مروری بر روابط تجاری ایالات متحده و چین در دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۸، پس از ماه‌ها اتهام‌زنی به پکن در خصوص دستکاری ارز و سرقت فناوری‌های آمریکایی، دولت ترامپ نخستین دور از تعرفه‌ها را علیه کالاهای چینی به ارزش ۳۴ میلیارد دلار اعمال کرد.

تعریف
سیاست‌های مالی به تصمیمات و اقداماتی گفته می‌شود که دولت‌ها در زمینه مخارج عمومی و درآمدها (از طریق مالیات‌ها) اتخاذ می‌کنند تا بر اقتصاد تأثیر بگذارند.

اهداف
- تحریک یا کنترل تقاضای کل در اقتصاد (برای مدیریت رشد اقتصادی).
- کاهش بیکاری یا کنترل تورم.
- کاهش نابرابری‌های اجتماعی و توزیع درآمد از طریق سیاست‌های مالیاتی و هزینه‌های دولت.

ابزارهای سیاست مالی
- مالیات‌ها: دولت می‌تواند با افزایش یا کاهش مالیات‌ها، بر درآمد مردم و شرکت‌ها تأثیر بگذارد. کاهش مالیات‌ها می‌تواند منجر به افزایش تقاضا و رشد اقتصادی شود و افزایش مالیات‌ها می‌تواند به کنترل تورم کمک کند.
- مخارج دولتی: دولت می‌تواند با افزایش مخارج در بخش‌هایی مانند زیرساخت‌ها، آموزش، و بهداشت، به تحریک اقتصاد کمک کند. در مقابل، کاهش مخارج دولتی می‌تواند تورم را کاهش دهد.

توسط چه نهادی اعمال می‌شود؟
سیاست‌های مالی توسط دولت (معمولاً وزارت اقتصاد یا خزانه‌داری) اجرا می‌شوند.

تعریف
سیاست‌های پولی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که بانک مرکزی با کنترل عرضه پول و نرخ بهره به‌منظور تنظیم نقدینگی و تورم در اقتصاد انجام می‌دهد.
اهداف
- حفظ ثبات قیمت‌ها (کنترل تورم).
- تسهیل یا کاهش نرخ بهره برای تشویق یا کنترل سرمایه‌گذاری و مصرف.
- کنترل ارزش پول ملی در مقابل ارزهای دیگر (نرخ ارز).
- مدیریت نقدینگی در اقتصاد.

ابزارهای سیاست پولی
- نرخ بهره: بانک مرکزی می‌تواند با افزایش یا کاهش نرخ بهره، هزینه‌های وام‌گیری را تحت تأثیر قرار دهد. افزایش نرخ بهره موجب کاهش وام‌گیری و کاهش تقاضا می‌شود، در حالی که کاهش نرخ بهره تقاضای وام را افزایش می‌دهد و به تحریک اقتصاد کمک می‌کند.
- عملیات بازار باز: خرید و فروش اوراق قرضه دولتی توسط بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی در اقتصاد. فروش اوراق نقدینگی را کاهش می‌دهد و خرید اوراق نقدینگی را افزایش می‌دهد.
- ذخایر بانکی: بانک مرکزی می‌تواند نرخ ذخایر قانونی بانک‌ها را تغییر دهد تا بر میزان وام‌دهی بانک‌ها تأثیر بگذارد.

توسط چه نهادی اعمال می‌شود؟
سیاست‌های پولی توسط بانک مرکزی یک کشور (مثلاً بانک مرکزی ایران یا فدرال رزرو در آمریکا) مدیریت و اجرا می‌شود.

- اگر دولت بخواهد اقتصاد را تحریک کند، می‌تواند مالیات‌ها را کاهش داده و مخارج دولتی را افزایش دهد. این سیاست‌ها به عنوان سیاست مالی انبساطی شناخته می‌شوند.
- اگر بانک مرکزی بخواهد رشد اقتصادی را تحریک کند، می‌تواند نرخ بهره را کاهش دهد و پول بیشتری در اقتصاد تزریق کند. این نیز سیاست پولی انبساطی است.

نویسندگان استدلال می‌کنند که عامل اصلی تفاوت در سطح رفاه و توسعۀ اقتصادی کشورها، نهادهای سیاسی و اقتصادی آن‌هاست. نهادهای فراگیر (inclusive institutions) به‌واسطه ایجاد فرصت‌های برابر، به رشد و شکوفایی اقتصادی منجر می‌شوند، درحالی‌که نهادهای استثماری (extractive institutions) منابع را از جامعه به نفع گروه‌های خاص استخراج کرده و منجر به فقر و نابرابری می‌شوند.

نهادهای فراگیر به نهادهایی اطلاق می‌شود که فرصت مشارکت اقتصادی را به همه افراد جامعه می‌دهند، به کارآفرینی و نوآوری میدان می‌دهند و از حقوق مالکیت حمایت می‌کنند. کشورهایی مانند ایالات متحده و کشورهای اروپای غربی مثال‌هایی از جوامعی با نهادهای فراگیر هستند.
نهادهای استثماری توسط نخبگان سیاسی و اقتصادی برای بهره‌برداری از منابع و استخراج منافع به نفع خود شکل گرفته‌اند. کشورهای دارای نهادهای استثماری، مانند کره شمالی و برخی کشورهای آفریقایی، نمونه‌هایی از این وضعیت هستند.

برای مثال، کره شمالی و کره جنوبی با پیشینه یکسان، پس از تقسیم به دو نظام سیاسی و اقتصادی متفاوت، به نتایج کاملاً متضادی دست یافتند. کره جنوبی با نهادهای فراگیر به رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی دست یافت، در حالی که کره شمالی با نهادهای استثماری دچار فقر و سرکوب شد.

کتاب نتیجه می‌گیرد که رشد اقتصادی پایدار تنها در جوامعی ممکن است که نهادهای فراگیر سیاسی و اقتصادی وجود داشته باشند. این نهادها به مردم فرصت می‌دهند تا به‌طور فعال در اقتصاد مشارکت کنند و مانع انحصارگرایی نخبگان می‌شوند. این نوشتهْ اثری ضروری برای درک علل اصلی تفاوت‌های اقتصادی میان کشورها است و با رویکردی تحلیلی و شواهد تاریخی، دیدگاه تازه‌ای درباره مسیر توسعه و رفاه اجتماعی ارائه می‌دهد.

کتاب از داده‌ها و مثال‌های تاریخی متنوع بهره می‌برد و تحلیلی نوآورانه ارائه می‌دهد. به‌جای تمرکز بر عوامل جغرافیایی یا فرهنگی، بر نقش نهادها و سیاست‌ها تأکید می‌کند؛ اما برخی منتقدان معتقدند که نویسندگان بیش از حد به نهادها توجه کرده و عواملی چون جغرافیا، فرهنگ و منابع طبیعی را نادیده گرفته‌اند.

کتاب به فارسی با ترجمه‌های مختلفی منتشر شده است. یکی از ترجمه‌های معتبر، اثر محسن میردامادی و محمدابراهیم فتاحی است که مفاهیم اصلی را به‌خوبی به خوانندگان فارسی‌زبان منتقل کرده است.

این کتاب مناسب پژوهشگران، دانشجویان رشته‌های اقتصاد و علوم سیاسی و همچنین علاقه‌مندان به توسعه اقتصادی است. نویسندگان از زبانی ساده و روایت‌های جذاب استفاده کرده‌اند که مطالعه آن را برای عموم نیز آسان می‌کند.

این‌ روزها قیمت هرچیزی از نرخ دلار تاثیر می‌پذیرد، مخصوصا قیمت فلز گرانبهایی مثل طلا، در واقع هرچقدر که نرخ دلار بالاتر برود شاهد نوسانات بیشتری در قیمت طلا نیز خواهیم بود.

دومین عامل نوسانات قیمت طلا تصمیمات دولت و تنش‌های سیاسی است. به عنوان مثال در کشور‌هایی که تنش‌های سیاسی زیادی وجود داشته باشد و تحریم‌هایی اعمال شود، قطعا قیمت طلا نیز افزایش می‌یابد.

دوران سخت و هراسناک کرونا را که به خاطر دارید؟ در مواقعی که جهان با بحران‌هایی نظیر کرونا، جنگ یا موارد این چنینی روبرو شود، نوسان زیادی در بازار طلا به وجود می‌آید.

شاید تصور کنید نفت یا طلای سیاه ارتباطی با نوسانات بازار طلا ندارد. اما این دو نوع طلای ارزشمند هردو در قیمت یکدیگر تاثیر خواهند داشت. به عنوان مثال گاهی کاهش یا افزایش قیمت نفت، می‌تواند باعث بالا رفتن یا پایین آمدن نرخ طلا شود.

گاهی هم علت نوسان قیمت طلا به تغییر قوانین کشور مربوط می‌شود. مثلا همین چند وقت پیش بود که "قانون مالیات طلا" برای اولین‌بار مطرح شد. هنوز خوب به خاطر داریم که با طرح این قانون، بازار طلا چه نوسان کم نظیری را تجربه کرد. حال با حذف مالیات، احتمالا قیمت طلا کاهش زیادی خواهد داشت. برای بررسی دقیق‌تر میزان ارزان‌ شدن طلا با حذف مالیات کلیک نمایید.

نوسانات قیمت طلا ممکن است توسط مردم هم ایجاد شوند. بگذارید یک مثال ساده بزنم، در دوران ولنتاین، عید نوروز، روز مادر، روز دختر و‌... خرید طلا توسط مردم افزایش می‌یابد. حال این بالا رفتن نرخ تقاضا قطعا سبب نوسانات بازار طلا خواهد شد.

اگر بازار جهانی رکود یا رشد قابل توجهی را تجربه کند، بی‌شک باعث نوسان قیمت طلا در کشورهای مختلف خواهد شد.

یکی از اصول بنیادین در اقتصاد سیاسی بین‌الملل است. این اصل به این معناست که اگر یک کشور یک مزیت تجاری خاص را به یک کشور دیگر اعطا کند، باید همین مزیت را به تمامی کشورهای دیگر نیز ارائه دهد.

حفظ رقابت عادلانه: ایجاد شرایط برابر برای تمامی کشورهای شریک تجاری.
تسهیل تجارت بین‌الملل: کاهش موانع تجاری و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی.
پیشگیری از تبعیض: جلوگیری از رفتارهای تبعیض‌آمیز در روابط تجاری.
تقویت همکاری‌های بین‌المللی: افزایش اعتماد و شفافیت در تبادلات تجاری.

اگر در توافق‌نامۀ «منافع تجاری چندجانبه» (GATT)، ایالات متحده تصمیم بگیرد که تعرفه‌های واردات بر محصولات فرانسوی را کاهش دهد، طبق اصل ملت بهین دوست، این کشور موظف است همین کاهش تعرفه را برای محصولات وارداتی از سایر کشورها، مانند هند یا برزیل، نیز اعمال کند. این امر به معنای این است که هیچ کشوری نمی‌تواند از شرایط تجاری بهتری نسبت به دیگر کشورها بهره‌مند شود مگر اینکه این شرایط برای همه کشورهای شریک تجاری نیز برقرار باشد. پس، اصل ملت بهین‌دوست نه‌تنها به‌نفع کشورهای درحال توسعه است که می‌خواهند به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند، بلکه به تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین کشورها نیز کمک می‌کند.

A philosophy that emphasizes the role of material conditions, such as economic systems and technology, in shaping history and society, in contrast to idealism, which focuses on the role of ideas.

According to historical materialism, the French Revolution wasn't just a political event, but a response to economic contradictions within feudal society, where the growing power of the bourgeoisie clashed with the old feudal aristocracy.

تعریف: فلسفه‌ای که بر نقش شرایط مادی (نظام روابط اقتصادی و فناوری) در شکل‌دهی به تاریخ و جامعه تأکید دارد، درمقابل ایده‌آلیسم که بر نقش اندیشه‌ها تمرکز دارد.

براساس ماتریالیسم تاریخی، انقلاب فرانسه تنها یک رویداد سیاسی نبود، بلکه پاسخی به تناقضات اقتصادی درون جامعه فئودالی بود، جایی که قدرت رو‌به‌رشد بورژوازی با اشرافیت فئودالی قدیمی در تضاد بود.

پول ابزاری است که به عنوان وسیله مبادله، ذخیره ارزش و واحد حساب عمل می‌کند. یعنی مردم از پول برای خرید و فروش کالاها و خدمات، ذخیره کردن ارزش ثروت خود، و تعیین قیمت‌ها استفاده می‌کنند. پول به شکل اسکناس، سکه و امروزه ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین وجود دارد.

کارکردهای اصلی پول
*وسیله مبادله (Medium of Exchange): افراد از پول برای خرید کالاها و خدمات استفاده می‌کنند.
*ذخیره ارزش (Store of Value): افراد می‌توانند پول را ذخیره کنند تا در آینده نیز از آن استفاده کنند.
*واحد حساب (Unit of Account): پول به عنوان معیاری برای تعیین و مقایسه قیمت‌ها به کار می‌رود.
مثال: فرض کنید شما برای پر کردن باک خودرو خود به پمپ بنزین می‌روید و ۵۰ لیتر بنزین می‌زنید. برای پرداخت، از ۵۰۰ هزار تومان پول استفاده می‌کنید. در اینجا، پول به عنوان وسیله مبادله برای خرید بنزین عمل کرده است.

ارزش پول به قدرت خرید آن اشاره دارد، یعنی چه مقدار کالا و خدمات را می‌توان با یک واحد از آن پول خرید. ارزش پول بسته به شرایط اقتصادی مانند تورم، تغییرات در عرضه و تقاضای پول، و سیاست‌های دولت تغییر می‌کند.

دو نوع ارزش پول:
ارزش ذاتی (Intrinsic Value)
به معنای ارزش مادی خود پول است. امروزه پول‌ها اغلب ارزش ذاتی ندارند (مثلاً اسکناس‌ها از کاغذ هستند)، بلکه نماینده ارزش دیگر هستند (پول فیات).

ارزش نسبی (Relative Value)
نشان‌دهنده قدرت خرید پول در اقتصاد است که با میزان کالا و خدماتی که می‌توان با آن خرید سنجیده می‌شود.
مثال: فرض کنید در سال ۲۰۱۰، با ۵۰ هزار تومان می‌توانستید ۵۰ لیتر بنزین بخرید. اما در سال ۲۰۲۴، برای خرید همان مقدار بنزین به ۵۰۰ هزار تومان نیاز دارید. این کاهش در قدرت خرید پول به معنای کاهش ارزش پول است. یعنی در طول زمان، همان مقدار پول نمی‌تواند همان مقدار کالا (در اینجا بنزین) را بخرد.

پول وسیله‌ای برای مبادله، ذخیره و محاسبه است.
ارزش پول قدرت خرید آن را نشان می‌دهد و به مقدار کالاها و خدماتی که می‌توان با آن خرید بستگی دارد.