◻️گفتگو به مثابه کنش(درباره مناظره سروش و علیدوست)

     ✍رضا تاران(عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

⚡️گفتگو و مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست بیش از آنکه نتیجه‌ای معرفتی را دنبال کند در مسیر احیای دو نهاد و جریان اندیشگی در ایران امروز بود؛ اسلام سیاسی فقاهتی و روشنفکری دینی. ادعای دوم: این دو جریان بیش از آنکه رقیب هم باشند هم‌خانواده هستند و کارکرد مثبت آن می‌تواند عقلانی‌سازی و تهذیب خشونت‌های اسلام سیاسی رادیکال و تضعیف یکی از موانع مذهبی در مسیر توسعه ایران باشد. ادعای سوم اینکه «دین اجتماعی» به‌گونه‌های مختلف گرایش بخش مهمی از جامعه و تئوری «دین به مثابه فرهنگ« می‌تواند توضیح‌دهنده چنین گرایشی باشد و نظریه‌پردازان آن طیفی از دین‌پژوهان جوان‌تر هستند. هر سه ادعای من فاقد داده‌های آماری است و به عنوان یک فرضیه می‌تواند مطرح شود.

ادعای اول:
1⃣اسلام سیاسی اعتدالی ابوالقاسم علیدوست که مبتنی بر استفاده عقل و عرف و در نظر گرفتن مقاصد در استنباط احکام شرعی است از همان ابتدا در حوزه علمیهِ دوره جمهوری اسلامی اقلیت محض بود و نتوانست بسط و گسترش یابد، درمقابل دو جریان اسلام سیاسی رادیکال و نواندیش طرفداران بیشتری در حوزه علمیه دارند. اگر علیدوست را در مناظره نماینده همه طیف‌های حوزوی بدانیم، تلاش حوزویان بهره‌برداری از این مناظره برای ترمیم جایگاه و منزلت از دست رفته خود بود. در دوره جمهوری اسلامی «گفتگو» روش اصلی مقابله آنها با رقبا نبوده است و با تکیه بر قدرت سیاسی غیر خود را حذف کرده‌اند. تحولات سال ۸۸، ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱ طیفی از روحانیون را به این آگاهی رسانده است که برای حفظ نهاد خود چاره‌ای ندارند جز آنکه از شیوه‌های نو از جمله «گفتگو» استفاده کنند؛ به زعم آنها چنین گفتگوهایی چهره آنها را ترمیم می‌کند.

2⃣اگر عبدالکریم سروش در دهه هفتاد کاهن اعظم معبد روشنفکری دینی بود و با بسط خردگرایی به نبرد ایدئولوژی و اسلام سیاسی ‌رفت، امروز رقیب و غیرِ او یعنی اسلام سیاسی تضعیف شده است و به تبع آن پروژه سروش نیز جایگاه سابق خود را ندارد. بی‌جهت نیست که مساله‌های طرح شده در این مناظره جذابیت چندانی حتی برای علاقمندانش نداشت. از سوی دیگر خردگرایی مورد نظر عبدالکریم سروش در نقد «دین عامیانه» چندان موفق نبوده است و در کنار معبد سروش، ده‌ها معبد تاسیس شده است و ایده «دین به مثابه فرهنگ» را ترویج می‌کنند و به‌جای آنکه با دین عامیانه درگیر شوند به‌دنبال مطالعه دین و در صدد به رسمیت شناختن آن هستند.

🌐پیوند به متن کامل

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◻️نامیدن و هنجارمندی: درآمدی بر الاهیات قرآنی و عرفانی

✍️ابوالقاسم فنائی

شناختن نام دینی چیزها، یعنی نامی که از منظر الاهی بر چیزها نهاده می‌شود، جایگاه بلندی در الاهیات قرآنی و الاهیات عرفانی دارد و از اهمیت ویژه‌ای در سیر و سلوک معنوی و اخلاقی برخوردار است. این مقاله می‌کوشد نشان دهد که چرا چنین است؟؛ نامهای دینی با نامهای عرفی، که از منظرهای دیگر بر چیزها نهاده می‌شود، از حیث مدلول و محتوای توصیفی و هنجاری تفاوت معناداری دارند؛ و نامهای دینی هم معرفت‌بخش اند و هم انگیزه‌بخش؛ یعنی هم کارکرد نظری دارند و هم کارکرد عملی، و هم منبع معرفت دینیِ نظری اند و هم منبع معرفت دینیِ عملی.

ساختار مقاله چنین است: بخش تحلیلی از سرشت نامگذاری و انواع آن به‌دست می‌دهد. بخش سرشت معرفت دینی و معرفت عرفانی را شرح و بسط می‌دهد. بخش به تفاوت نامگذاری الاهی با نامگذاری انسانی می‌پردازد. بخش به بررسی سبک زندگی دینی و ربط و نسبت آن با منظر الاهی و نامهای دینی می‌پردازد. بخش نشان می‌دهد که سِرّ نیاز بشر به دین، وحی و نبوت چیست. در بخش از باب مطالعه‌یِ موردی برخی از نامهای خداوند در قرآن به همراه تفسیر عرفانی آنها و دلالت‌های هنجاری‌شان شرح داده می‌شوند. بخش نامهای رحمانی و نامهای شیطانی را مقایسه می‌کند؛ و بخش به نتیجه‌گیری اختصاص دارد.

دریافت از سایت دانشگاه مفید
دریافت از سایت صدانت

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◾️▪️دعای منسوب به حضرت زهرا(س)▪️◾️


▪️خدایا! گنجینه های رحمتت را برای ما بگشای و به ما ای خدا  رحمتی ارزانی دار که از آن پس، ما را در دنیا و آخرت، عذاب نکنی، و از نعمت گسترده ات ما را رزق حلال و پاکیزه روزی کن، و ما را محتاج و نیازمند کسی جز خودت مگردان، و سپاسگزاری ما را از خودت، و نیازمندی و درویشی ما را به درگاهت زیاده کن، و با تو، بی نیازی و کفایت از غیر تو است.

بار خدایا! در دنیا، برای ما گشایش قرار ده. خدایا! به تو پناه می‌بریم از این که در هیچ حالی، روی خویش را از ما بگردانی؛ بلکه همواره توجّه تو را خواهانیم.

▪️بار خدایا! بر محمّد و آل محمّد، درود فرست و آنچه را تو خود دوست داری، به ما عطا کن و آن را نیروی ما برای آنچه تو دوست داری، قرار ده، ای رحم کننده ترین رحم کنندگان!

اللّهُمَّ افتَح لَنا خَزائِنَ رَحمَتِک، وهَب لَنَا اللّهُمَّ رَحمَةً لا تُعَذِّبُنا بَعدَها فِی الدُّنیا وَالآخِرَةِ، وَارزُقنا مِن فَضلِک الواسِعِ رِزقاً حَلالاً طَیباً، ولا تُحوِجنا ولا تُفقِرنا إلی أحَدٍ سِواک، وزِدنا لَک شُکراً، وإلَیک فَقراً وفاقَةً، وبِک عَمَّن سِواک غِنی وتَعَفُّفاً. اللّهُمَّ وَسِّع عَلَینا فِی الدُّنیا، اللّهُمَّ إنّا نَعوذُ بِک أن تَزوِی وَجهَک عَنّا فی حالٍ ونَحنُ نَرغَبُ إلَیک فیهِ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، وأعطِنا ما تُحِبُّ وَاجعَلهُ لَنا قُوَّةً فیما تُحِبُّ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.


🌐بحار الأنوار: ج ۹۰ ص ۳۳۸ ح ۴۸۵
     منبع

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

فقه و روشنفکری دینی؛ ضرورت پل‌سازی

🎙داود فیرحی

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️پروژه فکری استاد فیرحی «دولت‌پژوهی» بود. تمام آثار اعم از مکتوب و غیرمکتوب را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان ذیل این پروژه مهم‌ و مسئله‌خیز، مطالعه‌، تحلیل و ارزیابی کرد. 

◻️فیرحی؛ نواندیش مصلح
       ✍یوسف خانمحمدی

🔹فیرحی در عمر کوتاه اما با برکت خود با خلق آثار ابتکاری فضای جدیدی را در اندیشۀ سیاسی اسلام گشود و بر مهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین مشکله و بحران جهان اسلام و ایران انگشت گذاشت. از دیدگاه فیرحی بحران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در ایران و جهان اسلام به یک مسئله مهم برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد و آن مسئله‌، «مسئله دولت اقتدارگرا»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ است.

1⃣فیرحی الگوی ارتقایافته: فیرحی فرزند حوزه و دانشگاه بود. وی تحصیلات حوزوی را از سال 1360 در مدرسه ولی عصر زنجان شروع کرد. از خوشبختی فیرحی، حوزه علمیه زنجان در آن دهه با دگرگونی ویژه‌ای مواجه شده بود. برخی از علمای تحصیل‌کرده حوزه علمیه نجف اشرف و حوزه علمیه قم از جمله آیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله محمدتقی خاتمی‌، آیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله شیخ ابراهیم محمدی اصلی‌، حجت‌الاسلام‌ سیدابوطاهر علوی‌، حجت‌الاسلام شیخ ابوالفضل مصطفوی‌، حجت‌الاسلام و شیخ توکل بیات و حجت‌الاسلام شیخ بیت‌الله بیات در صدد ساماندهی حوزه علمیه زنجان برآمدند و تصمیم گرفتند مدرسه‌ای با سبک جدید تأسیس کنند تا با گزینش و پرورش جوان‌های با استعداد، به اسلام و جامعه اسلامی خدمت کنند.

2⃣شاخصه دیگر اینکه دین برای آسایش و آرامش مردم نازل شده است. نواندیشان معاصر از جمله شیخ هادی نجم‌آبادی و سیداسدالله خرقانی بر این باور تأکید می‌کردند که دین را از کارآمدی آن در جامعه و میوه‌هایش در صحنه زندگی باید شناخت. احکام دینی نباید در عرصه اجتماعی ایجاد محدودیت کند. 

🌐مطالعه متن کامل در سایت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

  ◻️یادداشتی درباره کتاب «پیامبری و قرارداد»

          ✍اکبر محمدی(عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

🔹فیرحی در کتاب «پیامبری و قرارداد»، دستاورد دانش‌های جدید از جمله تاریخ، سندشناسی، تحلیل محتوا، هرمنوتیک و زبان‌شناسی را فرصت مغتنمی می‌شمارد(ص180) که در پرتو آن می‌توان خوانشی نو از تاریخ صدر اسلام ارائه داد و دیدگاه غالب در این زمینه را(خوانش اقتدارگرایانه از دولت پیامبر) به چالش کشید.

اُسوه‌گی پیامبر
🔹فیرحی طبق مشی علمی متاخر خویش، در این کتاب نیز از مفهوم استعاره کمک گرفته و تلاش کرده است »استعاره راه» را در توضیح سیره سیاسی پیامبر به خدمت بگیرد. در این استعاره، زندگی به راه رفتن تشبیه می‌شود که مبدا، مقصد و راه و روش مشخصی دارد(ص28) و انسان موحد، همواره به دنبال راهنما و الگویی مناسب برای پیمودن این مسیر است. معیار طی طریق مسلمانان، ائمه معصومین و خصوصا پیامبر گرامی اسلام می باشد(ص30) و از این رو پرداختن به سیره پیامبر اهمیت دارد. فیرحی به این نکته توجه می‌دهد که او در این اثر به دنبال نقل تاریخ زندگانی پیامبر نیست بلکه در پی کشف الگوهای پایدار زندگی آن حضرت است که می‌تواند الهام بخش سیاست ورزی مسلمانان در دنیای معاصر باشد. از این‌رو فیرحی، سیره را «الگوی پایدار عمل» می‌داند که بارها تکرار شده و نشانگر قاعده‌مندی خاصی در رفتار پیامبر است(ص27).
فیرحی با استناد به مرجعیت قرآن در میان مسلمانان به آیه 21 سوره احزاب ارجاع می‌دهد که پیامبر را اسوه و الگوی مسلمانان معرفی می‌کند. اسوه‌گی پیامبر از نظر فیرحی، دست نیافتنی نبوده و ناشی از عنصر عقلایی و جهان‌شمولِ نهفته در عملکرد آن حضرت است که امکان بهره برداری از آن را برای دیگران فراهم می‌کند. در نتیجه پیروی از آن حضرت را نباید صرفا یک شیفتگی شخصی ناموجه دانست(ص40).  

سیره سیاسی پیامبر: اقتدارگرا یا دموکراتیک
🔹فیرحی در این کتاب به تفکیک سیره اقتدارگرا و دموکراتیک می‌پردازد و خوانش اقتدارگرا از سیره سیاسی پیامبر را متخذ از سه نظریه مطرح در این زمینه یعنی نظریه رهبری(دیدگاه‌ کلاسیک)، نظریه امامت(دکتر شریعتی) و نظریه تفکیک امامت مذهبی از امامت سیاسی(مدرسی طباطبایی، عبدالکریم سروش، کدیور) معرفی می‌کند. در مقابل، به نظر فیرحی قرائت دموکراتیک از سیره سیاسی پیامبر را باید در ادبیات ابن‌خلدون و میرزای نائینی جستجو کرد. در نگاه دموکراتیک به دولت نبوی، اساس زندگی بر رضایت و توافق استوار است و هنر پیامبر به عنوان رهبر این گونه از سیاست‌ورزی دموکراتیک در این است که چگونه به خوبی توانسته است این قراردادها را پیش ببرد(ص53تا58). 

🌐مطالعه متن کامل در سایت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◻️نامه سید مصطفی محقق داماد به مراجع تقلید

بسمه تعالی
محضر مقدس مراجع معزز تقلید شیعه متع الله المسلمین بطول بقائهم

سلام علیکم 
با کمال ادب و احترام مواردی را‌ به عرضتان می رساند:

1⃣امروز در کنار رسالت عظیمی که  در راستای حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های مکتب تشیع و آموزه‌های اهل بیت عصمت و‌ طهارت(ع) به کف با کفایت آن بزرگواران سپرده شده بدون شک نظارت بر اجرای این دستور و آموزه مهم نبوی است که: یسروا ولا تعسروا و بشروا ولا تنفرو‌ا. بی تردید این رسالت بزرگ، در جهانی که کانون های قدرت و فساد در حال دامن زدن به اسلام هراسی و نشان دادن چهره ای خشن از آیین پیامبر رحمت(ص) هستند بسی حساس تر می شود.

2⃣مستحضرید که اخیراً قانونی در مجلس شورای اسلامی با  عنوان لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب به تصویب رسیده که حسب اطلاع، قوۀ مجریه آمادگی اجرای آن را ندارد و آن را غیرقابل اجرا و بر خلاف مصالح عامه می‌داند. تجربۀ عملی در پیگیری آنچه این قانون در پی آن است هم نشان داده است که رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر از جمله عدم توهین به کسانی که امر و نهی می شوند و رعایت حرمت و کرامت آنها در عمل ممکن نبوده است و بسیار اتفاق افتاده است که نه تنها آبرو و حیثیت شخص مورد امر و نهی که خانواده آنها نیز مورد تعرض قرار گرفته است.

3⃣نکته مهمی که کاملا مرتبط با رسالت مرجعیت است اینکه به نظر این جانب با توجه به آشنایی با مفهوم و معنای قانون و‌‌ تجربۀ نسبتاً طولانی وانس با دانش حقوق، مواد زیادی از این قانون نه تنها غیرقابل اجرا‌ که از نظر ثمربخشی در امر مقدس عفاف و حجاب درست، نتیجه عکس خواهد داد و حتی موجب تنفر نسل جوان از آموزه‌های دینی و ترک ناخواستۀ وطن اسلامی توسط برخی از هموطنان عزیز می شود.

4⃣مکرراً از سوی مقامات عالی ‌کشور در ملاقات با مسئولان کشوری تذکر داده شده است که موضوع حجاب باید‌ از ‌طریق فرهنگی پیگیری شود، نه با چوب و فلک؛ ولی تصویب این قانون، خلاف منویات و تذکرات مرجعیت است.

5⃣اینک که این قانون‌ هنوز ابلاغ نشده و لازم الاجرا نگردیده به عنوان یک دانش آموخته حوزه علمیه قم  از شما بزرگواران استدعا دارم‌ در راستای رسالت فرهنگی نهاد مرجعیت برای حل این معضل اجتماعی که عدم توجه به آن ممکن است موجب خسارت به دین و آیین و نظام و کشور عزیزمان شود عنایت ویژه فرموده تا مساله از طرق پیش بینی شده در‌‌ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به نحو شایسته حل و فصل گردد.

سید مصطفی محقق داماد

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◻️اخلاق باور
تعصب در باور یا باورپرستی

   🎙عبدالرحیم سلیمانی اردستانی

جلسات قبل:  اول    دوم    سوم    چهارم    پنجم

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◻️در بی‌ربطی‌های قانون حجاب مجلس با شرع

         ✍سید حمید موسویان(عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

🔹از زمانی که قانون مصوب مجلس در مورد حجاب و عفاف منتشر شده است افراد مختلف با رویکردهای متفاوت به نقد و بررسی آن پرداخته‌اند. طراحان و موافقان قانون جدید مدعی دفاع از شرع و احکام اسلامی هستند. من در این نوشته سعی می‌کنم ربط این قانون با شرع را بررسی کنم. 

1⃣نمایندگان تصویب کننده قانون تصور کرده‌اند حجاب یک قانون برای همه زنان در کشور اسلامی است.

به حکم آیه قرآن، حجاب فقط به زنان مسلمان بالغ، آن هم تا قبل از سن یائسگی اختصاص دارد. دختران تا قبل از سن بلوغ و زنان پس از یائسگی از حکم پوشش معاف هستند.

قانون حاضر بدون توجه به اختلاف فقها در سن بلوغ، همه دختران دارای سن 9 سال را مشمول الزام به حجاب دانسته است. این در حالی است که بسیاری از این دختران به واسطه فتوای مرجع تقلید خود حکم شرعی خاصی برای پوشش ندارند.(جمعی از فقها سن بلوغ دختران را 13 سال تمام می‌دانند.) در مورد زنان یائسه نیز فقها لزوم پوشش را منتفی دانسته‌اند. این بیان فقها برگرفته از آیه 60 سوره نور است. زنان غیر مسلمان نیز بر اساس آیه قرآن و تصریح روایات و فتوای فقها از شمول دستور پوشش شرعی خارج هستند.

پرسش این است که دخترانی که بر اساس فتوای مرجع تقلید خود به بلوغ نرسیده‌اند، زنان یائسه و زنان غیر مسلمان بر چه اساسی موظف به رعایت حکم پوشش شرعی دانسته شده‌اند؟
 
2⃣مبنای شکل‌گیری این قانون آن است که در مورد پوشش شرعی، فراتر از امر به معروف و نهی از منکر زبانی وظیفه دیگری نیز از جانب شرع وجود دارد. به همین دلیل باید کسانی که به تذکرها ترتیب اثر نمی‌دهند را با اجبار به انجام حکم شرع مقید کرد. 
این در حالی است که در روایت نقل شده از امام صادق (ع) در کتاب کافی نسبت به این گونه زنان، وظیفه شرعی دیگری مطرح نشده است. (... لأنهم إذا نهوا لا ينتهونَ)

آیا نمایندگان مجلس حساسیت دینی بالاتری از امام معصوم دارند که اجبار و الزام به حجاب و استفاده از قوه قهریه در این زمینه را نیز لازم می‌دانند؟

 
🌐پیوند مطالعه متن کامل

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

"لایحه حجاب"، آزمونی نفس‌گیر

    ✍️ علی زمانیان

الف)شرم نیابتی دین‌داران

  وقتی خطایی چشمگیر و غیراخلاقی از کسی و یا کسانی سر می‌زند، دو گروه، ممکن است دچار "شرم نیابتی" شوند. یعنی به جای رفتار خجالت‌آور خاطی، حسی از شرمندگی، شرمساری و سرافکندگی، وجودشان را دربرگیرد:

اولا، کسانی که با شخص خطاکار، بستگی خویشاوندی و یا تعلق و پیوند عاطفی دارند.

ثانیا، کسانی که از جهاتی، شبیه شخص خاطی هستند و همین تشابه سبب شرمساری آنان را فراهم می‌کند.

نحوه‌ی نامعقول و شرمسارانه‌ی نظام سیاسی در مواجهه‌ی با آن‌چه بی‌حجابی می‌نامندش، نه تنها مسئله‌ی حجاب را حل نکرده و نخواهد کرد، بلکه در روندی وارونه، آن‌را به بحرانی لاینحل تبدیل کرده است. از سویی سبب رشد فزاینده‌ی مقاومت‌ها و نارضایتی‌های اجتماعی شده و از سویی دیگر، بانوان محجبه را به نحو اخص و دینداران را به طور اعم، در موقعیتی بسیار دشوار قرار داده است. بانوانی که با انتخاب شخصی، حجاب شرعی‌شان را با پوشش چادر، رعایت می‌کنند اما از عمل حکومت در برخورد با مسئله‌ی حجاب،  شرمسارند. "شرم نیابتیِ" بانوان محجبه، و نیز به طور کلی دین‌داران، رنجی است که خطای حکومت، بر آنان تحمیل می‌کند. از این رو چیزی شبیه "لایحه‌ی حجاب" فقط زنان بدون حجاب را جریمه نمی‌کند، بلکه زنان با حجاب را با تنش شرمسارانه مواجه می‌سازد.

🔵همین شرم است که:

اولا، گسست و شکاف میان شبیه‌ترین شهروندان به ایدئولوژی نظام را با حاکمیت مستقر افزایش می‌دهد. به همین علت، شهروندان حامی، بتدریج حمایت‌های‌شان را از سیاست‌های نظام کم و کمتر می‌کنند. 

ثانیا، برخی بانوان محجبه، برای کاستن از شباهت خود با دستورات و اجبارهای حکومتی از حجاب خود می‌کاهند و یا دست کم چادر را با شیوه‌ی جدید کناری می‌نهند. آنان با این عمل، جریانی از "شباهت‌زدایی" را با شیب تند پی می‌گیرند.  "شباهت‌زدایی"، واکنشی است به رنج ناشی از "شرم نیابتی". "شباهت زدایی"، مکانیسمی زیرکانه برای کاهش چالش اجتماعی میان باورمندان و ناباورمندان به حجاب است.
شرم نیابتی، علاوه بر فرسایش روان‌شناختی، حوزه‌ی باور و اعتقادات را نیز دچار فرسایش و فرسودگی می‌کند.

ب) دلالت‌های معنایی "لایحه حجاب"

تصویب نابخردانه‌ی لایحه‌ی حجاب، و اجبارهای ناشیانه‌ی حکومت در این امور، واجد پنج‌ معنای بنیادین است.

دلالت‌ پنج‌گانه‌ی "لایجه حجاب" عبارت است از:

1⃣واکنش غضب‌آلود نظام در تصویب "لایحه‌ی حجاب"، با تصویب جریمه‌های سنگین و گسترده و مقابله‌ی قضایی محدود کننده‌ی حقوق شهروندی، نشان می‌دهد که دستگاه ایدئولوژیک نظام در خلق باور و پایبندی به "حجاب"، سترون شده است. ناتوانی در بازتولید باور به حجاب، باعث شده است که حاکمان به سمت سخت‌گیری بیشتر و اعمال جریمه و زندان کشیده شوند.  "لایحه‌ی حجاب" روپوشی است بر "عقیم‌شدگی ایدئولوژیک" و عجز در نیروهای باوراننده که از بازتولید باور به حجاب ناتوان است.

🌐پیوند به مطالعه متن کامل

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◼️فقه و منزلت حضرت زهرا سلام الله علیها

       🎙محمد سروش محلاتی

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◽️درس هایی مهم از زندگی حضرت زهرا(س)
     ✍محمدرضا یوسفی

🔹 حضرت زهرا فرزند آخرین پیامبر خدا بود. سال‌های اولی دوره مدینه در اثر فشار مشرکین به سختی گذشت اما در سال‌های پایانی و پس از فتح مکه، زندگی مسلمانان بهبود پیدا کرده بود. در همین دوره، روزی پیامبر به همراه یکی از یارانش به درب خانه دخترش زهرا می‌رود و میخواهد وارد شود زهرا می‌پرسد تنهایی رسول الله می‌فرماید خیر. حضرت گوید من چیزی بر سر ندارم حضرت نیز عبای خویش را می‌دهد تا زهرا سرش را بپوشاند. این وضع مادی در زمانی بود که زندگی عموم مردم بهتر شده بود.

🔹 باز تاریخ نقل می‌کند که او علاوه بر داشتن چند فرزند کوچک به انجام کارهای خانه نیز همت می‌گمارد. اهل خانه از او خواستند حال که وضع مسلمانان بهتر شده به نزد رسول خدا برو و از وی یک خادمه که کمک کار تو باشد بخواه. او اینکار را انجام نداد ولی اهل خانه باز از او خواستند تا به نزد رسول خدا برود او نیز چنین کرد هنگامی که به نزد رسول خدا رفت شرمش آمد چنین تقاضایی کند نیت خود را آشکار نکرد و به منزل آمد. چیزی نگذشت که رسول خدا به خانه زهرا آمد به وی گفت برای گفتن چیزی آمدی ولی نگفتی و برگشتی، حال می‌شنوم. حضرت زهرا نیز با شرم تقاضایش را مطرح کرد. پیامبر گفت دخترم چیزی یادت می‌دهم که ارزشش بیش از خادمه است و به وی تسبیحات معروف به تسبیحات حضرت زهرا را یاد داد. از پدر بخاطر لطفش تشکر کرد.

🔹 این دو روایت که تاریخ آنها را ثبت کرده است، نشان می‌دهد که زهرایی که از منظر استانداردهای امروزی ژن خوب محسوب می‌شد چگونه وضع معیشتی وی از متوسط جامعه پایین‌تر بود. و دوم اینکه پیامبر هم‌چنین فضایی برای فرزندش فراهم نمی‌کرد.

🔹 در جهان امروز که نه مثل رسول خدا و نه مانند حضرت زهرا با آن مقام والای معنوی وجود ندارد، پس سیستم را باید طوری طراحی کرد که نه فرزندان مقامات بتوانند از موقعیت خویش سوء استفاده کنند و نه مقامات بتوانند چنین فضایی را برای فرزندان و نزدیکانشان ایجاد کنند. 

#فاطمه‌_زهرا_الگوی_مبارزه_با_بی‌عدالتی
#پژوهشکده_اندیشه_دینی_معاصر
#نواندیشی_دینی_رویکردها
#رحلت_حضرت_زهرا(س)

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◽️فاطمه زهرا(س) و امر اجتماعی
      گلچینی از مقالات

🔹یکی از مهم‌ترین هنرهایی که حضرت زهرا(س) داشت سمبل‌ سازی‌های سیاسی و هنر تولید نماد است.
نمونه‌ی آن هم زمانی است که حضرت فرمودند کسی حق ندارد بر جنازه من نماز بخواند. این یعنی یک تحریم سنگین‌. حکومت وقت را با یک چالش مشروعیت مواجه می‌کند بدون اینکه سلاح بردارد و بدون اینکه پرخاش کند؛ کاری کرد که تا امروز جهان اسلام با این مسئله مواجه است.
حضرت زهرا تنها وارث بنیانگذار تمدن اسلامی است و به عنوان تنها وارث موضع‌گیری می‌کند.

مسئله بعدی حول محور فدک است که تلاش می‌کند نشان دهد یک زن مسلمان چطور می‌تواند در مقابل حاکم روی حق خودش استدلال، پافشاری و ایستادگی کند با خلیفه اول و با برهان قاطع یعنی استدلالی علی‌المبنا درمورد داستان فدک دارد.
"سخنرانی دکتر فیرحی"

۱. فاطمه، زن و حکمرانی
    گفتاری از داود فیرحی
    مشاهده در  فایل صوتی

۲. نظر مرحوم آیت‌الله منتظری درباره ظلم‌های حاکمیت وقت به حضرت زهرا(س)
    گفتاری از  علی اشرف فتحی
    مشاهده در  متن کوتاه

۳. پیام تاریخی_سیاسی فاطمه(س) عبور از ظاهرگرایی
    گفتاری از محمود شفیعی
    مشاهده در  متن کوتاه

۴. فاطمه(س) و تبیین حاکمیت استبدادی
    گفتاری از هادی سروش
    مشاهده در  متن کوتاه
   
۵. حضرت زهرا(س) درد اصلی جامعه و ام‌الامراض را استبداد می‌دانند.
    گفتاری از محمد سروش محلاتی
    مشاهده در  متن کوتاه

۶. دختر پیامبر، زنانگی و سیاست
    گفتاری از داود فیرحی
    مشاهده در  فایل صوتی

۷. خطر تکرار ظاهرگرایی دینی در جامعه امروز
    گفتاری از  سیدضیاء مرتضوی
    مشاهده در  متن کوتاه

۸. آیا حق گرفتنی است؟ آموزه‌ای از سیره فاطمی
    گفتاری از محمد سروش محلاتی
    مشاهده در  فایل صوتی

۹. فاطمه و اعتراض در فضای سرکوب
    گفتاری از محمد سروش محلاتی
    مشاهده در  فایل صوتی

۱۰. زهرا(س) الگوی اعتدال
    گفتاری از عبدالرحیم سلیمانی
    مشاهده در  متن کوتاه

📍برای دسترسی به هر موضوع بر روی گزینه سایت/متن کوتاه کلیک نمایید.

#فاطمه‌_زهرا_الگوی_مبارزه_با_بی‌عدالتی
#پژوهشکده_اندیشه_دینی_معاصر
#فاطمه_زهرا_و_امر_اجتماعی
#نواندیشی_دینی_و_رویکردها

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

#اطلاع‌رسانی
#رویداد

🔰جلسه رونمایی از کتاب:

         "آزادی دینی از منظر فقه اسلامی"

  نویسنده: #دکتر_سید_حمید_موسویان
(عضو هیات علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

◻️با حضور استاد: #دکتر_روح_الله_شریعتی

🗓زمان :    چهارشنبه _  ۲۱ آذر ۱۴۰۳

⏱ ساعت:    ۱۲:۴۵ ظهر



◽️شرکت برای عموم آزاد است
(قم- خیابان معلم شرقی-خیابان شهیدان عابدی-کوچه ۴- پلاک ۱۶- پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

📍پخش زنده از صفحه اینستاگرام پژوهشکده اندیشه دینی معاصر


📮https://instagram.com/andishedinimoaser

@andishedinimoaser

⚡️تاریخِ سقوط‌ها و فروپاشی‌ها و سرنوشت تلخ قدرت‌مداران نشان می‌دهد، چه بسیارند حاکمانی که کودن‌ترین دانش‌آموزان کلاس تاریخ‌اند. زیرا ناتوان از فهم قواعد جاری در تاریخ و تاسیس حکمرانی عقلانی، اخلاقی و کارآمدند.

✍علی زمانیان

سقوط حاکمان و جباران و زورگویان، انحطاط مردمان و ذلت اربابان قدرت، جملگی نشانه‌ای است بر این که "تاریخ"، مخاطب ندارد. "اسد"، "قذافی"، "صدام" و بسیاری دیگر از سلاطین جور و ستم و آنانی که بر مردمان خویش سرِ صلح و سازش نداشتند و می‌خواستند بر کرسی قدرت، تنها "روایت شهر" باشند و همه را نادیده بگیرند، از بام قدرت سقوط کردند و به زیر کشیده شدند.

اما چرا "تاریخ" از آموختن، عاجز است؟ آن‌گونه که خدا به "زمان"(تاریخ) قسم یاد کرده است که آدمی در خسران و زیان دایمی است؟

بی‌گمان پرسش از پایان تلخ حاکمان، پرسش سترگی است و محتاج کاوشی گسترده. همان‌گونه که "توین‌بی" در باب انحطاط و سقوط تمدن‌ها و یا ابن خلدون در توصیف چرخه‌ی تاریخ آورده است. انحطاط و سقوط حاکمان نیز از جمله‌ی مسئله‌های اساسی است که باید بدان اندیشید. ما نیازمند "نظریه‌ی زوال حاکمان" هستیم تا بتوانیم چرایی سقوط‌شان را ادراک کنیم. نیازمند فهم "ادبیات فروپاشی".

🌐پیوند به مطالعه متن کامل


https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◻️مقصود از مرجعیت قرآن در علوم چیست؟

     ✍محمدتقی سبحانی

🔹برخی گفته‌اند علم دینی دانشی است که در پرتو منابع دینی مانند فقه و اخلاق و ... تولید می‌شود یعنی حوزه و دانشگاه کنار هم می‌نشینند و یکسری اصولی را از قرآن استنباط می‌کنند و مسلما این دانش برخلاف دانش بشری سکولاری و اومانیستی است. به نظر بنده این تلقی حتی اگر درست باشد سطحی است زیرا اساسا وقتی می‌گوییم علم منظورمان حقیقت مطابق با واقع است یا خیر؟ امروزه ثابت شده است که دانش‌های کاربردی از جنس علوم معرفتی نیستند؛ ما در فقه دنبال گزاره‌هایی موافق اراده تشریعی خداوند هستیم و ادعای فلسفه و  کلام این است که می‌خواهد واقعیت بیرونی را در قالب گزاره درست ارائه دهد ولی امروز در دانش به معنای ساینس این مسئله وجود ندارد یعنی هیچ دانشمندی امروز مدعی نیست که آن چه را تولید کرده مطابق با واقعیت است بلکه آن را یک فهمی از واقعیت می‌داند؛ یک طوری واقعیت را نشان می‌دهد و مهمتر اینکه نظریه او در واقعیت اثر می‌گذارد.

🔹امروز تلقی گذشته از علم در دنیا وجود ندارد و حتی این مسئله در علوم تجربی و .... هم صادق است؛ اگر دانش را به این معنا بگیریم وقتی سخن از مرجعیت علمی قرآن به میان بیاید مرجعیت علمی قرآن در حوزه فقه با مرجعیت علمی قرآن در حوزه جامعه‌شناسی و روان‌‌شناسی و ... تفاوت دارد. ما از دو سطح دانش سخن می‌گوییم؛ بنابراین یکی از ویژگی‌های پروژه مرجعیت علمی قرآن این است که به جای تصور ساده‌انگارانه از علم، در منشور مرجعیت، تصوری گسترده و جامع از علم ارائه شده است.

🔹با دانشی سر و کار داریم که حیات بشر را اداره می‌کند ولی مدعی نشان‌دادن واقعیت عینی نیست، یعنی این دانش در حال تغییر و تحول دائمی است؛ الان مکاتب زیادی در اقتصاد، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی و ... داریم که نه فقط در حوزه تجویز بلکه در حوزه توصیف واقعیت هم با یکدیگر اختلاف دارند؛ یکی می‌گوید توصیف کامل از انسان اقتصادی این است و دیگری ‌توصیف دیگری از انسان اقتصادی ارائه می‌دهد. بین مارکسیست و  لیبرالیسم در توصیف انسان با هم اختلاف دارند لذا وقتی از مرجعیت علمی قرآن سخن می‌گوییم تعریف و توصیفی واقع‌گرایانه چند ضلعی و چندلایه از انسان ارائه می‌دهد.

🔹وقتی سخن از مرجعیت علمی است مراد ما از مرجعیت یعنی تاثیر مؤثر و روشمند بر علوم، در منشور، اثرگذاری معنادار و روشمند به عنوان شاخصه‌های مرجعیت علمی بیان شده است و اثرگذاری معنادار هم یعنی اثرگذاری که قابل رصد است یعنی یکبار می‌گوییم اگر کسی با معارف قرآن آشنا باشد و انس بگیرید حتما در روح و معرفت او هم اثر خواهد گذاشت لذا باید انسان قرآنی تربیت کنیم و وقتی تربیت شد به صورت طبیعی این انسان رفتار و عمل و علم او قرآنی خواهد شد.

🔹ما در این مسئله تردیدی نداریم ولی این اثرگذاری معنادار و روشمند نیست بلکه اقتضایی است یعنی انسان‌های قرآنی ممکن است در یک جامعه منزوی شوند و اثرگذاری نداشته باشند و ممکن است هم بر صدر بنشینند و اثرگذاری داشته باشند لذا تضمینی وجود ندارد؛ یعنی چه تضمینی وجود دارد که ما اگر ده‌ها استاد قرآنی تربیت کنیم قلم و تدریس آنان قرآنی خواهد بود؟

🔹ضوابط و معیارها و ارزش‌ها بر محیط‍‌های علمی و فرهنگی و ... چنان مسلط است که استاد نمازشب‌خوان و آشنا با قرآن نظریات سکولار تولید می‌کند و کافی است بگوید من یک نظریه قرآنی دارم فورا او را از دانشگاه بیرون خواهند کرد که این چه نظریه غیرعلمی است؛ نظامات دانشی گاهی یک اندیشه را محبوس می‌کنند پس مرجعیت علمی قرآن اثرگذاری معنادار و روشمند است و به طرق علمی کنونی قابل دفاع باشد و مدل و الگو ارائه دهد.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🔹داود فیرحی در این‌ گفتار، به نسبتِ میان فقه و عرف می‌پردازد.

🔹وی عبادات و سیاسات را هر کدام دارای مرتبه‌ای از نزدیکی به عرف می‌داند و میان آن تفکیک قائل می‌شود.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🔺روشنفکری دینی، اسلام سنتی و نظریه همروی🔻

       ✍️سیدصادق حقیقت

⚡️مناظره مبارکی که بین دکتر سروش و آیت الله علیدوست صورت گرفت، بهانه خوبی برای مقایسه نظریه همروی با آن دو گفتمان به دست داد. قبلاً نیز آیت الله فاضل لنکرانی نقدی به مبانی دکتر سروش به نگارش درآورده بود. هدف این متن مقایسه نظریه همروی با سه دیدگاه فوق است. در ابتدا، به چند پیش فرض اشاره می شود: اولاً گفتمان روشنفکری دینی (دکتر سروش) سکولار است و فقه سیاسی و اجتماعی را معتبر نمی داند. ثانیاً آیت الله علیدوست (با رویکرد مقاصدی) و آیت الله فاضل  لنکرانی (با نقد نظریه مقاصد الشریعه) به گفتمان اسلام سنتی تعلق دارند؛ مسئله ای که در این متن مد نظر نمی باشد. ثالثاً نظریه همروی زیرمجموعه گفتمان نواندیشی دینی (حوزوی) تعریف می شود. بر این اساس، می­توان به تفاوتهای نظریه همروی با آن دو گفتمان اشاره کرد...

🌐پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser