Охиргиси.

Раддиядан иқтибос:

Абу Али ибн Сино буюк даҳолардан бири эди. Даҳолар оддий инсонлар каби бўлмайди. Ҳозирги тил билан айтганда, ундайларда “илоҳий талант” бўлади! Оддий инсонларнинг уларни ўзларига ўхшатишлари тўғри қараш эмас. Абу Жаҳлнинг абадулабад жаҳолатда ва лаънатда қолиб кетганига сабаб Муҳаммад алайҳиссаломни Абдуллоҳнинг оддий бир етими деб кўрганида эди!

Бу — мен илгариги постларда кўп таъкидлаган тарихни идеаллаштиришга бир мисол. Нима эмиш, "илоҳий талант" эмиш. Бу — илмий категория эмас, илмий йўл билан аниқлаб бўлмайдиган бир баҳодир. Буюк мутафаккирлар аввало меҳнати ва маълум йўналишга қизиқиши туфайли ўз даражасига эришган, лекин ҳаммаси оддий одам бўлган, камчиликлари ҳам бўлган. Бунга илоҳийликни қўшиш ўша мен айтган буюк боболарни илоҳийлаштиришнинг ўзидир (сўнг бунга ўзлари ишонволиб, энг кичик, арзимас танқидданам жазавага тушиб юришади). Илмий баҳсда бу каби аргументлар келтириш кулгили (ғайриилмийлигини айтмаганда).

Абу Жаҳлдан мисол келтириш эса янада ўринсиз, шунчаки агрессив динчи оломоннинг ҳисларига тегинишга бир уриниш деб тушундим.

Илмий масаладаги раддия бундай ёзилмайди, дўстим. Ишхоналаримиз ёнма-ён жойлашган экан, бир кун вақт топиб ёнимга келсангиз, илмий методологиядан қисқача дарс ўтиб бераман ва адабиётлар билан бўлишаман.

Саломат бўлинг, айтар гапим шу.

@AsanovEldar

Arthur Morgan, Red Dead Redemption 2 ўйинининг асосий қаҳрамони.

Devitt'нинг содиқ ва тажрибали аъзоси бўлиб, кўп йиллар давомида жинояткор ҳаёт кечирган.

У кучли, жасур ва маҳоратли жангчи бўлса-да, ички дунёсида ахлоқий қарорлар ва ўз хатти-ҳаракатлари ҳақида шубҳалар мавжуд. Артурнинг характери ўйин давомида унинг руҳий ўзгаришлари ва яхшиланиши орқали янада чуқурлашади. Унинг ҳикояси содиқлик, азоб ва, охир-оқибат, қизғин тўқнашувлар билан бойитилган.

Тўлиқ видеога ҳавола:
https://youtu.be/NvUDO4QHhAE?si=anM4qxar5Elgfyn7

Bir qator telegram kanallarda biz va Xalq banki o‘rtasida qilingan shartnoma yuzasidan post chiqibdi. Postda shartnoma biroz xato talqin qilingan.

"Asaxiy Books" loyihasini 2018-yilda O‘zbekistonda kitob sohasini rivojlantirish uchun shakllantirganmiz. Afsuski, O‘zbekistonda kitob borasida biznes rentabil emas. Shu vaqtgacha loyihaga 35.8 milliard so‘mdan ortiq investitsiya kiritdik. Hozir postni o‘qiyotganlar orasida ham bu summaga ulushi qo‘shilganlar bor chunki ular qilgan har bir xarid loyihani rivojlantirishga ketgan.

Lekin, xususiy tadbirkorni ijtimoiy bir sohaga doim pul investitsiya qilish charchatadi. O‘tgan yili mana shunaqa og‘ir bir davrda Xalq banki bilan hamkorlik shartnomasi imzoladik va uni rasman e’lon qildik. Bu yil ham bank bilan hamkorligimiz davom etmoqda va bankning ko‘magi loyiga yashab qolib, rivojlanishiga katta hissa qo‘shmoqda. Bank ko‘magi mualliflik huquqlari to‘loviga, shuningdek kitoblar narxi keskin oshib ketmasligiga, undan tashqari nashriyotda bolalar va o‘zbek adabiyoti uchun yangi redaksiyalar ochilishiga sabab bo‘ldi. Hozirda bir kitobni nashrga tayyorlash ishlari bir necha yuz milliondan iborat bo‘lib, bank uning bir qismini bizga to‘lab beradi. Natijada 2023-24-yillarda kitoblar narxi keskin oshib ketishi oldi olindi, undan tashqari yangi kitoblar dastlabki ikki oy chegirmada sotilmoqda. Bankning ko‘magi bilvosita barcha aksiya va rivojlanishlarga ham sababdir.

Ijtimoiy muhim sohani qo‘llab-quvvatlaganligi, uning rivojiga hissa qo‘shayotganligi uchun Xalq bankiga minnatdorlik bildiramiz. Bugun qo‘rqmasdan bankni O‘zbekistonda ijtimoiy o‘ta muhim kitob sohasining asosiy hamkori deb o‘ylayman.

Hurmat bilan,
Firuz Allayev
Asaxiy kompaniyasi asoschisi.


@allaevuzb

​Ўта қайғули хабар. Nuz.uz нашрининг бош муҳаррири, "Минтақавий таҳдидларни ўрганиш маркази" ННТ директори Виктор Михайлов оламдан ўтибди.

Виктор ака турли соҳаларда ишлаганига қарамай, биз уни аввало диний радикализм ва терроризм бўйича тан олинган эксперт сифатида билардик ва ҳурмат қилардик. Ака соҳани сув қилиб ичиб юборган, кўплаб лойиҳа ва дастурларда қатнашган нуфузли мутахассис эди. Биз озгина қилган ишимизни ваҳима қилиб кўрсатиб, "ундай тренинг ўтдим, бундай иш қилдим" деб юрсак, Виктор ака кўринмас фронт жангчиси эди — панада туриб, соҳага катта ҳисса қўшиб келаётган эди.

2024 йилда айниқса Виктор ака билан кўп суҳбатдош бўлдим. Турли лойиҳаларда бирга тренинглар ўтдик, тадбирларда қатнашдик ва шунчаки суҳбатлар қурдик. Ака зўр эксперт бўлиши қаторида, инсон сифатида ҳам жуда хушмуомала ва яхши эди.

Ҳали Виктор ака билан кўп бирга ишлаймиз, у кишидан кўп нарса ўрганаман деган ниятда эдим. Ҳали кучга тўла эди, каттакон режалар қилиб юрувди. Аттанг, насиб қилмади. Руҳи ором топсин.

@AsanovEldar

Кўп йиллардан буён ўзбек ижтимоий тармоқларида фаолмасман — у ердаги ижтимоий муаммолар муҳокамаси-ю негативни кўтаришга вақт ҳам, асаб ҳам йўқ. Бунинг зарарли томони — ижтимоий трендларда мўлжални йўқотиб қўйганман: нима тўғри, нима нотўғри, халқ нимадан рози, нимадан норози, билмайман. Қараганимда, айнан нимадан норозилик кўтарилганини тушунолмайман: заправкаларда газ бўлса, уйимда йўқ дейишади; уйда бўлса, заправкада йўқ дейишади; ҳай унда газ нархини оширайлик деса, нега оширасан дейишади; қандайдир фестиваль ёки бошқа лойиҳалар молияланса, ундан кўра таълимни, китобни молияла дейишади; кимдир китобга пул ажратса, нега китобга ажратасан дейишади.

Танқидчилар ноҳақ демоқчимасман. Шунчаки бизнинг балансини йўқотган иқтисодий тизим ва аниқ идеаллари йўқ жамиятда ўзи давлат пулини қандай сарфлаш керак, қайси иш тўғри, қайси нотўғри, одамлар нимадан рози бўлади, нимадан норози, тушуниш жуда қийин. Шунга жамият муаммоларини елкамга олмай, фақат ўзимнинг қизиқиш ва приоритетларимдан келиб чиқиб баҳо беришга ўрганволдим.

Айтайлик, китоб соҳасини жуда муҳим ҳисоблайман. Шундай экан, Халқ банкими, бошқасими, шу соҳага пул ажратишини олқишлайман. Ташкилотнинг қарзи бор дейсизми? Қарзи менинг ишим эмас, китоб соҳаси учун хурсандман.

Газ-свет масаласи шахсан менга ҳозирча зарар бергани йўқ: интернетда кўп танқид видеолар кўрдим, лекин ўзим ҳаётда тўқнаш келмадим. Заправкаларда ҳамиша бензин бор, навбат йўқ. Машинада кам юрганим ва қиммат бензин қуйганим учундир, менга шу пайтгача бу муаммо теккани йўқ.

Аксинча, йилдан йилга вазият яхшиланаётганини кўряпман: олдинги икки йил қишда Тошкент марказидаги маҳаллалар музлаб қолган эди (ўшанда ҳам биз тарафлар тинч эди), бу йил унақа гап-сўз эшитмадим. Ўн йилгина олдин қишин-ёзин бензинни заправкадан эмас, "через-через", ўнта одамдан сўраб, маҳалла ичидаги кимдандир баклажкада сотволиб юрганимизни эслаганим учун ҳозирги додвойлар менга кулгили ва арзимас туюлади. Умуман, келажакни жамоат транспортида, пиёда шаҳарда ва ҳар бир инсон ўзидан билиб энергия тежашида кўрмоқдаман, шунга чегарасиз энергия истеъмолини таъминлаб беришни талаб қилаётганларни (ҳатто уларда жиддий сабаб бўлса ҳам) қўллаб-қувватламайман.

Айни пайтда, Республика олий таълим кенгаши хусусий олийгоҳлар контрактдан тушадиган пулнинг 4 фоизини Олий таълим муассасаларини ривожлантириш жамғармасига ўтказиб беришини хоҳлаб қолганини қаттиқ қоралайман. Чунки олий таълимни стратегик аҳамиятга эга соҳа ҳисоблайман. Савияли авлод етиштирмасак, ҳозирги аҳволдан юқорига кўтарила олмаймиз, савияли авлодни эса сифатли таълим етиштиради; сифатли таълим эса кучли хусусий олий таълимсиз бўлмайди. Бизда энди-энди бош кўтараётган хусусий таълимни ўлдиришга қаратилган бу юлғучлик ҳаракатининг балки бирор мантиқий тушунтирилиши бордир, лекин мен бунда хусусий олий таълим ўлдиришини кўриб турибман ва бу менинг приоритетларимга, келажакдан бўлган умидларимга рахна солмоқда.

Кўриб турганингиздек, бутун аҳолини тушуниш, ҳамманинг муаммосини ҳисобга олиш ва шунга қараб у ёки бу ижтимоий муаммоларга баҳо беришдай оғир ишдан ўзимни қутқарганман. Ҳаётим марказида ўзим, оилам, яқинларим, шу қуршовнинг қизиқишлари, манфаатларидан келиб чиқиб баҳо бераман. Бошқа соҳаларда мураккабликка бош уриб юборганимга яраша, бу масалада оддийроқ яшашга ҳаракат қиляпман.

@AsanovEldar

Асабингизни энг кўп бузадиган нарсалардан бири машинада яшил чироқ ёнмасидан сигнал чаладиганлар бўлса керак. Бу жамиятга қанчалик сингиб, одамларимиз учун оддий ҳолатга айланиб қолганини икки бошловчининг реакциясидан ҳам билиш мумкин.

Тўлиқ подкастни мана бу ерда кўришингиз мумкин: https://www.youtube.com/watch?v=k1IWaTMnGZI

Китобда айтилишича, СССР—Афғонистон уруши йилларида АҚШ Покистон ва Саудия билан ҳамкорликда "ислом — коммунизмнинг панзаҳари" принципи бўйича ишлаб, исломчиликни қўллаб-қувватлаган ва ривожлантиришга ҳаракат қилган. Дейлик, АҚШ афғон мужоҳидларини қуроллантирган; Покистон амалда Толибонни яратган (Исроил социалист ФАТҲга қарши ҲАМАСни яратгани каби). Энг қизиқ маълумот — уруш йиллари ЦРУ Қуръонни ўзбек тилига таржима қилдириб, Ўзбекистон ССР ҳудудига олиб кирган ва тарқатган. Оқ Уйда у йилларда "жиҳод" сўзи ижобий тусга эга бўлган ва афғон мужоҳидларининг коммунистларга қарши кураши ўлароқ кўрилган, дейди Адиб Холид.

АҚШнинг бу сиёсати ўн йиллардан сўнг ўзининг бошига кулфат солишини ўша пайтда сиёсатчилар тушунмаган кўринади: сиёсий ислом ва диний жангари гуруҳларни қўллаб-қувватласак, улар коммунистлар ва умуман сўлларни йўқ қилиб беради, сўнг биз билан тинч яшайди деб ўйлашган; коммунистик блок қулагач, уруш кўрган, қуролланган гуруҳлар яна душман қидиришини, қолаверса, коммунистлар истилосига чидамаган куч капиталистлар истилосига ҳам чидамаслигини ўйлаб кўрмаган. Натижада узоқ йиллардан бери ўзи бир пайтлар парваришлаган кучга қарши курашиб юрибди.

@AsanovEldar

Бўлимимизнинг бир йиллик меҳнати натижаси бўлган монография чиқди.

@AsanovEldar

"Овоз болалар"да DJ Piligrim'ни устозлар сафида кўриб хурсанд бўлгандим. Янги нафас санъаткор.

Овоз лойиҳасини кўраётган бўлсангиз, бу подкастни ҳам кўринг.

🔗https://youtu.be/KPyXT7Bw60U

Адиб Холиддан яна бир қизиқ мулоҳаза.

80-йиллар охирида Марказий Осиё республикалари сиёсий элиталари (маҳаллий компартиялар раҳбарлари) республикаларда миллийликни кучайтириш, Марказ таъсирини камайтириш кайфиятида бўлган миллатчи ҳаракатларни қисман қўллаб-қувватлай бошлаган: маҳаллий тилларга расмий мақом берган, кўп соҳаларда Марказга бўйсунмай, мустақил сиёсат юритишга интилган.

Лекин бу мустақилликка ҳаракат эмас эди, зеро Марказий Осиё республикаларида ҳали мустақил бўлиш кайфияти унча кучли эмас эди, сиёсий элиталар эса СССР сақланиб қолишини хоҳлар эди. Унда марказга қарши ишлар қилиш, миллатчиликни қўллаб-қувватлаш элитага нега керак эди?

Холиднинг айтишича, Марказдан бутун СССРни либераллаштиришга уриниш бўлаётган бир пайтда маҳаллий компартиялар раҳбарлари аслида либераллашувга шу йўл билан қаршилик кўрсатган. Улар консерватив сиёсатни сақлаб қолишга ҳаракат қилган. Бу йўлда улар, биринчидан, миллатчиларни қўллаб-қувватлаб, Марказни қўрқитишга уринган бўлса, иккинчидан, эркинроқ сиёсат юргизиб, либерал тартиблар бошқарувга жорий этилишига йўл қўймасликка уринган.

СССР барибир парчалангач, Ўзбекистон, Қозоғистон, Туркманистоннинг совет раҳбарлари осонлик билан миллий лидерларга айланган. Қирғизистон компартиясидаги ички кураш туфайли икки асосий рақибнинг ҳеч бири сайлана олмай, уларнинг ўрнига сиёсий элитага алоқаси бўлмаган Асқар Ақаев тепага олиб келинган. Тожикистонда эса ички зиддиятлар кучайиб кетиб, фуқаролик уруши келиб чиққан, эски сиёсий элита ҳокимиятни ушлаб қололмаган.

@AsanovEldar

Squid Game'нинг 2-мавсумидан бир-икки қисм кўрдим. Сифатига, мазмунига келсак — олдинги мавсумнинг такрори бўлиб қолган: яна ўша ўйин, яна ўша интрига, бу жиҳати менга ёқмади.

Лекин ижтимоий мулоҳаза кучайтирилган. Сериал ўзи бошидан ижтимоий тенгсизлик ва жамиятда ресурс учун курашнинг бир истиораси эди, аммо очиқ айтилмас эди. Бу сафар шулар очиқ айтиляпти, қолаверса, жамиятга аллюзия кучайтириляпти: ҳар бир раунддан сўнг иштирокчилар овоз бериб, ўйинни тўхтатиши ёки давом эттириши мумкин. Яъни бунда сиёсий сайловларга бир ишора бор: одамлар қандай овоз беради, нимага қараб танлов қилади.

Қизиғи, халқнинг сайлови ҳар доим ҳам оқилона бўлмаслиги кўрсатилган: энг мантиқан тўғри, оқилона йўл ҳаётингни сақлаб қолиш бўлса ҳам, жамиятнинг каттароқ қисми пулни ёки қандайдир мафкурани ҳаётидан, фаровонлиги ва тинчлигидан устун қўяди. Сериалда кўпчилик ўлиб кетиши аниқ — охирида ҳамма ўлиши аниқ, бир киши тирик қолади, шунга қарамай, салкам 500 киши ўша бир киши мен бўламан деб умид қилади ва ҳаётини хавф остига қўйишда давом этади. Тирик қолиш имкони 500 дан бир бўлса ҳам.

Шунинг учун жамиятда яшайдиган одам "бу менинг ишим эмас" дея олмайди, деган хулоса қилинади сериалда — бировларнинг пул ёки мафкура иштиёқи туфайли сен қурбон бўлиб кетишинг мумкин.

@AsanovEldar

Марказимизга ҳиндистонлик тадқиқотчи келганди, ундан қизиқ маълумот билиб олдим.

Жеки Шрофф деган ҳинд актёрини танисанглар керак — 90—00-йилларда жуда машҳур эди. Хуллас, унинг онаси уйғур экан. Wikipedia'дан текширсам — у ердаям ёзилган экан.

Онасининг исми — Хуриннисо Ҳамроева. Исмини Амрита Шрофф деб ўзгартирган экан.

@AsanovEldar

Qurultoy’нинг Янги йил сони суратга олинди. Бомба сон бўлади.

@AsanovEldar

Чет эллик шарҳловчилар Тошкентнинг марказий хиёбонидаги Карл Маркс ҳайкалининг ўрнини ўзбек давлатчилигининг тамал шахсига айланган Амир Темур ҳайкали эгаллаганидан ҳайрон қолган эди. Улар Темур модерн даврида, ҳали рус инқилобидан олдин ҳам ўзбек ўзлигида марказий ўрин тутганини билмас эди, дейди Адиб Холид.

10–15 йил олдин турли сайтларда “Темур образини Каримов жорий қилди, унгача бўлмаган” деган мазмундаги мақолалар кўп чиқарди. Ўқиб ҳайрон қолардим, негаки Темур образига XVII—XIX асрларда хонликлардаям мурожаат қилишган. Жадидларам уни марказга қўйган, Ўзбекистон ССР тузилиши тўғрисидаги расмий декларацияда эса (1924 йил) бу давлат Темурийлар давлатининг қайта тикланиши экани айтилган.

@AsanovEldar

Дарвоқе, энергетика масаласида қўшимча мулоҳаза.

Бу йил қиш бошланиши билан энергетик гигантлардан бири бўлган Эронда жиддий инқироз кузатилди. Декабрь бошида Гилон, Гулистон ва Ардабил вилоятларида мактаблар ва давлат муассасалари ёпилди. Эрон президенти муаммони тан олиб, аҳолини уйдаги ҳароратни туширишга чақирди.

Бошқа баъзи давлатларда ҳам шу каби ҳолатлар кузатилди. Ҳатто бой газ ва нефть захираларига эга давлатларда ҳам қиш ойларида энергетикада қийинчиликларга учрайди. Бундан хулоса қиламанки, Ўзбекистондаги муаммолар — глобал жараёнларнинг бир қисми.

Экспертлар бу муаммоларни қуйидагича тушунтиради: дунёда аҳоли кўпайиб бормоқда, одамларнинг истеъмол эҳтиёжи ҳам ортиб бормоқда. Буни ўзимизда ҳам кузатяпман — йил сайин одам сони кўпроқ, машина сони кўпроқ. Ҳисоб-китобларга қараганда, истеъмол (фақат энергетикмас, умуман истеъмол) эҳтиёжи одам сонига тенг ўсмайди: дейлик, ўн йилда аҳоли сони 20 фоизга ўсиши мумкин, лекин истеъмол икки бараварга ошади.

Энергия ташувчи ресурслар, аксинча, камайиб бормоқда. Аҳоли ва истеъмол ўсиши билан газ ва нефть бунга мувофиқ ўсиб бормайди.

Шу боис энергетика муаммоси бутун дунёда кўп йиллардан буён фаол муҳокама қилинмоқда. Асосий трендлар: муқобил энергия манбаларига ўтиш, экологияни асраш ва, энг муҳими, одамларни тежамкорликка ўргатиш, ишлаб чиқариш ва ташкилотларни тежамкор режимга ўтказиш.

Ўзбекистон ҳам глобал дунёнинг бир қисми (ҳатто буни хоҳламайдиганлар бўлган тақдирда ҳам, бундан қочиб бўлмайди). Унинг муаммолари глобал муаммоларнинг бир қисми, ечимларда ҳам глобал ечимларга қараш керак, назаримда.

Менимча, яқин келажакда муқобил энергия манбаларига ўтиш, тежамкорликни тарғиб қилиш, тежамкор ва яшил технологияларга ўтиш муаммоларни ҳал қилишга ёрдам беради.

Бир нарсани ёдда тутиш керак — тизим тўлиқ ўзгариши билан бир қаторда одамларнинг дунёқараши, ёндашуви ҳам ўзгариши керак. Ҳамиша, абадулабад арзон ва битмас-туганмас бензин, газ-свет бўлмаслигини тушуниш керак. Бу тарихдаги бир босқич холос.

@AsanovEldar

Qurultoy'нинг ваъда қилинган сони. Бу йил ҳисобидан охирги сон.

Шунга мувофиқ, йил сарҳисобини қилдик. Энг машҳур экспертларимиз — Фарҳод Мақсудов, Ғайбулла Бобоёров ва Феруза Жуманиёзова иштирокида 2024 йилда ўзбек тарихчилиги, филологияси ва антропологиясида қилинган асосий ишлар, тадқиқот ва кашфиётлар ҳақида гаплашдик. Албатта, 2025 йил режалариниям муҳокама қилдик ва анча ваъдалар бериб қўйдик.

Линк: https://www.youtube.com/watch?v=Fs3cuN604Do&ab_channel=QURULTOY

Салиб юриши – динларни уруштирган юриш

Ўзи энг биринчи салиб юриши қандай бошланди? Сабаби нима эди? Ушбу саволларга жавобни қуйидаги видеодан билиб олсангиз бўлади.

"Худди шундай" каналида айнан шу мавзуда видео чиқибди⬇️
https://youtu.be/3lkxnkFnmmw?si=yhpc03LetjlNglnc

Ваъда қилинган подкаст. Янги ва эски блогерлар тўпланиб, даврларни қиёсладик.

Жуда жонли, самимий, кулги ва кинояга бой гурунг бўлди. Ҳам бироз эпатаж, постирония, айни пайтда чин ахлоқий қадриятларга йўғрилган суҳбат чиқди. Хуллас, ҳақиқий бомба.

Янги йил дастурхони атрофида ўтириб, кўриб, куладиган ва ҳаётий хулосалар қиладиган жойи.

Линк: https://youtu.be/pWme5zGeJKU

"Асанов формати" 2024 йилда. 14 минг обуначи бўлишига қарамай, кўришлар сони фантастик 6,6 млн! 25 мингдан кўпроқ улашиш. Бу дегани, каналимни жуда кўп одам ўқийди, унинг таъсири ўйлаганимдан анча катта.

Мени ўқиб бораётган ҳаммага раҳмат! Янги йилингиз омадли келсин. Янги йилда ўқийдиган кўп нарса бўлади.

@AsanovEldar

Друзларнинг келиб чиқиши XI асрга бориб тақалади. Улар исломнинг алавий мазхабидан ажралиб чиққан гуруҳ сифатида шаклланган.

Друзлар Мисрда халифалик даврида пайдо бўлиб, ал-Ҳаким би-Амруллоҳ даврида диний таълимотини ривожлантирган. Улар ўз диний эътиқодини махфий сақлашни афзал кўрган.

Друзлар Яқин Шарқдаги турли халқларнинг маданий ва диний таъсирида ривожланиб, ўзларининг ўзига хос жамиятини ташкил этган.

Тўлиқ видеога ҳавола:
https://youtu.be/XNaYV9lTOQM?si=Zzr3gSF_Rmw6j5o4