tgoop.com/akherin/19026
Last Update:
↩️ آشنایی با گاهشمار اوستایی و چگونگی محاسبه‌ی تاریخ دقیق جشن‌های ماهانه با پسوند "گان"
💠 در گاهشمار باستانی ایران‌زمین (گاهشمار اوستایی)، همان گونه که امروزه هر ماه از سال دارای نامی ویژه است، هر روز از ماه نیز نام ویژه‌ی خود را داشته است و آن روز نه با شماره، بلکه با آن نام خوانده می‌شده است. ترتیب روزها در گاهشمار اوستایی به گونه‌ی زیر است:
💠 1- اورمَزد (دی) 2- بهمن 3- اردیبهشت 4- شهریور 5- سِپَندارمَذ (اسپند) 6- خرداد 7- اَمُرداد 8- دی‌به‌آذر 9- آذر 10- آبان 11- خور 12- ماه 13- تیر 14- گوش 15- دی‌به‌مهر 16- مهر 17- سروش 18- رَشن 19- فروردین 20- بهرام 21- رام 22- باد 23- دی‌به‌دین 24- دین 25- اَرد 26- اَشتاد 27- آسمان 28- زامیاد 29- مانترَه‌سِپَند 30- اَنارام (نام این سی روز برگرفته از نام‌های اهورامزدا، امشاسپندان و ایزدان در دین مَزدَیَسنا می‌باشد)
💠 چنان که پیداست، شمار این روزها به سی می‌رسیده است؛ زیرا گاهشمار اوستایی دربرگیرنده‌ی 12 ماه 30 روزه بوده است و به وارون گاهشمار کنونی کشور، هیچ ماه 31 روزه یا 29 روزهای در آن وجود نداشته است. پس، از آنجایی که سال خورشیدی دارای 365 روز است اما دوازده ماه سی روزه تنها 360 روز را در بر می‌گیرد (12×30=360)، پس در گاهشمار اوستایی، پنج روز باقی‌مانده را پنجه‌ی "گاتابیو" می‌نامند و آن را در پایان هر سال جای داده و جزو هیچ یک از ماه‌های سال نمی‌دانند.
💠 نام پنج روز گاتابیو: 1- اَهونَوَد 2- اُشتَوَد 3- سِپَنتمَد 4- وُهوخشَترَ 5- وَهیشتوئیشت (نام این پنج روز برگرفته از نام پنج بخش گاتها، سروده‌های اَشو زرتشت، می‌باشد)
💠 حال آنکه در این گاهشمار، جشن‌هایی با پسوند "گان" وجود دارند که به فراخور یکی شدن نام روز و ماه برگزار می‌شوند؛ مانند جشن‌های تیرگان (روز تیر از ماه تیر) و مهرگان (روز مهر از ماه مهر). اگر یکبار دیگر به فهرست نام روزها بنگرید، خواهید دید که تیر روز سیزدهم و مهر روز شانزدهم هر ماه در گاهشمار اوستایی‌ست.
💠 حال تیرگان بر پایه‌ی گاهشمار اوستایی چندمین روز سال است؟:
🧮 30 + 30 + 30 + 13 = 103
💠 حال نکته اینجاست که 103اُمین روز سال در گاهشماری کنونی کشور، نه برابر با 13 تیر، بلکه برابر با 10 تیر می‌باشد. چرایی‌اش نیز 30 روزه بودن همه‌ی ماه‌ها در گاهشمار اوستایی اما 31 روزه بودن شش ماه نخست سال در گاهشمار کنونی کشور است.
🧮 31 + 31 + 31 + 10 = 103
💠 پس جشن تیرگان برابر است با 103اُمین روز سال، یعنی روز تیر از ماه تیر در گاهشمار باستانی و دهمین روز از چهارمین ماه در گاهشمار کنونی کشور. با این همه، شوربختانه برخی گرامیان بدون نگرش به این تفاوت‌ها در میان دو گاهشمارِ یادشده، جشن‌های ماهانه با پسوند "گان" را 1 تا 6 روز دیرتر شادباش می‌گویند و این چنین موجب آشفتگی گاهشماری و عدم یکپارچگی در برگزاری این جشن‌های کهن ملی می‌شوند!
💠 اینک، تاریخ درست این جشن‌ها بر پایه‌ی گاهشمار کنونی کشور را در زیر می‌آورم که البته با یک حساب سرانگشتی، مانند محاسبه‌ی بالا، تشخیص‌پذیر اند:
فروردینگان: 19 فروردین
اردیبهشتگان: 2 اردیبهشت (و نه 3)
خردادگان: 4 خرداد (و نه 6)
تیرگان: 10 تیر (و نه 13)
امردادگان: 3 امرداد (و نه 7)
شهریورگان: 30 امرداد (و نه 4 شهریور)
مهرگان: 10 مهر (و نه 16)
آبانگان: 4 آبان (و نه 10)
آذرگان: 3 آذر (و نه 9)
دیگان: 25 آذر و 2، 9 و 17 دی (و نه 1، 8، 15 و 23 دی)
بهمنگان: 26 دی (و نه 2 بهمن)
سپندارمذگان: 29 بهمن (و نه 5 اسپند)
💠 با نگرش به آنچه گفته شد، بهتر است برای اشتباه گرفته نشدن روزهای گاهشمار اوستایی با گاهشمار رسمی کشور، از شماره‌ی روزها تنها برای گاهشمار رسمی بهره بگیریم و روزهای گاهشمار اوستایی را تنها با نام ویژه‌ی خود بخوانیم. برای نمونه: مهرگان، روز مهر از ماه مهر، برابر با 10 مهر.
💠 این نکته را هم در پایان باید افزود که ساختار ماه‌های گاهشمار کنونی کشور، برگرفته از گاهشمار جلالی اند. در این گاهشمار، تا پیش از روزگار رضاشاه بزرگ، ماه‌ها با نام‌هایی چون حمل، ثور، جوزا، سرطان و ... نامیده می‌شدند. اما پس از آن، در زمانه‌ی پادشاهی رضاشاه پهلوی، بدون آنکه دگرگونی‌ای در ساختار گاهشمار کشور (گاهشمار جلالی) پدید آید، نام ماه‌های گاهشمار اوستایی بر روی ماه‌های گاهشمار جلالی نهاده شدند.
💠 از اینجاست که برخی به خطا رفته و برای نمونه، وقتی ابوریحان بیرونی در کتابش آثارالباقیه، از برگزاری تیرگان در 13 تیر سخن می‌گوید و سیزدهمین روز ماه تیر در گاهشمار اوستایی را در نظر دارد، به‌نادرست می‌پندارند که این همان 13 تیر در گاهشمار کنونی ماست؛ در حالی که چنین نیست و بیرونی حتی روحش هم از گاهشماری با ساختار جلالی اما نام‌های اوستایی که در سد (صد) ها سال بعد پدید خواهد آمد، خبر نداشته است!
✍ بهدین تیرداد نیک اندیش
BY گالری نگارهای اشو زرتشت
Share with your friend now:
tgoop.com/akherin/19026