tgoop.com/ShahnamehToosi/1831
Last Update:
👹👹👹👹👹👹
#شاهنامه_تاریخ_استوره‌ای
#دیو_در_شاهنامه
هشت - #دیو = انگیزه‌های بازدارنده و ویرانگر درونی
در گفتارهای پیشین این زنجیره (#دیو_در_شاهنامه) از ریشه‌شناسی و پرمانه(مفهوم)های چندگانه واژه «دیو» در گفتارهای پهلوی و در شاهنامه گفتیم!
در این گفتار گذری کوتاه به این نکته داریم که در باور و فرنود(منطق) دیالکتیکی نیاکان، جهان هماره مَیدان برخورد دو سپاه است.
نخست، سپاه «اهورا مزدا» یا «امشاسپندان» (فروزه های پاک هورمزد) که مینویان شش‌گانه‌اند:
۱- وَهومنَ(بهمن – اندیشه نیک – پشتیبان جانوران سودمند)
۲- اَشَ وَ هیشتَ (اَردیبهشت–بهترین اشا/راستی – پشتیبان نظم و اخلاق)
۳- شهریور(شهریاری پسندیده و استوار – پشتیبان فلزات)
۴- سپندارمذ (سْپِنْتَه آرمَییتی- فروتنی و بخشندگی و بردباری – ایزدبانوی زمین)
۵- خورداد(هَئوروَتات - رسایی و کمال ؛ نگاهبان آبها)
۶- اَمُرداد (اَمِرِتاتَ – بی‌مرگی و جاودانگی – سرور گیاهان).
گاه از هفت امشاسپند سحن می‌رود که پاره‌ای خودِ «اورمزد» را یکی از امشاسپندان دانسته‌اند و پاره‌ای «ایزد سروش»را بر شش امشاسپند نام برده افزوده‌اند!
دودیگر، سپاه اهریمن یا «دیوان» (دشمنان و نابودگران فروزه های پاک) که زشت‌ترین و پلیدترینشان «سر دیوان» یا «دیوان کماله» (کماله = چه سر ناخوشایندی!) شش دیو بودند!
۱- اَکومَنَ (اندیشه بد – پیام‌آور اهریمن – ستیزنده با بهمن)
۲- اِندَر/ایندرَه(ناپاک دینی ؛ ناسپاسی – نماد بی‌اخلاقی – ستیزنده با اردیبهشت)
۳- ساوول(پادشایی بد – نماد ستم و بیداد – ستیزنده با شهریور)
۴- نانگهیس یا تَرومَد ( ناخرسندی ؛ نماد بَرمنشی – ستیزنده با سپندارمذ)
۵- تَیریز (نیاز، پستی – زهرآلود کننده آبها و گیاهان و دامها – ستیزنده با خرداد)
۶- زَیریز (زهر ریز، زهرساز -کینه‌توز و تباه‌ساز – ستیزنده با امرداد ).
همانند امشاسپندان، شمار سردیوان را نیز گاه هفت دانسته اند که باز پاره‌ای خودِ اهریمن و پاره‌ای اَئِشمَ (دیو خشم) را بر آن شش افزده‌اند!
بر بنیاد باورهای ایرانی هر یک از این شش یا هفت سَردیو «دیو کماله/کمالگان» به رَستاگ(ترتیب) گفته شده بر یکی از امشاسپندان آمدند(با او ستیزیدند)!
سردیوان(کمالگان) ، در تازش بر آفریدگان هورمزد از یاری دیوانی چون خشم (خونین سلاح) و رشک و بدگمانی (میتوخت) و دروغ و آز و فریفتار و آناست(زورگویی) و اسپزگ(سخن چینی) و تنبلی(بوشاسپ) و وَرَن (کامجویی، شهوت) و ... برخوردارند!
اندک درنگ و اندیشه این برداشت را استوار می‌دارد که سَردیوان و دیوان یاورِ ایشان همه فروزه‌های ناپسند و بازدارنده در سرشت و درون آدمی است که او را به رفتارهای ناپسند می‌دارد!
بازتاب این باور نیاکانی در شاهنامه در پاسخ بزرگمهر به خسرو انوشیروان نمایان است:
بدو گفت کسرا که ده دیو چیست
کزیشان خرد را بباید گریست!؟
چنین داد پاسخ که: «آز و نیاز،
دو دیوند با زور و گردن فراز!
دگر خشم و رشک‌ست و ننگ‌ست و کین؛
سخن‌چین و دوروی و ناپاک دین!
دهم آنک از کس ندارد سپاس
به نیکی و هم نیست یزدان شناس !
یاری نامه :
۱- تاریخ اساطیری ایران – ژاله آموزگار
۲- وندیداد اوستا - گزارش جلیل دوستخواه
۳- پژوهشی در اساطیر ایران - مهرداد بهار
۴- بندهش - مهرداد بهار
بازنویسی : سیروس حامی
تالار رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه
مهر ۱۴۰۰
http://www.tgoop.com/ShahnamehToosi
BY رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه
Share with your friend now:
tgoop.com/ShahnamehToosi/1831