Бизнес-адвокат | Biznes-advokat

Комиссия хулосаси бўйича, мамлакат энг катта йўқотишларни 2003-2004 йиллардаги келишувда кўрган. “Камеко”нинг активлари қиймати( Бору, Гаццурт ва RENдаги конлар) ошириб кўрсатилган, ҳиссадорлик қарзлари қарзларга эмас, акцияларга ўтказилган ва бу якунда, компаниянинг улушини сезиларли оширган. Давлат комиссияси ҳисоботида Қирғизистоннинг активларини баҳолашда “Камеко”нинг 1992-1994 йиллардаги маълумотларидан фойдаланилган ва заҳиралар (237 тоннадан 57 тоннаси) ҳамда тахмин этилаётган заҳиралар(200 тоннадан 21 тоннаси)нинг бир қисми инобатга олинган, холос.
“Centerraда фақат иккита ишлаб турган кон – Қумтор ва Бору(у ҳам ёпилиш арафасида бўлган) мавжуд, қолган саккизта участка эса – ўрганиш, тадқиқ этиш, разведка қилиш ёки тайёрлаш жараёнида бўлган. 2011 йил якунлари бўйича Қумтор Centerra даромадларининг асосий қисмини – қарийб 92%ини ташкил этган”, - деб хабар беради давлат комиссияси.
2009 йилдаги шартларни кўриб чиқиш учун 2003 -2004 йиллардаги битим асос қилиб олинди, комиссия хулосаси бўйича бу Қирғизистоннинг манфаатларига мувофиқ эмас эди. Ҳисоботда шунингдек, бошқа пул оқимлари, “шубҳали молиявий амалиётлар” ва Centerraдаги самарасиз бошқарув ҳақида сўз боради.
Давлат комиссияси экологик зарар ҳақида ҳам ҳисобот берди: ер таркиби бузилган, Петров кўлидан сув бебилиска ишлатилган, музликлар булғанган ва бузилишига йўл қўйилган заҳарли моддаларни чиқарилган ва ҳк.
Ишчи гуруҳ 2009 йилдаги келишувни бекор қилиш, музликлар бузилишини тақиқлаш, ер ости қазув ишларига ўтиш ва канадалик менежерларни коррупцияда айблаб судга беришни тавсия қилди.
“Қирғизистон томони Centerra Gold Inc. df Cameco Corporation менежерларини пора бериб ўз томонига ағдариб олишга киришув айби билан даъво беришга ҳақли. Канада Отлиқ полициясининг коррупцияга қарши бўлинмасида, Канада ва АҚШнинг қимматли қоғозлар ва биржалар бўйича комиссиясида пора олишга, коррупция ва пулларни ювишга доир гумон билан менежерларга нисбатан суриштирув ўтказиш ташаббусини кўтариш лозим. Қирғизистон томони шунингдек, ҳиссаадор сифатида Онтарионинг қимматли қоғозлар бўйича комиссияси - Торонто фонд биржасига ва Нью-Йорк штатининг қимматли қоғозлар бўйича ваколатли ташкилотига – энг муҳим маълумотларни яширгани, инвестор ва ҳиссадорларни алдаш ҳамда янглишига олиб келувчи ҳатти-ҳаракатлари учун шикоят этишга ҳақли”, - деб хулоса берди давлат комиссияси.
Компания билан навбатдаги музокаралар бошланди ва 2013 йилда ҳукумат ўзининг Centerraдаги улушини “Қумтор” лойиҳасидаги 50 фоизли улуш билан бевосита иштирокка алиштиришга эришди. Жокорку Кенеш буни рад этди ва улушни 67 фоизга етказишни талаб қилди.
Буларнинг ҳаммаси ҳалқ норозиликлари тўлқинида амалга ошди – Иссиқкўл вилояти аҳолиси митингга чиқди, улар 2009 йилги келишувни бекор қилиш ва Қумторни миллийлаштиришни талаб қилдилар. Ўша вақтда миллийлаштиришни Жокорку Кенеш депутати бўлган Садир Жапаров ҳам ёқлаган эди.
ҚРи Давлат экотехинспекцияси канадалик инвесторлар билан судлашишни бошлади, “Кумтор голд компани” устидан маҳаллий судда даъво очилди. Дастлаб ариза қайтарилди, лекин 2016 йилда Қирғизистон судлари даъвони қаноатлантирди. Жараён давом этар экан, Centerra Қирғизистоннинг расмиий розилигисиз Thompson Creek компаниясини сотиб олди ва республиканинг улуши 26,1 фоизгача тушиб қолди. Кейинчалик компанияни сотган директор Centerraга ўтди, янги актив эса 2 бараварга қадрсизланиб қолди.

Музликлар олдида ишлашга қандай рухсат берилган эди

2014 йилда ҳукумат ҚР Сув кодексига янги тузатишларни киритиш ташаббуси билан чиқди. Унда музликлар эришини тезлаштирувчи фаолиятни тақиқлаш кўзда тутилган эди. Лекин ҳужжатда – Қумтор кони атрофидаги Лысий ва Давидов музликлари исттисно этилганди. Таклиф кўплаб танқидларга мубтало бўлди.
Вазирлар Маҳкамаси Қумтор бюджетга кўп пул келтиришини ва унинг иш фаолиятини тўхтатиш мумкин эмаслигини иддао қилди. Бундан сал аввал Centerra харажатларни мақбуллаштириш важи билан ер ости қазувлари лойиҳасини тўхтатган эди. Аксарият геологлар эса ер ости қазиш ишлари музликларни асрашда муҳим эканини таъкидлаганлар.

www.tgoop.com/abduvohidyakubov/740

2.1K viewsFeb 12, 2023 at 13:59

Комиссия хулосаси бўйича, мамлакат энг катта йўқотишларни 2003-2004 йиллардаги келишувда кўрган. “Камеко”нинг активлари қиймати( Бору, Гаццурт ва RENдаги конлар) ошириб кўрсатилган, ҳиссадорлик қарзлари қарзларга эмас, акцияларга ўтказилган ва бу якунда, компаниянинг улушини сезиларли оширган. Давлат комиссияси ҳисоботида Қирғизистоннинг активларини баҳолашда “Камеко”нинг 1992-1994 йиллардаги маълумотларидан фойдаланилган ва заҳиралар (237 тоннадан 57 тоннаси) ҳамда тахмин этилаётган заҳиралар(200 тоннадан 21 тоннаси)нинг бир қисми инобатга олинган, холос.
“Centerraда фақат иккита ишлаб турган кон – Қумтор ва Бору(у ҳам ёпилиш арафасида бўлган) мавжуд, қолган саккизта участка эса – ўрганиш, тадқиқ этиш, разведка қилиш ёки тайёрлаш жараёнида бўлган. 2011 йил якунлари бўйича Қумтор Centerra даромадларининг асосий қисмини – қарийб 92%ини ташкил этган”, - деб хабар беради давлат комиссияси.
2009 йилдаги шартларни кўриб чиқиш учун 2003 -2004 йиллардаги битим асос қилиб олинди, комиссия хулосаси бўйича бу Қирғизистоннинг манфаатларига мувофиқ эмас эди. Ҳисоботда шунингдек, бошқа пул оқимлари, “шубҳали молиявий амалиётлар” ва Centerraдаги самарасиз бошқарув ҳақида сўз боради.
Давлат комиссияси экологик зарар ҳақида ҳам ҳисобот берди: ер таркиби бузилган, Петров кўлидан сув бебилиска ишлатилган, музликлар булғанган ва бузилишига йўл қўйилган заҳарли моддаларни чиқарилган ва ҳк.
Ишчи гуруҳ 2009 йилдаги келишувни бекор қилиш, музликлар бузилишини тақиқлаш, ер ости қазув ишларига ўтиш ва канадалик менежерларни коррупцияда айблаб судга беришни тавсия қилди.
“Қирғизистон томони Centerra Gold Inc. df Cameco Corporation менежерларини пора бериб ўз томонига ағдариб олишга киришув айби билан даъво беришга ҳақли. Канада Отлиқ полициясининг коррупцияга қарши бўлинмасида, Канада ва АҚШнинг қимматли қоғозлар ва биржалар бўйича комиссиясида пора олишга, коррупция ва пулларни ювишга доир гумон билан менежерларга нисбатан суриштирув ўтказиш ташаббусини кўтариш лозим. Қирғизистон томони шунингдек, ҳиссаадор сифатида Онтарионинг қимматли қоғозлар бўйича комиссияси - Торонто фонд биржасига ва Нью-Йорк штатининг қимматли қоғозлар бўйича ваколатли ташкилотига – энг муҳим маълумотларни яширгани, инвестор ва ҳиссадорларни алдаш ҳамда янглишига олиб келувчи ҳатти-ҳаракатлари учун шикоят этишга ҳақли”, - деб хулоса берди давлат комиссияси.
Компания билан навбатдаги музокаралар бошланди ва 2013 йилда ҳукумат ўзининг Centerraдаги улушини “Қумтор” лойиҳасидаги 50 фоизли улуш билан бевосита иштирокка алиштиришга эришди. Жокорку Кенеш буни рад этди ва улушни 67 фоизга етказишни талаб қилди.
Буларнинг ҳаммаси ҳалқ норозиликлари тўлқинида амалга ошди – Иссиқкўл вилояти аҳолиси митингга чиқди, улар 2009 йилги келишувни бекор қилиш ва Қумторни миллийлаштиришни талаб қилдилар. Ўша вақтда миллийлаштиришни Жокорку Кенеш депутати бўлган Садир Жапаров ҳам ёқлаган эди.
ҚРи Давлат экотехинспекцияси канадалик инвесторлар билан судлашишни бошлади, “Кумтор голд компани” устидан маҳаллий судда даъво очилди. Дастлаб ариза қайтарилди, лекин 2016 йилда Қирғизистон судлари даъвони қаноатлантирди. Жараён давом этар экан, Centerra Қирғизистоннинг расмиий розилигисиз Thompson Creek компаниясини сотиб олди ва республиканинг улуши 26,1 фоизгача тушиб қолди. Кейинчалик компанияни сотган директор Centerraга ўтди, янги актив эса 2 бараварга қадрсизланиб қолди.

Музликлар олдида ишлашга қандай рухсат берилган эди

2014 йилда ҳукумат ҚР Сув кодексига янги тузатишларни киритиш ташаббуси билан чиқди. Унда музликлар эришини тезлаштирувчи фаолиятни тақиқлаш кўзда тутилган эди. Лекин ҳужжатда – Қумтор кони атрофидаги Лысий ва Давидов музликлари исттисно этилганди. Таклиф кўплаб танқидларга мубтало бўлди.
Вазирлар Маҳкамаси Қумтор бюджетга кўп пул келтиришини ва унинг иш фаолиятини тўхтатиш мумкин эмаслигини иддао қилди. Бундан сал аввал Centerra харажатларни мақбуллаштириш важи билан ер ости қазувлари лойиҳасини тўхтатган эди. Аксарият геологлар эса ер ости қазиш ишлари музликларни асрашда муҳим эканини таъкидлаганлар.

BY Бизнес-адвокат | Biznes-advokat