الهام ملک‌زاده، هموند هیات علمی پژوهشکده‌ی تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی در پاسداشت ثبت جهانی جشن سده:

جشن سده سپر فرهنگی در رویارویی با ستیزه‌گری‌های روزگار کنونی است.

ایرانیان باستان، جشن‌های پرشماری در درازای سال برگزار می‌کردند که فقط راهی برای شادی و سرخوشی نبود بلکه پشت هر یک، فلسفه‌ای ژرف وجود داشت که آرمانی مهم را پیگیری می‌کرد. در تقویم کهن ایرانی افزون‌بر ماه‌ها، هر روز، نام ویژه‌ی خود را داشت. مانند دهم بهمن ماه که مردم با روشن کردن آتش بر بام‌ها یا کوهستان‌ها، گرمی و شکوه آن را در برابر سردی و نفوذ اهریمن جشن می‌گرفتند و موسوم به جشن آتش، یا جشن سده است. این جشن از چند سویه درخور توجه است. رویکرد تاریخی، رویکرد دینی، رویکرد اساتیری و رویکردهای دیگر که برای درک بهتر این رویکردها لازم است در آبشخورهای(:منابع) گوناگون تاریخی، دینی و شاهنامه مصداق‌ها و شواهد بایسته را مورد پژوهش و بررسی قرار داد.

🛫 https://www.youtube.com/@Amordad-news


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#جشن_سده بر خان فردوسی

🗣 استاد #علیرضا_قیامتی


برگرفته از 👇
https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

🔥 جشن سده خجسته 🔥

#نوای_ماندگار🎼

🎶 وطنم، وطنم، وطنم
🗣 #شهرام_ناظری

آهنگ : #آلفرد_لومر
شعر : #بیژن_ترقی
تنظیم : #پیمان_سلطانی
کارگردان : #جمشید_خوشدل


همه با یک نام و نشان
به تفاوتِ هر رنگ و زبان
همه شاد و خوش و نغمه‌زنان
ز صلابتِ ایران جوان
به اصالت ایران کهن
ز صلابتِ ایرانِ جوان


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

درگذشت جلال متینی
(بخش هفتم)

دربارهٔ کتاب‌ها و مقالات متینی هم چند نکته باید بنویسم: 
الف. تصحیح
متینی چند متن مهم کهن را تصحیح کرد:
الف. هدایة‌ المتعلمین فی الطب نوشتهٔ ابوبکر ربیع بن احمد اخوینی بخارایی (دانشگاه مشهد، ۱۳۴۴). کتابی مفصل (۸۱۱ صفحه متن) که بر اساس مکتب طبی محمد بن زکریای رازی در قرن چهارم به زبان فارسی استوار نوشته شده است. از این کتاب نسخه‌های بسیار کهن مضبوط در دست است. گنجینه‌ای بیش‌بها برای مطالعات تاریخ پزشکی و زبان فارسی و رسم‌الخط و تلفظ قدیم است. متینی در تصحیح این کتاب دشوار داد دقت و کفایت علمی را داده است. مقدمهٔ خوبی نوشته و بخصوص اختصاصات دستوری کتاب را بشرح بازنموده است. نسخه بدل‌ها را در پانوشت ضبط کرده است.  جز فهرست اعلام و نام‌جا و کتب، دو نمایهٔ بسیار ارزشمند و دقیق یکی برای «داروها و خوردنی‌ها» و  دیگری برای «لغات و ترکیبات» در نزدیک به صد صفحه (دو ستونه، با حروف ریز) تهیه کرده است. این کتاب برندهٔ جایزهٔ سلطنتی شد (۱۳۴۴).
 
ب. تفسیر قرآن مجید معروف به تفسیر کمبریج (بنیاد فرهنگ، ۱۳۴۹). این تفسیر کهن از ذخائر زبان فارسی است و متینی با تصحیح و احیاء آن خدمتی بزرگ به زبان فارسی کرده است. نویسنده‌ آن ناشناخته است. دکتر متینی بر آن است که در نیمهٔ اول قرن پنجم در خراسان نوشته شده است. استاد علی‌اشرف صادقی هم این نظر را تأیید فرموده است (دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی،ج۲، ص۳۹۰).
اصل کتاب چهار جلد بوده که جلدهای سوم و چهارم آن باقی مانده است؛ از سورهٔ مریم تا پایان مصحف شریف. متن چاپی تفسیر بیش از ۱۳۰۰ صفحه است که با دقت و پاکیزگی تصحیح و در دو جلد چاپ شده است. با مقدمه‌ای درازدامن و درخشان و بسیار ریزبینانه دربارهٔ ویژگی‌های سبکی و دستوری و لغوی و رسم‌الخطی کتاب (صد و بیست صفحه). با هشتاد صفحه فهرست دقیق و بسیار مفید «لغات و ترکیبات». از همهٔ فواید زبانی و قرآنی گذشته، به سلیقهٔ من تفسیر کمبریج از زیباترین نثرهای زبان فارسی است. 

با اینکه این کتاب، چند دهه نایاب است، پژوهشگاه علوم انسانی آن را تجدید چاپ نکرد. 

پ. تفسیر بر عشری از قرآن مجید. متینی این تفسیر آغازوانجام‌افتاده را سال ۱۳۴۶ در انگلستان یافت و در سال ۱۳۵۲ منتشر کرد. به روش خود با مقدمه‌ای مفصل و بسیار آموزنده و فهرست‌های دقیق و سودمند.(فقط شصت صفحه فهرست برای لغات و ترکیبات). تصحیحی عالمانه و پاکیزه(بنیاد فرهنگ، ۱۳۵۲).
یک خصیصهٔ علمی شاخص متینی احتیاط بود و پرهیز از رویاپردازی و حدس‌های جسورانه. در نوشته‌های دیگرش گاهی «بی‌احتیاطی» هست اما در تحقیقات علمی خیلی محتاط است. مرد در زمانه‌ای که جستجو در متون کهن چنین ساده و یافتن شاهد چنین آسان‌یاب نبود، برای هر استنتاج علمی شواهد پرشمار می‌آورد. سخنش مدلل بود و مستند.
متینی بر مبنای قرائن سبک‌شناسی، زمان تألیف تفسیر عشری را محتاطانه در فاصلهٔ نیمهٔ قرن چهارم تا پایان نیمهٔ قرن پنجم حدس زد.  سالها بعد دوست عزیز و محقق من آقای دکتر محمد عمادی حائری کشف کرد که تفسیر عشری بخشی از تفسیر ابونصر حدادی است و مطالب ممتعی دربارهٔ تفسیر حدادی نوشت. یادم هست عمادی نوشت با پیدا شدن تفسیر حدادی معلوم شده که حدس متینی دربارهٔ زمان تألیف تفسیر عشری درست بود.

با اینکه این کتاب، چند دهه نایاب است، پژوهشگاه علوم انسانی آن را تجدید چاپ نکرد. 

ت. پند پیران. این کتاب سال ۱۳۵۷ منتشر شده (بنیاد فرهنگ). کتاب مهم و کهنی است. حدس متینی این است که در نیمه قرن پنجم نوشته شده باشد. مؤلفش معلوم نیست. نامش را هم متینی نهاده. نثرش زلال و سخته و دلاویز است. از منابع قدیم حکایات زهد و تصوف در زبان فارسی است. دکتر متینی به روش خود به تفصیل دربارهٔ ویژگی‌های زبانی در مقدمه بحث کرده و موی شکافته است. متن کتاب ۲۰۰ صفحه است و مقدمهٔ متینی ۱۲۰ صفحه. بی انشانویسی و اطناب. بایسته و سودمند.
استاد بزرگ اما به تحقیق در منابع حکایات و روایات کتاب نپرداخت. دراین سالها چند مقاله دربارهٔ مآخذ حکایات پند پیران نوشته شده و باز هم  جای آن هست که جستجو شود.

با اینکه این کتاب، چند دهه نایاب است، پژوهشگاه علوم انسانی آن را تجدید چاپ نکرد.


ادامه دارد👇👇👇

https://www.tgoop.com/n00re30yah


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

و به فردا بنگر؛

شب تمام است ، تمام!

صبح می خندد باز؛

و در این وسعت مغرور فلات

شعله تا گردون است!


#حبیب_فرازمند


جشن سده خجسته باد!🔥


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

هزاران سال است که جشن سده حتی پس از تاختن تازیان به ایران دوام یافته. هر پادشاهی که دلی در گرو فرهنگ ایرانی داشت آن جشن را برگزار می­‌کرد و مردم نگذاشتند که فروغ آن از پس تک و تاخت بیگانگان و فرهنگ­‌ستیزان خاموش شود. در قرن کنونی با شکوه­‌ترین جشن­‌های سده را زرتشتیان کرمان برگزار کرده­‌اند و نیز در یزد و توابع، تهران، شیراز، اهواز، اصفهان، برخی روستاهای خراسان و شهرهای تاجیکستان و برخی شهرهای جهان برگزار می­‌شود.
استاد روح­‌الامینی می­‌گوید: «نزدیک غروب دو موبد، لاله به دست، با لباس سفید از باغچه بیرون آمده، زمزمه‌کنان به سده نزدیک می‌شوند و از سمت راست سه بار گرد آن می‌گردند؛ سپس این خرمن هیزم را با شعله لاله‌ها از چهار سو آتش می‌زنند؛ ساعت‌ها طول می‌کشد تا شعله‌ها و حرارت آتش فروکش کند ...کشاورزان می‌کوشیدند مقداری از خاکستر سده را بردارند و به نشانه­‌ی پایان یافتن سرمای زمستان، گرما را به کشتزار خود ببرند؛ شرکت‌کنندگان کم‌کم به خانه برمی‌گشتند، ولی جوانانی که تا نیمه‌های شب پیرامون سده می‌ماندند، کم نبودند.»

@jamshid_foundation


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#جشن_سده_در_شاهنامه

🔹پادشاهی دارای داراب:
نگه دارد این فال جشن سده
همان فر نوروز و آتشکده

🔹پادشاهی یزدگرد:
بدایوان همی بود خسته‌جگر
ندید اندر آن سال روی پدر
مگر مهر و نوروز و جشن سده
که از پیش رفتی میان رده

🔹پادشاهی بهرام گور:
چو شد ساخته کار آتشکده
همان جای نوروز و جشن سده
بیامد سوی آذرآبادگان
خود و نامداران و آزادگان

🔹پادشاهی قباد:
نهاد اندر آن مرز آتشکده
بزرگی به نوروز و جشن سده
مداین پی افگند جای کیان
پراگنده بسیار سود و زیان
از اهواز تا پارس یک شارستان

🔹پادشاهی هرمزد:
سه یک دیگر از بهر آتشکده
همان بهر نوروز و جشن سده
فرستاد تا هیربد را دهند
که در پیش آتشکده برنهند

پادشاهی خسرو پرویز:
من از تخمهٔ نامور آرشم
چو جنگ آورم آتش سرکشم
به ایران بران رای بُد ساوه‌شاه
که نه تخت ماند نه مهر وکلاه

#یزدگرد_سوم:
کند با زمین راست آتشکده
نه نوروز ماند نه جشن سده
همه بنده گشتند ایرانیان
برین بوم تا من ببستم میان
اگر با تو یک پشه کین آورد
ز تختت به روی زمین آورد...
که پیروزگر شاه پیروز باد
#فردوسی_بزرگ


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#جشن_سده
نمادی از نوزایی (رنسانس) فرهنگی در ایران

پادکستی از #ایندیپندنت_ایران


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

یکی از جشن های باشکوه سده در تهران،
که به یاری دانش آموزان فیروزبهرام، همکاری سازمان فروهر، انجمن زرتشتیان تهران و نهادهای فرهنگی برگزار شد.
بخشی از هزینه را منوچهر گشتاسب فلفلی پرداخت کرد. روانش شاد.
سخنرانی استاد فریدون جنیدی در این جشن،
سرپرست برگزاری جشن: موبد نیکنام.
سده سال ۱۳۸۱، ورود برای همگان آزاد بود

🔥🔥🔥🔥🔥
درگاه (:کانال) زرتشت و مزدیسنان
گزینش ونگرش: موبد کورش نیکنام
🏵 @zoroaster33 🏵


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#سده، جشن مهرورزی همراه با اندیشه‌ی نیک است.🔥

سخنان #دکتر_اسفندیار_اختیاری در پاسداشت ثبت جهانی #جشن_سده در خانۀ اندیشمندان علوم انسانی - هشتم بهمن ۱۴۰۲ - تهران

🔥 🔥 🔥 🔥 🔥 🔥


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

سخنرانی استاد #علیرضا_قیامتی جشن نوسره (پیشواز جشن سده) در روستای هُدَک - شهرستان بردسکن - خراسان رضوی


برگرفته از 👇
https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

🔥 جشن سده خجسته 🔥

#نوای_ماندگار🎼

🎶 آتش جشن سده

ترانه‌سرا : #خداداد_کاویانی
خوانندگان : #خداداد_کاویانی
بانو #نوش‌آفرین


از آن به دیر مغانم عزیز می‌دارند،
که آتشی که نمیرد، همیشه در دل ماست!


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

درگذشت جلال متینی
(بخش هشتم)

ث. تحفة الغرائب. با نسخهٔ این کتاب در سفر به تاشکند سال ۱۳۴۹  آشنا شد و دست‌نویس‌های دیگری هم یافت و سال ۱۳۵۰ در مقاله‌ای آن را معرفی کرد. در سال ۱۳۷۱ تصحیح تحفة الغرائب چاپ شد (انتشارات معین). اما چه چاپ شدنی که کتاب شهید شد و بر دل استاد دقیق‌النظر کمال‌طلب داغی نهاده شد. 
تحفة الغرائب در زمرهٔ کتب به‌اصطلاح «دانش‌نامه» و در واقع عجایب‌نامه است. گویا کهن‌ترین کتاب فارسی در این موضوع باشد. منسوب است به محمد بن ایوب الحاسب الطبری از دانشمندان و پارسی‌نویسان نامور قرن پنجم. این کتاب از منابع کهن و بسیار پرمایه برای شناخت فولکلور و فرهنگ عامه و از مراجع بایسته برای فهم بسیاری از نکات تاریک و باریک متون ادبی است. ارزش‌های زبانی آن به کنار. 
متینی نوشته که چون در ایران نبوده و نشد که بر کار طبع نظارت داشته باشد،  کتاب آن طور که باید و شاید درست چاپ نشده است.
خدا به دکتر رسول جعفریان عزت و عافیت کرامت کناد که با تجدید چاپ  تحفة الغرائب در  انتشارات کتابخانهٔ مجلس، آب رفته را به جوی باز آورد و این کتاب مهم  به شکلی شایسته در دسترس محققان قرار گرفت. با اصلاح و تکمیل بسیار (۱۳۹۱). 

ج. کوش‌نامه. از منظومه‌های کهن حماسی که حدود یک سده پس از شاهنامه سروده شد. ناظمش ایران‌شان بن ابی‌الخیر است. هم از لحاظ زبانی و هم از حیث مباحث مرتبط با حماسهٔ ملی اهمیت دارد. مفصل است و نزدیک به ده‌هزار بیت. ابتدا قرار بود متینی و دکتر یوسفی  با هم آن را تصحیح کنند و دانشگاه فردوسی ناشرش باشد. بعد از انقلاب دانشگاه از نشر آن منصرف شد. و یوسفی به سعدی پرداخت. در سال ۱۳۷۷ انتشارات علمی آن را منتشر کرد. مثل همیشه با مقدمهٔ مفصل نکته‌بینانه و با فهرست لغات و ترکیبات عالی و دقیق در ۱۵۸ صفحه. بله در ۱۵۸ صفحه.
بنویسم که متینی مقالاتی هم دربارهٔ کوش‌نامه نوشته است.
  

ب. مقالات

مقاله‌نویسی بخش مهمی از کارنامهٔ علمی متینی است. مقالات او پیش از انقلاب بیشتر در مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و پس از انقلاب در ایران‌نامه و ایران‌شناسی منتشر شده است. جز این در مجلات یغما، نامهٔ آستان قدس، آینده، نامهٔ فرهنگستان و نامهٔ بهارستان مقالاتش منتشر شده است. در یادنامه‌ها و جشن‌نامه‌ها و مجموعه‌های ادواری نیز مقالات متینی چاپ شده است.  مثل:  هفتادسالگی فرخ، جشن‌نامهٔ صفا، به یاد محمد قزوینی و…
 
وقتی مجموعهٔ مقالات او در چندین جلد با نمایه‌های کارآمد منتشر شود، پهنای کار مرد در این وادی معلوم خواهد شد.
 
باری باید در مبحث مفصلی به مقالات او پرداخته شود و من اینجا تیمنا به سرفصل‌های عمدهٔ مقالات تحقیقی او اشاره می‌کنم: 

۱.رسم‌الخط متون کهن و تلفظ قدیم لغات: در این زمینه تتبعات متینی مبنایی و ماندنی و مرجع است. نقطهٔ عطف است. ریزنگرانه است و مبتنی بر خواندن دقیق شمار زیادی متن و بخصوص دست‌نویس‌های کهن پارسی و دقت در رسم‌الخط آنها. با استنتاج‌های استوار و مستند.
توجه خاص او بر متون نثر برای استنباط تلفظ‌ها  هوشمندانه است. این مبحث از سال‌های جوانی تا پیری مورد مطالعهٔ متینی بود. او در چاپ متون قدیم به اختصاصات رسم‌الخطی توجه زیادی داشت. چنانچه به دلیل قدمت و اهمیت رسم‌الخطی نسخهٔ هدایة المتعلمین را با همان رسم‌الخط نسخهٔ اساس چاپ کرد. یا به دلیل اینکه رونویس‌گر دست‌نویس تفسیر عشری حرف ژ  را به‌شکل خاصی کتابت می‌کرد، همان کتابت نسخه را در متن چاپی اعمال کرد. همچنین متینی کلمات مشکول را با دقت تمام ثبت می‌کرد و درنتیجه  متن‌هایی که تصحیح کرده، از نظر مطالعات در تلفظ لغات قدیم ارج‌دار است.

مقالات مهمی در این زمینه نوشته است. مثل: «رسم‌الخط فارسی در قرن پنجم هجری»، «تحول رسم‌الخط فارسی از قرن ششم تا قرن سیزدهم» ، «رسم‌الخط بخشی از شرح تعرف؛ ذیلی بر مقالهٔ "رسم‌الخط فارسی در قرن پنجم هجری"»، «رسم‌الخط نسخۀ ختم‌الغرایب مورخ۵۹۳ق»، «طرز نگارش هاء هوز در نسخه‌های خطی قدیمی فارسی»، «رسم‌الخط علی‌نامه». و همچنین مقالهٔ مهم «رسم‌الخط نسخه‌های خطی فارسی» که تحریر تکمیل‌شدهٔ آن را سالها بعد در کتاب به یاد محمد قزوینی منتشر کرد و بی‌شک  نقطهٔ عطفی در این مبحث پژوهشی است.

۲. مسائل تاریخ زبان و ویژگی‌های دستوری و لغوی متون پیشینه. در این زمینه فعلا این مقالات در خاطرم هست و برای نمونه نام می‌برم: «ما آمدیم‌مان، مترسیتان (از مباحث تاریخ زبان فارسی)»، «اهمیت آثار فارسی یهودیان» و مقاله «خیابان».
چهل سال پیش، در آن تلاطم امواج فتن، در غربت تبعید، دور از کتابخانهٔ شخصی و یادداشت‌های علمی به غارت‌رفته، بی مدد گنجور و گوگل و نورلایب و پیکرهٔ فرهنگستان، آن‌همه شاهد برای «خیابان» را از کجا یافته بودی  استاد؟! 


ادامه دارد👇👇👇
https://www.tgoop.com/n00re30yah


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

🎥 افتتاح هفتمین خردسرای فردوسی

افتتاح هفتمین خردسرای فردوسی ایران و اولین خردسرای فردوسی روستایی در هُدک بردسکن با حضور دکتر محمدجعفر یاحقی (مدیر عالی خردسرای فردوسی مشهد)
به همت و مدیریت فرهنگ‌دوست ارجمند جناب آقای کاظمی

دهم بهمن ۱۴۰۳
هدک بردسکن

@kheradsarayeferdowsi

🔥 جشن سده 1403 در شهر یزد

🆔 @Yazdiam | دورهمی یزدیها


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

جشن سده در یزد
✅توفان یزد
@Toofaneyazd


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

ریشه‌شناسی واژه پدر
(گفتاری از : #دکتر_محمد_بیانی)
👇👇

واژه‌های همریشه با پدر در انگلیسی:
Father, Patron, Patriarchy, Pasture

منابع:
“Etymological Dcitionary of the Iranian Verb,” Johnny Cheung
“Kurzgefaβtes etymologisches Wörterbuch des Altindischen,” Manfred Mayrhofer
فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، محمد حسن‌دوست
فرهنگ زبان فارسی باستان، چنگیز مولایی
www.etymonline.com

#پدر #ریشه_شناسی #روز_پدر #بابا #ایران #زبان_فارسی #فارسی_باستان #زبان_شناسی #ریشه #فرهنگ #فارسی

🛫 @Worldmythsandepics
کانال #دکتر_محمد_بیانی


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

برگزاری مراسم جشن سده در روستای پاژ مشهد

آبشخور: بی‌بی‌سی فارسی


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#نوای_ماندگار🎼

🎶 ای وطن
زنده‌یاد #محمد_نوری

آهنگ: زنده‌یاد #فریدون_شهبازیان
ترانه : زنده‌یاد #نادر_ابراهیمی


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd