ShakZi | شک‌زی

Forwarded from Hamid rEzA

✳️ جای تردیدی نیست که علم یک نوع حس کنجکاوی آکنده از شگفتی را در ما بر می‌انگیزد. اما این مطلب عیناً در مورد شبه علم (pseudoscience) نیز صدق می‌کند. تبلیغ و ترویج علم به شکلی غلط، شکاف‌هایی را به وجود می‌آورد که به سادگی توسط شبه علم پر می‌شود. البته جای تردیدی نیست که اگر همگان به این دید برسند که هر ادعای دانشی (knowledge claim) نیازمند ارائه مدارک و شواهد کافی است، دیگر جایی برای شبه علم باقی نمی‌ماند. اما متاسفانه در دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، شرایط متفاوت است. در سراسر جهان تعداد زیادی افراد باهوش و با استعداد وجود دارند که نسبت به علم ابراز عشق و علاقه می‌کنند. اما متاسفانه در بسیاری از مواقع این عشق یک طرفه است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که ۹۵ درصد از آمریکایی‌ها از نظر علمی بی‌سواد هستند. و این تنها کسری از سیاهپوستان قبل از جنگ‌های داخلی آمریکا است که تقریبا همگی برده بودند. در آن زمان اگر کسی به برده‌ای خواندن و نوشتن می‌آموخت، با مجازات شدیدی مواجه می‌شد. مطمئن نیستم که بی سوادی و جهل نسبت و علم و دانش و ریاضیات تا چه اندازه در زوال و از بین رفتن آتن باستان تاثیرگذار بوده است، اما بدون شک عواقب آن در دنیایی که هم اکنون در آن زندگی می‌کنیم بسیار بیشتر از قبل خود را نمایان ساخته است.
بقراط، حکیم و فیلسوف یونانی را به عنوان پدر علم طب می‌شناسند. اما آنچه او را به یک فیلسوف برجسته تبدیل کرد، تلاش وی جهت جدا کردن طب از خرافات مرسوم در آن زمان و قرار دادن آن زیر سایه علم بود. به عنوان مثال در یکی از نوشته‌های خود وی اشاره دارد: «مردم بیماری صرع را به عوامل ماورایی نسبت می‌دهند به این دلیل که درک درستی از آن ندارند. اما اگر قرار باشد هر چیزی را که نمی‌فهمیم به ماوراءالطبیعه نسبت دهیم، هیچگاه پایانی بر ادعاهای ماورایی ما نخواهد بود». این همان چیزی است که در علم و فلسفه تحت عنوان خدای حفره‌ها (God of the gaps) از آن یاد می‌شود. یعنی هر جا که شکافی در علم و دانش بشری وجود داشته و از دامنه درک ما خارج باشد، فورا آن شکاف توسط خدا یا یک عامل ماورای طبیعی پر شده و یا به یک نیروی ماورایی نسبت داده می‌شود. بقراط اولین کسی بود که در تشخیص بیماری‌ها مولفه‌های روش علمی را به کار گرفت. وی تاکید فراوانی بر روی مشاهدات دقیق و موشکافانه داشت و همواره سایرین را ترغیب می‌نمود که هیچ چیز را به تقدیر و شانس واگذار نکرده و همه جوانب را در نظر بگیرند.

Carl Sagan
The demon-haunted world

www.tgoop.com/ShakZi/2447

514 viewsNov 18, 2021 at 10:29

✳️ جای تردیدی نیست که علم یک نوع حس کنجکاوی آکنده از شگفتی را در ما بر می‌انگیزد. اما این مطلب عیناً در مورد شبه علم (pseudoscience) نیز صدق می‌کند. تبلیغ و ترویج علم به شکلی غلط، شکاف‌هایی را به وجود می‌آورد که به سادگی توسط شبه علم پر می‌شود. البته جای تردیدی نیست که اگر همگان به این دید برسند که هر ادعای دانشی (knowledge claim) نیازمند ارائه مدارک و شواهد کافی است، دیگر جایی برای شبه علم باقی نمی‌ماند. اما متاسفانه در دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، شرایط متفاوت است. در سراسر جهان تعداد زیادی افراد باهوش و با استعداد وجود دارند که نسبت به علم ابراز عشق و علاقه می‌کنند. اما متاسفانه در بسیاری از مواقع این عشق یک طرفه است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که ۹۵ درصد از آمریکایی‌ها از نظر علمی بی‌سواد هستند. و این تنها کسری از سیاهپوستان قبل از جنگ‌های داخلی آمریکا است که تقریبا همگی برده بودند. در آن زمان اگر کسی به برده‌ای خواندن و نوشتن می‌آموخت، با مجازات شدیدی مواجه می‌شد. مطمئن نیستم که بی سوادی و جهل نسبت و علم و دانش و ریاضیات تا چه اندازه در زوال و از بین رفتن آتن باستان تاثیرگذار بوده است، اما بدون شک عواقب آن در دنیایی که هم اکنون در آن زندگی می‌کنیم بسیار بیشتر از قبل خود را نمایان ساخته است.
بقراط، حکیم و فیلسوف یونانی را به عنوان پدر علم طب می‌شناسند. اما آنچه او را به یک فیلسوف برجسته تبدیل کرد، تلاش وی جهت جدا کردن طب از خرافات مرسوم در آن زمان و قرار دادن آن زیر سایه علم بود. به عنوان مثال در یکی از نوشته‌های خود وی اشاره دارد: «مردم بیماری صرع را به عوامل ماورایی نسبت می‌دهند به این دلیل که درک درستی از آن ندارند. اما اگر قرار باشد هر چیزی را که نمی‌فهمیم به ماوراءالطبیعه نسبت دهیم، هیچگاه پایانی بر ادعاهای ماورایی ما نخواهد بود». این همان چیزی است که در علم و فلسفه تحت عنوان خدای حفره‌ها (God of the gaps) از آن یاد می‌شود. یعنی هر جا که شکافی در علم و دانش بشری وجود داشته و از دامنه درک ما خارج باشد، فورا آن شکاف توسط خدا یا یک عامل ماورای طبیعی پر شده و یا به یک نیروی ماورایی نسبت داده می‌شود. بقراط اولین کسی بود که در تشخیص بیماری‌ها مولفه‌های روش علمی را به کار گرفت. وی تاکید فراوانی بر روی مشاهدات دقیق و موشکافانه داشت و همواره سایرین را ترغیب می‌نمود که هیچ چیز را به تقدیر و شانس واگذار نکرده و همه جوانب را در نظر بگیرند.

Carl Sagan
The demon-haunted world

BY ShakZi | شک‌زی