Jamiyatimizda ayollar tez o‘zgarmoqda. Zamonamiz zulmi va institutlar ta’siri ayollarni "o‘zligidan" uzoqlashtirmoqda. Uning barcha an’anaviy xususiyatlari va qadriyatlari "ular xohlaydigan," "ular yaratmoqchi bo‘lgan" obrazga aylantirilguncha tortib olinadi. Biz "ular yaratgan" narsani ko‘rib turibmiz! Shuning uchun ham hozirgi kunda uyg‘oq ayol uchun eng muhim va dolzarb savol "Men kimman?" U qanday bo‘lsa, shundayligicha qololmasligini juda yaxshi biladi. Aslida u an’anaviy niqoblar o‘rniga zamonaviy niqoblarni qabul qilishni istamaydi. Chunki u o‘zi qaror qilmoqchi. Uning zamondoshlari ham o‘zlari uchun tanlashadi. Ular o‘z shaxsiyatlarini ongli ravishda anglab mustaqil bezaydilar. Ular o‘zlari kiyinishadi, ular mohiyatni muhim hisoblaydilar, ular tasavvurni aks ettiradilar. Biroq, ular buni qanday amalga oshirishni bilmaydilar. Ular o‘z shaxsiyatining haqiqiy insoniy jihati qanday bo‘lishini bilmaydilar, bu ularning etnik merosining aksi ham, sun’iy ravishda kiritilgan taqlid niqobi ham emas. Bu ayollar o’zlarini bularning qaysi biri bilan xoslashtiradilar?

Ali Shariatiy - “Fotima bu Fotima 💙

👉 @umarhalil 👈

Jahonga ochiq bo’lmagan, turg’un va yopiq jamiyatlarda erkaklar va ayollar o‘zgarmas qolipda bo‘ladi. Qizning o’z onasiga aynan o‘xshab ulg’ayishi mutlaqo tabiiy. Agar ona va qiz o‘rtasida fikriy farq bo‘lsa, bu faqat ahamiyatsiz narsalarga taalluqli yoki kundalik kelishmovchiliklar tufayli yuzaga keladi. Bugungi dunyoda qiz yo‘ldan adashmasdan, axloqsizlikka berilmasa ham o‘zi bilan onasi o‘rtasida masofa paydo boʻladi. Ular go’yo bir-biriga begona. 15, 20 yoki 30 yillik yosh farqi ularni ikki xil insonga, ikki xil ijtimoiy muhitga mansub, ikki xil tarix, madaniyat, til, dunyoqarash va hayot tarziga ega bo‘lgan ikki xil shaxsga ajratadi. Ularning munosabati shunchalik uzoqlashganki, faqat uy manzillari bir xil xolos.

Ali Shariatiy - “Fotima bu Fotima” 🦋

Avvalgi avlodlarda o‘g‘il o’z otasining madaniy turmush tarziga, hayotiy tajribasiga, uning chizib bergan chizig’iga, tom ma’noda aynan otasidek bo’lishga intilardi. Ota o‘g‘lining o‘ziga o’xshamasligidan, o’zgacha shaxs bo‘lishidan qo‘rqmasdi. Chunki ular o‘rtasida deyarli farq yo‘q edi. Ular orasida shunchalik kuchli his-tuyg‘ular va aloqalar bor ediki, so‘zlarida hech qanday shubha yoki ikkilanish sezilmasdi. Biroq bugun esa bunday emas. Bizning avlodni o‘ziga xos xususiyatlaridan biri, xoh Sharqda, xoh G‘arbda bo‘lsin, keksa avlod bilan yosh avlod o‘rtasidagi madaniy hamda dunyoqarash bilan bog’liq masofadir. "Taqvimdagi vaqti" nuqtai nazaridan ularning orasidagi masofa 30 yil, jamiyat vaqti nuqtai nazaridan esa 30 asr.

Ali Shairatiy - “Fotima bu Fotima” 🔥

👉 @umarhalil 👈

Ko‘chada yonma-yon ketayotgan, biri paxlava, ikkinchisi saqich chaynayotgan ona-qizni ko‘ramiz. Bu ikkisini qo‘shganda, tabiiy, doimiy natija chiqmaydi. Ko‘rinib turibdiki, ona hayotining so‘nggi yillarini yashayapti. U odat kuchi bilan yashab kelmoqda. Qiz esa hayot yo‘lining ilk kunlarini endigina boshlayapti. Qiz hech qachon paxlavani ishtaha bilan yeydigan toifaga aylanmasligi aniq.
Ammo ona va qiz vaqt o‘tib bir xil bo‘lib qolishi mumkin, chunki ona o‘z onasiga qanday munosabatda bo‘lgan bo‘lsa, qizidan ham huddi shunday munosabatni kutadi. Shu alfozda bir tipdagi onadan huddi shu tipdagi qizga o‘tish muqarrar bo’ladi.

Ali Shariatiy - “Fotima bu Fotima” 🦋

"Boshqalar yashashi uchun o‘z hayotingni qurbon qil" yoki "boshqalar xotirjam bo‘lishi uchun qayg‘uga chida" - bularni harqanday hisob-kitob qilmang, o‘zini oqlamaydigan bitimlardir. Shunda uning: "Menga muhtoj bo‘lgan kishi uchun nega o‘zimni qurbon qilishim kerak? Nima uchun unga sodiq qolishim kerak? Bir paytlar chiroyli, baquvvat va yagona mavjudot bo‘lgan, hozir esa xunuk, zaif odamga bergan va’dam, kelishuvim tufayli nima uchun u bilan qolishim kerak? Uni sabr-toqat bilan ko‘tardim. Endi mening ruhiyatim va maqsadlarimni tushunadigan chiroyli, baquvvat boshqa erkakdan ko‘z yumishimning nima keragi bor?" degan savollariga kim javob bera oladi?

Ali Shariatiy - “Fotima bu Fotima” 🦋

👉 @umarhalil 👈

Faraz qilaylik, ayol va uning qonuniy eri begonalashib qoldi. Vaqti kelib ular bir-birlariga qarshi chiqadi. Mojarolar, kelishmovchiliklar yuzaga keladi. Ikkalasi ham er-xotinlik munosabati faqat birga yotib turishdan iborat emasligini tushunadi. Bunday munosabat mudom davom etishi mumkin emas. Endi ular hatto qo‘shni bo‘lib ham yashay olmaydi. Ularning ajralishi tabiiy va muqarrar. Erkak uyni tark etib, o‘zi doim orzu qilgan ayolni izlaydi. Muhabbat, oilaviy hayotga bo‘lgan ehtiyoj va jinsiy mayl (u yoki bu tarzda) unga yangi aloqa o‘rnatishga yordam beradi. Erkak va uning yangi sherigi o’zlariga yangi maskan topib, birga yashay boshlaydi. Ayolning hayoti ham xuddi shu yo‘ldan boradi. Natijada, tabiat va hayot ikki yangi oilani vujudga keltiradi, bir-biriga mos kelmaydigan rasmiy nikohdagi ikki inson shu davrdan boshlab o‘zlariga mos boshqa norasmiy juftlarni topishadi.

Ali Shariatiy - “Fotima bu Fotima” 🦋

👉 @umarhalil 👈