شب چله. عکسی از دوره قاجار
@tarixbil

برخی از دوستان خارج نشین از نحوه عضویت در اسپانسرینگ و حمایت از فعالیتهای فرهنگی رسانه هایم پرسیده اند.
متداولا وارد چنین اموری نشده ام. لیکن یکی از دوستان علاقمند خارج نشین این پیج را ساخته و چنین زحمتی را متقبل شده اند.
یادمان باشد هر فعال فرهنگی که حقوقش را حاکمیت بپردازد یا مجوز فعالیتش را دولت بدهد همواره در نگرانی ابطال مجوز و قطع یارانه و حقوقش خواهد بود ودر انتقاد شفاف و صریح لکنت زبان خواهد داشت.
@tarixbil

زمانی حس عمومی را با رسانه های استبدادی شان چنان دستکاری کرده بودند که برخی تصور می کردند هموطنان فارس اشرف مخلوقاتند .
اما به واسطه ماهواره و اینترنت... امروز زمانی است که تورکها متوجه واقعیات و ریشه های شگفت انگیز خود
شده اند...

اورمولو جمعه لر
ناتاراز مدیرلریمیز
@tarixbil

فاطمه داداش زاده هنرمند آذربایجانی و اثر جدیدش
@tarixbil

قبل از هر چیز باید بدانیم ساختار کلمه " چلله" تورکی است.
در سیستم زبانی تورکی شیلله( سیلی آبدار) بلله(لقمه) پیلله( قلمه زدن)گلله( هم- آمده)... فرمهایی اثبات کننده هستند.
امروز همگان دانسته اند "چیلله" در تورکی به معنی نهایت کشیدگی زه کمان و کنایه از طولانی بودن امشب است.
در صورتیکه ادعا شود این لغت به عدد چهل ارتباط دارد، باید گفت در اصل چلله کوچک هم باید "بیستته " گفته می شد!!
یا چلله تابستان چهل و پنج روز است آیا "چلله پلله" گفته می شود؟
بنابراین چنین شباهتی غیر علمی است. همچنین ادبا می دانند تشدید در زبان فارسی وجود ندارد.
فعل این عبارت" چلله مک" به معنای زدن پرتابی است.
عباراتی چون چیلمک(پرتاب ریگ با ناخن) چیلینگ- آغاج( الک-دولک) چیل( فریاد کردن) چیله مک( افشاندن) از این گروه هستند.
در ترکی اوغوزی "چیلله" به معنی سختی و تقدیس است. باورهایی چون( چیلله توکمک-چیلله کسدیرمک-چیلله ساخلاماق) نیز به چله نشینی راه یافته است و به معنی رنج و حمد است.
جشن کنونی تورکان روز اول زمستان و با نام " نار دوغان بایرامی"( گون دوغان) است که میان تورکهایی چون چواش ها و باشقوردها و تاتارها باقیست.( تولد آفتاب)
در فرهنگ ترکان "چلله بزرگ" و "چلله کوچک" و "قاری ننه" هر سه مونث بوده و به زن سالاری باستان مربوط هستند.
مکالمات بلند بین این دو خواهر و قاری ننه جزئی از فرهنگ تورکی است.
در ایران این فرهنگ با مراسم کریسمس و تولد حضرت عیسی که در زبان آشوری و سریانی " یلدا " گفته می شود، اشتباه گرفته می شود.
یلدا به معنی تولد و فرهنگ مسیحی است.
تزئین درخت طبق دین باستانی تورکان( شامانیزم) هم اکنون نیز میان ترکان رواج دارد و به عقیده پرفسور " چیغ" ریشه در سنت تورکان دارد برای همین امشب را " چام بایرامی " ( عید درخت کاج و سرو) می گویند که همه تصور می کنند مال غرب است و " آیاز آتا" سمبل چلله نیز در فرهنگ غرب به "بابانوئل" تبدیل شده است.
بریدن هندوانه با دعای :"قادالاری بو گجه کسدیک"( بلاها و نفرین ها را امشب بریدیم) و سلام کردن در روزبعد با جمله : " اوزونه گون دوغسون" (بر چهره ات آفتاب متولد شود) نمونه هایی از صدها سنت تورکان در این شب هستند.


اسن قالین و اوزوزه گون دوغسون
رحیم آکبایراق

منابع : مقالات نشریه ائل بیلیمی شماره سیزده اساتید علیرضا صرافی، ابراهیم ساوالان، سعید سلیمان پور. گوللو یول اوغلو.علمیه چیغ و...

#چله #چلله #یلدا #ناردوغان #گوندوغان #شب_یلدا #آیاز_آتا #بابا_نوئل #کریسمس #شب_چله #چیلله_گجه سی

🗓️🕤 زمان:  یکشنبه، ۹ دی - ۲۹ دسامبر (۲۱:۳۰ به وقت تبریز )
جهت شرکت در جلسه: کلاب هاوس(کلیک کنید)

🎬 ۳۱جی گؤرۆش

✅: @tarixbil
✅: @harayradio
✅: @bilga_mish

🌐: www.haray.net
🌐: www.harayradio.net

اگر در مقالات علمی جای بهشت زمینی " عدن" را جستجو کنید آذربایجان را نشانتان خواهد داد. فیلم‌مستندی هم در این رابطه ساخته شده است. و در این بهشت اگر آن باغ بهشت و تاریخش را از سومریان تا دوره بابلی مطالعه کنید" قانا" نامیده می شد.
در واقع باغ را "قانا" می گفتند.
در زبان تورکی قدیم باغ و تاکستان هم معنی بودند و باغ را قانا می گفتند، گو اینکه امروز فقط تاکستان را قانا می گوییم.
در زمان خلفا یک دسته از راهبان نصرانی باغداری می کردند که به آنها " خرباط" می گفتند. اعراب به شرطی می توانستند از شرابشان بیاشامند که درون باغ در معبد این کار را بکنند. خراپات و خرابات در اشعار از این کلمه است.
بنابراین قانا به روشنی نشان می دهد آمال سومریان کجا بود و چرا به طرف شمال و آذربایجان نیایش می کردند.

بو یول گئدیر تبریزه..‌


اسن قالین
رحیم آغ بایراق

@tarixbil

این هنرمندمان آقای عصری با بحث در تلویزیون رسمی در مورد نام درست" ساوالان" اتش به جان شوونیست ها انداخته است.
امروز به ایشان گفتم من موافق حرکات متین و قانونی و این چنینی هستم که اثرش از صدها بحث بی حاصل بیشتر است و دلیل تلاطم چند روز اخیر آنها همین است.
خصوصا استدلال ایشان در رابطه با نام واقعی ساوالان به جای نام جعلی سبلان در رسانه ای یکطرفه و رسمی بسیار ناراحتشان کرده است.
یعنی بترسید از افرادی که چه گواراهای دنیای مجازی هستند و جرات ندارند با اسم خودشان دو کلمه حق و حقیقت بنویسند اما با حمله به فعالین مدنی و تند روی و پستهای جهت دار تخریبی و غلطهای املایی و مطالب سطحی تیشه به ریشه خود ما می زنند و به نفع ایرانشهریان در پوشش خودی می کوشند.
و بزرگ بداریم‌کسانی که در همین فضاها با محدودیتهای معلوم در حال تلاش هستند.
خواننده موغام آقای عصری و امثال ایشان راه فرهنگی زیبایی در پیش گرفته اند.
آراز آراز صد حرف ناگفته دارد...


@tarixbil

.
قاشقا در فرهنگ معین به معنی جسور و بی باک آمده است و در لفظ صاحبان نژادی از اسبها هستند که بر پیشانی اسبهایشان علامتی سفید قرار دارد.( بارتولد)
البته وسیله ای که در جنگ بر پیشانی اسبان وصل می شود نیز قاشقا نام دارد.
در ریشه تاریخی، اینها یادگار سومریانی( کنگرها) هستند که به دلیل بسته بودن راه شمال توسط آشوریان جرار، در مسیر تدریجی بازگشت به وطن، به خاطر مراتع مرتفعی که سازگار یافتند، جهت پرورش اسبان ارزشمندشان ماندگار شدند.
قارا یوسف ۱۴۰۶- ۱۴۲۰ از این گروه تورکان قارا قویونلو است. آنها در آغاز سده هفدهم در زمان شاه عباس "شولان ها" آن شبانان پارسی را که ایران را غارت و آزار می دادند منکوب کردند( مینورسکی. دائره المعارف مسلمان شناسی) و دو هزار سال به خاندان مینگ در چین و سمرقند و تورکستان اسب صادر می کردند. همین ها بودند که با رشادت پرتغالیان استعمارگر را از خلیج کنگر بیرون راندند.
ملتی که قرنها حتی شجره اسبانش را برای خود ثبت کرده اکنون لباسش به بی شرمی غصب می شود.
ما قشقایی و و تورکمن ها و تورکان خراسانی و خلجی ها را همان آذربایجان می دانیم و این اعمال سخیف را محکوم می کنیم.
@tarixbil

دوستانی که حوصله و تخصص دارند مقاله جدیدم را در لینک بالا مطالعه کنند‌.

آنا سئویننده
@tarixbil

‍ به مناسبت چهارم دی ماه سالروز تولد حمید آرش آزاد

ايندي‌كي چاتديم آلتميشا...؟!
مين اوچ‌يوز ايرمي يئددي‌ده گلديم بو دونيايا
گلديم اوْلام عؤمور بوْيو طنزايله همسايا

حتماً بوْروكراسي آز ايميش من گله‌ن زمان
چون صبح اوْلدو، چكمه دي ايش‌لر گون‌اوْرتايا

منده‌ن قاباقكي قارداشيم اؤلموشدو اوّل ايل
نؤوبت منه چاتاندا، قوْيوب عزراييل مايا

چون افتخارلي اؤلكه‌ده دوْغموش آنام مني
دايم ايشيم گير اوْلدو، باشيم دوشدو غوْوغايا

«كمبوجيه» گئديب، اؤكوز اؤلدوردو مصرده
يوزمين‌ده قامچي ووردو «خشايارشا» دريايا

آنجاق‌كي، منده چون يوْخ‌ايدي عقل‌ايله شعور
وئرديم بؤيوك‌لرين باشا- باش زحمتين ضايا

اوْنلار خزانه‌لر تالاييب، اؤلكه‌لر آليب
من ائتمي‌شم كاغيذ- قلمي ال‌ده سرمايا

اوْنلار قوْشون چكيب، دؤيوشوب شرق- غرب‌ايله
من ناخلف‌ ده‌گيرمي شم اوْنلارلا دعوايا

«آدم» بابام بهشتي ايكي بوغدايا ساتيب
من‌ده بو دونياني ساتيرام ايندي آرپايا

القصّه، گلمي‌شم بئله دؤوراندا كئف چكه‌م
ال‌ده قاشيق، هجوم گتيره‌م گونده شوْربايا

وارسيل يئيه‌نده خاوياري، طاووسون دؤشون
من‌ده ائده‌م قوْناق اؤزومو بير يومورتايا

گلديم‌كي طنز‌ايله اوْيادام خلقي اويقودان
تا اويمويا داها كلكه، رنگه، حوْققايا

گلديم رياكارين آچام اوْوجون بو دونيادا
بير ايش گؤره‌م‌كي، تيخديغي بال دؤنسون ازوايا
حق چون آجي‌يدي، قاتديم اوْنو دادلي طنزايله
درمان اوچون، اوْ زنجفيلي بوكدوم حلوايا

اكديم گولوش گولون دوْداغيندا بو ائل‌لرين
ائل‌ده اوْ قدر لُطف ائله‌ييب، گلمه‌ز هئچ سايا

تورك «آرش» اوْلدوم، آتديغيم اوْخ دگدي دوز خالا
هئچ يانمازام جانيم اوْلا قوربان بو سئودايا

سه هزار و سیصد کامنت که اکثر آنها از بلخ سازماندهی شده اند...اصلا تصور می کنم حتی کپشن را هم نخوانده اند.‌ تعصب چگونه انسان را کور می کند.
@tarixbil

تصویر سازی امروزم با خودکار سیاه در حمایت از قشقایی ها و قابل اشتراک گذاری برای دلگرمی همزبانانمان است.
@tarixbil