ابوزيدآباد و بخش كويرات

💠پایتخت گویش های کهن ایران؛
✳️رمضان در فرهنگ مردم ابوزیدآباد/ از «شِوخونی» تا آیین «هاها» و «نفرین بر ابن ملجم»

🔰آداب و رسوم ماه مبارك رمضان يكي از مباحث مهم فرهنگ مردم است و هر منطقه ای با آداب و تشريفات خاص خود مراسم این ماه را برگزار مي‌كند. در اینجا به گزيده‌اي از آداب و رسوم، باورها و اعتقادات مردم منطقه ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل می پردازیم.

🔹خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل؛ آداب و رسوم ماه مبارك رمضان يكي از مباحث مهم فرهنگ مردم است و هر منطقه ای با آداب و تشريفات خاص خود مراسم این ماه را برگزار مي‌كند. در گذشته، اين آداب و رسوم غناي ويژه‌اي داشت و مردم با شوق و ذوق بيشتري آداب رمضان را به‌جا مي‌آوردند، اما امروزه، با هجوم عوارض فرهنگ بيگانه و مشكلات زندگي شهري و ماشيني، برخی از این آداب و رسوم تا حدودی کم رنگ شده است. در اين مقاله به گزيده‌اي از آداب و رسوم، باورها و اعتقادات مردم منطقه ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل  پایتخت گویش های کهن ایران زمین در ماه مبارك رمضان مي‌پردازيم:
🔻 آیین شِوخونی (سحرخوانی)

🔹یکی از آیین های کهن رمضانی در فرهنگ ابوزیدآباد، آیین آیین شِوخونی است. ساعتی مانده به سحر چاووش خوان برمیخاست و با خواندن اشعار یا دعاهایی که متاسفانه متن آنها به دست ما نرسید، در سکوت سنگین روستا، اهل آبادی را از زن و مرد برای خوردن سحری و نماز و دعا بیدار می کرد.
🔹در این آیین طبلی از جنس پوست گوسفند یا آهو نواخته می شد. از جمله افرادی که سحرخوانی می کردند، شادروان موندلی هاشم و پس از وی شادروان استاد حسن رقمی بودند. به پیروی از ایشان و پس از برخورداری منطقه از نعمت برق، حاج عباس فیضی این کار خداپسندانه را به همراه اذان های نماز با استفاده از بلندگو و پخش صدای رادیو بر عهده گرفت اما سحرخوانی با صدای طبیعی و زنده کجا و سحرخوانی رادیویی کجا؟!
🔻 آيين جُزخوني (جزءخوانی)

🔹رمضان ماه تلاوت قرآن است و در این بین تلاوت جمعی قرآن جلوه ای ویژه دارد. از جمله معروف ترین و مهم ترین آیین های جُزخوانی قرآن کریم در مسجد موسوم به مسجد تاریکه در محل کنونی مسجد جامع آدینه (خواجه) ابوزیدآباد است. در این آیین بویژه در تابستان های داغ کویر، ترتیل خوانان به صورت خطی و به همراه رحلی بزرگ زیر بغل طی نیمروز به جانب مسجد به راه می افتادند و پس از انجام فریضه نیمروز (ظهر) و دیرگاه (عصر)، دایره وار درون این مسجد کم نور و بسیار خنک و پای دیوارها و پایه های ضخیم و خشتی آن به مقابله قرآن می نشستند. در این آیین، فردی که در تلاوت جزء روزانه، به سوره توحید می رسید از طرف قاریان مرد تشویق و تبریک قرار می گرفت تا به میمنت قرعه این سوره و بنام او، جلسه بعد نقل و شیرینی بگیرد و در آخرین روز به همراه نذورات دیگر در سفره ای بزرگ به هم آمیخته می شد و استاد جلسه که کارگردانی آن را بر عهده داشت و غلط ها را گوشزد می کرد؛ به نشانه تیمن و تبرک به هر یک از جزءخوانان مشتی از شیرینی ها و مشکل گشاها را می داد تا به خانه ببرند و هنگام افطار نوش جان کنند و برای سلامتی نذرکنندگان حمد بخوانند.
🔻آیین هاها:

🔹اصل این آیین را کهن سالان به دو ریحانه نبوی نسبت می دهند. این آیین پیشتر در هر محله و با حضور جوانان انجام می شد ولی امروزه بیشتر در محله های قدیمی تر شهر مانند محله توی ده و پشت ده و توسط کودکان اجرا می شود. برگزاری این آیین بدین شیوه است که بعد از افطار گروهی چند نفره به در خانه ها رفته، فردی از این گروه اشعاری را تک خوانی کرده و بقیه نیز ترجیعی را با ایشان همخوانی می کنند. بعد از پایان یافتن اشعار تک خوان این گروه از صاحبخانه درخواست دادن صله می کنند و ایشان نیز هدیه ای که امروزه بیشتر وجه نقد است پرداخت می کنند. این شیوه تا شب پانزدهم ماه مبارک ادامه می یابد. در شب پانزدهم با عنوان شب پایانی مراسم جذاب تر و با عنوان «تخرایی»  انجام می شود. بدین شیوه که این بار گروه مجهز به طبل ها و یا حداقل هر وسیله دیگر برای ضربه نواختن هستند. رهبر گروه پسر ارشد خانواده مورد خطاب قرار داده، با اسم صدا می زنند و خطاب به او مثلا اگر اسم او داوود است اینگونه می گویند: رهبر گروه می خواند : داوود دَا تَاخ چِشتَا یعنی : داوود بر تخت نشسته است.
🔹دیگر اعضای گروه همنوا با صدای طبل ها می خوانند: تَاخرایی – هاشمایی. عموما به معنی اینکه : زنده باد داوود
🔹اینجا پسر خانواده که کودک یا نوجوانی همسن آنهاست احساس غرور و شادی می کند و والدین را تشویق می کند که در این شب آخر هدیه مناسب تر یا پول بیشتری به گروه هاها بپردازند. اعضای گروه پس از خواندن بندهای بالا و انتظار برای گرفتن هدایا می گویند: علی علی دست علی ، هر چی بدی مال علی ...

www.tgoop.com/abuzeidabad/25259

245 viewsApr 28, 2021 at 18:09

💠پایتخت گویش های کهن ایران؛
✳️رمضان در فرهنگ مردم ابوزیدآباد/ از «شِوخونی» تا آیین «هاها» و «نفرین بر ابن ملجم»

🔰آداب و رسوم ماه مبارك رمضان يكي از مباحث مهم فرهنگ مردم است و هر منطقه ای با آداب و تشريفات خاص خود مراسم این ماه را برگزار مي‌كند. در اینجا به گزيده‌اي از آداب و رسوم، باورها و اعتقادات مردم منطقه ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل می پردازیم.

🔹خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل؛ آداب و رسوم ماه مبارك رمضان يكي از مباحث مهم فرهنگ مردم است و هر منطقه ای با آداب و تشريفات خاص خود مراسم این ماه را برگزار مي‌كند. در گذشته، اين آداب و رسوم غناي ويژه‌اي داشت و مردم با شوق و ذوق بيشتري آداب رمضان را به‌جا مي‌آوردند، اما امروزه، با هجوم عوارض فرهنگ بيگانه و مشكلات زندگي شهري و ماشيني، برخی از این آداب و رسوم تا حدودی کم رنگ شده است. در اين مقاله به گزيده‌اي از آداب و رسوم، باورها و اعتقادات مردم منطقه ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل  پایتخت گویش های کهن ایران زمین در ماه مبارك رمضان مي‌پردازيم:
🔻 آیین شِوخونی (سحرخوانی)

🔹یکی از آیین های کهن رمضانی در فرهنگ ابوزیدآباد، آیین آیین شِوخونی است. ساعتی مانده به سحر چاووش خوان برمیخاست و با خواندن اشعار یا دعاهایی که متاسفانه متن آنها به دست ما نرسید، در سکوت سنگین روستا، اهل آبادی را از زن و مرد برای خوردن سحری و نماز و دعا بیدار می کرد.
🔹در این آیین طبلی از جنس پوست گوسفند یا آهو نواخته می شد. از جمله افرادی که سحرخوانی می کردند، شادروان موندلی هاشم و پس از وی شادروان استاد حسن رقمی بودند. به پیروی از ایشان و پس از برخورداری منطقه از نعمت برق، حاج عباس فیضی این کار خداپسندانه را به همراه اذان های نماز با استفاده از بلندگو و پخش صدای رادیو بر عهده گرفت اما سحرخوانی با صدای طبیعی و زنده کجا و سحرخوانی رادیویی کجا؟!
🔻 آيين جُزخوني (جزءخوانی)

🔹رمضان ماه تلاوت قرآن است و در این بین تلاوت جمعی قرآن جلوه ای ویژه دارد. از جمله معروف ترین و مهم ترین آیین های جُزخوانی قرآن کریم در مسجد موسوم به مسجد تاریکه در محل کنونی مسجد جامع آدینه (خواجه) ابوزیدآباد است. در این آیین بویژه در تابستان های داغ کویر، ترتیل خوانان به صورت خطی و به همراه رحلی بزرگ زیر بغل طی نیمروز به جانب مسجد به راه می افتادند و پس از انجام فریضه نیمروز (ظهر) و دیرگاه (عصر)، دایره وار درون این مسجد کم نور و بسیار خنک و پای دیوارها و پایه های ضخیم و خشتی آن به مقابله قرآن می نشستند. در این آیین، فردی که در تلاوت جزء روزانه، به سوره توحید می رسید از طرف قاریان مرد تشویق و تبریک قرار می گرفت تا به میمنت قرعه این سوره و بنام او، جلسه بعد نقل و شیرینی بگیرد و در آخرین روز به همراه نذورات دیگر در سفره ای بزرگ به هم آمیخته می شد و استاد جلسه که کارگردانی آن را بر عهده داشت و غلط ها را گوشزد می کرد؛ به نشانه تیمن و تبرک به هر یک از جزءخوانان مشتی از شیرینی ها و مشکل گشاها را می داد تا به خانه ببرند و هنگام افطار نوش جان کنند و برای سلامتی نذرکنندگان حمد بخوانند.
🔻آیین هاها:

🔹اصل این آیین را کهن سالان به دو ریحانه نبوی نسبت می دهند. این آیین پیشتر در هر محله و با حضور جوانان انجام می شد ولی امروزه بیشتر در محله های قدیمی تر شهر مانند محله توی ده و پشت ده و توسط کودکان اجرا می شود. برگزاری این آیین بدین شیوه است که بعد از افطار گروهی چند نفره به در خانه ها رفته، فردی از این گروه اشعاری را تک خوانی کرده و بقیه نیز ترجیعی را با ایشان همخوانی می کنند. بعد از پایان یافتن اشعار تک خوان این گروه از صاحبخانه درخواست دادن صله می کنند و ایشان نیز هدیه ای که امروزه بیشتر وجه نقد است پرداخت می کنند. این شیوه تا شب پانزدهم ماه مبارک ادامه می یابد. در شب پانزدهم با عنوان شب پایانی مراسم جذاب تر و با عنوان «تخرایی»  انجام می شود. بدین شیوه که این بار گروه مجهز به طبل ها و یا حداقل هر وسیله دیگر برای ضربه نواختن هستند. رهبر گروه پسر ارشد خانواده مورد خطاب قرار داده، با اسم صدا می زنند و خطاب به او مثلا اگر اسم او داوود است اینگونه می گویند: رهبر گروه می خواند : داوود دَا تَاخ چِشتَا یعنی : داوود بر تخت نشسته است.
🔹دیگر اعضای گروه همنوا با صدای طبل ها می خوانند: تَاخرایی – هاشمایی. عموما به معنی اینکه : زنده باد داوود
🔹اینجا پسر خانواده که کودک یا نوجوانی همسن آنهاست احساس غرور و شادی می کند و والدین را تشویق می کند که در این شب آخر هدیه مناسب تر یا پول بیشتری به گروه هاها بپردازند. اعضای گروه پس از خواندن بندهای بالا و انتظار برای گرفتن هدایا می گویند: علی علی دست علی ، هر چی بدی مال علی ...

BY ابوزيدآباد و بخش كويرات