* * *
Жимлик билан енгасан мени,
Жимлик сенинг олий қуролинг.
Жимлик ютиб юборса мени
Сен жимликни бузармикансан?

✍️ Азиз САИД

* * *
Ўғир тўла ар-па-лар
Орқа олдим шар-па-лар
Қоронғуни кап-па-лар

Йиртиқ элакда тап-тап
Эландим-о э-лан-дим

Тўлғонади йўл-ла-рим
Боғланғондир қўл-ла-рим
Аждар ичган кўл-ла-рим

Синиқ бешикда тап-тап
Тебрандим-о теб-ран-дим

Кўзим манга на дар-кор
Қоним ўйнайди чап-пор
На тасбеҳ бор на зун-нор

Ёпиқ эшикда тап-тап
Тиландим-о ти-лан-дим

Ичу тошим сар-ғиш-дай
Деворларим гар-диш-дай
Қўшиқларим қар-ғиш-дай

Бузуқ чархингда тап-тап
Тўлғандим-о тўл-ған-дим

Тош елкамда ин-қил-лар
Томирда ғам зир-қил-лар
Жон чиқолмай чир-қил-лар

Йиртиқ элакда тап-тап
Эландим-о э-лан-дим

✍ Азиз САИД

* * *
Бул узун кўчада узун бир фироқ,
Хиёнат тўқийди яқину йироқ.
Мен эса алданган барча ҳисларим
Кимсасиз саҳрода ўлдирган Широқ.

Серғам кунларимни боқиб юраман
Кўчада ушалмас орзулар билан.
Сўнгра ой чалади ойдин бир куйни,
Лек қўшиқ куйланмас, у қайсар илон.

Шамоллар пуфлайди, шишар тасаввур...
Совқотган юракка оғриқ ҳам ҳовур.
Хотирга қарайман – бизларни ютган,
Мен ҳеч кўринмайман – шунчалик чуқур.

✍️ Азиз САИД

* * *
Абдували, руҳимни ярми
Тур ўрнингдан
Ургут тоғларини қўпориб тургил
Гулдираб келгил
Ҳайқириб келгил
Уввос тортиб кел

Дўстинг ишқ жанггоҳида бир ўзи қолди,
Қўлида қиличи ярмиси синган.
Ёлғону хиёнат лашкари лак лак,
Дўстингда мадор йўқ, кўзлари тинган.

Турибман бўлиниб минг бир бўлакка,
Овозим йўқолган, соям йўқолган.
Фақат юрагимни суғуриб ўзим
Бош узра кўтардим, қўлларим толган.

Сен билан, муҳаббат келсайди, девдик,
Кишану занжирин солсайди, девдик,
Маккаю Мадина элтсайди, девдик,
Қонимиз йўл узра тўксайди, девдик.

Мана бу Макка, мана Мадина,
Карвоним дилўғри ағёр қуршаган.
Етиб бормаслигим аниқ энди, дўст,
Энди тушларимга олов тўшалган...

Абдували, руҳимнинг ярми
Тур ўрнингдан
Мададга келгил
Ҳасратга келгил
Йиғлашга келгил

✍ Азиз САИД

ТОНГДА

Кузда куз билан тунаган дарахт
Баҳор кўйлагини кияркан шошиб,
Тўзғиган сочига шамол тароқчи,
Тун ойна тутқазар сандиғин очиб.

Куз қол деб ёлворар ойни кўрсатиб –
Биз чиқиб кетамиз ўша туйнукдан.
Ёлғончи баҳорнинг нурин кўрдингми
Қуйилиб келмоқда эски чойнакдан.

Зангори денгиз бор осмон буржида,
Уйимиз бўлади сузиб юргувчи.
Шарқираб оқаркан момогулдирак
Чархпалак қурамиз терс айлангувчи.

Яшинга минамиз – мангу оқ отим,
Борамиз тушларнинг қароргоҳига.
Юлдузлар тақаркан феруза узук...
Бизларни кўмишар ишқ даргоҳига.

Кузнинг зорларини тингладию маст,
Баҳор кўйлагини кийди у дарахт...

✍️ Азиз САИД

Яқинда бу китобни биздан сотиб олишганди.
Китобни ўқиб фикрларини ёзиб юборибди: ўқиб кўринг.
Китоб бизда ва фақат book.uz да бор.


📚 «Вақт манзили»
© Азиз Саид
📓 Қалин муқова, 224 бет
📖 Янги
💵 65 000 сўм
☎️ @Nurmuhammad_Abduzoirov

Азиз Саид шеърларини ўқиш учун: @vaqt_manzili


Афсуски, шу вақтгача Азиз Саидни ўқимаган эканман. Қаранг, бир шоир 64 ёшга тўлаётган, ёнимизда яшаб ижод қилаётган, шеърини руслар, инглизлар, французлар, болгарлар, венгерлар, ҳиндлар, турклар, озарбайжонлар ўз тилида ўқиётган, ўзи ҳам Нозим Ҳикмат, Уолт Уитмен, Бертолд Брехт, Муин Бсису, Мигел де Астируас каби ижодкорларни ўз тилимизда ўқитаётган бўлса-ю... Шоирнинг китобларига, газета-журналлардаги ижод маҳсулига, “Алкимёгар”нинг таржимасига кўп дуч келганман. Аммо ўтказиб юборганман. Сабаби ожиз банданинг баландпарвозлигидан бошқа нарса эмас. Чунки мен шеърларини хушламайдиган бир гуруҳ ижодкорлар Азиз Саид шеъриятини боз-боз тарғиб қиларди. Шу. Бу шоир ҳам уларга ўхшаган бўлса-чи, деган ўй билан юраверганман.

Дўстим Отабек Исроилов “Вақт манзили” китобини совға қилмаганида балки яна узоқ вақт бу назм денгизидан бебаҳра қолган бўлардим, эҳтимол. Совға қилинган китобни ўқиб чиқиш одатим бор.

“Вақт манзили” китоби 2021 йилда “Академнашр” томонидан икки минг нусхада чоп этилган экан. Икки қисмдан иборат. Биринчиси достон ва шеърлар, иккинчиси ноодатий услубдаги адабий мақолалардан иборат. Ҳозир назмий дурдоналарни ўқиб тугатдим.

Аруз ва бармоқдан ташқаридаги шеърларни кўпда қабул қилолмайман. Бу сафар дард, маъно ва серқирра тафаккур маҳсули олдида шаклни ҳам унутибман.

“Вақт манзили” шеърининг ҳар бир сатри “ва” боғловчиси билан бошланади. Унда инсоният тарихи хронологик тартибда қисқа ва сермазмун сатрларда ифода этилади. Умумий мавзуда бошланиб Ватан тарихига уланиб кетади. Ўтмишнинг қонли ва шонли воқеалари ибрат тўнини кийиб чиқади ўқувчи олдига. Ва ниҳоят хотимада мустақил Ўзбекистон ва халқининг тарих ҳамда аждодлар руҳи олдидаги муқаддас бурчлари алоҳида қаламга олинади.

Шеър бошдан-охир вақт манзилини излаётган, унинг ортга ё олдинга ҳаракат қилаётганини аниқлашга уринаётган қаҳрамон тилидан ҳикоя қилинади. Якунда эса бу нарсани ҳамон била олмагани тан олинади ва уч нуқта қўйилади. Фалсафа ва интеллектга тўйинган асар ўқувчига билим беради ва фикрлашга ундайди.

“Минг тўққиз юз ўттиз еттинчи” шеъри эса машъум қатағон давридан сўзлайди. Қаттол тузумнинг манфур зотлари қиёфаси, миллатнинг аянч тақдири кескир сўзлар билан ўйиб ёзилади. Шеърий санъатларга ортиқча ўрин берилмайди. Яқинидан айрилган одамнинг жўн, бироқ юракнинг тубидан тошиб келаётган йўқлови каби таъсирли чиққан. Биргина парча келтираман:

“...Саводсизларни ҳам тугатамиз,
(Саводсизликни деб эшитди у.)
Саводлилар тугайверсин-чи”.

Ўзбек халқининг олтин бошларини лойга қорган тузум юзига мазлумлар авлодининг дадил тарсакиси.

Навбатдаги асар эса “Турғунлик болалари” достони бўлиб, унда Шўролар давлатининг бир оила ва бола психологиясидаги фожиаси тасвирланади. Мурғак кўнгилнинг мислсиз жафоларга гувоҳ бўлгани ва ёшига нисбатан эрта улғайишга мажбурлангани акс этади. Одамни йиғлатган манзаралар:

...ўн икки ўқувчи қизни оқшомда, пахта теримдан қайтаётганда мошин янчиб кетади, гулбаданлар парча-парча бўлиб, хор этилади...
В
...пахта тергани чиққан онанинг йўргакдаги чақалоғини трактор босиб кетади, она ўзини тандирга ташлайди, қотил эса болани кўрмай қолган отаси эди...

...ҳалоллиги учун мудом йўқчиликда яшовчи отасига ёрдам бўлсин, онаси билан жанжаллашмасин деб тинимсиз пахта терган, на тушликка, на танаффусга чиққан боланинг этагини ҳар турли баҳоналар билан чой чақага баҳолаган тарозибон...

Буни асл ҳолида ўқиганда тош юраклар ҳам зирқираб, симиллаб, эриб, кўз ёшга айланиб кетса керак. Бугун ҳам СССРни алқаётганларга ўқитиш керак экан ўзи.

“Паганинининг сўнгги концерти” шеъри эса... Уни ҳар ким ўзи ўқиб ўзича тушунади.

Барчасида вақт мавзуси ўқ илдиз вазифасини бажаради.
Бетакрор ижод намуналари учун шоирга, уни тақдим этгани учун ноширларга раҳмат айтаман.

Сизга ўқиб кўришни тавсия қиламан. Ўзим ҳам бошқа шеърларини топиб ўқимоқчиман.

Отабек Бакиров