tgoop.com/Babek_Cavanshir/515
Last Update:
۱۳ ماییس تورک دیلی بایرامی’میز قوتلو اولسون!
۱۳ ماییس ۱۲۷۷’ده سلچوقلو دئولتی دیوانینجا تورکچه’میزین دئولت یازی دیلی اولاراق قبول ائدیلمه سینین ۷۴۴-جی ییلدؤنومو قوتلو اولسون.
بیر یانلیشی دا دوزه‌لته‌لیم!
دگرلی پروفئسور دوکتور اردوغان مئرچیل’ین “تورکیه سلچوقلولاری دئورینده تورکچه’نین رسمی دیل اولماسینی کیم قبول ائتدی؟” مقاله‌سینده ده بلیرتدیگی اوزه‌ره دئولت طرفیندن تورکچه’میزه سؤز قونوسو قونومو (استاتویو) قازاندیرانین تک باشینا “قارامان-اوغلو محمد بی” دئگیل “ایچینده اونون دا یئر آلدیغی، بیرقاچ (بیرنئچه) کیشیدن اولوشان سلچوقلو (۱۳۰۸-۱۰۷۷) دیوانی اولموشدور.
بو وئری تاریخ استراتئژیسی آچیسیندان دا چوخ اؤنملی بیر بیلگیدیر. تورکچه’نین دئولت دیلی اولوشونو بیر بی-لیک دوزئیینه (قارامانلی بی-لیگی) ایندیرگه‌مک استراتئژیک و بیلیمسل آچیدان یانلیش بیر یاخلاشیمدیر. اویسا کی تاریخسل وئریلرین تانیقلیغینا گؤره تورکچه جدی بیر تورک خاقانلیغی اولان سلچوقلو ایمپاراتورلوغو’نون دیوان و دئولت دیلی اولموشدور. باشقا بیر سؤزله تورکچه بیر بی-لیک دیلی دئگیل ایمپاراتورلوق دیلی ایدی.
بیر چوخ آراشدیرماجینین یانلیش گؤروشونه قارشین تورکچه’میز سلچوقلو دؤنه‌مینده ده اوست دوزئی بیر قونوما صاحیب اولوپ سیاسی یازیشمالار و اؤزللیکله ده ادبی متینلریمیزده بولجا قوللانیلمیشدیر.
اؤرنه‌گین تورک دیلی تاریخینین آنیتسال آنسیکلوپئدیک یاپیتلاریندان اولان و کاشغرلی محمود طرفیندن یازیلان دیوان لغات الترک یاپیتی اصلینده تورک-سلچوقلو محیطینین بیر اثری ایدی.
کاشغرلی محمود خاقانلی (قاراخانلی) کؤکنلی بیر تورک اولماسینا قارشین سیاسی و کولتورل آچیدان تورک-سلچوقلو پاترونال یاپیسینین تام دا اوداغیندا یئر آلماقدا و سلچوقلو پاترونالیته‌سینین ایسته‌گی دوغرولتوسوندا تورکچه’نین قونومونو یوکسلتمکله گؤره‌ولندیریلمیش بیری ایدی.
تورکچه’میزین دئولت یازیشمالاریندا قوللانیلدیغینی گؤسته‌رن ان اؤنملی تاریخسل وئریلردن بیری سلچوقلو خاقانی بیرینجی ملیکشاه’ین (۱۰۹۲-۱۰۷۲) “انشاء دیوانی” ندیملریندن کمال الدین ابوالرضا فضل الله ابن محمد ایله تورکچه مکتوبلاشدیقلاری بیلگیسیدیر.
تورک سلچوقلو دؤنه‌مینه عاید شاعیر و ادبی اثرلریمیزدن ایسه شو اؤرنکلری وئره بیلیریز:
۱-احمد فقیه (اؤلوم: ۱۲۲۱ و یا ۱۲۳۰ قونیه)
الف) چرخ نامه
ب) کتاب اوصاف مساجد الشریفه
۲-مولانا
الف) تورکچه شعرلری
۳-علی’نین “یوسف و زلیخا” مثنویسی (۱۲۳۳-۱۲۳۲): بو اثر سلچوقلو ساحه‌سینده یازیلماسا دا قارما دیللی اولوپ کیمی اوغوز تورکچه‌سی اؤزللیکلرینی ده داشیماقدادیر.
۳-سلطان ولد (قونیه ۱۳۱۲-۱۲۲۶)
الف) دیوان (۱۲۹۱-۱۲۶۷/۶۸): ۱۲۹ بیت تورکچه
ب) ابتدا نامه (۱۲۹۱): ۸۰ بیت تورکچه
ج) رباب نامه (۱۳۰۰): ۱۶۲ بیت
۵-شیاد حمزه (۱۳-جی یوزییل آق-شهیر و سیوری-حصار’دا)
الف) داستان-ی یوسف
ب) احوال-ی قیامت
ج) معراج نامه
د) وفات-ی حضرت-ی محمد علیه السلام
۶-خواجه دهّانی (۱۳-جی یوزییل-۱۴-جی یوزییل): اوچونجو علاء‌الدین کیقباد دؤنه‌مینده (۱۳۰۲-۱۲۸۳) خوراسان’دان آنادولو’یا گلیپ یئرلشمیش و سلجوقلو دئولتی’نین سارایینا انتصاب ائتمیشدیر.
۷-یونس امره (۱۳۲۱-۱۲۳۸)
قیسا آچیقلاما: “رسمی دیل” قاورامی مودئرن قاموسال دونیانین بیر تئریمی اولوپ و تاریخسل دؤنملر اوچون بو قاورامین قوللانیلماسی دوغرو دئگیلدیر.
قایناقلار:
صدرالدین ابو الحسن علی ابن ناصر ابن الحسینی، اخبار دولة السلجوقیه، حاضیرلایان: محمد اقبال، لاهور، ۱۹۳۳، صفحه: ۸۹-۶۹
اردغان مئرچیل، سلچوقلولار و تورکچه، “سلچوقلولار (مقاله لر)”، بیلگه کولتور-صنعت یایینلاری، ایستانبول، ۲۰۱۱، صفحه: ۱۰۸-۱۰۰.
اردوغان مئرچیل، تورکیه سلچوقلولاری دئورینده تورکچه’نین رسمی دیل اولماسینی کیم قبول ائتدی؟، “سلچوقلولار (مقاله لر)”، بیلگه کولتور-صنعت یایینلاری، ایستانبول، ۲۰۱۱، صفحه: ۹۹-۹۲.
کاشغارلی محمود، دیوان لغات الترک
سایغیلاریملا
تاریخچی و تورکولوگ
بابک جاوانشیر
@Babek_Cavanshir
BY Babek Cavanşir
Share with your friend now:
tgoop.com/Babek_Cavanshir/515