tgoop.com/IRANBAKHTIYARI2018/11704
Last Update:
واحد های اندازه‌گیری در بختیاری
واحدهای اندازه گیری در سرزمین بختیاری
بی شک یکی از نشانه های پیشرفت هر فرهنگ و تمدنی وجود معیاری دقیق برای سنجش زمین،طول و...است .
الف- واحدهای سنجش زمین در گرمسیر :
(1) منman
من مقدار زمینی است که ظرفیت پذیرش یک من بذر (در مناطق مختلف بختیاری متفاوت است) و بار آوردن آن را داشته باشد . مساحت متوسط آن زمینی است به طول پنجاه قدم و به عرض بیست قدم (هر قدم حدود یک مترمی باشد).
با این احتساب یک من زمین از نظر سطح قابل کشت تقریبا معدل 1000 متر مربع می باشد
(2) پاpa
مردم قوم بختیاری قدرت کارایی یک گاو کاری را که به منظور امور کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد به چهار برابر تقسیم می کنندکه هر قسمت آن را یک پا می گویند. یک پا زمین مقدار زمینی می باشد که با استفاده از یک چهارم نیروی گاو بتوان آن را در طول یک سال شخم زد مقدار تقریبی آن ده من زمین بذر افکن است.
(3)نیم گاوnimga
مقدار زمینی است که با استفاده از نصف نیروی گاو یعنی دو پا بتوان آن را در طول یک سال از کار در آورد . مقدار تقریبی آن بیست من زمین بذر افشان است.
(4)گاوga
گاو مقدار زمینی است که نیروی کارآیی یک گاو یک سال بتواند آن را قابل بهره برداری کند. مقدار تقریبی آن 40 من بذر افکن است که در آن معمولا 30 من بذر گندم و 10 من بذر جو از هم می افشانند
(5) خیش xis
نام وسیله شخم زمینی است که به دو راس گاو کاری یا دو راس قاطر بسته می شود و با نیروی آنها به حرکت می افتد و همچنین نام اصلی ترین و بزرگترین واحد سنجش زمینهای زراعی است . یک خیش زمین مقدار زمینی می باشد که با استفاده از نیروی کارایی دو راس گاو در طول یک سال بتوان ان را شخم زد و بذر پاشید . مقدار این زمین حدود 80 من بذر افکن است که در آن معمولا 20 من بذر جو و 60 منبذر گندم می پاشند . بیشتر زمینهای کشاورزی گرمسیر دیمی است.
ب- واحدهای سنجش زمینهای زراعی سردسیر :
(1) ششدانگ در سردسیر علاوه بر زمینهای دیمی ،زمین آب هم وجود دارد و سیستم آبرسانی و آبیاری شده است که هر مزرعه ای یک واحد مستقل کشاورزی به حساب آید که به آن ششدانگ می گویند . این ششدانگ زمین زراعی از چشمه ها و یا کانالهای مربوط به همین واحد بهره می گیرند و میزان آب در شبانه روز به نسبت اجزاء این ششدانگ تقسیم می شود
(2) حبهhabe
هر دانگ را به دوازده حبه تقسیم می کنند و ششدانگ زمین همیشه برابر با 72 حبه زمین است.
(3) جو jo
هر دنگ زمین به 16 جو یا 16 شعیر sair تقسیم می شود که هر ششدانگ 96 جو یا 96 شعیر است.
ج- واحدهای وزن
علاوه بر واخد های کیلو ، سیر و گرم که اخیرا در بختیاری متداول شده است ، بختیاریان هنوز هم اجناس قابل توزینی را که با مغازه داران یا بین خودشان مبادله می کنند بر اساس اوزان قدیمی که در بین آنان رایج بوده است محاسبه می کنند
(1)مثقال
یک مثقال برابر وزن سکه های قدیم یک ریالی ناصرالدین شاهی است که معادل 5 گرم می شود
(2) نخود noxod
نخود از مثقال کمتر است و 24 نخود یک مثقال می شود
(3) پی نارpaynar
برابر 20 مثقال
(4) ده نار danar
برابر چهل مثقال
(5) بیست و پنج bistepanj
برابر80 مثقال
(6) پنجاه panja
برابر 160 مثقال
(7) صد درمsadderam
برابر 320 مثقال
(8) نیم منniman
برابر 640 مثقال
(9) من
برابر 1200 مثقال می باشد ، مقدار من در هر نقطه ای از خاک بختیاری یا پیرامون آن که بختیاریان به نحوی با آنان به مبادله کالایی دارند به قرار زیر است :
من در سردسیر بختیاری(کوهرنگ،چلگرد،شهرکرد و غیره) برابر شش کیلوگرم
من در روستای گتوند شوشتر برابر هفت و نیم کیلو گرم
من در دزفول برابر 8 کیلو گرم
من در هویزه (از توابه دشت آزادگان خوزستان) برابر 49 کیلوگرم
من در خلف آباد برابر 98 کیلوگرم است
مردم بختیاری فقط منهای شش کیلویی و هفت و نیم کیلوگرمی را مورد استفاده قرار می دهند
(10)تی tey
بختیاریها هنگامی که چهار پایان را بار می کنند بار را به دوقسمت مساوی تقسیم می کنند تا تعادل لازم برای حمل آن بر قرار شود از این خورجینها ، هورها و نظایر آنها را که بر پشت چهار پایان می نهند و بار در آن می گذارند ، بر اساس همین سیستم حفظ تعادل، دو محفظه ای می بافند . و وزن بار خود را خود بختیاریان با سبک سنگین کردن آن می دانند . نصف این بار را یک تی می نامند و به روایت خودشان وزن تقریبی ان در سردسیر هفت ونیم من با احتساب من شش کیلویی و در گرمسیر شش من با احتساب من هفت کیلویی است .
(11)بارbar
بار حداکثر ورنی است که یک چهار پا می تواند آن رابدون خسته شدن یک منزل کوهستانی حمل کند و مقدار تقریبی آن در ییلاق برابر پانزده من شش کیلویی و در قشلاق دوازده من هفت کیلویی است
(12) خروارxarvar
BY ایران بختیاری
Share with your friend now:
tgoop.com/IRANBAKHTIYARI2018/11704