tgoop.com/alimirmoosavi/401
Last Update:
انتخابات در رژیم های اقتدارگرا!
اقتدار گرایی در برابر مردم سالاری، باور به حكومت از بالا و یا اِعمال حكومت بدون توجه به خواست و حقوق مردم است. اقتدارگرایی در كاربرد عام براي توصيف هر نوع نظام سياسي به كار مي رود كه در آن قدرت سياسي به شكل هرمي و عمودي و يك سويه سامان و از بالا به پايين جريان مي يابد. كاربرد خاص اين اصطلاح در نيمه دوم قرن بيستم توسط انديشمنداني همچون آرنت مطرح شد و براي توصيف و جدا سازي شكل خاصي از نظام سياسي از استبداد و ديكتاتوري هاي شخصي و نظام توتاليتر يا تمامت خواه به كار مي رود. بر این اساس در نظام های اقتدارگرا آزادی های سیاسی به شدت محدود، ولی آزادي هاي اقتصادي و اجتماعی تا حدي پذيرفته مي شود.
نظام های اقتدارگرا گونه های متفاوتی دارند، که شکل انتخاباتی یکی از انواع مهم و رایج آن در جهان کنونی است. این نظام ها تحت تاثیر موج روبه گسترش دموکراسی پدیدار شدند و اقتدارگرایی را در پوشش نهادهای دموکراتیک و مجلس نمایندگی اعمال می کنند. در این رژیم ها هر چند انتخابات چند حزبی به شکل دوره ای برگزار می شود، ولی استانداردهای حداقلی انتخابات دموکراتیک نادیده گرفته و نقض می شوند.
جایگاه و نقش انتخابات در رژیم های اقتدار گرای انتخاباتی، موضوعی مناقشه برانگیز در حوزه مطالعاتی نظام های سیاسی مقایسه ای است و دست کم سه دیدگاه متفاوت در مورد آن وجود دارد: تزیینی، ابزاری و عرصه ای.از دیدگاه نخست، در این نوع نظام ها، انتخابات جایگاهی فرمایشی و نقشی صوری یا تجملی دارد و حکومت با برگزاری آن تنها ژست مردم سالاری گرفته و چهره ای دموکراتیک از خود به نمایش می گذارد.
دیدگاه دوم انتخابات را همچون وسیله ای در جعبه ابزار رژیم اقتدارگرا قلمداد می کند، که از آن برای تثبیت قدرت و تداوم حاکمیت رژیم بهره برده می شود. حکومت در جریان انتخابات به شیوه های مختلف؛ مانند گیج کردن رای دهندگان، پرت کردن حواس مخالفان، توزیع حمایت در بین طرفداران وآرام کردن مخالفان، برای تحکیم قدرت خود می کوشد. انتخابات همچنین حکومت را از میزان مخالفت عمومی آگاه می کند و نسبت به رشد ناگهانی و برآمدن آن، هشدار می دهد. بنابراین انتخابات صرف نظر از طبیعت ملموس و نیز ویژگی رقابتی یا غیر رقابتی و یا سطح محلی یا ملی آن ، در راستای افزایش ظرفیت حیات سیاسی حاکمان اقتدار گرا کار می کند.
از دیدگاه سوم، انتخابات در این رژیم ها صرفاً نقش ابزاری ندارد، بلکه انتخابات منظم چند حزبی در سطوح ملی، با گشودن عرصه ای برای مبارزه، می تواند منطق درونی رژیم اقتدارگرا را تغییر دهد. انتخابات ها عرصه ای نامتقارن برای مبارزه پدید می آورند؛ از یک سو به متصدیان امتیازاتی می دهند، ولی با این حال فرصت هایی برای مخالفان فراهم می آورند،که در رژیم غیر انتخاباتی وجود ندارند. نتایج انتخابات سیال و خدمات آن دوگانه است. در جریان انتخابات احزاب و جریان های حاکم از حکومت پشتیبانی و از سوی دیگر مخالفان در راستای تغییر آن اقدام می کنند. انتخابات ها این کار را به روشی پیچیده انجام می دهند که در جریان آن رقابت انتخاباتی با مبارزه نهادی دست به دست هم می دهند.
آندریاس شدلر؛ از متخصصان این حوزه مطالعاتی، در پژوهشی با مطالعه بیش از ۶۰ نوع رژیم اقتدار گرای انتخاباتی نظریه اخیر را تقویت کرده است. از دیدگاه او مشخصه اصلی سیاست در نظام های اقتدارگرا «بی اطمینانی» و «دلهره» است، از این رو می توان آن را سیاست بی اطمینانی نامید. این بی اطمینانی دو سویه دارد : ۱. نهادی ؛ یعنی صاحبان قدرت همواره نسبت به ماندن در قدرت در تردید به سر می برند و از آینده خود هرگز اطمینان ندارند ۲. اطلاعاتی؛ یعنی حکومت آگاهی اطمینان بخشی از میزان امنیت خود ندارد و وضعیت کسی را دارد،که دچار دو بینی شده است. بنابر این حکومت همواره با نوعی دلهره روبرو است، زیرا بازیگران رقیب دو نوع تهدید عملی و پنداری برای حاکمان را شکل می دهند.
نظام های اقتدارگرای انتخاباتی برخلاف دیکتاتوری های محض، با وجود عدم پایبندی به انتخابات متکثر، با پذیرش انتخابات، به نوعی تحول تن می دهند. به بیان دیگر انتخابات با ظاهرِ رقابتی، موجب تفاوت در اقتدار گرایی می شود.
در جریان انتخابات، حکومت از شیوه های گوناگون برای دو هدف کوتاه مدت و بلند مدت، بهره می برد: هدف کوتاه مدت آن، نامطمئن کردن نتیجه انتخابات برای رقیبان و هدف بلند مدت آن، جلوگیری از تغییر رژیم است. مخالفان و رقیبان نیز از شیوه های گوناگون برای دو هدف کوتاه مدت و بلند مدت، تلاش می کنند: هدف کوتاه مدت آنها نامطمئن کردن نتیجه انتخابات برای حکومت و هدف بلند مدت آنان زمینه سازی برای تغییر است. نیروهای سیاسی با بهره بردن از این فرصت در چارچوب منطق موقعیت و در قالب تحریم یا مشارکت می توانند بر آینده چنین رژیم هایی تاثیر بگذارند.
علی میرموسوی ۱۲ تیر ۱۴۰۳
@alimirmoosavi
BY میرموسوی
Share with your friend now:
tgoop.com/alimirmoosavi/401