tgoop.com/Kurmancizan/1354
Last Update:
🔰
تبدیل ضمّه‌ی واژه‌های عربی به کسره‌ی خفیف در کُرمانجی
اگر به تلفظ واژه‌های عربی مثل «مُدیر»، «دُنیا»، «مُعلّم»، «مُحتاج»، «مُفَتش»، «تحمُّل»، «سُلطان»، «ظُلم»، «مُراد»، «مُهندس»، «مُلک» و ... در میان متکلمان کُرمانجی دقت کرده باشیم، متوجه می‌شویم که آنها ضمه‌ی کوتاه ( ُ ) در این واژه‌ها را تلفظ نمی‌کنند، بلکه آن را تبدیل به کسره‌ی خفیف و کوتاه می‌کنند که «بزرۆکە» نامیده شده می‌شود. ضمه در الفبای لاتینی با «u» و در الفبای آرامی با یک «و» نشان داده می‌شود (کُرد: کورد Kurd). همچنین کسره‌ی خفیف در الفبای لاتینی با «i» و در الفبای آرامی کاراکتر خاصی در میانه‌ی واژه ندارد، یعنی نوشته نمی‌شود.
با این حساب؛ اگر بخواهیم تلفظ واژه‌های فوق در کُرمانجی را با رسم‌الخط آرامی بنویسیم، اینگونه است:
مدیر بە جای مودیر
دنیا بە جای دونیا
معەلم بە جای موعەلم
مهتاج بە جای موهتاج
مفەتش بە جای موفەتش
تەهەمل (تامل) بە جای تەهەمول
زلم بە جای زولم
مراد بە جای موراد
مهەندس بە جای موهەندس
و در رسم‌الخط لاتینی:
Midîr dewsa Mudîr
Dinya dewsa Dunya
Mielim dewsa Muelim
Mihtac dewsa Muhtac
Mifetiş dewsa Mufetiş
Tehemil dewsa Tehemul
Zilm dewsa Zulm
Mirad dewsa Murad
Mihendis dewsa Muhendis
* همین جا ذکر کنم که: در اینجا تمرکز بر کُرمانجی است. موارد ذکرشده در اینجا ممکن است در سایر گونه‌های کُردی (زازاکی، سورانی، هورامی و ...) نیز وجود دارد باشد. لیکن با توجه به عدم تسلط کامل بر آنها در اینجا از ذکر نام کلی کُردی صرف نظر شده و گونه‌ی کُرمانجی مدنظر قرار داده شده است.
از سوی دیگر در برخی از واژه‌های غیرکُردی دیگر نیز این امر اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال ( ُ )ی روی حرف «ب» در واژه‌ی تُرکی «بُلاق» که در اسامی برخی مکان‌ها همانند «علی‌بُلاق» در درگز و «آسی‌بُلاق» در قوچان در کُرمانجی به صورت کسره‌ی خفیف تلفظ می‌شود (بلاق). بنابراین در کُرمانجی «علی‌بُلاق» نمی‌گوییم، بلکه «علی‌بلاق» (ئەلی بلاق) می‌گوییم. و یا خود واژه‌ی «تُرک» در کُرمانجی به صورت «ترک» و «تُرکیه» به صورت «ترکیه» که در هر دوی آنها ضمه‌ی «ت» تبدیل به کسره‌ی خفیف شده است، تلفظ می‌شوند:
بلاق بە جای بولاق
ترک بە جای تورک
ترکیە بە جای تورکیە
Bilaq dewsa Bulaq
Tirk dewsa Turk
Tirkiye dewsa Turkiye
همچنین برخی واژه‌های کُردی مشترک با فارسی و دیگر زبان‌های ایرانی مانند «پُشت» و «تُرش» و ... نیز در کُرمانجی به صورت «پشت» و «ترش» تلفظ می‌شوند. و یا واژه‌ی «پُفَک» را در کُرمانجی به صورت «پفَک» تلفظ می‌کنند.
فارسی: پوشت، تورش Puşt, Turş
کورمانجی: پشت، ترش Pişt, Tirş
همه‌ی اینها نشان‌دهنده‌ی این است که این تبدیل به عنوان یک قاعده‌ی فونوتیک در کُرمانجی وجود دارد و به عنوان یک استاندارد درست‌نویسی و حفظ شکل تلفظ کُرمانجی در زمینه‌ی نوشتار بر آن تاکید می‌شود. به‌ویژه در مورد واژه‌های زبان عربی این قاعده بیشتر ملموس است. گرچه که همانگونه که دیدیم در برخی واژه‌های زبان‌های دیگر نیز اینچنین است و باید بررسی بیشتر انجام داد که آیا این قاعده در مورد واژه‌های وارده از سایر زبان‌ها غیر این موارد که مربوط به زبان‌های مجاور است، نیز به همین صورت اعمال می‌شود یا نه.
به هر حال این یکی از ده‌ها ویژگی متمایز در کُرمانجی است که مانند هر زبان دیگری قواعد ویژه‌ی خود را بر واژه‌های زبان‌های بیگانه تحمیل می‌کند و آنها را طبق تلفظ مرسوم خود شکل می‌دهد.
جالب اینجا است که در کُرمانجی ده‌ها واژه‌ی دارای ضمه ( ُ ) وجود دارند که با همان صدای ( ُ ) تلفظ می‌شوند:
گول، گورچک، گولی
کوندر، گوڤشاندن، گوڕی، گوڵە ...
Gul, Gurçik, Gulî, Kundir
Guvişandin, Gurrî, Gulle...
*برات قوی‌اندام
👈 کورمانجی‌زان
🔹© @Kurmancizan
BY کُرمانجی‌زان
Share with your friend now:
tgoop.com/Kurmancizan/1354