыя варыянты былі б даражэйшымі, але для вас гэта ўжо не пытанне выжывання. Здаровая канкурэнцыя.

Сёння забудоўшчык зыходзіць з таго, што чалавек зжарэ што заўгодна: любы ўродскі дом, адсутнасць сонечнага святла, паркоўку замест двара, самы кончаны раён без транспарту. Бо жыллё гэта жыццёвая неабходнасць. Вы возьмеце крэдыт на 30 гадоў на сябе і на партнёра, бо вы не можаце жыць на вуліцы ці вечна пераязджаць са здымнай кватэру на іншую - у нейкі момант вы проста не зможаце забяспечваць аплату арэнды. Хочацца каб да пенсіі былі свае 4 сцяны, дзе можна спакойна жыць, не турбуючыся, што цябе выселяць у дом старых.

Але хіба гэта нармальная сітуацыя, класці ўсё жыццё на тое, што ёсць нашай жыццёвай неабходнасцю, як ежа, вада і сон?
Спадчына
Я адмыслова вылучыў самыя смачныя месцы ў адказе. Мясцовыя ўлады захацелі знесці закінуты і дэградаваны аб'ём стайняў. У 2018 годзе праведзена абследаванне аб'екта, вынікі якога не маюць для нас ніякага значэння, як высновы спецыялізаванай арганізацыі. Справа ў тым, што гаворка ідзе пра гісторыка-культурную каштоўнасць, дзе гэтыя нормы непрымяняльныя.

Да прыкладу, такое абследаванне паказала б, што большасць сцен Крэўскага замка мае 100% зносу і спецыялісты рэкамендавалі б іх знесці. І што далей?

У 2023 годзе Цэнтр беларускай культуры чамусьці вырашыў выявіць, дзе ў адной з 6000 гісторыка-культурных каштоўнасцей аўтэнтычная частка, а дзе не. Сам! Ну вядома ж не. Цэнтр сам не праяўляе ніякай ініцыятывы, бо Лакотка вельмі трасецца за сваё крэсла. Гэта значыць, што мясцовыя ўлады заказалі за грошы працу спецыялістаў Цэнтра, каб яны далі ім заключэнне аб некаштоўнасці стайняў.

У адказе няма ніякага тлумачэння на падставе чаго Цэнтр вызначыў, што падмурак гэта 19 ст., а верх гэта 20 ст. Але нават калі і так, гэта таксама мае мала значэння, таму што стайні былі ўнесены ў Дзяржаўны спіс менавіта ў такім выглядзе. Зусім не відавочна чаму 20 ст. менш каштоўны за 19 ст. Паводле Кодэкса аб культуры, ужо пасля 40 гадоў з моманту пабудовы можна ўносіць аб'екты ў Дзяржспіс.

А галоўнае яны самі прызнаюцца, што ў іх няма крыніц наконт таго, як выглядала стайня. То бок выгляд на 20 ст. быў адзіным вядомым. І гэтую частку знеслі пад падмурак. Каб што? Каб ніколі не аднавіць выгляд 19 ст., бо ён проста не вядомы?

Пасля з ініцыятывы чыноўнікаў праз Раду было праведзена рашэнне аб змяненні назвы аб'екта, каб у Дзяржспісе застаўся толькі падмурак. І Рада сама рэкамендавала чыноўнікам знесці сцены і дах — нонсэнс! Вось больш няма чым заняцца Радзе, як даваць парады чыноўнікам, якія прыйшлі да іх з уласным жаданнем гэта ўсё знесці.

Проста дзіўная ініцыятыўнасць, Хацелася б пабачыць, каб такую ж ініцыятыўнасць чыноўнікі Лагойскага райвыканкама праявілі ў справе надання ахоўнага статусу аб'ектам на тэрыторыі свайго раёна. Але гэтага няма. А вось над зносам гістарычнага будынка яны працавалі не адзін год і ўклалі невядома колькі бюджэтных грошаў у абследаванні і высновы розных устаноў!

#лагойск #сядзібы #знішчэнне
У трэйлеры да гульні пра вампіраў The Blood of Dawnwalker, якую распрацоўваюць людзі, датычныя да стварэння Ведзьмара 3, рыцары носяць на адзенні сімвал у выглядзе цвіковага крыжа і двух паўмесяцаў, якія звернуты рогамі ў розныя бакі, на чырвоным фоне.

Дык вось гэта сярэднявечны выгляд шляхецкага герба «Астоя». Герб вядомы з XIV стагоддзя, а на тэрыторыі ВКЛ распаўсюдзіўся пасля пасля прыняцця Гарадзельскай уніі ў 1413 годзе. У пазнейшых версіях цвіковы крыж трансфармаваўся ў меч. Гербам карысталіся больш за 250 шляхецкіх родаў, у т.л. Кавячынскія, Слушкі, Уніхоўскія, Чаховічы і Чачоты.

Сення гэты герб можна пабачыць у цэнтры Мінска на доме Уніхоўскага каля Чырвонага касцёла.

#цікавосткі
Нарэшце стала вядома дзе размяшчаецца знакамітае гарадзішча Банцараўшчына, якое дало назву банцараўска-тушамлянскай археалагічнай культуры. Нядаўна быў апублікаваны праект зон аховы помнікаў археалогіі Мінскага раёна, дзе гарадзішча нанесена на карту.

У сярэдзіне І тысячагоддзя н.э. у жыцці насельніцтва Цэнтральнай і Паўночнай Беларусі адбываюцца значныя змяненні, якія знайшлі адлюстраванне ў матэрыяльнай культуры. Археалагічныя культуры штрыхаванай керамікі і днепрадзвінская змяняюцца помнікамі тыпу верхняга пласта Банцараўшчыны (банцараўская культура).

Упершыню яны сталі вядомы ў канцы 1920-х гадоў пасля раскопак Сяргеем Дубінскім Банцараўскага гарадзішча каля Ждановіч пад Мінскам. Ад гэтых раскопак захавалася некалькі фотаздымаў, на якіх цвет тагачаснай беларускай навукі Ісак Сербаў, Мітрафан Доўнар-Запольскі, Мікалай Шчакаціхін, Дзмітрый Даўгяла, Мікалай Улашчык, Аляксандр Каваленя, Павел Харламповіч, Сяргей Шутаў і іншыя.

Ужо тады па першых найбольш вывучаных аб'ектах – Банцараўшчына пад Мінскам і Тушамля пад Смаленскам – у літаратуры пачалі ўжываць падвойны тэрмін “культура тыпу Тушамлі - Банцараўшчыны” альбо “банцараўска-тушамлянская археалагічная культура”. Плямёны банцараўскай культуры займалі тэрыторыю Верхняга Падняпроўя, Полацка-Віцебскага Падзвіння, Верхняга Панёмання, вярхоўяў Бярэзіны і Віліі. Археалагічныя помнікі банцараўскай культуры прадстаўлены селішчамі, гарадзішчамі-сховішчамі і пахаваннямі Храналагічныя межы банцараўскай культуры на падставе параўнальна-тыпалагічнага аналізу рэчавага комплексу вызначаюцца V-VІІІ стст. н.э.

Большасць даследчыкаў лічыць, што Банцараўская культура належала балтам, якія насялілі тэрыторыі перасрэдна перад тым, як на іх рассяліліся славяне-крывічы.

Дык вось гарадзішча размешчана над Свіслачу, калі ўпадзення ў яе слаламнага канала. Сёння тут дачны кааператыў "Крынічны" Міністэрства ўнутраных спраў побач з кавалкам аг. Ждановічы. Участкі размяшчаюцца прама на гарадзішчы, як вынікае са схемы.

Гэта наколькі было насраць на навуку ў савецкі час, што нават на «імянным» археалагічным помніку дазволілі будаваць дачы...

#археалогія #Мінск #Ждановічы
Спадчына
Нарэшце стала вядома дзе размяшчаецца знакамітае гарадзішча Банцараўшчына, якое дало назву банцараўска-тушамлянскай археалагічнай культуры. Нядаўна быў апублікаваны праект зон аховы помнікаў археалогіі Мінскага раёна, дзе гарадзішча нанесена на карту. У сярэдзіне…
Штрых да гісторыі:
Аляксандр Каваленя - забіты НКУС
Дзмітрый Даўгяла - памёр у Гулагу
Павел Харламповіч - памёр у Гулагу
Мікалай Шчакаціхін - памёр у Гулагу
Мікола Улашчык - 4 адсідкі ў канцлагерах Гулага, выжыў але быў персонай нон-грата для АН БССР
Ісак Сербаў - памер ў ссылцы
Мітрафан Доўнар-Запольскі - паспеў памерці да Вялікага тэрору

А цяпер некаторыя персанажы не баяцца ў гэтай краіне казаць пра аднаўленне помнікаў Сталіну. Нават Ярмошына выказалася супраць, прыгадаўшы, што палову яе сям'і рэпрэсавалі. А гэтыя ці бяспамятныя, ці проста нетутэйшыя.
Некаторыя гістарычныя аб'екты знікаюць ціха. Як гэтая воданапорная вежа пры дарэвалюцыйным вакзале на станцыі Шуміліна. Была і няма, ніхто не заўважыў, бо мясцовым не да таго, а староннім у Шуміліне рабіць няма чаго.

І толькі спадарожнікавыя здымкі падкажуць, што не стала яе паміж 2009 і 2015 гг.

#знішчэнне #шуміліна #прамысловаяархітэктура
Forwarded from Спадчына
Выдатны англійскі пісьменнік і мастацкі крытык Джон Рэскін выказваў рэзкую крытыку рэстаўрацыі, не толькі яе практычных вынікаў, але і самой яе ідэі. Ацэньваючы архітэктуру з пазіцый рамантызму як найвышэйшую праяву творчага духу, якая стаіць нароўні з паэзіяй, Рэскін пярэчыў супраць усялякай спробы ўварвання ў мастацкую тканіну твора старажытнага дойлідства. Рэстаўрацыя, паводле Рэскіна, азначае «найбольш татальнае разбурэнне, якое можа зведаць будынак: разбурэнне, пасля якога не сабраць ужо ніякіх сведчанняў, разбурэнне, якое суправаджаецца стварэннем падробленай копіі знішчанага». Альтэрнатыву рэстаўрацыі, якая разумелася ім як грубая і фальсіфікацыйная падмена арыгінала, Рэскін бачыў у падтрыманні будынка, пакуль гэта магчыма, і ў пасіўным эстэтычным назіранні за яго натуральнай гібеллю, калі гэта стане непазбежным.

#асобы
2025/02/04 13:58:16
Back to Top
HTML Embed Code: